Ryzyko strategiczne

Rozwój działalności i wyniki finansowe Grupy Kapitałowej LOTOS są skorelowane z ogólną sytuacją gospodarczą w Polsce i na świecie. Rok 2020, naznaczony pandemią COVID-19, był trudnym czasem, który wpłynie na kształt przemysłu naftowego w najbliższych latach.

Pandemia COVID-19 spowodowała istotne perturbacje na rynku paliw na świecie. Wprowadzone przez poszczególne rządy ograniczenia uniemożliwiły lub też utrudniły przemieszczanie się ludzi oraz towarów.

W tych uwarunkowaniach nastąpił duży spadek zapotrzebowania na paliwa, co w konsekwencji wpłynęło na decyzję państw uczestniczących w OPEC+ o obniżeniu wydobycia ropy naftowej.

Sytuacja pandemiczna pozostaje dużym wyzwaniem dla branży lotniczej. W 2020 roku liczba przeprowadzonych lotów na świecie była mniejsza o ponad 40% w porównaniu do 2019 roku. Organizacje branżowe (m.in. IATA) przewidują, że poprawa sytuacji na rynku lotniczym do stanu sprzed pandemii nastąpi nie wcześniej niż za kilka lat.

Dynamiczne zmiany, jakie nastąpiły w przemyśle naftowym w trakcie ostatnich miesięcy, były także efektem innych wydarzeń, takich jak utrzymanie w mocy sankcji USA nałożonych na Iran i Wenezuelę, blokadę portów w Libii, rywalizację o udział w rynku państw OPEC+ czy wybory prezydenckie w USA.

Najbliższe miesiące i lata również obarczone są dużą niepewnością i ryzykiem wynikającym z pandemii COVID-19 i innych globalnych trendów. Niekorzystne czynniki takie jak: spadek PKB Polski w 2020 roku, szacowany na 2,8%

czy też wprowadzone ograniczenia w życiu społeczno-gospodarczym wpłynęły na zmniejszenie zapotrzebowania na produkty paliwowe, a w konsekwencji na obniżenie wyników finansowych Grupy Kapitałowej LOTOS. Kolejne miesiące pokażą, czy proces szczepień umożliwi zmniejszenie ograniczeń i w konsekwencji na wzrost konsumpcji paliw.

Skutki gospodarcze pandemii, ale także transformacji energetycznej widać również w prognozach dotyczących ograniczania produkcji rafineryjnej, tzn. w stopniowym zamykaniu zakładów lub ich przekształceniu np. w biorafinerie. Problemy mogą dotyczyć nie tylko prostych zakładów, ale także bardziej kompleksowych, o dużym udziale średnich destylatów. (→ więcej w rozdziale 3)

Ryzyko klimatyczne

W ostatnich latach prowadzone są na szeroką skalę działania (zarówno w skali globalnej jak i lokalnej), których celem jest ograniczanie zmian klimatycznych na świecie. Europejski Zielony Ład (Green Deal) stanowi nową strategię rozwoju gospodarczego UE. Przebudowa gospodarki UE w kierunku neutralności klimatycznej jest środkiem do osiągnięcia celu, którym jest zmiana statusu UE z trzeciego największego emitenta gazów cieplarnianych na świecie, na pierwszy neutralny klimatycznie region. Powyższe zmaterializować się ma w ciągu trzech dekad.

Będzie to miało znaczący wpływ na działalność i rozwój branży rafineryjnej. Skutki tych działań poprzez zmiany w opodatkowaniu, wyższe ceny uprawnień do emisji CO2, wyższe koszty finansowania niektórych projektów, rosnące wymogi w zakresie udziału energii odnawialnej w transporcie. będą miały przełożenie na koszty działalności i wyniki Grupy Kapitałowej LOTOS. Powyższe zmiany mogą także oddziaływać pośrednio poprzez zmiany w oczekiwaniach i zachowaniach konsumentów oraz zmiany dotyczące modeli funkcjonowania poszczególnych podsektorów transportu (dekarbonizacja transportu publicznego, car sharing).

Grupa Kapitałowa LOTOS zauważa jednak nie tylko wyzwania wynikające ze zmian klimatycznych, ale także szanse i dąży do ich wykorzystania m.in. poprzez realizację innowacyjnych projektów, np. w zakresie produkcji paliw alternatywnych.

Szczegółowe informacje nt. zidentyfikowanych ryzyk klimatycznych przedstawia poniższa tabela.

Tabela 30. Ryzyka wynikające ze zmian klimatu

Czynniki ryzyka Zagrożenia Szanse

Rewizja przepisów dyrektywy ws. promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych (RED)

Zwiększenie obowiązku dot. udziału energii

- wzrost kosztów związany z zakupem i produkcją biopaliw oraz ewentualne kary za brak realizacji celów w zakresie udziału energii odnawialnej w transporcie

Rewizja dyrektywy ws. opodatkowania energii (ETD)

Projektowane zmiany w systemie

opodatkowania paliw i energii będą skutkowały podniesieniem minimalnych progów

podatkowych oraz zróżnicowaniem ich w taki sposób, aby niskoemisyjne paliwa alternatywne były jak najtańsze względem paliw

ropopochodnych.

- możliwy stopniowy spadek popytu na paliwa tradycyjne

Wprowadzenie regulacji unijnych dotyczących zrównoważonych paliw lotniczych, tzw. „ReFuelEU Aviation”

Inicjatywa dotyczy rozwoju zrównoważonych (niskoemisyjnych) paliw dla lotnictwa (Sustainable Aviation Fuels - SAF) - rozważane są różne opcje, w tym zobowiązanie dla branży rafineryjnej do produkcji określonego wolumenu niskoemisyjnych paliw lotniczych.

- wysokie koszty obowiązkowej produkcji SAF (jeśli ta opcja znajdzie się ostatecznie w regulacjach) - wynika m.in. z

ograniczonej dostępności surowców oraz kosztownej procedury certyfikacji takich paliw; szacuje się, że koszt wprowadzenia SAF jest kilkukrotnie wyższy w

Rewizja dyrektywy dot. infrastruktury paliw alternatywnych

Inicjatywa dotyczy ustanowienia

obowiązkowych celów rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych na poziomie UE - celem jest wzrost liczby stacji ładowania samochodów elektrycznych, tankowania wodoru, CNG i LNG oraz stacji tankowania skroplonego gazu ziemnego (LNG) w portach na potrzeby statków napędzanych LNG.

- rosnąca liczba pojazdów elektrycznych może w konsekwencji przyczynić się do spadku popytu na paliwa tradycyjne,

Czynniki ryzyka Zagrożenia Szanse Rewizja unijnego systemu ETS

Projektowane zmiany w systemie ETS mają na celu przyspieszenie tempa wzrostu cen uprawnień do emisji CO2, a w konsekwencji impuls do większych inwestycji w technologie bezemisyjne

- wzrost kosztów funkcjonowania Grupy LOTOS S.A. w wyniku wzrostu ceny uprawnień do emisji oraz spadku liczby darmowych uprawnień

+ wzrost rentowności innowacyjnych projektów związanych z dekarbonizacją (np. Green H2)

Strategia wodorowa UE oraz akty legislacyjne dot. promocji wykorzystania wodoru

Strategia ma na celu identyfikację barier, które utrudniają zwiększenie produkcji i

wykorzystanie czystego wodoru, zdefiniowanie działań mających na celu usunięcie ww. barier oraz wspieranie produkcji i wykorzystywania czystego wodoru na dużą skalę, czy też rozwoju rynku wodoru oraz niezbędnej, efektywnej kosztowo infrastruktury.

Propozycje aktów prawnych, kompleksowo regulujących kwestie produkcji i wykorzystania wodoru w gospodarce powinny się pojawić w 2021 r.

Wprowadzenie pakietu legislacyjnego dotyczącego zrównoważonego finansowania (tzw. taksonomia)

Pakiet legislacyjny wprowadza ogólne ramy, które pozwolą na stopniowy rozwój systemu klasyfikacji dla zrównoważonych środowiskowo

Narodowy Cel Redukcyjny (NCR) określa minimalną wartość ograniczenia emisji gazów cieplarnianych w cyklu życia paliw - nowelizacja Ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw

Nowelizacja ustawy o jakości paliw przewiduje zmianę sposobu naliczania kary za brak realizacji celu w zakresie redukcji emisji w cyklu życia paliw – Narodowy Cel Redukcyjny (NCR) Zakłada ona wprowadzenie do modelu wyliczeń wartości bezwzględnych zamiast odniesienia do cen uprawnień do emisji.

Dodatkowo nowelizacja przewiduje potwierdzenie obowiązywania celu NCR po 2020 r., ułatwienie wspólnego rozliczania LPG oraz utworzenie rejestru dokumentów

Narodowy Cel Wskaźnikowy (NCW) określa minimalny udział energii odnawialnej w transporcie i stanowi implementację znowelizowanej dyrektywy RED (tzw. dyrektywy RED II) poprzez nowelizację Ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych

Czynniki ryzyka Zagrożenia Szanse

Dyrektywa RED II przewiduje m.in. wzrost obowiązku w zakresie minimalnego udziału energii odnawialnej w transporcie do 14%

(wobec 10% obecnie) oraz minimalnego udziału biopaliw zaawansowanych na poziomie 3,5%

do roku 2030.

- wzrost kosztów działalności w wyniku zwiększenia wymogów w zakresie udziału

Podmioty objęte obowiązkiem będą musiały w każdym roku wykazać odpowiednią redukcję energii dostarczonej odbiorcom końcowym.

- zwiększenie kosztów z uwagi na konieczność realizacji określonych przez

Istotne z punktu widzenia funkcjonowania Grupy Kapitałowej LOTOS jest ryzyko regulacyjne na poziomie krajowym oraz europejskim. Ryzyko to jest silnie powiązane z opisanymi w tabeli nr 30 ryzykami klimatycznymi. Spółka stale monitoruje otoczenie prawne, uczestniczy w komunikacji w ramach procesów legislacyjnych, formułując stanowisko w sposób pozwalający na możliwie najlepsze wykorzystanie szans i ograniczenie potencjalnych negatywnych skutków regulacji. Intencją Spółki jest pozostawanie w zgodności ze wszelkimi wymogami regulacyjnymi.

Ryzyko projektów strategicznych

Jednym z kluczowych kategorii ryzyk mających znaczenie dla realizacji przyjętej strategii Grupy Kapitałowej LOTOS jest ryzyko realizowanych i planowanych projektów strategicznych. W 2020 roku głównie z uwagi na trwającą sytuację pandemiczną COVID-19 opóźnieniu uległo kilka projektów realizowanych w obszarze poszukiwawczo-wydobywczym tj. zagospodarowania złoża B8 oraz zagospodarowania złoża YME na Szelfie Norweskim (→ raport bieżący 7/2020). Przesunięcia czasowe wynikały m.in. z braku pełnej możliwości wykonywania prac serwisowych i stoczniowych przez podwykonawców.

Wyzwaniem na kolejne lata pozostaje także realizacja innych projektów, które obecnie są w fazie planowania, a których realizacja pozwoli na dalszy rozwój Grupy Kapitałowej LOTOS. Jest to m.in. budowa hydrokrakingowego bloku olejowego (tzw. HBO) umożliwiającego produkcję nowoczesnych baz olejowych, projekt budowy elektrowni gazowo-parowej (CCGT), czy projekt Green H2, w ramach którego ma powstać wielkoskalowa instalacja do produkcji zielonego wodoru, złożona z elektrolizerów, magazynów wodoru i ogniw paliwowych lub ewentualnie turbin wodorowych.

Systematyczne monitorowanie statusu zaawansowania projektów oraz związanego z nim ryzyka pozwala Grupie Kapitałowej LOTOS na wyprzedzającą analizę sytuacji oraz wdrażanie działań ograniczających zagrożenia oraz wspierających wykorzystywanie pojawiających się szans. W ramach zarządzania projektami Grupa Kapitałowa LOTOS stosuje metodę zarządzania portfelowego, w zależności od sytuacji wewnętrznej organizacji oraz zewnętrznej – rynkowej – kierując strumienie kapitału do różnych projektów na zróżnicowanym etapie zaawansowania.

Ryzyko kompetencji

Ryzyko kompetencji związane jest z trudnością w pozyskaniu lub utrzymaniu kompetentnych i doświadczonych pracowników zapewniających możliwość realizacji celów strategicznych. Ostatnie lata pokazały, że rynek pracy w Polsce ulega przeobrażeniu. W przemyśle i niszowych branżach często brakuje wykwalifikowanych specjalistów.

Jest to istotna kwestia, która wymaga od pracodawcy elastyczności oraz aktywnego działania w pozyskiwaniu i utrzymywaniu pracowników posiadających odpowiednie kompetencje.