Czytanie dobrych książek jest niczym rozmowa z najwspanialszymi ludźmi minionych czasów
Kartezjusz
W niniejszym artykule chciałabym przedstawić kilku mniej lub bardziej zna-nych bibliotekarzy. Mam nadzieję przybliżyć czytelnikom sylwetki tych spośród naszego środowiska zawodowego, których sława nigdy nie przeminie dzięki ich zaangażowaniu i poświęceniu się pracy, a także tych, o których świat wolałby nigdy nie usłyszeć.
Źródła historyczne nie przekazały nam informacji, czy już w pierwszym okresie rozwoju książki powstawały niewielkie księgozbiory. Za pierwszego zbieracza książek uważa się Arystotelesa (384 rok przed naszą erą – 322 rok przed naszą erą). Wielkie księgozbiory posiadała także szkoła wyższa Platona (427 rok przed naszą erą – 347 rok przed naszą erą) – ucznia Sokratesa.
Biblioteka Aleksandryjska uważana jest za największą spośród tego typu obiektów funkcjonujących w starożytności. Została założona przez króla Egiptu Ptolemeusza I Sotera za radą Demetriusza z Faleronu. Wydarzenie to datuje się na lata około 350–283 przed naszą erą. Najbardziej znanymi osobami związanymi z Biblioteką Aleksandryjską bez wątpienia byli:
• Zenodof z Efezu (około 325 rok przed naszą erą – około 260 rok przed naszą erą).
Ten grecki poeta, gramatyk i filolog był wychowawcą króla Egiptu Ptolemeusza II Filadelfosa. Mianowany został przez niego pierwszym zarządcą Biblioteki Aleksandryjskiej. Uznawany jest za ojca filologii. Jest też autorem pierwszego
krytycznego wydania Iliady i Odysei Homera.
• Likofron z Chalkis – grecki poeta, dramaturg i gramatyk żyjący w pierwszej połowie III wieku przed naszą erą. W Bibliotece Aleksandryjskiej zajmował się opracowaniem i porządkowaniem dzieł greckich dramatopisarzy klasycznych.
• Kallimach z Cyreny (310 rok przed naszą erą – 240 rok przed naszą erą ) – uwa-żany jest za największego poetę tzw. epoki aleksandryjskiej. Zasłynął jako twórca pierwszej historii literatury. Był prawdopodobnie drugim bibliotekarzem
Biblio-A
ARTYKUŁYteki Aleksandryjskiej. Sporządził dokładny katalog rzeczowy jej zbiorów. Starał się też potwierdzić autentyczność katalogowanych dzieł literackich. Gustował w drobnych formach. Tworzył epigramy, idylle i elegie.
Znaczenie Biblioteki Aleksandryjskiej w dziejach kultury jest ogromne. Przyczyniła się między innymi do uratowania spuścizny literackiej Grecji. Było to możliwe dzięki, z jednej strony wspaniałomyślności królów egipskich, którzy poczuwali się do zabez-pieczenia skarbów przeszłości, z drugiej zaś uczonym, którzy nie szczędzili trudów, aby sklasyfikować i opisać dziedzictwo literackie. Zasady tego opisu są stale stosowane w praktyce bibliograficznej do dzisiaj.
O. Von Corven, Wielka biblioteka w Aleksandrii, rycina z XIX wieku
Źródło: domena publiczna, commons.wikimedia.org.
W dalszej części przedstawię kilku przedstawicieli naszej profesji żyjących w czasach nowożytnych. Bibliotekarz to jeden z najbardziej podatnych na stereotypizację zawodów na świecie. Bo jakie jest wyobrażenie o nas – bibliotekarzach wszyscy wiemy. Skromna, szara mysz spoglądająca groźnie spod okularów, albo łysiejący, nijaki facet w powycią-ganym swetrze. Jednym słowem – nuda! Ale wystarczy sięgnąć kilkaset, kilkadziesiąt lub kilkanaście lat wstecz, by przekonać się, jak krzywdząca jest ta opinia. Ciekawe, czy któryś z prześmiewców wie, że wśród nas były i są bardzo barwne postacie. I tak na przykład:
• Giacomo Girolamo Casanova (1725–1798) – pochodzący z Wenecji bibliotekarz do dzisiaj wywołuje dreszczyk emocji wśród pań. Na zamku Dux opiekował się liczącym ponad 40 tys. woluminów księgozbiorem, całkiem dobrze realizując się w tym zawodzie.
• Johann Wolfgang von Goethe (1749–1832) – najwybitniejszy niemiecki poeta okresu romantyzmu i jeden z najbardziej znaczących w skali światowej. Dramaturg, prozaik, uczony i wolnomularz. Od 1797 roku był bibliotekarzem w Bibliotece Anny Amalii w Weimarze.
W naszych szeregach byli także bracia Jacob (1785–1865) i Wilhelm Grimm (1786–
1859). Początkowo pierwszy pracował w bibliotece króla Westfalii, a drugi w Kassel. Na-stępnie obaj objęli stanowiska bibliotekarzy i profesorów na Uniwersytecie w Getyndze.
Wśród wybitnych polskich bibliotekarzy nie sposób nie wymienić Adama Mickie-wicza (1798–1855). To jeden z największych polskich poetów, działacz i publicysta polityczny. Od 1852 roku aż do momentu wyjazdu do Konstantynopola pracował w Bi-bliotece Arsenału w Paryżu.
Julian Przyboś (1901–1970) – poeta, eseista i tłumacz. Był jednym z najwybitniejszych poetów Awangardy w Krakowie. W grudniu 1939 roku otrzymał posadę bibliotekarza w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich we Lwowie.
Stefan Żeromski (1864–1925) – poeta, pisarz i dramaturg. Był pomocnikiem biblio-tekarza w Warszawie. W Szwajcarii pracował jako bibliotekarz w Muzeum Narodowym Polskim w Raperswilu.
Maria Kownacka (1894–1982) – ulubiona pisarka kilku pokoleń, autorka Plastusio-wego pamiętnika oraz innych przeznaczonych dla dzieci powieści i wierszy. Była także nauczycielką i bibliotekarką. Pracowała w bibliotece Ministerstwa Rolnictwa.
Bibliotekarzami byli również: Piotr Machalica – aktor, Reni Jusis – wokalistka, autor-ka tekstów i muzyki, producentautor-ka nagrań. Co może dziwić, zawód ten wykonywali także:
Iwona Szymańska-Pavlović (tancerka i sędzia międzynarodowy), Jarosław Kaczyński, Małgorzata Tusk, Władysław Bartoszewski.
Wśród zagranicznych przedstawicieli naszej profesji wymienić należy jeszcze takie osoby jak:
• Golda Meir (1898–1978) – minister spraw zagranicznych i premier Izraela. Przed rozpoczęciem kariery politycznej pracowała jako bibliotekarka.
A
ARTYKUŁY• Shiyali Ramamrita Rangana-than (1892–1972) – matematyk i bibliotekarz z Indii. Najbar-dziej znany jako twórca pięciu praw pracy bibliotekarza i Kla-syfikacji Dwukropkowej.
• Na koniec prawdziwa wisienka na torcie: Mao Zedong, (Mao Tse-Tung) – żyjący w latach 1893–1976 przywódca chińskiej partii komunistycznej. W 1919 roku otrzymał posadę pomocni-ka bibliotepomocni-karza w Pekinie.
W naszej profesji pracowało i nadal pracuje wiele osób barwnych, sław-nych i nietuzinkowych. Nie sposób wszystkich wymienić. O zajęciu tym napisano już wiele, a stereotyp z nim związany to rzecz powszechnie znana.
Ale zarówno dawniej jak i obecnie bi-bliotekarze starają się wykorzystywać najnowsze technologie aby lepiej wy-konywać swoje obowiązki,
ponadprze-ciętnie angażować się w pracę, a także podążać z duchem czasu. Są też tacy, na szczęście w mniejszości, którzy poważnie twierdzą, że wykonywany zawód byłby idealny, gdyby nie… czytelnicy i komputery. Pamiętajmy jednak, że jest to praca jak każda inna. Może stać się furtką do dalszego rozwoju i przynosić wiele satysfakcji. A gdy się ją pokocha, to będzie miłością na całe życie.
Golda Meir (1973)
Autor: Marion S. Trikosko Źródło: domena publiczna, commons.wikimedia.org.
Monika Kwaśniak, Iwona Kolenda
Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica w Szczecinie