Katedra Łąkarstwa i Kształtowania Terenów Zieleni, Akademia Podlaska Department of Grassland and Creation of Green Areas, University of Podlasie ¹Pracownia Agrometeorologii i Podstaw Melioracji
Department of Land Reclamation
We wrześniu 2001 roku założono trzyletnie doświadczenie trawnikowe na terenie obiektu rolniczego w układzie split – plot w czterech powtórzeniach. W badaniach wykorzytsano cztery dostępne w handlu mieszanki trawnikowe o nazwach: Wembley (M1), Parkowa (M2), Relax (M3), Pólcień (M4) zróznicowane pod względem zawartości w mieszance życicy trwałej (Lolium perenne) odpowiednio 80, 60, 40 i 20%. Doświadczenie założono na podłożu z Aqua-gelem P4 bądź bez jego stosowania. Przez okres kolejnych, pełnych lat badań (2002–2004), pod koniec każdego okresu wegetacyjnego z poszczególnych poletek doświadczalnych w sposób losowy pobierano pojedyncze próbki darni wraz z systemem korzeniowym do głębokości 10 cm. Z tak pobranych próbek obliczono ilość zielonych, żywych źdźbeł a następnie przeliczano je na jed-nostkę powierzchni. W oparciu o metodę badania systemów korzeniowych [Bohma, 1985] doko-nywano również oceny plonu suchej masy korzeni. otrzymane wyniki poddano analizie staty-stycznej, przeprowadzjąc analizę wariancji dla modelu split – plot.
Przeprowadzone badania wykazały zależność pomiędzy liczbą źdźbeł a procentowym udzia-łem życicy trwałej, wskazując na tendencję spadkową wraz ze zmniejszającym się procentowym udziałem życicy trwałej w mieszance. Analiza plonu suchej masy korzeni wykazała również istotne różnice w plonie suchej masy korzeni w poszczególnych latach badań, niezależnie od rodzaju zastosowanego podłoża. Mieszanki uprawiane na podłożu bez Aqua-gelu P4 generalnie lepiej ukorzeniały się, chociaż nie było ono statystycznie istotne.
WSTĘP
Zalety, jakimi charakteryzują się murawy trawnikowe sprawiły, że ostatnimi laty na-stąpił znaczący wzrost zainteresowania trawnikami, jako jedną z najlepszych form za-gospodarowania terenów zurbanizowanych. W celu uzyskania równomiernej i żywo zielonej murawy trawnikowej, konieczne stało się stosowanie szeregu zabiegów pielę-gnacyjnych, dostosowanych do sposobu i intensywności ich użytkowania. Jednak bez względu na rodzaj i sposób użytkowania trawnika, jednym z najistotniejszych elemen-tów decydujących o dobrej kondycji roślin w runi trawnikowej jest właściwe gospoda-rowanie dostępną dla roślin wodą glebową.
Zdaniem Wysockiego [2000] trawy stosowane na trawniki, najlepiej rozwijają się w warunkach klimatu oceanicznego, charakteryzującego się rocznym poziomem opadów atmosferycznych rzędu 800–1000 mm w przeliczeniu na powierzchnię 1 m2. Tymcza-sem w przeważającej części Polski roczna ich ilość nie przekracza 500–600 mm, co nie zapewnia dostatecznego zaopatrzenia w wodę trawników. Jak podaje Hessayon [1997] murawy trawnikowe tracą tygodniowo z 1 m2 swojej powierzchni 25 dm3 wody, gdy tymczasem w okresie wegetacyjnym rośliny trawnikowe mogą liczyć jedynie na 250– 350 mm wody opadowej [Włodarczyk 1983] po uwzględnieniu wód spływających do rzek i strat wody wskutek parowania gleb.
Panaceum na lepsze wykorzystanie dostępnej wody opadowej przez rośliny muraw trawnikowych oraz zmniejszenie jej zużycia do podlewania trawników może być, jak twierdzą Górecki i Paul [1993] stosowanie hydrożeli. Dzięki ich cennej zdolności do magazynowania wody, a w okresach niedoboru, udostępniania jej roślinom [Kościk i Kowalczyk-Juśko 1998], wykorzystanie hydrożeli w podłożu glebowym muraw trawni-kowych może stać się niezwykle przydatne. Dlatego też nabierają one coraz większego znaczenia przy ograniczaniu stresu wodnego roślin w runi trawnikowej. Stąd też celem badań było określenie wpływu zastosowanego w podłożu glebowym muraw trawniko-wych hydrożelu Aqua-gel P4 [KAZGOD 1995] na plon suchej masy korzeni oraz liczbę źdźbeł.
METODY
We wrześniu 2001 roku założono trzyletnie doświadczenie trawnikowe na terenie obiektu rolniczego Akademii Podlaskiej w Siedlcach w układzie split – blok w czterech powtórzeniach. Jednostką doświadczalną było poletko o powierzchni 1 m2. W bada-niach wykorzystano cztery dostępne w handlu mieszanki trawnikowe o nazwach: WEMBLEY (M1), PARKOWA (M2), RELAX (M3) i PÓŁCIEŃ (M4), zróżnicowane pod względem zawartości w mieszance życicy trwałej (Lolium perenne) odpowiednio 80, 60, 40 i 20%. Doświadczenie założono na podłożu z Aqua-gelem P4 bądź bez jego stosowania. Przez okres kolejnych, pełnych lat badań (2002–2004), pod koniec każdego okresu wegetacyjnego z poszczególnych poletek doświadczalnych w sposób losowy pobierano pojedyncze próbki darni wraz z systemem korzeniowym do głębokości 10 cm. Do tego celu służy metalowy próbnik o wewnętrznej średnicy 5 cm. z tak pobra-nych próbek obliczono ilość zielopobra-nych, żywych źdźbeł, a następnie przeliczano je na
jednostkę powierzchni 1 m2. W oparciu o metodę badania systemów korzeniowych [Böhma 1985] dokonywano również oceny plonu suchej masy korzeni pobranego mate-riału badawczego. Otrzymane wyniki poddano analizie statystycznej, przeprowadzając analizę wariancji dla modelu split – blok. Dla istotnych źródeł zmienności dokonano porównania średnich testem T–Tuckeya przy poziomie istotności p
≤
0,05 [Trętowski i Wójcik 1991].WYNIKI
Ważną cechą użytkową mieszanek traw, wykorzystywaną do oceny wyglądu i przy-datności trawników jest gęstość murawy, wyrażana liczbą pędów przypadającą na jed-nostkę powierzchni.
W poszczególnych latach badań wystąpiły istotne różnice średniej liczby źdźbeł ocenianych muraw trawnikowych niezależnie od rodzaju zastosowanego podłoża, wy-kazując najwyższą jej wartość w drugim roku badań (14227 szt.). Najniższa wartość badanej cechy (9449 szt.) wystąpiła natomiast w roku 2004 przy najniższej za okres wegetacyjny temperaturze powietrza (13,3 ºC) zbliżonej do średniej z wielolecia (tab. 2). W latach 2002 i 2003 wyższą ilość źdźbeł na podłożu z Aqua-gelem P4 osiągnięto przy bardziej niekorzystnych warunkach wilgotnościowych. Z kolei w ostatnim roku badań, gdy poprawie uległy warunki wilgotnościowe nastąpił również wzrost średniej liczby źdźbeł także na podłożu bez stosowania Aqua-gelu P4. W większości badanych mieszanek trawnikowych ich liczba była wyższa od ilości uzyskanej na podłożu z Aqua-gelem P4. Świadczyć to może o korzystnym oddziaływaniu hydrożelu na krze-wienie się traw gazonowych szczególnie w warunkach wysokiego stresu wodnego.
Tabela 1 Table 1 Liczba źdźbeł [szt. · m¯2] badanych muraw trawnikowych na zakończenie okresu wegetacyjnego
w latach 2002–2004
Number of blades [numbers · m¯2] of some lawn mixtures on the end of vegetation season in 2002–2004
H – hydrożel BH – brak hydrożelu H – aquagel BH – without aqua-gel
Jesień 2002 Autumn 2002 Jesień 2003 Autumn 2003 Jesień 2004 Autumn 2004 Mieszanki Mixture H BH x H BH x H BH x M1 12344 10781 11563 16094 14094 15094 10250 10469 10359 M2 11063 12875 11969 14781 16969 15875 7438 10563 9000 M3 10375 9313 9844 14094 12125 13109 8438 9469 8953 M4 10125 10197 10161 12594 13063 12828 8656 10313 9484 x 10977 10791 10884 14391 14063 14227 8695 10203 9449 NIR0.05 LSD 0,05
Hydrożel Aqua gel (A) – n.i. (A x B) – n.i. Lata Years (L) – 255,35 (L x A) – n.i. Mieszanki Mixture (B) – n.i. (L x B) – n.i. (L x A x B) – n.i.
Tabela 2 Table 2 Średnie roczne temperatury powietrza i średnie roczne ilości opadów atmosferycznych ze Stacji
Synoptycznej w Siedlcach
Mean yearly air temperature and mean yearly precipitation level from Meteorological Station in Siedlce Rok Year 2002 2003 2004 x z wielolecia 1960–2003 Mean from many years 1960–2003 Temperatura powietrza w ºC (średnio IV–X)
Air temperature in ºC (mean IV– X) 14,7 13,6 13,3 13,2 Opady atmosferyczne w mm (średnio IV–X)
Precipiation level in mm (mean IV–X) 292,0 307,0 335,7 383,6 Analizując średnią liczbę źdźbeł z trzech lat badań (rys. 1) stwierdzono, że na pod-łożu z Aqua-gelem P4 wielkość badanej cechy w dużej mierze zależała od procentowe-go udziału życicy trwałej (Lolium perenne) w badanych mieszankach. Najwyższą war-tość średniej liczby źdźbeł zanotowano dla mieszanki trawnikowej WEMBLEY (M1) z 80% udziałem życicy trwałej, utrzymując tendencję spadkową wraz z obniżaniem się procentowego udziału tego gatunku w poszczególnych mieszankach. Generalnie po-dobna zależność rysowała się dla badanych mieszanek trawnikowych uprawianych także na podłożu bez stosowania Aqua-gelu P4. Wyjątek stanowiła mieszanka PÓŁ-CIEŃ (M4) z 20% udziałem życicy trwałej.
Rys. 1. Liczba źdźbeł [szt. · m¯2] badanych muraw trawnikowych w zależności od rodzaju mieszanki i podłoża na zakończenie okresu wegetacyjnego (średnio w latach 2002–2004) Fig. 1. Number of blades (numbers · m¯2) of investigated lawn mixtures in depend on kind of
mixture and subsoil on the end of vegetation season (mean for 2002–2004) 0 2000 4000 6000 8000 10000 12000 14000 M1 M2 M3 M4
W dostosowaniu roślin do warunków klimatycznych i siedliskowych decydującą ro-lę odgrywają korzenie, dzięki którym rośliny posiadają różną odporność na czynniki stresujące, do których należą także niedobory wody w glebie (susza).
Z prowadzonych badan wynika, że plon suchej masy korzeni badanych muraw trawnikowych (tab. 3) niezależnie od zastosowanego podłoża wykazał istotne różnice w poszczególnych latach badań. Najwyższą średnią ilość biomasy korzeni (218 g · m¯²) uzyskano w trzecim roku badań przy zdecydowanie najlepszych w porównaniu z wielo-leciem warunkach wilgotnościowych (tab. 2). Natomiast w latach 2002 i 2003, warunki wilgotnościowe były zbliżone, i w odniesieniu do średniej z wielolecia należały do suchych, przy czym średni plon suchej masy korzeni był znacznie niższy od uzyskanego w trzecim roku badań. Niezależnie od rodzaju zastosowanego podłoża w pierwszych dwóch latach badań (bardziej suchych) najlepiej ukorzeniała się mieszanka RELAX (M3) osiągając odpowiednio wartości 113 i 123 g · m¯², natomiast w trzecim roku badań bardziej wilgotnych mieszanki WEMBLEY (M1) – 229 g · m¯² i PÓŁCIEŃ (M4) – 227 g · m¯².
Tabela 3 Table 3 Plon suchej masy korzeni (g · m¯² ) badanych muraw trawnikowych na zakończenie okresu
wegetacyjnego w latach 2002–2004
Yield of roots dry matter (g · m¯2) of investigated lawn mixture in 2002–2004 Jesień 2002
Autumn 2002 Autumn 2003 Jesień 2003 Autumn 2004 JESIEŃ 2004 Mieszanki Mixture H BH xdla mieszanek for mixtu-res H BH x dla miesza-nek for mixtures H BH x dla miesza-nek for mixtures M1 107 110 108 108 118 113 227 231 229 M2 108 104 106 109 92 101 199 207 203 M3 105 121 113 116 131 123 223 200 211 M4 106 112 109 122 114 118 222 233 227 xdla lat for years 107 112 109 114 114 114 218 218 218 NIR0.05 LSD 0,05
Hydrożel (A) For aqua gel – n.i. (A x B) – n.i.
Lata (L) Years – 9,875 (L x A) – n.i.
Mieszanki (B) Mixtures – n.i. (L x B) – n.i. (L x A x B) – n.i.
Uwzględniając wpływ zastosowanego Aqua-gelu P4 na stopień ukorzeniania się po-szczególnych mieszanek traw (rys. 2) wykazano, że generalnie lepiej ukorzeniały się mieszanki na podłożu bez jego stosowania. Uzyskane różnice między rodzajem podłoża nie były jednak statystycznie istotne.
0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 M1 M2 M3 M4 Mieszanka
Mixture Hydrożel Aqua-gel
Bez hydrożelu Without aqua-gel
Rys. 2. Plon suchej masy korzeni [ g · m־² ] badanych muraw trawnikowych w zależności od mieszanki i podłoża (średnio w latach 2002–2004)
Fig. 2. Yield of roots dry matter (g · m2) of investigated lawn mixtures in depend on the kind of mixture and subsoil (mean for 2002–2004)
WNIOSKI
1. Zastosowany w badaniach Aqua-gel P4 w sposób istotny wpłynął na wzrost licz-by źdźbeł ocenianych muraw trawnikowych w poszczególnych latach badań, a jego działanie nasiliło się szczególnie w latach, w których wystąpiły najbardziej niekorzystne warunki wilgotnościowe.
2. Przeprowadzone badania wykazały zależność pomiędzy liczbą źdźbeł a procen-towym udziałem życicy trwałej w mieszankach, co wskazuje na tendencję spadkową wraz ze zmniejszającym się procentowym udziałem tej rośliny w mieszance.
3. Analiza plonu suchej masy korzeni wykazała również istotne różnice w plonie su-chej masy korzeni w zależności od roku badań, niezależnie od rodzaju zastosowanego podłoża.
4. Mieszanki uprawiane na podłożu bez Aqua-gelu P4, generalnie lepiej ukorzeniały się, lecz w stopniu statystycznie nieistotnym.
5. Uwzględniając korzystne oddziaływanie Aqua-gelu P4 na wzrost liczby źdźbeł oraz mając na uwadze jego korzystny efekt działania w niesprzyjających warunkach wilgotnościowych, wskazane jest prowadzenie dalszych badań nad szerszym jego wy-korzystaniem przy pielęgnacji muraw trawnikowych.
PIŚMIENNICTWO
Böhm W.: 1995. Metody badań systemów korzeniowych. PWRiL, Warszawa, s. 188–191. Górecki K., Paul M.: 1993. Supersorbenty w ogrodnictwie. Ogrodnictwo Nr 4, s. 12–13. Hessayon D.G.: 1997. Trawniki. Muza S.A. Warszawa, s. 10–43.
KAZGOD: 1995. Instrukcja wdrożeniowa – Aqua-gel, ważny wkład w technologię uprawy roślin. Las Polski, Nr 18, s. 13–14.
Kościk B., Kowalczyk-Juśko A.: 1998. Zastosowanie żelu Aqua–Terra jako dodatku do podłoża w uprawie tytoniu papierosowego jasnego. Zesz. Probl. Nauk. Rol., 461, s. 227–238. Tretowski J., Wójcik A. R.: 1991. Metody doświadczeń rolniczych. WSRP Siedlce. Włodarczyk S.: 1983. Botanika łąkarstwa. PWRiL, Warszawa, s. 167–173.
Wysocki C.: 2000. Zakładanie i pielęgnacja trawników terenów sportowych. Wieś Jutra, 4 (21), s. 26–29.
INFLUENCE OF AQUA-GEL P4 ON THE NUMBER OF BLADES AND YIELD OF ROOTS DRY MATTER OF SOME LAWN MIXTURES
S u m m a r y
The aim of this work was estimation of influence of aqua-gel P4 on the number of blades and yield of roots dry matter of some lawn mixtures.
The yield experiment was carried out in 2001–2004. It was tested four lawn mixtures e.g. Wembley ( M 1), Park( M2), Rekax (M3), Halfshade (M4). In this mixtures the part of perennial ryegrass was differented and amounted 80,60,40 and 20%. This mixtures were sown on the sub-soil with aqua-gel P4 and without it. On the end of each vegetation season the sub-soil samples was taken for estimation the yield of roots dry matter as well as the number of blades.
The obtained results showed that aqua gel used in experiment significantly influenced on the increase of blade numbers of investigated lawn mixtures. This correlation was more strongly in the years with unfavorable moisture condition. The blade numbers was depend on the part of perennial rye grass in mixture and this correlation was directly proportional to the part of this grass species.
In regard to the yield of root dry matter, the better results were on the plots without aqua gel P4. Differences for yield of root dry matter between the kind of subsoil weren’t significant. KEY WORDS: lawn mixtures , blade number, yield of root dry matter, perennial rye grass Recenzent: prof. dr hab. Stanisław Kopeć – emerytowany profesor z Krakowa
ZESZYTY NAUKOWE
UNIWERSYTETU PRZYRODNICZEGO WE WROCŁAWIU
2006 ROLNICTWO LXXXVIII NR 545