N a r i n g u w y
I
K a m p a n ia w y b o rc z a w S ta n a c h Z je d n o c z o n y c h w c h o d z i w o k re s p rz e d -k o n w e n c y jn y . P rasa i o p in ia p u b lic z n a z a p rz ą tn ię te są p rz e w id y w a n ia m i i s p e k u la c ja m i na te m a t m o ż liw y c h w y n ik ó w k o n g re s ó w p a rty jn y c h , z w a n y c h w A m e ry c e k o n w e n c ja m i, na k tó r y c h w y b ie ra n i są k a n d y d a c i d a n y c h p a r ty j na p re z y d e n ta i w ic e -p re z y d c n ta . J a k d o tą d w ia d o m o , k to b ę d z ie k a n d y d a te m tz w . trz e c ie j p a r tii, k tó re j u tw o rz e n ie z a p o w ie d z ia ł H e n ry W a lla c e , zg ła szają c sw ą w ła s n ą k a n d y d a tu rę . Z n a n y je s t w ię c k a n d y d a t p a r t ii, k tó r ą d o tą d fo rm a ln ie n ie is tn ie je , a p o w s ta ć m a d o p ie ro na k o n w e n c ji, z w o ła n e j do C hica go . M o żn a też ze s tu p ro c e n to w ą n ie m a l p e w n o ś c ią p r z e w i
d z ie ć , że P a rtia D e m o k ra ty c z n a w y s u n ie p o n o w n ie d o ty c h c z a s o w e g o P re z y d e n ta , H a r r y S. T ru m a n a . W ie lk ą n a to m ia s t n ie w ia d o m ą s ta n o w i k a n d y d a t P a r tii R e p u b lik a ń s k ie j. N ik t nie p o tr a f i n a w e t w p rz y b liż e n iu o k re ś lić , k o g o w y s u n ie na to s ta n o w is k o k o n w e n c ja r e p u b lik a ń s k a , z w o ła n a do F ila d e lfii.
P ism a a m e ry k a ń s k ie r o ją się w ię c od p rz e p o w ie d ni, p ro g n o z , k a lk u la c ji i a n k ie t. Z a k ła d a ją c w y s tą p ie n ie w s z ra n k i ty c h cz y o w y c h k a n d y d a tó w , snuje się z k o le i p rz y p u s z c z e n ia na te m a t ic h t a k t y k i, p o p u la rn o ś c i i szans w y b o rc z y c h . O g ro m n ą ro lę o d g ry w a ją p rz y d y m a n k ie ty ro z m a ity c h in s t y tu t ó w b a d a n ia o p in ii p u b lic z n e j, k tó r e n ie u s ta n n ie o d w o łu ją się do w y b o rc ó w z s ze re g ie m p y ta ń , m a ją c y c h u c h y lić r ą b k a p rz y s z ło ś c i i u ja w n ić p ra w d z iw e n a s tro je szi^- re g o c z ło w ie k a w s to s u n k u do ty c h czy o w y c h oso
b is to ś c i a m e ry k a ń s k ie g o ż y c ia p o lity c z n e g o .
T ru d n o ś ć w s z e lk ie g o re a ln e g o p rz e w id y w a n ia na te m a t szans w y b o rc z y c h dan ej p a r t ii w y n ik a z sze
re g u p rz y c z y n . P rz e d e w s z y s tk im ze s k o m p lik o w a n e g o sy s te m u w y b o rc z e g o w S ta n a c h Z je d n o c z o n y c h . Po w tó re z fa k tu , że d o tą d n ie je s t z n a n y k a n d y d a t P a r t ii R e p u b lik a ń s k ie j. Po trz e c ie — z dużej z m ie n n o ś c i n a s tro jó w a m e ry k a ń s k ie j o p in ii p u b lic z n e j.
A w re s z c ie — z p o ja w ie n ia się na a re n ie w a lk i tr z e cie g o w s p ó łz a w o d n ik a w p o s ta c i H e n ry A . W a lla - c e ‘a. M o g ło b y się z d a w a ć , że te n o s ta tn i c z y n n ik u p ra s z c z a ra c z e j s y tu a c ję , g d y ż p ro w a d z i do r o z b i
c ia g ło s ó w d e m o k ra ty c z n y c h , a ty m sa m ym do z w ię k s z e n ia szans re p u b lik a ń s k ic h . T y m c z a s e m rz e c z p rz e d s ta w ia się n ie ta k p ro s to i p o c z ą tk o w a ra d o ś ć r e p u b lik a n ó w u s tą p iła już dziś ro sn ą ce j n ie p e w n o ś c i co do w y n ik u w y b o ró w , w ła ś n ie z p o w o du p o ja w ie n ia się k a n d y d a tu ry W a lla c e ‘a.
C h o d zi b o w ie m o to, że w y n ik w y b o ró w n ie z a le ż y od p ro s te j w ię k s z o ś c i g ło s ó w , z e b ra n y c h w c a ły m k r a ju p rz e z dan ą p a rtię , le c z od ilo ś c i g ło s ó w w p o s z c z e g ó ln y c h sta na ch. N ie je s t te ż rze czą o b o ję tn ą , w k tó r y m s ta n ie p a r tia u z y s k u je w ię k s z o ś ć , p o n ie w a ż p oszcze g ó ln e s ta n y w ró ż n y sposób w a ż ą na w y n ik u o s ta te c z n y m . N ic n a le ż y ró w n ie ż za p o m in a ć , że na d e c y z ję w y b o r c y a m e ry k a ń s k ie g o w p ły w a nie t y le p la tfo rm a (p ro g ra m ) w y b o rc z a te j c z y in n e j p a r tii, ile o so b isto ść k a n d y d a ta . P a. tie zd ają sobie sp ra
-b o r c z y m U S A
w ę z r o li c z y n n ik a a tra k c y jn o ś c i in d y w id u a ln e j k a n d y d a tó w i d o b ie ra ją ic h pod k ą te m tz w . z d o ln o ś c i g ro m a d z e n ia g ło s ó w . Z d o ln o ś ć ta u p oszcze gó ln e go k a n d y d a ta n ie je s t w ie lk o ś c ią s ta łą , le c z z a le ż y w w ie lk im s to p n iu od tego, z k im -m ierzy się w s ta r
c iu w y b o rc z y m , J e s t to w ię c c z y ir ń k r e la ty w n y . I P a rtia R e p u b lik a ń s k a ro z p a tru je dziś c e lo w o ś ć w y s u n ię c ia ta k ie g o cz y inn eg o k a n d y d a ta p o d k ą te m w id z e n ia jego re la ty w n e j p rz e w a g i nad k a n d y d a ta m i p a r ty j p rz e c iw n y c h . Z c h w ilą p o ja w ie n ia się k a n d y d a tu r y \V a lla c e ’a ,.b o s s o w ie " r e p u b lik a ń s k ie j m a s zyn y p a rty jn e j s ta n ę li w o b e c s k o m p lik o w a n e g o ża- g a d n ie n ia : k t ó r y z e w e n tu a ln y c h k a n d y d a tó w o d e g ra ro lę n ie t y lk o c z y n n ik a g ro m a d zą ce g o m e c h a n i
czn ie g ło s y d la siebie, ale i p o w o d u ją c e g o p rz e s u n ię c ia g ło s ó w w o b o zie p rz e c iw n y m tj. od T ru m a n a do W a lla c e ‘a lu b na o d w r ó t^ I to z u w z g lę d n ie n ie m p o s z c z e g ó ln y c h s ta n ó w , a z w ła s z c z a s ta n ó w k lu c z o w y c h , to je s t ty c h , k tó r y c h g ło s y o s ta te c z n ie p rz e w a ż ą szalę.
J a k w id z im y , g ra je s t ra c z e j s k o m p lik o w a n a i w y m aga dużej u m ie ję tn o ś c i k o m b in o w a n ia w ie lu e le m e n tó w . B y ją d o b rz e z ro z u m ie ć trz e b a je d n a k p rz e de w s z y s tk im z a po zna ć się z syste m e m w y b o rc z y m S ta n ó w Z je d n o c z o n y c h .
ł l
P re z y d e n t S ta n ó w Z je d n o c z o n y c h w y b ie ra n y je st w g ło s o w a n iu p o w s z e c h n y m , le c z w y b o rc y n ie g ło sują nań w p ro s t, le c z za p o ś re d n ic tw e m e le k to ró w . W m y ś l 12-ej p o p r a w k i do k o n s ty tu c ji, u c h w a lo n e j w r o k u 1804, w k a ż d y m sta nie w y b ie ra się t y lu e le k to ró w , ilu d a n y sta n p osiad a re p re z e n ta n tó w w obu iz b a c h K o n g re s u . L ic z b a ta je s t m n ie j w ię c e j p ro p o rc jo n a ln a do lic z b y w y b o rc ó w , ■*)
E le k to r z y są re p re z e n ta n ta m i p a r ty j p o lity c z n y c h , u c z e s tn ic z ą c y c h w w y b o ra c h w d a n y m sta n ie . N ie k tó r e s ta n y m ają w k o n s ty tu c ja c h s w y c h z a s trz e ż o ne, że e le k to r m u si oddać s w ó j głos na k a n d y d a ta sw ej p a r tii, w w ię k s z o ś c i je d n a k s ta n ó w n ie m a ta k ie g o p rz e p is u . N ie m n ie j je d n a k w c a łe j h is t o r ii S ta n ó w Z je d n o c z o n y c h n ie z d a rz y ło się, b y e le k to r z d a n e j p a r t ii o d d a ł sw ój głos na k a n d y d a ta na p r e z y d e n ta z in n a j p a r tii. N a le p y w ię c p r z y ją ć 'ja k o p e w n ik , że e le k to rz y z a w s z e 1 g ło s u ją na k a n d y d a tó w w ła s n e j p a r tii,
E le k to r z y w y b ie ra n i są na zasadzie w ię k s z o ś c i (a n ie p ro p o rc jo n a ln o ś c i). W s z y s tk ie m a n d a ty e le k - to rs k ie w d a n y m s ta n ie p rz y p a d a ją w u d z ia le te j p a r tii, k tó r a w w y b o ra c h u z y s k a ła w ię k s z o ś ć g ło sów . N a tle tego p rz e p is u z ro z u m ia łe się staje
zna-,*) Ściśle b io rą c, lic z b a e le k to ró w je st ty lk o w p rz y b liż e n iu p ro p o rcjo n a ln a tlo lic z b y w yborców w danym stanie, poniew aż każdy stan w ybiera do K ongresu federalnego 2 senatorów, niezależnie od lic z b y m ieszkańców. T y lk o więc liczb a posłów, w ysyłanych do Iz b y Reprezentantów , jest w p rz y b liż e n iu p ro p o rc jo n a ln a do lic z bę w yborców . System 'd o k t o r s k i u p rz y w ile jo w u je więc nieznacznie stany, mające m niejśztj lic z b ę m ieszkańców.
czenie w ie lk ic h stanów , z dużą ilo ś c ią m andatów e le k to rs k ic h . N a b ie ra ją one r o li k lu czo w e j, gdyż zdo
b ycie w iększości w k ilk u w ie lk ic h stanach oddaje danej p a rtii w s z y s tk ie ic h m a n d a ty e le k to rs k ie , có u m o żliw ia jej z k o le i zrów now ażen ie p o ra ż k i w w ie lu m niejszych stanach. T e o re ty c z n ie można sobie w yo b ra zić, że w s k u te k b ra k u p ro p o rcjo n a ln o ści w w yb o rze e le k to ró w ka n d y d a t na p re zyd e n ta m o
że uzyskać mniejszość głosów w y b o rc ó w i w iększość głosów e le k to rs k ic h .
W o kre ślo n ym te rm in ie po w y b o ra c h e le k to rz y zbie
ra ją się w s to lic y swego stanu i p rzeprow ad zają „ w y b o ry prezydenta. Jest to już ty lk o czysta form alność, gdyż, ja k p ow iedzia no w yżej, w szyscy e le k to rz y dane
go stanu należą do jednej p a rtii i głosują k a rn ie na jej kandyda ta. W y n ik głosow ania p rze syła n y jest następ
nie z każdego stanu do W aszyngtonu. A le zanim jesz
cze form alność głosow ania e le k to ró w zostaje d o p e łn io na, w iadom e są w y n ik i w y b o ró w prezydenta , po n ie w aż zależą one od tego, k to w danym stanie u zyska ł w iększość głosów w y b o rc ó w . W y s ta rc z y zsumować ilo ść m andatów e le k to rs k ic h każdego stanu, p rz y padających w udziale każdej z uczestniczących w w y borach p a rtii, b y uzyskać w y n ik w y b o ró w na p re z y d enta zanim jeszcze opieczętow ane k o p e rty z g ło sami e le k to ró w znajdą się na b iu rk u p rze w o d n iczą cego senatu, k tó ry dokona o fic ja ln y c h obliczeń.
D la w ła ś c iw e j oceny prognoz w y b o rc z y c h w S ta
nach Zjednoczonych konieczna jest zatem znajomość g e ografii w y b o rcze j w p ie rw szym rzędzie orientacja w znaczeniu poszczególnych stanów dla w y n ik ó w w y b o ró w .
O g ó ln a lic z b a m a n d a tó w e le k to rs k ic h w y n o s i w te j c h w ili w c a ły c h S ta n a c h Z je d n o c z o n y c h 531. W ię k szość g ło s ó w e le k to rs k ic h p o trz e b n a do w y b r a n ia k a n d y d a tó w dan ej p a r t ii na p re z y d e n ta i w ic e p re z y d e n ta w y n o s i w ię c 266.
J a k się te lic z b y ro z k ła d a ją n a p oszczególne sta n y ? N a jw ię c e j m a n d a tó w e le k to rs k ic h p o s ia d a o c z y w iś c ie stan N e w Y o r k — 47. P o te m id ą w k o le jn o ści r P e n n s y lv a n ia — 35, Illin o is — 28, C a lifo rn ia i O h io po 25, T e x a s — 23, M ic h ig a n — 19, M assa c h u s e tts i N e w J e rs e y po 16, M is s o u ri — 15, N o r th C a ro lin a — 14, In d ia n a — 13, G e o rg ia , T ennessee i W is c o n s in po 12, A la b a m a , K e n tu c k y , M in n e s o ta , V ir g in ia p o 11, L o u is ia n a , Io w a i O k la h o m a p o 10, A rk a n s a s i M is s is s ip p i po 9, C o n n e c tic u t, F lo rid a , K a nsa s, M a ry la n d , S o u th C a ro lin a , W a s h in g to n * * ) i W e s t V ir g in ia po 8, C o lo ra d o , N e b ra s k a , O re g o n po 6, M a in e —- 5, A riz o n a , Id a h o , M o n ta n a , N e w H a m p sh ire , N e w M a x ic o , N o r th D a k o ta , R h o d e Is la n d , S o u th D a k o ta i U ta h p o 4, D e la w a re , N e v a d a , V e r m o n t i W y o m in g po 3.
R zut oka na pow yższe zestaw ienie w ystarcza, by z o rie n to w a ć się w znaczeniu stanów ta k ic h ja k N e w Y o rk , P ennsylvania, Illin o is , C a lifo rn ia , Ohio, Texas, M ichigan, M assachusetts i N e w Jersey, k tó re w su
m ie dają w iększość m a ndatów e le k to rs k ic h i w du
żej m ierze decydują o w y n ik u w y b o ró w . S tąd szcze
gólna uwaga, ja ką p o lity c y i publiczność a m e ry k a ń ska darzą te w ła śn ie stany.
) Stan W a sh in g ton , , na zachodnim w ybrzeżu Stanów Z je d n o czonych. N ic mieszać z m iastem W a shington, stolica Stanów Z je d noczonych, któ re g o m ieszkańcy n ie ; m ojg prawa głosu.
P o d s ta w ą p rz e w id y w a ń w y b o rc z y c h w S ta n a c h Z je d n o c z o n y c h m ogą b y ć do p e w n e g o s to p n ia w y n i
k i a n k ie t, p rz e p ro w a d z a n y c h p rz e z in s t y tu t y b a d a n ia o p in ii p u b lic z n e j. P isze m y ,,do p e w n e g o s to p n ia ", p o n ie w a ż m e to d y ty c h b a d a ń n a s u w a ły w ie lo k r o tn ie szereg za s trz e ż e ń . N ie d o z le k c e w a ż e n ia je st tu a r
g u m e n t, że w y n ik i a n k ie t same w p ły w a ją na k s z ta ł
to w a n ie n a s tro jó w o p in ii p u b lic z n e j, m a ją w ię c n ie t y lk o c h a r a k te r b a d a w c z o -s p ra w o z d a w c z y , ale i p o lity c z n o -p ro p a g a n d o w y . D o c h o d z e n ie k o n g re s o w e , w d ro ż o n e po w y b o ra c h r o k u 1944 u ja w n iło p rz y ty m , że k ie r o w n ic tw o n ie k tó r y c h in s t y tu t ó w b a d a n ia o p i
n ii p u b lic z n e j, z G a llu p e m na czele, u w a ż a ło za rz e cz d o p u s z c z a ln ą m a n ip u lo w a n ie w y n ik a m i a n k ie t, p rz e z w p ro w a d z a n ie do o b lic z e ń „ p o p r a w e k " , rz e k o m o d la s k o ry g o w a n ia „n ie d o s ta te c z n e g o u ś w ia d o m ie n ia p o lity c z n e g o osób o b ję ty c h a n k ie ta m i" . W p ra k ty c e I n s ty tu t G a llu p a i in n e s ta ra ły się p o m n ie js z y ć szan
se R o o s e v e lta , z d a ją c sobie, s p ra w ę z p ro p a g a n d o w e go z n a c z e n ia n ie k o rz y s tn y c h d la ń w y n ik ó w b ad ań .
Z ty m i w ię c zastrzeżeniam i należy tra k to w a ć w y n ik i w s z e lk ic h badań o p in ii pu b liczn e j w A m e ry c e . N iem n ie j jednak dostarczają one interesującego m a te ria łu . Z g ó ry p rz y ty m m ożem y p rzyją ć, że w o b li
czeniach sw ych starają się one z k o le i pom niejszyć szanse W a lla ce 'a .
O tóż w e d łu g o sta tn ich badań o p in ii publiczne j, w y n ik i w y b o ró w zależą przede w s z y s tk im od osobi
stości, k tó re z ra m ie n ia poszczególnych p a rty j u b ie gać się będą o stanow isko p re z y d e n ta S ta n ó w Z je d noczonych. Na w stę p ie s tw ie rd z iliś m y , że znane są d otąd ty lk o dw ie k a n d y d a tu ry : T ru m a n — z ra m ie n ia P a rtii D e m o kra tyczn e j i W a lla c e :— z ra m ie n ia
„trz e c ie j p a r tii" . K a n d y d a t re p u b lik a ń s k i jest w c ią ż jeszcze w ie lk o ś c ią niew iado m ą . W obec tego bada
nie o p in ii pu b liczn e j id z ie po lin ii p rz y jm o w a n ia h i- p o te ty c z ń y c h założeń. O kazuje się, że w zależności od p rz y ję te j h ip o te z y zm ienia się szansa poszczegól
n ych k a n d yd a tó w .
J e d e n t y lk o k a n d y d a t z a p e w n ia ł P a r t ii R e p u b li
k a ń s k ie j p ra w d o p o d o b ie ń s tw o b e z w a ru n k o w e g o w y g ra n ia w y b o ró w , a m ia n o w ic ie g e n e ra ł E is e n h o w e r.
W e d łu g b a d a ń z w rz e ś n ia 1947 r., w ra z ie w y s u n ię c ia k a n d y d a tu ry E is e n h o w e ra , P a r tia R e p u b lik a ń ska u z y s k a ła b y w ię k s z o ś ć 55%, P a rtia D e m o k r a ty czna, z T ru m a n e m , m niejszo ść 45% g ło s ó w . P rz y k a n d y d a tu rz e D e w e y a szanse p a r t ii R e p u b lik a ń s k ie j w y d a tn ie m a la ły : u z y s k a łb y on 49% g ło s ó w p rz y 51% , k tó r e p a d ły b y na T ru m a n a . P rz y s y s te m ie e le k - to r s k im ta k d ro b n a ró ż n ic a o znacza w ła ś c iw ie r ó w n o w a g ę szans, a w y n ik o s ta te c z n y z a le ż y o d r o z lo k o w a n ia g ło s ó w w p o s z c z e g ó ln y c h s ta n a c h i w d u żej m ie rz e od p rz y p a d k u .
P rz y k a ż d y m in n y m k o n tr k a n d y d a c ie szanse T r u m a n a s z ły w y ra ź n ie w g ó rę : p rz y g e n e ra le M a c A r th u rz e s to s u n e k b y łb y 57% d la T ru m a n a i 43% d la M a c A r th u r a , g d y b y zaś p o je d y n e k ro z e g ra ł się m ię d z y s e n a to re m T a fte m a T ru m a n e m te n o s ta tn i u z y s k a łb y aż d w ie trz e c ie w s z y s tk ic h g ło s ó w . ■
Od czasu p rz e p ro w a d ze n ia ty c h badań n a s tą p iły je d n a k duże zm iany w sy tu a c ji w y b o rc z e j. Przede w s z y s tk im na w id o w n i p o ja w ił się W a lla ce , po w tó re E ise n h o w e r k a te g o ryczn ie z rz e k ł się ka n d yd o w a
-111
31
n ia . W o b e c te go s p ra w a w y ra ź n ie się s k o m p lik o w a ła .
B a d a n ia szans w y b o rc z y c h i p ro g n o z a p o lit y czna w y m a g a te ra z b a rd z ie j d ro b ia z g o w e j a n a liz y z u w z g lę d n ie n ie m u k ła d u s ił w p o s z c z e g ó ln y c h s ta n a ch , a z w ła s z c z a s ta n a c h k lu c z o w y c h .
Is tn ie je szereg w s k a z ó w e k , k t ó r e p o z w a la ją u s ta lić z a c h o w a n ie się w y b o r c ó w w n ie k tó r y c h s ta n a c h i o k re ś lić ju ż dziś, k tó r e s ta n y są^ „ p e w n e ” d la je d n e j i d la d ru g ie j s tro n y . O c z y w iś c ie o p in ie s tro n z a in te re s o w a n y c h ró ż n ią się n ie c o w ty c h ocenach, ale n ie k tó re rz e c z y są n ie s p o rn e .
P r z y p a tr z m y się b liż e j te j p o lity c z n o -g e o g ra fic z n e j m o z a ic e .
I V
A w ię c p rz e d e w s z y s tk im n a le ż y p a m ię ta ć , że is t n ie je g ru p a s ta n ó w , n a p o łu d n iu S ta n ó w Z je d n o c z o n y c h , k tó r e s ta n o w ią n ie z d o b y tą tw ie rd z ę P a r t ii D e m o k ra ty c z n e j. J e s t to tz w . s o lid S o uth — „ m u r o w a ne P o łu d n ie “ , gclzie od czasu W o jn y D o m o w e j is tn ie je w ła ś c iw ie sy s te m m o n o p a r ty jn y w p o s ta c i m o n o p o lu d e m o k ra ty c z n e g o . N a le ż ą tu s ta n y : A la b a m a , A rk a n s a s , F lo r id a , G e o rg ia , L o u is ia n a , M is s is s ip p i, N e w M e x ic o , N o r th C a ro lin a , S o u th C a ro lin a , T e x a s i V ir g in ia . P o n a d to is tn ie ją d w a in n e sta n y , A r iz o n a i R h o d e Is la n d , g dzie d e m o k ra c i p ia s tu ją z a ró w n o s ta n o w is k a g u b e rn a to ró w , ja k i w s z y s tk ie m a n d a ty p o s łó w i s e n a to ró w do K o n g re s u . W sum ie, w ty c h 13 s ta n a c h d e m o k ra c i m ogą lic z y ć n a w s z y s tk ie 127 m a n d a tó w e le k to rs k ic h .
W p ię c iu d a ls z y c h s ta n a c h (K e n tu c k y , M a ry la n d , O k la h o m a , T ennessee i U ta h ) d e m o k ra c i p ia s tu ją u rz ę d y g u b e rn a to ró w i w ię k s z o ś ć m a n d a tó w p o s e l
s k ic h i s e n a to rs k ic h . K ie r o w n ic tw o P a r t ii D e m o k r a ty c z n e j p rz y p u s z c z a , że uda się m u się z a c h o w a ć tu w s z y s tk ie m a n d a ty e le k to rs k ie w lic z b ie 45. W su
m ie d a w a ło b y to P a r tii D e m o k ra ty c z n e j 172 m a n d a ty e le k to rs k ie .
P o n a d to , w p ię c iu sta na ch, a m ia n o w ic ie w C o lo ra d o , M o n ta n a , N e v a d a , W e s t V ir g in ia i W y o m in g is tn ie je , w e d łu g o cen y o b u s tro n , ró w n o ś ć szans.
G d y b y d e m o k ra c i p o t r a f ili z d o b y ć te s ta n y , u z y s k a lib y d o d a tk o w o 24 m a n d a ty e le k to rs k ie i w sum ie m ie lib y 196. A le w w y b o ra c h 1944 r. d e m o k ra c i p r z e g r a li w C o lo ra d o i W y o m in g , co re d u k u je p o w a ż n ie ic h szanse i p o z b a w ia e w e n tu a ln ie 9 m a n d a t ó w e le k to rs k ic h , z m n ie js z a ją c sum ę o g ó ln ą m a n d a t ó w „ p e w n y c h “ do 187 w 23 sta na ch.
Po d ru g ie j s tro n ie z n a jd u ją się s ta n y „ p e w n e “ d la r e p u b lik a n ó w . W D e la w a re , Io w a , K a nsa s, M a in e , N e b ra s k a , N e w H a m p s h ire , N o r th D a k o ta , O re g o n , S o u th D a k o ta , V e r m o n t i W is c o n s in w s z y s tk ie u rz ę dy7 g u b e r n a to rs k ic i w s z y s tk ie m a n d a ty p o s e ls k ie i s e n a to rs k ie do K o n g re s u p ia s tu ją re p u b lik a n ie . L i cz? o n i na 65 m a n d a tó w e le k to r s k ic h z ty c h 11 s ta no
J o ty c h c z a s o w e o b lic z e n ia d a ją nam w ię c 187 „ p e w n y c h “ m a n d a tó w e le k to r s k ic h d la P a r tii D e m o k r a ty c z n e j i 74 „ p e w n e “ d la P a r t ii R e p u b lik a ń s k ie j. P o
z o s ta je z a te m 270 m a n d a tó w e le k to rs k ic h , k tó r e z d e c y d u ją o z w y c ię s tw ie w w y b o rc h lis to p a d o w y c h , T y c h 270 m a n d a tó w p rz y p a d a na 14 w ie lk ic h s ta n ó w , w k t ó r y c h d o ty c h c z a s w ię k s z o ś ć s ta n o w is k g u b e rn a to rs k ic h o ra z m a n d a tó w p o s e ls k ic h i sena
to rs k ic h p ia s tu ją r e p u b lik a n ie . N ie m n ie j je d n a k de m o k r a c i m a ją p ra w o lic z y ć na n ie k tó r e z ty c h s ta n ó w . A z a te m b ó j d e c y d u ją c y ro z e g ra się na obsza
rze s ta n ó w : C a lifo rn ia , C o n n e c tic u t, Id a h o , Illin o is , In d ia n a , M a ss a c h u s e tts , M ic h ig a n , M in n e s o ta , M is s o u ri, N e w J e rs e y , N e w Y o rk , O h io , P e n n s y lv a n ia i W a s h in g to n .
B io rą c p o d u w a g ę 187 „ p e w n y c h “ m a n d a tó w d e m o k ra ty c z n y c h w 23 sta na ch, i fa k t, że w y m a g a n a w ię k s z o ś ć e le k to rs k a w y n o s i 266 m a n d a tó w — d e m o k r a c i m u s ie lib y z d o b y ć d o d a tk o w o 79 m a n d a tó w w o w y c h 14 w ie lk ic h stanach.
J a k się p rz e d s ta w ia ją ic h szanse na ty m te re n ie ? F r a n k lin D e la n o R o o s e v e lt z w y c ię ż y ł w r, 1914 w 12 s p o ś ró d 14 k lu c z o w y c h s ta n ó w , tra c ą c je d y n ie In d ia n ę i O h io z 38 m a n d a ta m i. A le p o p u la rn o ś ć T ru m a n a p o z o s ta je d a le k o w ty le za p o p u la rn o ś c ią R o o s e v e lta . Je go s o ju s z n ic y lic z ą w ię c , że u d a m u się z d o b y ć t y lk o część o w y c h k lu c z o w y c h s ta n ó w . K t ó r e s p o ś ró d n ic h ? T o z a le ż y już n ie t y lk o od p o p u la rn o ś c i k a n d y d a ta re p u b lik a ń s k ie g o , ale i od ro li, ja k ą ode gra w w y b o ra c h p a r tia W a lla c e 'a . A lb o w ie m w w ię k s z o ś c i z ty c h k lu c z o w y c h s ta n ó w W a l
lace, ja k o w ła ś c iw y s p a d k o b ie rc a id e o lo g ii R oo se v e lta , lic z y ć m oże na p o p a rc ie s p o re j lic z b y w y b o r có w .
I tu d o c h o d z im y do je d ne go z n a jb a rd z ie j s p o rn y c h m o m e n tó w o c e n y s y tu a c ji p rz e d w y b o rc z e j w S ta n a c h Z je d n o c z o n y c h . K a n d y d a tu ra H e n ry W a lla c e ‘a jest p rz e d m io te m k r a ń c o w o s p rz e c z n y c h o p in ii w k o ła c h p o lity c z n y c h A m e r y k i. B e z p o ś re d n io p o g ru d n io w y m w y s tą p ie n iu W a lla c e 'a , z a p o w ia d a ją c y m jego sa m o d z ie ln ą k a n d y d a tu rę n a P re z y d e n ta , k ie r o w n ic tw o p o lity c z n e obu tr a d y c y jn y c h p a r ty j i tz w . w ie lk a p ra s a u s iło w a ły , z le k c e w a ż y ć ro lę trz e c ie j p a r t ii.
P rz y w ó d c y P a r t ii D e m o k ra ty c z n e j o k a z y w a li p e w ie n n ie p o k ó j, ż y w ią c o b a w ę , iż W a lla c e o d c ią g n ie p e w n ą ilo ś ć g ło s ó w d e m o k ra ty c z n y c h , z w ła s z c z a r e k r u t u ją c y c h się z k ó ł ro b o tn ic z y c h i r a d y k a ln e j in te lig e n c ji.
R e p u b lik a n ie n a to m ia s t, dość b e z k ry ty c z n ie , z a k ła d a li, że W a lla c e u ła t w i im po p ro s tu ro b o tę , r o z b ija ją c obóz p rz e c iw n y .
D z iś s y tu a c ja p rz e d s ta w ia się ju ż in a c z e j. P ie rw s z e b a d a n ia a n k ie to w e na te m a t p o p u la rn o ś c i W a lla c e a w y k a z a ły , że w c a ły m szeregu s ta n ó w m oże ^ on l i c z y ć na s p o re p o p a rc ie . Po w y b o ra c h w d z ie ln ic y n o w o jo rs k ie j B ro n x , k t ó r e k o n s e rw a ty w n y d z ie n n ik r e p u b lik a ń s k i „ N e w Y o r k H e ra ld T r ib u n e " n a z w a ł d ra m a ty c z n ie „T rz ę s ie n ie m z ie m i ‘ , m in y z a w o d o w y c h p o lit y k ó w d e m o k ra ty c z n y c h i re p u b lik a ń s k ic h z a c z ę ły się w y ra ź n ie w y d łu ż a ć . C y to w a n y d z ie n n ik s tw ie rd z a , że „ W a lla c e m u si b y ć u w a ż a n y za p o w a ż neg o p r z e c iw n ik a " , k t ó r y o d d z ia ły w a s iln ie na w y o b ra ź n ię w y b o r c y a m e ry k a ń s k ie g o . C o w ię c e j, d z ie n n ik o s trze g a , że p o p u la rn o ś ć W a lla c e 'a ła m ie w s z y s tk ie tr a d y c y jn e p o d z ia ły p a r ty jn e i ro ś n ie z a ró w n o wśród d e m o k r a tó w ja k i r e p u b lik a n ó w , A p rz y ty m p o c ią g a za sobą lu d z i, k tó r z y d o tą d z a c h o w y w a li b ie rn o ś ć p o lity c z n ą . O s ta tn ia a n k ie ta In s ty tu tu G a ł- lu p a ś w ia d c z y , że W a lla c e sta je się z k a ż d y m d n ie m p o p u la rn ie js z y w k o ła c h s z e ro k ie j p u b lic z n o ś c i, n ie - z w ią z a n e j z o k re ś lo n y m i ru c h a m i p o lity c z n y m i.
Zdaje się nie ulegać w ą tp liw o ś c i, że hasło o b ro n y pokoju, k tó re W a lla c e w y s u n ą ł na czoło swej p la t
fo rm y w y b o rc z e j, za czyn a je d n a ć m u c o ra z ż yw sze i s iln ie js z e s y m p a tie s p o łe c z e ń s tw a a m e ry k a ń s k ie g o .
W ty c h w a ru n k a c h je s t rz e c z ą n ie z m ie rn ie tru d n ą o rz e k a ć z ja k ą ta k ą p e w n o ś c ią o szansach w y b o r c z y c h w o k rę g a c h , k tó r e s ta n o w ią p o te n c ja ln ą sferę w p ły w ó w . W a lla c e 'a . P ra w d a , że n ie m oże on lic z y ć na sukces c a łk o w it y . A le m oże dość w y d a t
n ie w p ły n ą ć na p rz e s u n ię c ia w is tn ie ją c y m u k ła d z ie s ił.
O b lic z e n ia p ra s y a m e ry k a ń s k ie j w y k a z u ją , że z 14 k lu c z o w y c h s ta n ó w 6 da w ię k s z o ś ć g ło s ó w r e p u b lik a n o m i p rz y s p o rz y im 135 m a n d a tó w e le k - to rs k ic h , p od no sząc o g ó ln ą lic z b ę ,,p e w n y c h "
m a n d a tó w r e p u b lik a ń s k ic h do 209. P o z o s ta ło b y w ię c do ro z e g ra n ia 135 m a n d a tó w w o śm iu s ta n a ch : C a li
fo rn ia , C o n n e c tic u t, Id a h o , Illin o is ,- M a ssa chu setts, M in n e s o ta , P e n n s y lv a n ia , W a s h in g to n . T u o c z y w i
ście ocena szans je s t ró ż n a w k a ż d y m o b o zie . O b ie s tr o n y tw ie rd z ą , że u d a im się w y g ra ć , O b ie s tro n y te ż , p rz y n a jm n ie j w w y p o w ie d z ia c h o fic ja ln y c h , s ta ra ją się ig n o ro w a ć k a n d y d a tu rę W a lla c e a ,..
V
N ie m a sensu z a g łę b ia ć się w s p e k u la c je a ry tm e ty c z n e . N a le ż y p rz y p u s z c z a ć , że w s z e lk ie „p e w n e "
p ro g n o z y w o d n ie s ie n iu do o w y c h 8 a n a w e t 14 sta- n w k lu c z o w y c h są o p a rte w d uże j m ie rz e na tz w . iv is h fu l th in k in g (p rz y jm o w a n ie p ra g n ie ń za rz e c z y w is to ś ć ). O ce na m oże się o p ie ra ć ju ż t y lk o na a n a li
z ie p o lity c z n e j.
D o ty c h c z a s o w y p rz e b ie g k a m p a n ii w y b o rc z e j d o w o d z i, że w y s tą p ie n ie W a lla c e a z m u s iło P a rtię D e m o k ra ty c z n ą do z a ję c ia p o s ta w y b a rd z ie j p o s tę p o w e j- T o zaś z k o le i o d tr ą c iło od T ru m a n a e le m e n ty s k ra jn ie re a k c y jn e , w p y c h a ją c je z n a tu r y rz e c z y do
s z e re g ó w r e p u b lik a ń s k ic h . P a r tia R e p u b lik a ń s k a , p o s tra d a w s z y b e z c e n n ą k a n d y d a tu rę E is e n h o w e ra , w a h a się m ię d z y k a n d y d a te m s k ra jn ie re a k c y jn y m w ro d z a ju T a f ta lu b D e w e y a , a b a rd z ie j u m ia r k o w a n y m V a n d e rb e rg ie m c z y n a m ia s tk ą g e n e ra ls k ą w oso
b ie M a c A r th u r a . Z d ru g ie j s tro n y k ie r o w n ic tw o P a r t ii D e m o k ra ty c z n e j lę k a się, że z b y t p o s tę p o w a fra z e o lo g ia p rz e d w y b o rc z a m oże niie s p ro s ta ć k o n k u re n c ji W a lla c e ‘a, a z a to o d tr ą c ić k u re p u b lik a n o m s p o rą lic z b ę p ra w ic o w y c h w y b o rc ó w .
T a k w ię c , o b ie tra d y c y jn e p a r tie z a p lą ta n e są w p o lity c z n y m p o je d y n k u , o b lic z o n y m n a z d o b y c ie p ry m a tu n a n a s tę p n e c z te ry la ta . T ra g iz m s y tu a c ji p o le g a na tym ^ że b e z w z g lę d u na to , k tó r a z n ic h w y g ra , w y b o rc a a m e ry k a ń s k i n ie m oże się sp o d z ie w a ć z m ia n y w k u rs ie p o lit y k i w e w n ę trz n e j c z y za
g ra n ic z n e j S ta n ó w Z je d n o c z o n y c h . J a k b o w ie m t r a f n ie z a u w a ż y ł H e n ry W a lla c e , o b ie p a r tie tr a d y c y jn e tw o rz ą dziś je d n o lity fr o n t re a k c ji.
P rz y s z ło ś ć S ta n ó w Z je d n o c z o n y c h z a le ż y w ię c n a d łu ż s z ą m e tę od s u k c e s ó w „ tr z e c ie j p a r t i i" lu b od g w a łto w n e g o z w ro tu w P a r t ii D e m o k ra ty c z n e j w s ty lu te go , k t ó r y d o k o n a ł się w r o k u 1932 p o d w o d z ą R o o s e v e lta . N ie n a le ż y o c z e k iw a ć , b y w w y b o ra c h r o k u 1948 n a s tą p iło je d n o a lb o d ru g ie . A le w ie l
k i w s trz ą s w ro d z a ju k r y z y s u g o sp o d a rcze g o m oże c a łk o w ic ie z m ie n ić u k ła d s ił w r o k u 1952. W y z y s k a n ie te g o w s trz ą s u p rz e z ż y w io ły p o s tę p o w e w y m a ga, b y ju ż dziś p o d ję ły one k o n s o lid a c ję s w y c h sze
re g ó w , r o z b ity c h po ś m ie rc i F r a n k lin a D e la n o R oo se- v e lta .
P ró b ę ta k ą p o d ją ł w r o k u b ie ż ą c y m H e n ry W a l
la c e . I n a ty m p o le g a z n a c z e n ie jego w y s tą p ie n ia , ja k o n ie z a le ż n e g o k a n d y d a ta n a rin g u p o lity c z n y m w y b o r ó w a m e ry k a ń s k ic h .
Jan Ż e r k o w s k i
U p o d s t a w z m i a n s t r u k t u r a l n y c h s p ó ł d z i e l c z o ś c i w P o l s c e
O s ią g n ię c ia s p ó łd z ie lc z o ś c i
H is to r ia ru c h u s p ó łd z ie lc z e g o w P olsce w o k re s ie m ię d z y d w ie m a w o jn a m i je s t w zn aczn ej m ie rz e szu
k a n ie m w ła ś c iw y c h fo rm w s p ó łp ra c y ró ż n y c h r o d z a jó w s p ó łd z ie lc z o ś c i m ię d z y sobą. Z a sa d n iczą p rz e s z k o d ą , u tru d n ia ją c ą te go ro d z a ju w s p ó łp ra c ę , b y ło ro z b ic ie ru c h u s p ó łd z ie lc z e g o na w ię k s z ą ilo ś ć z w ią z k ó w r e w iz y jn y c h i c e n tra l g o sp o d a rc z y c h . W ś r ó d w ie lu z w ią z k ó w i c e n tra l na c z o ło w y s u n ę ły się d w a w ie lk ie u g ru p o w a n ia s p ó łd z ie lc z e : r o ln ik ó w i s p o ż y w c ó w , re p re z e n tu ją c e d w ie g ru p y sp ołeczn e u p o śle d zo n e g o s p o d a rc z o : c h ło p ó w i r o b o tn ik ó w .
W czasie okupacji spółdzielcy oraz kierownicy ruchu spółdzielczego rolników i spożywców zrozu
m ieli konieczność poroztlmienia się między obu od
łamami spółdzielczości. Rezultatem tego procesu by
ło powołanie do życia na Kongresie Spółdzielczym w Lublinie w listopadzie 1944 roku jednego ogólno
polskiego Zw iązku Rewizyjnego Spółdzielni R.
P.
i jednej centrali gospodarczej — Zw iązku Gospodar
i jednej centrali gospodarczej — Zw iązku Gospodar