Cel 2: Poznanie opinii studentów odnośnie zażywania substancji psychoaktywnych w ich
5 WYNIKI BADAŃ
5.2 Stosunek ankietowanych do problemu uzależnień
Zażywanie substancji psychoaktywnych zostało ocenione przez ponad połowę ankietowanych jako poważny problem w środowisku studenckim. Odpowiedzi twierdzącej udzieliło 373 ankietowanych (51,4%), w tym 280 (38,6%) „raczej tak” oraz 93 (12,8%) „zdecydowanie tak”. Taki wynik daje podstawy do twierdzenia, że problem używania substancji psychoaktywnych wśród studentów należy w świetle wyników badao własnych ocenid jako z całą pewnością istniejący na poziomie wysoce niepokojącym. Jedynie 21 badanych (2,9%) nie postrzegało żadnego problemu związanego z uzależnieniami wśród studentów. Z drugiej strony, 110 ankietowanych (15,2%) nie miało na ten temat żadnego zdania, co – w kontekście społecznej wagi problemu – wydaje się wielkością znaczącą (Ryc. 5).
Ryc. 5. Istnienie problemu używania substancji psychoaktywnych w środowisku
studenckim według ankietowanych
Prawie jedna trzecia ankietowanych (226 osób, 31,2%) zaznaczyła, że zetknęła się (w różny sposób) z osobami ze środowiska studenckiego, które używają substancje psychoaktywne (Ryc. 6).
Ryc. 6. Kontakt ankietowanych w środowisku studenckim z osobami używającymi
środków odurzających
Ankietowanych pytano również, czy spotkali się z osobami, które zażywają substancje psychoaktywne w trakcie przygotowao do sesji czy egzaminów. Uzyskane odpowiedzi przedstawia (Ryc. 7) – najwięcej udzielono odpowiedzi „zdecydowanie nie” (345, 47,6%) i „raczej nie” (180, 24,8%). Jednak odpowiedzi twierdzącej udzieliło w sumie 136 respondentów (przy czym odpowiedzi zdecydowane i mniej konkretne rozłożyły się niemal po równo – odpowiednio 69, 9,5% oraz 67, 9,2%). 0 50 100 150 200 250 300 93 280 220 21 110 0 50 100 150 200 250 164 62 235 236 27
Ryc. 7. Kontakt ankietowanych w swoim środowisku studenckim z używaniem
substancji psychoaktywnych w trakcie nauki do egzaminu lub kolokwium
Ankietowanych pytano również, czy kiedykolwiek mieli ochotę sięgnąd po substancje psychoaktywne, jeszcze bez wskazywania ich konkretnego rodzaju – wyniki przedstawia Tab. 16. Badaniami objęto następujące substancje psychoaktywne:
kleje, rozpuszczalniki i inne substancje wziewne marihuana lub haszysz
amfetamina (speed) ecstasy
LSD
grzyby halucynogenne crack
heroina (w tym „brown sugar”) tzw. polska heroina, „kompot” kokaina
sterydy anaboliczne
wydawane na receptę leki nasenne i uspokajające używane bez wskazao medycznych
Analiza tabeli (Tab. 16) wskazuje, że 157 ankietowanych (21,7%) miało ochotę spróbowad którąś z wymienionych substancji psychoaktywnych, przy czym – co istotne – w 31 przypadkach (4,3%) była to chęd zdecydowana. Liczba osób odpowiadających na pytanie przecząco była większa (w sumie 500 osób – 69%). Interesujące, że aż 68 ankietowanych (9,4%) nie potrafiło wyrazid konkretnej opinii, prawdopodobnie zatem przynajmniej częśd z nich w jakimś stopniu rozważała przyjęcie substancji psychoaktywnej. 0 50 100 150 200 250 300 350 69 67 180 345 63
Tab. 16. Postawy względem możliwości spróbowania którejkolwiek z substancji
psychoaktywnych objętych badaniami
Lp. Postawy względem możliwości spróbowania substancji psychoaktywnej Liczba wskazao n % 1. zdecydowanie tak 31 4,3% 2. raczej tak 126 17,4% 3. raczej nie 174 24,0% 4. zdecydowanie nie 326 45,0% 5. trudno powiedzied 68 9,4%
Zauważono statystycznie istotne zależności pomiędzy płcią ankietowanych, a postrzeganiem problemu uzależnieo (Tab. 17). Z najbardziej istotnych zależności wskazad można, że kobiety częściej niż mężczyźni twierdziły, że substancje psychoaktywne raczej nie są problemem w środowisku studenckim (36,2% do 22,5%). Z kolei mężczyźni znacznie częściej (49,5% do 30,4%) uważali to za problem. Mężczyźni znacznie częściej przyznawali się do zażywania substancji psychoaktywnych w trakcie nauki do egzaminu lub kolokwium (odpowiedź „zdecydowanie tak” – 12,2% do 7,5%, „raczej tak” – 15,8% do 4,3%, „zdecydowanie nie” – 36,7% do 55,8%). Także mężczyźni znacznie częściej mieli ochotę na spróbowanie jednej z substancji psychoaktywnych objętych badaniem (odpowiedź „zdecydowanie tak” – 5,8% do 3,1%, „raczej tak” – 28,3% do 9,2%, „zdecydowanie nie” – 22,2% do 62,1%). Występowały także w kilku przypadkach widoczne różnice odnoszące się do stopnia pewności w udzielaniu odpowiedzi (p. kolumna „Trudno powiedzied”). Co ciekawe, mężczyźni częściej niż kobiety byli niezdecydowani odnośnie spróbowania którejś z substancji psychoaktywnych objętych badaniem, za to rzadziej nie byli w stanie określid, czy zjawisko zażywania tych substancji jest istotnym problemem w środowisku studenckim.
Tab. 17. Ocena zażywania substancji psychoaktywnych w środowisku studenckim
i postawa względem spróbowania takiej substancji – wg płci
Pytanie Płed
zdecydowanie
tak raczej tak raczej nie
zdecydowanie nie
trudno powiedzied
n % n % n % n % n %
Czy zjawisko używania środków odurzających jest poważnym
problemem w środowisku studenckim?
K 51 12,3% 126 30,4% 150 36,2% 8 1,9% 79 19,1%
M 42 13,5% 154 49,5% 70 22,5% 13 4,2% 31 10,0%
Wszyscy 93 12,8% 280 38,7% 220 30,4% 21 2,9% 110 15,2% Czy zetknąłeś się w z używaniem
środków odurzających w trakcie nauki do egzaminu lub kolokwium?
K 31 7,5% 18 4,3% 101 24,4% 231 55,8% 33 8,0% M 38 12,2% 49 15,8% 79 25,4% 114 36,7% 30 9,6% Wszyscy 69 9,5% 67 9,3% 180 24,9% 345 47,7% 63 8,7% Czy kiedykolwiek miałeś/aś ochotę
spróbowad któregokolwiek ze środków objętych badaniem?
K 13 3,1% 38 9,2% 86 20,8% 257 62,1% 20 4,8%
M 18 5,8% 88 28,3% 88 28,3% 69 22,2% 48 15,4%
Wszyscy 31 4,3% 126 17,4% 174 24,0% 326 45,0% 68 9,4%
O wiele więcej kobiet niż mężczyzn nie znało osób zażywających substancje psychoaktywne (42,3% do 19,6%). Z kolei więcej mężczyzn niż kobiet słyszało o problemie, lecz nie zetknęło się z nim osobiście (45,0% do 22,9%), bądź znało osobiście kogoś, kto zażywa substancje psychoaktywne (25,4% do 20,5%) – chociaż w odniesieniu do płci różnice te nie były wyraźne (Tab. 18).
Tab. 18. Znajomośd w środowisku studenckim osób używających substancje psychoaktywne – wg płci Pytanie Płed znam osobiście taką osobę widuję tylko takie osoby słyszałem tylko o takich osobach nie znam takich osób trudno powiedzied n % n % n % n % n %
Czy zetknąłeś/aś się w swoim środowisku studenckim z osobami, które używają środków odurzających?
K 85 20,5% 42 10,1% 95 22,9% 175 42,3% 17 4,1% M 79 25,4% 20 6,4% 140 45,0% 61 19,6% 10 3,2% Wszyscy 164 22,7% 62 8,6% 235 32,5% 236 32,6% 27 3,7%
Stwierdzono istotne statystycznie zależności odnoszące się do faktu otrzymywania stypendium socjalnego. Mianowicie studenci otrzymujący stypendium socjalne statystycznie znacznie rzadziej zetknęli się w swoim środowisku studenckim z używaniem substancji psychoaktywnych w trakcie nauki do egzaminu lub kolokwium (odpowiedzi twierdzące udzielone w mniejszej liczbie przypadków: „zdecydowanie tak” 6,8% do 11,4% i „raczej tak” 5,4% do 11,9%). Statystycznie częściej odpowiadali natomiast oni „zdecydowanie nie” (55,4% do 42,2%).
Badani, którym przyznano stypendium socjalne, statystycznie rzadziej udzielali odpowiedzi „zdecydowanie tak” (2,4% do 5,6%) i – szczególnie wyraźnie – „raczej tak” (9,9% do 22,6%) na pytanie, czy kiedykolwiek mieli ochotę spróbowad określonego rodzaju substancji psychoaktywnych. Nieco częściej odpowiadali zaś „raczej nie” (27,2% do 21,9%) i „zdecydowanie nie” (52,4% do 39,9%) (Tab. 19).
Nie udało się wykryd podobnych istotnych statystycznie zależności odnoszących się do faktu otrzymywania (bądź nie) stypendium naukowego.
Tab. 19. Ocena zażywania substancji psychoaktywnych w środowisku studenckim
w trakcie nauki i postawa względem spróbowania takiego środka – przez osoby otrzymujące (T) i nieotrzymujące (N) stypendium socjalnego
Pytanie
Stype-ndium
zdecydowanie
tak raczej tak raczej nie
zdecydowanie nie
trudno powiedzied
n % n % n % n % n %
Czy zetknąłeś się w z używaniem środków odurzających w trakcie nauki do egzaminu lub kolokwium?
T 20 6,8% 16 5,4% 76 25,9% 163 55,4% 19 6,5% N 49 11,4% 51 11,9% 104 24,2% 181 42,2% 44 10,3% Wszyscy 69 9,5% 67 9,3% 180 24,9% 344 47,6% 63 8,7% Czy kiedykolwiek miałeś/aś ochotę
spróbowad któregokolwiek ze środków objętych badaniem?
T 7 2,4% 29 9,9% 80 27,2% 154 52,4% 24 8,2% N 24 5,6% 97 22,6% 94 21,9% 171 39,9% 44 10,3% Wszyscy 31 4,3% 126 17,4% 174 24,0% 325 44,9% 68 9,4%
Postrzeganie problemu uzależnieo było istotnie statystycznie zależne również od tego, z kim ankietowani aktualnie zamieszkiwali. Szczególnie istotny był tutaj fakt zamieszkiwania – bądź nie – z rodzicami bądź mieszkania samotnie (podgrupy te badano w osobnych seriach testów).
Respondenci niezamieszkujący wspólnie z rodzicami statystycznie częściej niż pozostali uważali, że używanie substancji psychoaktywnych jest poważnym problemem w środowisku studenckim (odpowiedź „zdecydowanie tak” – 15,6% do 11,7% oraz „raczej tak” – 48,6% do 34,6%); znacznie rzadziej nie potrafili wyrazid opinii na ten temat (8,5% do 18,0%). Osoby nie mieszkające wspólnie z rodzicami statystycznie częściej zetknęły się z przypadkami używania substancji psychoaktywnych w trakcie nauki do egzaminu lub kolokwium niż pozostałe. Udzieliły tylko nieco większej liczby odpowiedzi „raczej nie” (27,8% do 23,6%), ale znacznie mniejszej liczby odpowiedzi „zdecydowanie nie (41,0% do 50,4%)”. Ankietowani nie mieszkający z rodzicami byli także znacznie lepiej zorientowani w tym fakcie (dużo mniej odpowiedzi „trudno powiedzied” – 4,2% do 10,5%) (Tab. 20).
Tab. 20. Ocena zażywania substancji psychoaktywnych w środowisku studenckim
przez osoby zamieszkujące (T) oraz nie zamieszkujące (N) z rodzicami.
Pytanie
Mie-szka
zdecydowanie
tak raczej tak raczej nie
zdecydowanie nie
trudno powiedzied
n % n % n % n % n %
Czy zjawisko używania środków odurzających jest poważnym
problemem w środowisku studenckim?
T 60 11,7% 177 34,6% 167 32,6% 16 3,1% 92 18,0%
N 33 15,6% 103 48,6% 53 25,0% 5 2,4% 18 8,5%
Wszyscy 93 12,8% 280 38,7% 220 30,4% 21 2,9% 110 15,2% Czy zetknąłeś się w z używaniem
środków odurzających w trakcie nauki do egzaminu lub kolokwium?
T 42 8,2% 37 7,2% 121 23,6% 258 50,4% 54 10,5%
N 27 12,7% 30 14,2% 59 27,8% 87 41,0% 9 4,2%
Wszyscy 69 9,5% 67 9,3% 180 24,9% 345 47,7% 63 8,7%
Osoby mieszkające samotnie statystycznie o wiele częściej stykały się w swoim środowisku studenckim z używaniem substancji psychoaktywnych w trakcie nauki do egzaminu lub kolokwium niż pozostali ankietowani (42,9% do 17,6%). W tym przypadku należało połączyd pewne klasy odpowiedzi z uwagi na warunki wiarygodności testu – powstały tylko 3 klasy odpowiedzi (zarówno w odniesieniu do przeczenia, jak i twierdzenia nie rozróżniano odpowiedzi zdecydowanych oraz mniej konkretnych). W związku z tak dużą dysproporcją w odpowiedzi twierdzącej, w naturalny sposób osoby mieszkające samemu rzadziej udzielali na pytanie odpowiedzi przeczącej (54,3% do 73,4%), a niezwykle rzadko nie mieli opinii na wskazany temat (Tab. 21).
Tab. 21. Kontakt z osobami używającymi substancje psychoaktywne w trakcie nauki –
wśród studentów mieszkujących samotnie (T) oraz wraz z rodzicami (N)
Pytanie Mieszka tak nie
trudno powiedzied
n % n % n %
Czy zetknąłeś się w z używaniem środków odurzających w trakcie nauki do egzaminu lub kolokwium?
T 15 42,9% 19 54,3% 1 2,9% N 121 17,6% 506 73,4% 62 9,0% Wszyscy 136 18,8% 525 72,5% 63 8,7%
Ankietowani, którzy nie mieszkali razem z rodzicami, na pytanie o znajomośd w swym środowisku studenckim osób zażywających substancje psychoaktywne, statystycznie częściej udzielali odpowiedzi „widuję osoby, które używają środki odurzające, ale nie znam ich osobiście” (13,7% do 6,4%) oraz „słyszałem tylko o takich osobach” (37,7% do 30,3%). Natomiast to osoby mieszkające z rodzicami znacznie częściej w ogóle nie znały takich osób (35,9% do 24,5%) – Tab. 22.
Respondenci mieszkający samotnie statystycznie znacznie częściej odpowiadali, że tylko słyszeli o osobach używających substancji psychoaktywnych w swym środowisku studenckim (65,7% do 30,8%). Statystycznie dużo rzadziej odpowiadali jednak, że nie znają takich osób (14,3% do 33,5%), a także – że znają je osobiście (11,4% do 23,2%).
Tab. 22. Znajomośd osób używających substancje psychoaktywne wśród studentów
mieszkających z rodzicami (RT – tak, RN – nie) i samotnie (ST – tak, SN – nie)
Pytanie Mie-szka znam osobiście taką osobę widuję tylko takie osoby słyszałem tylko o takich osobach nie znam takich osób trudno powiedzied n % n % n % n % n %
Czy zetknąłeś/aś się w swoim środowisku studenckim z osobami, które używają środków odurzających?
RT 115 22,5% 33 6,4% 155 30,3% 184 35,9% 25 4,9% RN 49 23,1% 29 13,7% 80 37,7% 52 24,5% 2 0,9% Wszyscy 164 22,7% 62 8,6% 235 32,5% 236 32,6% 27 3,7% Czy zetknąłeś/aś się w swoim
środowisku studenckim z osobami, które używają środków odurzających?
ST 4 11,4% 3 8,6% 23 65,7% 5 14,3% 0 0,0% SN 160 23,2% 59 8,6% 212 30,8% 231 33,5% 27 3,9% Wszyscy 164 22,7% 62 8,6% 235 32,5% 236 32,6% 27 3,7%
Dodatkowo znaleziono istotne statystycznie zależności pomiędzy zamieszkiwaniem samotnie (oraz mieszkania lub nie z rodzeostwem) a chęcią spróbowania jednej z substancji psychoaktywnych objętych badaniem (Tab. 23). W przypadku rozważania faktu mieszkania samotnie należy zwrócid uwagę na fakt, że do spełnienia warunków wiarygodności testu chi-kwadrat Pearsona konieczne było usunięcie klasy odpowiedzi „trudno powiedzied”. Z obliczeo wynika, iż badani zamieszkujący samotnie nieco rzadziej chcieli spróbowad substancji psychoaktywnych (nieco rzadziej udzielali odpowiedzi „raczej tak”. Odsetek odpowiedzi przeczących, jeżeli zsumowad odpowiedzi mniej i bardziej zdecydowane, był w przybliżeniu równy (81,5% dla osób mieszkających samotnie i 75,8% dla pozostałych), ale także większy dla osób mieszkających samemu. Natomiast interesujący był fakt, że zdecydowanych odpowiedzi negatywnych udzielali znacznie częściej respondenci niezamieszkujący samotnie.
Wydaje się, że ankietowani zamieszkujący wspólnie z rodzeostwem rzadziej byli podatni na spróbowanie substancji psychoaktywnych (2,2% do 6,0%); wyraźnie częstsze były wśród nich odpowiedzi zdecydowanie przeczące (51,7% do 39,5%). Co ciekawe, podgrupa ta rzadziej nie umiała udzielid konkretnej odpowiedzi (4,9% do 13,0%) – Tab. 23.
Tab. 23. Postawy względem spróbowania substancji psychoaktywnych wśród
studentów zamieszkujących (ST) oraz niezamieszkujących (SN) samotnie i zamieszkujących (RT) oraz niezamieszkujących (RN) z rodzeostwem
Pytanie
Mie-szka
zdecydowanie
tak raczej tak raczej nie
zdecydowanie nie
trudno powiedzied
n % n % n % n % n %
Czy kiedykolwiek miałeś/aś ochotę spróbowad któregokolwiek ze środków objętych badaniem?
RT 7 2,2% 57 17,5% 77 23,7% 168 51,7% 16 4,9%
RN 24 6,0% 69 17,3% 97 24,3% 158 39,5% 52 13,0%
Wszyscy 31 4,3% 126 17,4% 174 24,0% 326 45,0% 68 9,4% Czy kiedykolwiek miałeś/aś ochotę
spróbowad któregokolwiek ze środków objętych badaniem? ST 1 3,7% 4 14,8% 15 55,6% 7 25,9% Usunięto klasę odpowiedzi SN 30 4,8% 122 19,4% 159 25,2% 319 50,6% Wszyscy 31 4,7% 126 19,2% 174 26,5% 326 49,6%
Stwierdzono szereg istotnych statystycznie związków w omawianym zakresie odnoszących się względem miejsca stałego zamieszkania ankietowanych. W poniższych tabelach (Tab. 24 oraz inne odnoszące się do wielkości miejsca zamieszkania respondentów) oznaczenie w kolumnie „Miejsce” oznaczono literą „w” dla wsi, oraz ciągami „<5” dla miasta o wielkości do 5 tys. mieszkaoców, „5-50” dla miasta o wielkości od 5 do 50 tys. mieszkaoców oraz „>50” dla miasta większego niż 50 tys. mieszkaoców.
Wielkośd miejscowości zamieszkiwania okazała się byd istotnie statystycznie związana z opinią na temat istotności problemu używania substancji psychoaktywnych w środowisku studenckim. Wśród ankietowanych mieszkających w miastach powyżej 50 tys. mieszkaoców najczęściej padała odpowiedź „raczej nie” (39,4% - a odpowiedzi tej wyjątkowo rzadko udzielali mieszkaocy najmniejszych miast – 9,7%). Dla wszystkich innych typów miejscowości najczęściej udzielaną odpowiedzią była „raczej tak”. Relatywnie najwięcej odpowiedzi „trudno powiedzied” odnotowano w grupie mieszkaoców największych miejscowości (19,7%). Najmniej odpowiedzi „zdecydowanie tak” udzielono w grupie mieszkaoców miast średnich i największych – odpowiednio 8,6% i 8,1% (Tab. 24).
Miejsce stałego zamieszkania okazało się też istotnie statystycznie związane z faktem zetknięcia się ze zjawiskiem używania substancji psychoaktywnych w trakcie nauki do egzaminu lub kolokwium. Tym razem we wszystkich podgrupach ankietowani najczęściej udzielali odpowiedzi „zdecydowanie nie”, ale zauważalne były tendencje charakterystyczne dla poszczególnych grup. i tak, respondenci zamieszkujący miasta o wielkości do 5 tys. mieszkaoców względnie często odpowiadali „raczej tak” (30,1%), a statystycznie dużo rzadziej „raczej nie” (11,8%). Rozkład odpowiedzi właśnie w tej grupie okazał się najbardziej wyrównany (Tab. 24).
Także odpowiedź na pytanie, czy ankietowany kiedykolwiek chciał spróbowad którejś z wskazanych substancji psychoaktywnych, okazała się statystycznie związana z wielkością miejscowości zamieszkania respondentów. Ponownie najbardziej wyrównany rozkład odpowiedzi uzyskano w grupie „miasto do 5 tys. mieszkaoców”. Respondenci ci statystycznie najczęściej odpowiadali „raczej tak” (26,9%) oraz „trudno powiedzied” (24,7%), a najrzadziej „zdecydowanie nie” (19,4%). Respondenci z wszystkich podgrup udzielili najczęściej właśnie odpowiedzi „zdecydowanie nie”. Interesujące, że inni respondenci niż ci z grupy „miasto do 5 tys. mieszkaoców” znacznie rzadziej nie byli w stanie udzielid konkretnej odpowiedzi (Tab. 24).
Tab. 24. Ocena zażywania substancji psychoaktywnych w środowisku studenckim
i postawa względem spróbowania takiego środka – wg wielkości miejscowości zamieszkiwania
Pytanie Miejsce
zdecydowanie
tak raczej tak raczej nie
zdecydowanie nie
trudno powiedzied
n % n % n % n % n %
Czy zjawisko używania środków odurzających jest poważnym
problemem w środowisku studenckim?
W 49 14,9 118 36,0 101 30,8 9 2,7 51 15,5 <5 19 20,4 55 59,1 9 9,7 3 3,2 7 7,5 5-50 9 8,6 51 48,6 32 30,5 0 0,0 13 12,4
>50 16 8,1 56 28,3 78 39,4 9 4,5 39 19,7
Wszyscy 93 12,8 280 38,7 220 30,4 21 2,9 110 15,2 Czy zetknąłeś się w z używaniem
środków odurzających w trakcie nauki do egzaminu lub kolokwium?
W 23 7,0 20 6,1 95 29,0 166 50,6 24 7,3 <5 8 8,6 28 30,1 11 11,8 32 34,4 14 15,1
5-50 16 15,2 9 8,6 27 25,7 45 42,9 8 7,6 >50 22 11,1 10 5,1 47 23,7 102 51,5 17 8,6 Wszyscy 69 9,5 67 9,3 180 24,9 345 47,7 63 8,7 Czy kiedykolwiek miałeś/aś ochotę
spróbowad któregokolwiek ze środków objętych badaniem? W 14 4,3 50 15,2 72 22,0 174 53,0 18 5,5 <5 4 4,3 25 26,9 23 24,7 18 19,4 23 24,7 5-50 5 4,8 19 18,1 28 26,7 40 38,1 13 12,4 >50 8 4,0 32 16,2 51 25,8 94 47,5 14 7,1 Wszyscy 31 4,3 126 17,4 174 24,0 326 45,0 68 9,4
Miejsce zamieszkania okazało się istotnie statystycznie związane także z faktem zetknięcia się w środowisku studenckim z osobami zażywającymi substancje psychoaktywne. Ankietowani mieszkający na wsi oraz w największych miastach najczęściej zaznaczali odpowiedź „nie znam takich osób” (odpowiednio 36,0% i 33,3%), a pozostali – „słyszałem tylko o takich osobach” (mieszkaocy najmniejszych miast – aż 61,3%, średnich miast – 41,0%). Mieszkaocy najmniejszych i średnich
miasteczek najrzadziej nie umieli wyrazid opinii (tylko po 1 ankietowanym zaznaczyło tę odpowiedź). Osobiście znają takie osoby statystycznie najczęściej mieszkaocy największych miast oraz wsi – odpowiednio 31,8% oraz 21,0% (Tab. 25).
Tab. 25. Znajomośd osób używających substancje psychoaktywne wśród osób
zamieszkałych w miejscowościach różnej wielkości
Pytanie Miejsce znam osobiście taką osobę widuję tylko takie osoby słyszałem tylko o takich osobach nie znam takich osób trudno powiedzied n % n % n % n % n %
Czy zetknąłeś/aś się w swoim środowisku studenckim z osobami, które używają środków odurzających?
W 69 21,0 35 10,7 93 28,4 118 36,0 13 4,0 <5 13 14,0 6 6,5 57 61,3 16 17,2 1 1,1 5-50 19 18,1 6 5,7 43 41,0 36 34,3 1 1,0 >50 63 31,8 15 7,6 42 21,2 66 33,3 12 6,1
Wszyscy 164 22,7 62 8,6 235 32,5 236 32,6 27 3,7
Postrzeganie problemu uzależnieo od substancji pychoaktywnych w środowisku studenckim jest istotnie statystycznie zależne również od poziomu zamożności rodzin, z których wywodzą się ankietowani (w kwestionariuszu padało pytanie o poziom dochodów rodziców ankietowanych). W najbliższych 2 tabelach (a także innych, w których poziom dochodów rodziców respondentów jest kryterium różnicującym) obowiązują następujące oznaczenia:
- – „nie wystarczają na podstawowe potrzeby” = – „wystarczają tylko na podstawowe potrzeby”
+ – „pozwalają na więcej niż zaspokojenie podstawowych potrzeb” ? – „nie wiem/trudno powiedzied”
Poziom dochodów rodziców (opiekunów) ankietowanych okazał się istotnie statystycznie związany z faktem zetknięcia się ankietowanych w swoim środowisku studenckim z osobami, które używają substancji psychoaktywnych. Wszystkie grupy respondentów z wyjątkiem „wystarczają tylko na zaspokojenie podstawowych potrzeb” wskazywały najczęściej na odpowiedź „nie znam takich osób” (z częstotliwością od 33,5% do 40,5%), natomiast wymieniona grupa – „słyszałem tylko o takich osobach” (43,3%). Najczęściej znają osobiście takie osoby ankietowani, których rodzice mają dochody najniższe lub najwyższe (odpowiednio 29,7% oraz 32,2%) – Tab. 26.
Tab. 26. Znajomośd osób używających substancje psychoaktywne wśród badanych
pochodzących z rodzin osiągających różne dochody
Pytanie Dochód znam osobiście taką osobę widuję tylko takie osoby słyszałem tylko o takich osobach nie znam takich osób trudno powiedzied n % n % n % n % n %
Czy zetknąłeś/aś się w swoim środowisku studenckim z osobami, które używają środków odurzających?
- 11 29,7 2 5,4 8 21,6 15 40,5 1 2,7 = 58 16,3 29 8,1 154 43,3 108 30,3 7 2,0 + 78 32,2 22 9,1 45 18,6 81 33,5 16 6,6 ? 17 19,3 9 10,2 28 31,8 31 35,2 3 3,4 Wszyscy 164 22,7 62 8,6 235 32,5 235 32,5 27 3,7
Fakt zetknięcia się w swoim środowisku studenckim z używaniem substancji psychoaktywnych w trakcie nauki do egzaminu lub kolokwium także okazał się istotnie statystycznie związany z poziomem rodziców (opiekunów) respondentów. Co prawda, wszystkie grupy udzieliły najczęściej odpowiedzi „zdecydowanie nie”, a w drugiej kolejności „raczej nie”, ale z różną częstotliwością. Zauważono też inne interesujące wyniki. Najczęściej „zdecydowanie nie” (58,0%) odpowiadali
ankietowani, którzy nie umieli określid poziomu dochodów swoich rodziców, najrzadziej – ci, których rodzice zarabiają najmniej (40,5%). Dokładnie odwrotnie było w przypadku odpowiedzi „raczej nie” (odpowiednio 32,4% i 13,6%). Natomiast najczęściej potwierdzenia udzielali ankietowani, których rodzice osiągają najniższe dochody (zdecydowane potwierdzenie – 13,5% i mniej konkretne – 10,8%) oraz średnie dochody (odpowiednio 10,1% oraz 13,5%) – Tab. 27.
Chęd spróbowania jednej z wskazanych substancji psychoaktywnych również okazała się statystycznie związana z poziomem dochodów rodziców lub opiekunów ankietowanych. Większośd grup najczęściej odpowiadała „zdecydowanie nie” (od 39,9% w przypadku ankietowanych pochodzących z rodzin o tylko wystarczających dochodach do 55,7% dla osób, które nie umiały określid poziomu dochodu rodziców), ale dzieci najbiedniejszych rodziców najczęściej odpowiadały już tylko „raczej nie” (35,1%). U innych grup odpowiedź „raczej nie” była to drugą najczęściej udzielaną. Ankietowani, których rodzice zarabiają najmniej, a także ci, którzy nie potrafili określid dochodów rodziców, udzielali odpowiedzi twierdzących znacznie rzadziej niż pozostałe dwie grupy – za to znacznie częściej odpowiadali „trudno powiedzied” (zwłaszcza osoby z najbiedniejszych rodzin – aż 21,6%). Grupą, w której wystąpiło najwięcej osób mających ochotę na spróbowanie substancji psychoaktywnych (aczkolwiek w przeważającej większości jedynie „raczej”), okazały się dzieci rodziców zarabiających jedynie na podstawowe potrzeby – 22,5%. Najmniej odpowiedzi twierdzących – zarówno zdecydowanych, jak i mniej konkretnych – padało w grupach osób pochodzących z rodzin najuboższych (odpowiednio 5,4% i 8,1%) oraz nieumiejących oszacowad dochodów rodziców (odpowiednio 3,4% i 8,0%) – Tab. 27.
Oznaczenia w kolumnie „Dochód” poniższej tabeli opisują poziom dochodów następująco: – „nie wystarczają na podstawowe potrzeby”, = „wystarczają tylko na podstawowe potrzeby”, + „pozwalają na więcej niż zaspokojenie podstawowych potrzeb” oraz ? – „nie wiem/trudno powiedzied”.
Tab. 27. Postrzeganie problemu uzależnieo i chęd próbowania substancji psychoaktywnych
-wśród badanych pochodzących z rodzin osiągających różne dochody
Pytanie Dochód
zdecydowanie
tak raczej tak raczej nie
zdecydowanie nie
trudno powiedzied
n % n % n % n % n %
Czy zetknąłeś się w z używaniem środków odurzających w trakcie nauki do egzaminu lub kolokwium?
- 5 13,5 4 10,8 12 32,4 15 40,5 1 2,7 = 36 10,1 48 13,5 97 27,2 148 41,6 27 7,6 + 22 9,1 11 4,5 59 24,4 130 53,7 20 8,3 ? 6 6,8 4 4,5 12 13,6 51 58,0 15 17,0
Wszyscy 69 9,5 67 9,3 180 24,9 344 47,6 63 8,7 Czy kiedykolwiek miałeś/aś ochotę
spróbowad któregokolwiek ze środków objętych badaniem? - 2 5,4 3 8,1 13 35,1 11 29,7 8 21,6 = 11 3,1 80 22,5 89 25,0 142 39,9 35 9,8 + 15 6,2 36 14,9 55 22,7 123 50,8 13 5,4 ? 3 3,4 7 8,0 17 19,3 49 55,7 12 13,6 Wszyscy 31 4,3 126 17,4 174 24,0 325 44,9 68 9,4
Opisywany w bieżącym rozdziale problem ma również związek z uczelnią, na której studiują respondenci. Wykryto kilka istotnych statystycznie zależności. Dla prostoty oznaczeo, w miejsce podawania pełnej nazwy uczelni w określeniu nazwy grup, oznacza się je w poniższych tabelach: „UAM” („Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu (filia w Kaliszu)”) oraz „PWSZ” („Paostwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Kaliszu”). Używa się też sformułowao jak „ankietowani uczący się na UAM”, „studenci PWSZ” itd. Zgodnie z wskazaniami rozdziału 4.3.3, nie byli ostatecznie w badaniach uwzględniani studenci Wyższej Szkoły Finansów i Informatyki w Łodzi (filia w Kaliszu).
Wykryto istotny statystycznie związek pomiędzy uczelnią ankietowanych a postrzeganiem problemu zażywania substancji psychoaktywnych w środowisku studenckim. Należy wskazad, że obie badane grupy najczęściej podają odpowiedzi mniej konkretne (studenci PWSZ – „raczej tak”, 41,7%, studenci UAM zaś – „raczej nie”, 33,3%). Dla studentów PWSZ i UAM druga najczęstsza odpowiedź jest tu komplementarna. Warto wskazad na wyjątkowo małą liczbę odpowiedzi „zdecydowanie nie” w obu grupach. W odniesieniu do odpowiedzi „trudno powiedzied” – wyraźnie mniej zdecydowani w odpowiedziach są studenci UAM (21,5%). Grupa ta nieco częściej udziela zdecydowanych odpowiedzi twierdzących (16,7%) – Tab. 28.
Tab. 28. Postrzeganie problemu uzależnieo w środowisku studenckim - wśród badanych
studiujących na różnych uczelniach
Pytanie Uczelnia
zdecydowanie
tak raczej tak raczej nie
zdecydowanie nie
trudno powiedzied
n % n % n % n % n %
Czy zjawisko używania środków odurzających jest poważnym
problemem w środowisku studenckim?
UAM 24 16,7 38 26,4 48 33,3 3 2,1 31 21,5
PWSZ 69 11,9 242 41,7 172 29,7 18 3,1 79 13,6 Wszyscy 93 12,8 280 38,7 220 30,4 21 2,9 110 15,2
Znajomośd osób używających substancji psychoaktywnych wśród badanych studiujących na różnych uczelniach także jest istotnie statystycznie związana z poszczególnymi uczelniami. Studenci UAM udzielali najczęściej odpowiedzi „nie znam” (41,0%), a przedstawiciele PWSZ – „słyszałem tylko o takich osobach” (36,6%). Drugą najczęstszą odpowiedzią w przypadku studentów UAM okazywało się – „znam osobiście taką osobę” (27,8%), a dla ankietowanych uczących się na PWSZ – „nie znam takich osób” (30,5%). Odpowiedzi „widuję, tylko takie osoby” również częściej udzielali uczący się na UAM (11,8%). Respondenci uczący się w PWSZ dużo częściej odpowiadali „słyszałem tylko o takich osobach”, z kolei nieco rzadziej przeczyli znajomości takich osób (Tab. 29).
Tab. 29. Znajomośd osób używających substancji psychoaktywnych wśród badanych
studiujących na różnych uczelniach.
Pytanie Uczelnia znam osobiście taką osobę widuję tylko takie osoby słyszałem tylko o takich osobach nie znam takich osób trudno powiedzied n % n % n % n % n %
Czy zetknąłeś/aś się w swoim środowisku studenckim z osobami, które używają środków odurzających?
UAM 40 27,8 17 11,8 23 16,0 59 41,0 6 4,2 PWSZ 124 21,4 45 7,8 212 36,6 177 30,5 22 3,8 Wszyscy 164 22,6 62 8,6 235 32,4 236 32,6 28 3,9