Swoboda rozbiórki obiektu budowlanego obejmuje m.in. swobodę inicjowania roz-biórki, która oznacza możliwość podjęcia działań zmierzających do wykonania rozbiór-ki lub działań zapobiegających wydaniu decyzji o nakazie rozbiórrozbiór-ki. Działania zmierzają-ce do wykonania rozbiórki są podejmowane w toku rozbiórki o charakterze fakultatywnym.
882 Wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 25 lipca 2012 r., II SA/Wr 167/12, CBOSA; wyrok WSA we Wro-cławiu z dnia 23 sierpnia 2012 r., II SA/Wr 190/12, CBOSA.
883 Problematyka kontroli i nadzoru w procesie budowy została przedstawiona w rozdziałach: III oraz IV.
884 Zdaniem Z. Leońskiego, rozbiórka oznacza swoiste roboty budowlane. Z. Leoński, Prawo
budowla-ne…, s. 254.
885 T. Asman, [w:] Z. Niewiadomski (red.), Prawo budowlane. Komentarz, Warszawa 2007, s. 56.
886 Zgodnie z art. 42 ust. 1 p.b., inwestor jest zobowiązany zapewnić m.in. objęcie kierownictwa rozbiór-ki. Należy zaznaczyć, że kierownictwo rozbiórki jest sprawowane przez kierownika rozbiórrozbiór-ki.
Działania zapobiegające wydaniu decyzji o nakazie rozbiórki mogą mieć miejsce w przy-padku rozbiórki o charakterze obligatoryjnym. Analiza swobody inicjowania rozbiórki obejmuje m.in. problematykę aktów administracyjnych, na których podstawie rozbiórka jest wykonywana oraz zagadnienie adresatów tych aktów. Badanie tych aktów administra-cyjnych pozwala określić zakres przedmiotowy swobody inicjowania rozbiórki. Analiza ad-resatów aktów administracyjnych pozwala określić zakres podmiotowy tej swobody.
Rozbiórka o charakterze fakultatywnym stanowi najszerszy przejaw zasady wolno-ści budowlanej w sferze inicjowania procesu rozbiórki. Rozpoczęcie tego rodzaju roz-biórki zależy od woli inwestora, który może być zainteresowany rozbiórką ze względów ekonomicznych lub technicznych887. Ustawa Prawo budowlane określa instrumenty re-glamentacji, które ograniczają podjęcie dobrowolnej rozbiórki888. Zainicjowanie procesu rozbiórki jest ograniczone ze względu na potrzebę ochrony interesu publicznego oraz interesu prawnego osób trzecich889. Do instytucji prawnych służących temu ogranicze-niu należą: decyzja o pozwoleogranicze-niu na rozbiórkę, zgłoszenie rozbiórki oraz decyzja o po-zwoleniu na budowę.
Rozpoczęcie dobrowolnej rozbiórki obiektu budowlanego może nastąpić z zasady na podstawie decyzji o pozwoleniu na rozbiórkę890. Decyzję o pozwoleniu na rozbiórkę wydaje organ administracji architektoniczno-budowlanej na wniosek inwestora. Wnio-sek ten powinien zawierać informacje oraz dokumenty wymienione w art. 33 ust. 4 p.b.891
Status strony postępowania w sprawie pozwolenia na rozbiórkę powinien zostać nadany na podstawie art. 28 k.p.a.892 W tym postępowaniu nie ma ograniczenia kręgu stron do podmio-tów określonych w art. 28 ust. 2 p.b., ponieważ ten przepis określa strony postępowania w sprawie pozwolenia na budowę. Jest to lex specialis wobec art. 28 k.p.a., nie może więc
887 L. Bar, Państwowy nadzór budowlany, „Studia Prawnicze” …, s. 85.
888 Zdaniem S. Jędrzejewskiego, prowadzenie procesu rozbiórki jest reglamentowane za pomocą pozwole-nia na rozbiórkę oraz zgłoszepozwole-nia rozbiórki. S. Jędrzejewski, Prawo budowlane, Toruń 1998, s. 69.
889 Na ochronę interesu prawnego osób trzecich w toku procesu rozbiórki zwraca uwagę orzecznictwo sądowo-administracyjne. Zob. wyrok WSA w Warszawie z dnia 16 października 2008 r., VII SA/Wa 980/08, CBOSA; wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 16 grudnia 2010 r., II SA/Go 772/10, CBOSA.
890 J. Dessoulavy-Śliwiński, [w:] Z. Niewiadomski (red.), Prawo budowlane…, s. 384; wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 16 grudnia 2010 r., II SA/Go 772/10, CBOSA; wyrok WSA w Po-znaniu z dnia 11 lipca 2012 r., IV SA/Po 316/12, CBOSA.
891 Zgodnie z art. 33 ust. 4 p.b., do wniosku o pozwolenie na rozbiórkę należy dołączyć: 1) zgodę właści-ciela obiektu, 2) szkic usytuowania obiektu budowlanego, 3) opis zakresu i sposobu prowadzenia robót rozbiórkowych, 4) opis sposobu zapewnienia bezpieczeństwa ludzi i mienia, 5) pozwolenia, uzgodnienia lub opinie innych organów, a także inne dokumenty, wymagane przepisami szczególny-mi; nie dotyczy to uzgodnień i opinii uzyskiwanych w ramach oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko albo oceny oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000, 6) w zależności od potrzeb, projekt rozbiórki obiektu.
892 Zgodnie z art. 28 k.p.a., stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postę-powanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.
być interpretowany rozszerzająco893. Decyzja o pozwoleniu na rozbiórkę ma związany cha-rakter. Organ administracji architektoniczno-budowlanej ma obowiązek wydać takie pozwo-lenie, jeżeli wniosek inwestora spełni wszystkie warunki określone przez prawo894.
Drugą formą prawną ograniczającą wolność budowlaną w sferze inicjowania roz-biórki o charakterze fakultatywnym jest zgłoszenie rozroz-biórki. Stanowi ono odpowiednik wniosku o pozwolenie na rozbiórkę, który odnosi się do wybranych kategorii obiektów budowlanych895. Zgłoszenie jest oświadczeniem woli inwestora o zamiarze likwidacji obiektu budowlanego896. Inwestor powinien zgłosić rozbiórkę organowi administracji architektoniczno-budowlanej przed rozpoczęciem robót budowlanych897. Zgodnie z art. 31 ust. 2 zd. 1 p.b., elementem formalnym zgłoszenia rozbiórki jest określenie rodzaju, zakre-su i sposobu wykonywania robót budowlanych w toku procezakre-su rozbiórki898. Organ admi-nistracji architektoniczno-budowlanej może złożyć, w drodze decyzji administracyjnej, sprzeciw w terminie 30 dni od dnia doręczenia tego zgłoszenia. Inwestor może rozpo-cząć rozbiórkę, jeżeli w tym terminie właściwy organ nie wniesie sprzeciwu899.
Inwestor może rozpocząć rozbiórkę określonych obiektów budowlanych na podstawie decyzji o pozwoleniu na budowę. Zgodnie z art. 36 ust. 1 pkt 3 p.b., w tej decyzji może zostać określony, w razie potrzeby, termin rozbiórki istniejących obiektów budowlanych nieprzewi-dzianych do dalszego użytkowania oraz tymczasowych obiektów budowlanych900.
893 Wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 16 grudnia 2010 r., II SA/Go 772/10, CBOSA; wyrok WSA w Łodzi z dnia 11 lutego 2009 r., II SA/Łd 623/08, CBOSA; wyrok WSA w Opolu z dnia 22 czerw-ca 2009 r., II SA/Op 120/09, CBOSA; wyrok WSA w Warszawie z dnia 26 sierpnia 2011 r., VII SA/Wa 1135/11, CBOSA. W orzecznictwie sądowo-administracyjnym został wyrażony także błędny pogląd, zgodnie z którym krąg stron postępowania w sprawie pozwolenia na rozbiórkę jest określony w art. 28 ust. 2 p.b.. Zob. wyrok WSA w Warszawie z dnia 20 stycznia 2011 r., VIII SA/Wa 877/10, CBOSA.
894 Wyrok WSA w Lublinie z dnia 28 czerwca 2011 r., II SA/Lu 302/11, CBOSA.
895 Zob. J. Dessoulavy-Śliwiński, [w:] Z. Niewiadomski (red.), Prawo budowlane…, s. 365-366. Autor przedstawia problematykę zgłoszenia uprawniającego do rozpoczęcia budowy. Zgodnie z art. 31 ust. 2 zd. 2 p.b., do instytucji zgłoszenia rozbiórki stosuje się odpowiednio art. 30 ust. 5 p.b., który regu-luje instytucję zgłoszenia uprawniającego do rozpoczęcia budowy. Rozważania Autora można zatem odnieść do zgłoszenia rozbiórki. Poglądy Autora są akceptowane w orzecznictwie sądowo-admini-stracyjnym. Zob. wyrok WSA w Poznaniu z dnia 11 lipca 2012 r., IV SA/Po 316/12, CBOSA. W myśl art. 31 ust. 2 w zw. z art. 31 ust. 1 pkt 1 p.b., zgłoszenie rozbiórki obejmuje budynki i budowle – nie-wpisane do rejestru zabytków oraz nieobjęte ochroną konserwatorską – o wysokości poniżej 8 m, je-żeli ich odległość od granicy działki jest nie mniejsza niż połowa wysokości.
896 Zob. wyrok WSA w Łodzi z dnia 14 stycznia 2011 r., II SA/Łd 1273/10, CBOSA; wyrok WSA w Po-znaniu z dnia 11 lipca 2012 r., IV SA/Po 316/12, CBOSA.
897 Wyrok WSA w Poznaniu z dnia 27 października 2011 r., II SA/Po 460/11, CBOSA.
898 Wyrok WSA w Gdańsku z dnia 27 kwietnia 2011 r., II SA/Gd 926/10, CBOSA.
899 Art. 31 ust. 2 zd. 2 w zw. z art. 30 ust. 5 p.b. 30-dniowy termin na wniesienie sprzeciwu rozpoczyna się od dnia doręczenia kompletnego zgłoszenia rozbiórki. Wyrok WSA w Gdańsku z dnia 27 kwietnia 2011 r., II SA/Gd 926/10, CBOSA.
900 Decyzja o pozwoleniu na budowę jest wydawana na wniosek inwestora. Rozbiórka istniejących obiektów budowlanych nieprzewidzianych do dalszego użytkowania oraz tymczasowych obiektów budowlanych ma zatem charakter fakultatywny, gdy termin takiej rozbiórki jest określony w decyzji o pozwoleniu na budowę.
Drugi rodzaj rozbiórki − o charakterze obligatoryjnym − nie wyłącza zastosowania zasady wolności budowlanej w chwili jej inicjowania901. Taka rozbiórka może zostać przeprowadzona wobec obiektu budowlanego stanowiącego samowolę budowlaną. Ma to na celu likwidację stanu niezgodnego z prawem902. Rozbiórka obligatoryjna jest prze-prowadzona na podstawie decyzji o nakazie rozbiórki. Organ nadzoru budowlanego wy-daje decyzję o nakazie rozbiórki, gdy podmiot, który posiada tytuł prawny do obiektu budowlanego, nie zamierza doprowadzić tego obiektu do stanu zgodnego z prawem903. Od woli inwestora, właściciela lub zarządcy zależy zatem, czy obiekt budowlany zosta-nie zlikwidowany w wyniku wydania tej decyzji. Należy zaznaczyć, że taki podmiot może podjąć czynności zapobiegające wydaniu decyzji o nakazie rozbiórki. Nie ma jed-nak bezpośredniego wpływu na wszczęcie postępowania w przedmiocie wydania tej de-cyzji. Nakaz rozbiórki stanowi bowiem formę działania o charakterze nadzorczym, a z istoty nadzoru wynika samodzielna i władcza ingerencja w określone stany lub pro-cesy904. Takie ujęcie nadzoru nie wyklucza wszczęcia postępowania w przedmiocie wy-dania decyzji o nakazie rozbiórki na skutek złożenia wniosku905. Należy zauważyć, że na-wet wówczas takie postępowanie będzie wszczynane z urzędu, a wniosek może stanowić jedynie sygnał dla organu nadzoru budowlanego906. Zasada wolności budowlanej w sfe-rze inicjowania rozbiórki o charaktesfe-rze obligatoryjnym jest zatem ograniczona do moż-liwości podjęcia działań zapobiegających wydaniu decyzji o nakazie rozbiórki.
901 B. Madej, M. Błażewski, Nakaz rozbiórki w prawie budowlanym, Kraków 2015, s. 11.
902 Wyrok NSA z dnia 30 maja 2012 r., II OSK 431/11, CBOSA.
903 Zdaniem orzecznictwa sądowo-administracyjnego, organ nadzoru budowlanego wydaje decyzję o na-kazie rozbiórki w ostateczności, gdy nie można w inny sposób doprowadzić obiektu budowlanego do stanu zgodnego z prawem. Zob. wyrok WSA w Olsztynie z dnia 13 września 2011 r., II SA/Ol 659/11, CBOSA; wyrok WSA w Lublinie z dnia 13 października 2011 r., II SA/Lu 426/11, CBOSA; wyrok WSA w Warszawie z dnia 12 grudnia 2011 r., VII SA/Wa 1375/11, CBOSA; wyrok WSA w Gdańsku z dnia 21 marca 2012 r., II SA/Gd 880/11, CBOSA; wyrok WSA w Warszawie z dnia 9 maja 2012 r., VIII SA/Wa 810/11, CBOSA; wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 6 czerwca 2012 r., II SA/Wr 99/12, CBOSA; wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 6 czerwca 2012 r., II SA/Wr 92/12, CBOSA; wyrok NSA z dnia 5 lipca 2012 r., II OSK 683/11, CBOSA; wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 11 lipca 2012 r., II SA/Go 237/12, CBOSA; wyrok WSA w Poznaniu z dnia 19 września 2012 r., II SA/ Po 479/12, CBOSA. Zdaniem NSA, wyrażonym w wyroku z dnia 17 kwietnia 2000 r., przepisy doty-czące rozbiórki o charakterze obligatoryjnym mają charakter restytucyjny, ponieważ mają na celu przywrócenie stanu zgodnego z prawem. Wyrok NSA z dnia 17 kwietnia 2000 r., IV SA 394/98, OSP 2001, Nr 7-8, s. 368.
904 Problematykę nadzoru, którego formą działania jest decyzja o nakazie rozbiórki, rozważał m.in. WSA w Krakowie, w wyroku z dnia 16 grudnia 2011 r., II SA/Kr 1591/11, CBOSA (orzeczenie nieprawomocne).
905 Wyrok WSA w Krakowie z dnia 16 grudnia 2011 r., II SA/Kr 1591/11, CBOSA (orzeczenie niepra-womocne).
906 Wyrok WSA w Poznaniu z dnia 7 października 2009 r., IV SAB/Po 19/09, CBOSA (orzeczenie nie-prawomocne).
Zapewnieniu przestrzegania przepisów prawa budowlanego służy decyzja o naka-zie rozbiórki samowoli budowlanej907. Decyzja taka ma charakter związany, ponieważ organ nadzoru budowlanego ma bezwzględny obowiązek jej wydania, jeżeli zostaną spełnione przesłanki przewidziane w ustawie Prawo budowlane908. Jest to akt konstytu-tywny, ponieważ dopiero na jego podstawie powstaje obowiązek likwidacji samowoli budowlanej909. Decyzja ta jest skierowana do rzeczy, w tym znaczeniu, że treść decyzji o nakazie rozbiórki jest ściśle związana z przedmiotem samowoli budowlanej. Przenie-sienie własności nieruchomości, na której jest położony samowolnie wykonany obiekt budowlany, powoduje przejście obowiązku jego rozbiórki na nowego właściciela910.
Adresatem decyzji o nakazie rozbiórki samowoli budowlanej może być inwestor, właściciel lub zarządca obiektu budowlanego911. Zakres podmiotowy adresatów tej de-cyzji jest zamknięty. Organ nadzoru budowlanego nie może zatem nałożyć obowiązku likwidacji samowolnie wykonanego obiektu budowlanego na podmiot, który nie posiada statusu inwestora, właściciela lub zarządcy912. Kryterium wyboru adresata decyzji o na-kazie rozbiórki samowoli budowlanej spośród tych trzech rodzajów podmiotów, jest posiadanie tytułu prawnego, który umożliwi wykonanie tej decyzji913. Sekwencja podmio-tów wymienionych w art. 52 p.b. nie jest przypadkowa. Obowiązek rozbiórki powinien w pierwszej kolejności zostać nałożony na inwestora samowoli budowlanej, który nadal posiada tytuł prawny do obiektu budowlanego914. Należy zaznaczyć, że inwestor w rozumie-niu art. 52 p.b. ma odmienne znaczenie od inwestora w znaczerozumie-niu nadanym przez art. 18 p.b.
907 Postanowienie NSA z dnia 4 października 2012 r., II OZ 841/12, CBOSA.
908 Zob. wyrok NSA z dnia 24 listopada 2011 r., II OSK 1685/10, CBOSA; wyrok WSA w Opolu z dnia 4 czerwca 2012 r., II SA/Op 59/12, CBOSA; wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 25 lipca 2012 r., II SA/Wr 318/12, CBOSA; wyrok WSA w Opolu z dnia 9 sierpnia 2012 r., II SA/Op 268/12, CBOSA; wyrok WSA w Opolu z dnia 9 października 2012 r., II SAB/Op 29/12, CBOSA; wyrok WSA w War-szawie z dnia 24 października 2012 r., VII SA/Wa 1516/12, CBOSA; wyrok WSA w Opolu z dnia 22 listopada 2012 r., II SA/Op 343/12, CBOSA; wyrok WSA w Opolu z dnia 22 listopada 2012 r., II SA/ Op 344/12, CBOSA.
909 WSA w Gdańsku, w wyroku z dnia 6 listopada 2012 r., zauważył, że ustawa Prawo budowlane nie przewiduje decyzji administracyjnej, o charakterze deklaratoryjnym, nakazującej rozbiórkę obiektu budowlanego, który już nie istnieje. Wyrok WSA w Gdańsku z dnia 6 listopada 2012 r., II SA/Gd 389/12, CBOSA.
910 Wyrok NSA z dnia 15 września 2011 r., II OSK 1347/10, CBOSA.
911 Art. 52 p.b.
912 Postanowienie NSA z dnia 4 października 2012 r., II OZ 841/12, CBOSA.
913 Wyrok NSA z dnia 4 lutego 2011 r., II OSK 247/10, CBOSA; wyrok WSA w Krakowie z dnia 1 mar-ca 2012 r., II SA/Kr 1658/11, CBOSA; wyrok NSA z dnia 30 maja 2012 r., II OSK 431/11, CBOSA; wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 6 czerwca 2012 r., II SA/Wr 92/12, CBOSA; wyrok WSA we Wro-cławiu z dnia 25 lipca 2012 r., II SA/Wr 167/12, CBOSA; wyrok WSA we WroWro-cławiu z dnia 23 sierpnia 2012 r., II SA/Wr 190/12, CBOSA; wyrok WSA w Krakowie z dnia 23 października 2012 r., II SA/Kr 1136/12, CBOSA.
914 Wyrok NSA z dnia 4 lutego 2011 r., II OSK 247/10, CBOSA; wyrok WSA w Szczecinie z dnia 17 listo-pada 2011 r., II SA/Sz 965/11, CBOSA; wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 23 sierpnia 2012 r., II SA/Wr 190/12, CBOSA; wyrok WSA w Opolu z dnia 28 września 2012 r., II SA/Op 273/12, CBOSA.
Inwestor – adresat tej decyzji – jest sprawcą samowoli budowlanej915. Inwestor w rozumieniu art. 18 p.b., jest podmiotem zobowiązanym do zorganizowania procesu budowy, a zatem do wykonania szeregu czynności mających na celu realizację inwestycji w sposób zgodny z pra-wem. Właściciel jest adresatem decyzji o nakazie rozbiórki samowoli budowlanej nawet wówczas, gdy nie wykonał samowolnie obiektu budowlanego, jeżeli inwestor nie posiada tytułu prawnego916. Organ nadzoru budowlanego, nakładając obowiązek likwidacji takiego obiektu na inwestora, który nie posiada tytułu prawnego, z pominięciem zgody właściciela nieruchomości, postępuje w sprzeczności z kryterium wyboru adresata decyzji o nakazie roz-biórki samowoli budowlanej wyrażonym w art. 52 p.b.917 Wyjątkowo, z uwagi na potrzebę ochrony interesu publicznego, zobowiązanym do likwidacji samowolnie wykonanego obiek-tu budowlanego może być inwestor, który nie posiada tyobiek-tułu prawnego do tego obiekobiek-tu. Nałożenie takiego obowiązku może mieć miejsce, gdy organ nadzoru budowlanego nie ma możliwości ustalenia właściciela nieruchomości918. Nakaz rozbiórki może być nałożony na właściciela lub zarządcę dopiero w drugiej kolejności919.
Drugim rodzajem aktu administracyjnego nakładającego obowiązek rozbiórki jest decyzja o nakazie rozbiórki nieużytkowanego lub niewykończonego obiektu bu-dowlanego, który nie nadaje się do remontu, odbudowy lub wykończenia920. Decyzja o nakazie rozbiórki obiektu budowlanego jest aktem administracyjnym związanym. W przypadku złego stanu technicznego obiektu oraz niewyrażenia przez właściciela lub zarządcę zamiaru doprowadzenia do stanu zgodnego z prawem, organ nadzoru budow-lanego ma bowiem obowiązek wydania tej decyzji. Decyzja taka ma charakter konstytu-tywny. Obowiązek likwidacji nieużytkowanego lub niewykonanego obiektu budowlane-go powstaje bowiem z jej mocy. Z decyzji o nakazie rozbiórki obiektu budowlanebudowlane-go wynika obowiązek likwidacji obiektu, który jest:
915 Zdaniem orzecznictwa sądowo-administracyjnego, inwestor w rozumieniu art. 52 p.b. jest sprawcą samowoli budowlanej. Zob. wyrok NSA z dnia 23 lipca 2009 r., II OSK 1234/08, CBOSA; wyrok WSA Łodzi z dnia 8 listopada 2011 r., II SA/Łd 809/11, CBOSA; wyrok NSA z dnia 25 września 2012 r., II OSK 2317/11, CBOSA.
916 Odmienne stanowisko wyraził NSA, w wyroku z dnia 23 lipca 2009 r., zdaniem którego obowiązek rozbiórki samowolnie wykonanego obiektu budowlanego bez zgody właściciela nieruchomości powi-nien zostać nałożony na inwestora. NSA wskazał, że właściciel nieruchomości nie powipowi-nien być wówczas narażony na nieuzasadnione obciążenia wynikające z obowiązku likwidacji takiego obiektu budowlanego. Wyrok NSA z dnia 23 lipca 2009 r., II OSK 1234/08, CBOSA.
917 Właściciel, na którego nałożono obowiązek rozbiórki takiego obiektu, może dochodzić roszczeń wo-bec inwestora na gruncie postępowania cywilnego przed sądem powszechnym.
918 Zdaniem NSA, wyrażonym w wyroku z dnia 23 lipca 2009 r., inwestor nielegitymujący się tytułem prawnym do obiektu budowlanego może być adresatem decyzji o nakazie rozbiórki, jeżeli nierucho-mość ma nieuregulowany stan prawny, który uniemożliwia określenie jej właściciela. Wyrok NSA z dnia 23 lipca 2009 r., II OSK 1234/08, CBOSA.
919 Wyrok NSA z dnia 4 lutego 2011 r., II OSK 247/10, CBOSA; wyrok WSA w Szczecinie z dnia 17 listopada 2011 r., II SA/Sz 965/11, CBOSA.
nieużytkowany lub niewykończony; 1)
w stanie technicznym uniemożliwiającym jego remont, odbudowę lub wykończenie. 2)
Jedynie łączne spełnienie tych dwóch przesłanek przez obiekt budowlany skutkuje nałożeniem obowiązku rozbiórki921.
Adresatem decyzji o nakazie rozbiórki obiektu budowlanego może być wyłącznie jego właściciel lub zarządca922. Organ nadzoru budowlanego powinien w pierwszej ko-lejności nałożyć obowiązek rozbiórki na właściciela obiektu budowlanego. Zarządca może zostać zobowiązany do likwidacji obiektu budowlanego, gdy z umowy o zarzą-dzanie nieruchomością lub przepisów szczególnych bezspornie wynika, że zarządca miał obowiązek zapewnienia należytego stanu technicznego takiego obiektu923.