bez-pieczeństwo odgrywają systemy informacyjne. Wraz z postępem technologicznym z każdym dniem stajemy przed obliczem wciąż pojawiających się nowych zagrożeń. Aby można było im przeciwdziałać, należy udoskonalać także metody, środki oraz sposoby postępowania wykorzystywane przez służby powołane do zapewniania bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz przeciwdziałania przestępczości.
89
Wybrane systemy informacyjne wspierające działania policji
Zapewnienie najwyższych standardów bezpieczeństwa wymaga od służb od-powiedzialnych za bezpieczeństwo i porządek publiczny ciągłego unowocześniania metod szkolenia i treningu z zakresu wykorzystania nowoczesnych systemów infor-macyjnych, co ma zasadniczy wpływ na sprawne dowodzenie siłami Policji w sytu-acjach zagrożenia bezpieczeństwa wewnętrznego.
Dowodzenie w Policji to – „ukierunkowana działalność dowódcy, realizowana w ramach działań policyjnych, zapewniająca wysoką zdolność sił i środków Policji do osiągnięcia celu tych działań oraz charakteryzująca się szczególnie sprawnym, jednoosobowym podejmowaniem decyzji i ponoszeniem za nie odpowiedzialno-ści, precyzyjnym rozdziałem i kontrolą przebiegu czynności” [Zarządzenie nr 23 Komendanta Głównego Policji z dnia 24 września 2014 r. w sprawie metod i form przygotowania i realizacji działań Policji w związku ze zdarzeniami kryzysowymi, Dz. Urz. KGP z 2014 r., poz. 65].
Zasady dowodzenia to opracowane teoretycznie i zweryfikowane w praktyce ogólne normy racjonalnego postępowania, które określają najrozsądniejsze (ra-cjonalne) sposoby działalności dowództw (dowódców, członków sztabu) podczas przygotowania i prowadzenia działań sił policyjnych. Stanowią one często kryterium oceny prawidłowości przeprowadzonych działań, są też praktycznymi wskazówkami pozwalającymi wybrać adekwatny sposób działania. Poznanie i stosowanie się do nich umożliwia dowódcom policyjnym sprawne działanie w zakresie ochrony bez-pieczeństwa i porządku publicznego, zaniedbania zaś w tej dziedzinie mogą dopro-wadzić do niepowodzenia działań, strat w mieniu, a w skrajnych przypadkach nawet do utraty życia policjantów lub osób postronnych [Michniak 2005, s. 66].
Sprawne dowodzenie może zostać zapewnione obecnie dzięki wykorzystaniu nowoczesnych systemów informacyjnych, co związane jest z bieżącą wymianą infor-macji. Skuteczne działanie Policji, jak każdej innej instytucji, opiera się dzisiaj na szyb-kim gromadzeniu, analizie i wykorzystywaniu informacji pochodzących z otoczenia.
Ogromnym atrybutem rozwoju technologicznego jest możliwość gromadzenia informacji. Policyjne bazy danych są nieocenioną pomocą w informacyjnym-anali-tycznym wsparciu służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo i porządek publiczny przy planowaniu i realizacji działań Policji, procesie poszukiwania oraz identyfikacji przestępców i dowodzenia popełnionych przez nich czynów zabronionych. Dzięki istnieniu takich organizacji, jak Europol czy Interpol i wykorzystywanym przez nich systemom informacyjnym, możliwe jest dziś prowadzenie poszukiwań międzynaro-dowych. Aktualnie działający 24/7 system łączności Interpolu zapewnia państwom członkowskim stałą, szybką i bezpieczną komunikację. Jest to największy i najbar-dziej zasobny w dane system wymiany informacji.
90
Tomasz Siemianowski, Jarosław Radosław Truchan, Konrad Kordalewski
Zasadnicze znaczenie mają tutaj obecne rozwiązania teleinformatyczne wyko-rzystywane w Policji, a sprawne dowodzenie może zostać zapewnione wyłącznie dzięki zastosowaniu tych rozwiązań, co związane jest z bieżącą wymianą informacji.
„Radiowe środki łączności są nieodłącznym elementem przesyłania wszelkie-go rodzaju informacji dla wszystkich rodzajów użytkowników przemieszczających się w terenie. Również tam, gdzie nie mogą być zainstalowane innego rodzaju środki łączności. Należy tu wymienić szczególnie wojsko, służby bezpieczeństwa, służby ratownictwa, łączności między środkami komunikacji i tym podobne” [Oszywa 2008, s. 129].
W trakcie przygotowania i realizacji działań Policji zasadnicze znaczenie w procesie dowodzenia, podczas wystąpienia ewentualnych zagrożeń, ma właściwie działająca infrastruktura teleinformatyczna i dostęp do aktualnych baz danych. W polskiej Policji funkcjonują scentralizowane, rozbudowywane systemy informatyczne posiadające wspólne bazy danych, takie jak na przykład Krajowy System Informacyjny (KSIP).
Krajowy System Informacyjny Policji obejmuje swoim zasięgiem wszystkie szczeble Policji na terenie całego kraju. Jest to źródło informacji o osobach dejrzanych o popełnienie przestępstw, ściganych z oskarżenia publicznego, po-szukiwanych bądź usiłujących ukryć swoją tożsamość, a także o zgubionych lub skradzionych rzeczach. KSIP jest centralnym systemem informatycznym Policji, wdrożonym do eksploatacji na początku 2003 roku. Baza danych KSIP posiada moż-liwość współdziałania z innymi udostępnionymi policji bazami danych. Poprzez tele-informatyczne systemy KSIP Policja posiada dostęp do danych między innymi takich zbiorów jak SEWiK – System Ewidencji Wypadków i Kolizji, PRIM – Policyjny Rejestr Imprez Masowych, Ewidencja – kierowców naruszających przepisy ruchu drogowe-go, Broń – ewidencja broni utraconej.
Systemy teleinformatyczne KSIP umożliwiają uzyskiwanie, gromadzenie i prze-twarzanie informacji w drodze teletransmisji danych, w tym danych osobowych, miedzy innymi z takich zbiorów danych, jak:
· Systemu Informacyjnego Schengen (SIS), · Wizowego Systemu Informacyjnego (VIS),
· Centralnej Bazy Danych Osób Pozbawionych Wolności,
· centralnej ewidencji kierowców i centralnej ewidencji pojazdów, · krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej, · Krajowego Rejestru Sądowego,
· rejestrów prowadzonych na podstawie przepisów o ewidencji ludności i przepi-sów o dowodach osobistych, w tym z rejestru PESEL i rejestru mieszkańców oraz rejestru o dowodach osobistych,
91
Wybrane systemy informacyjne wspierające działania policji
· Zintegrowanego Systemu Ewidencji II administrowanego przez Straż Graniczną (ZSE SG),
· krajowego zbioru rejestrów, ewidencji i wykazu w sprawach cudzoziemców. Ze względu na obszerność materiału w zakresie omawianej tematyki auto-rzy artykułu scharakteryzują wyłącznie wybrane zbiory danych, do których Poli-cja posiada dostęp.
Wymieniony System Ewidencji Wypadków i Kolizji (SEWiK) jest bazą danych włączoną do zakresu KSIP. Dostęp do niego mają wszystkie jednostki Policji. Dane gromadzone w bazie SEWiK służą do pozyskiwania okresowych informacji o stanie bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Można także wykonywać zbiorcze analizy z minionego roku czy miesiąca, uwzględniając szczegółowe dane, w tym m.in. liczbę wypadków i ich skutki, rodzaje, przyczyny, czas i miejsce zaistnienia oraz sprawców i ofiary. Baza danych SEWiK to aplikacja zbudowana z takich modułów jak miejsce zdarzenia, opis pojazdu, uczestnik i inne.
W Policyjnym Rejestrze Imprez Masowych (PRIM) gromadzi się dane dotyczące imprez masowych, poprawy efektywności rozpoznawania zagrożeń oraz planowa-nie sił i środków podczas organizacji i zabezpieczania tych imprez. Policyjny Rejestr Imprez Masowych stanowi integralną część Krajowego Systemu Informacyjnego Po-licji i składa się z takich modułów jak: impreza, typ i miejsce, organizator.
System teleinformatyczny wspierający wykonywanie zadań ustawowych przez jednostki organizacyjne Policji, a także przyjmowanie zgłoszeń alarmowych z cen-trów powiadamiania ratunkowego, o których mowa w Ustawie z dnia 22 listopada 2013 r. o systemie powiadamiania ratunkowego [Dz. U. poz. 1635], to System Wspo-magania Dowodzenia (SWD). Posiada on między innymi takie funkcjonalności, jak:
· obsługa zarejestrowanych zdarzeń,
· obsługa akcji i operacji – obejmuje definiowanie akcji i operacji oraz działań wraz z zarządzaniem siłami i środkami w działaniach,
· rozsyłanie komunikatów do stacji dostępowych i gromadzenie informacji o ich odczytaniu i uzyskanych odpowiedziach,
· raportowanie stałe i analityczne oraz wydruki,
· obsługa blokad – obejmuje definiowanie, uruchamianie i monitorowanie stanu blokad,
· dokonywanie sprawdzeń rzeczy i osób w bazach danych, · dyslokowanie i odprawę patroli do służby,
· zarządzanie siłami i środkami – obejmuje ewidencję sił i środków oraz monitoro-wanie ich bieżącego stanu,
92
Tomasz Siemianowski, Jarosław Radosław Truchan, Konrad Kordalewski
Podstawowe obszary informacyjne SWD obejmują działania i dyspozycje, które zawierają dane o działaniach Policji, wśród których można wyróżnić:
· zdarzenia, · blokady, · akcje i operacje.
Ponadto w SWD dostępny jest również obszar adresów i obiektów zawierający informacje o województwach, miejscowościach, ulicach, numerach budynków, po-sesji i lokali, obiektach typu restauracje, kina, a także obszar algorytmów w formie katalogu czynności do wykonania, obszar komunikatów zawierający rozesłane i ode-brane komunikaty, obszar legitymowań przechowujący dane o legitymowaniu osób, sprawdzeniu rzeczy, pojazdów i dokumentów.
System Informatyczny Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców (CEPiK) jest serwisem bazodanowym, który zawiera informacje o pojazdach zarejestrowanych w Polsce. System gromadzi także dane o kierowcach posiadających polskie prawo jazdy. CEPiK zawiera dwie nw. ewidencje:
· Centralną Ewidencję Pojazdów (CEP), w której znajdują się następujące dane po-jazdu, informacje o dokumentach popo-jazdu, dane o obecnym i poprzednich właści-cielach i posiadaczach pojazdu, informacje o wyrejestrowaniu czy zbyciu pojazdu, o obowiązkowym ubezpieczeniu ОС, informacje o badaniu technicznym i odnoto-wanym podczas badania stanie licznika.
· Centralną Ewidencję Kierowców (CEK), to jest bazę danych o osobach, które po-siadają uprawnienia do kierowania pojazdami silnikowymi, a także osobach, któ-rym cofnięto uprawnienia oraz osobach, które mają zakaz prowadzenia pojazdów. Należy zaznaczyć, że przy Centralnej Ewidencji Pojazdów funkcjonuje Krajowy Punkt Kontaktowy, umożliwiający wymianę informacji z właściwymi krajowymi punk-tami kontaktowymi innych państw członkowskich Unii Europejskiej oraz z krajowy-mi podkrajowy-miotakrajowy-mi uprawnionykrajowy-mi – w zakresie danych dotyczących pojazdów oraz ich właścicieli lub posiadaczy. Punkty kontaktowe udzielają informacji o kierowcach np. w wypadku takich wykroczeń, jak niestosowanie się do ograniczenia prędkości, pro-wadzenie pojazdu bez zapiętych pasów bezpieczeństwa, przewożenie dziecka bez fotelika ochronnego, niestosowanie się do sygnałów świetlnych lub znaków nakazu-jących zatrzymanie pojazdu czy prowadzenie pojazdu po alkoholu lub narkotykach. Kolejnym, bardzo istotnym systemem wykorzystywanym przez Policję jest Sys-tem Informacyjny Schengen (SIS), w którym przetwarzane są określone przepisami kategorie osób i przedmiotów, poszukiwanych i wprowadzanych do systemu przez państwa członkowskie strefy Schengen. Zbudowanie tego systemu było dużym wy-zwaniem z powodu charakteru oraz rodzaju zbieranych, przetwarzanych i
udostęp-93
Wybrane systemy informacyjne wspierające działania policji
nianych danych. Wprowadzenie SIS było także wyzwaniem pod względem technicz-nym oraz prawtechnicz-nym, gdyż musiało być zgodne z prawodawstwem danych krajów. System Informacyjny Schengen ewoluował i obecnie wykorzystywana jest jego dru-ga generacja, wprowadzona głównie z powodów rozszerzenia strefy Schengen oraz technicznych, tj. ilości i jakości danych.
Polska Policja w codziennej pracy wykorzystuje także system informacyjny KCIK – Krajowe Centrum Informacji Kryminalnych.
System ten spełnia trzy podstawowe funkcje:
ewidencyjną; to przede wszystkim gromadzenie informacji kryminalnych do-tyczących przestępstw, ich sprawców oraz przedmiotów, podmiotów, rachunków bankowych i rachunków papierów wartościowych, które mogą mieć związek z prze-stępstwem,
koordynacyjną; to generowanie informacji przeznaczonych dla właściciela reje-stracji kryminalnej o odczytaniu jej przez inny podmiot lub o jakichkolwiek modyfi-kacjach dokonanych w jej obszarze,
informacyjną; to obsługa zleceń i zapytań od podmiotów uprawnionych w opar-ciu o zbiory bazy danych KCIK.
Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom społeczeństwa, stworzone zostało narzę-dzie, pozwalające na czytelne przedstawienie, w tym społecznościom lokalnym, skali i rodzaju zagrożeń oraz instytucji współodpowiedzialnych za zapewnienie bez-pieczeństwa i porządku publicznego. Mowa tutaj o mapach zagrożeń bezpieczeń-stwa. Mapy zagrożeń należy traktować jako ważny element procesu zarządzania bezpieczeństwem publicznym, realizowanym w partnerstwie międzyinstytucjonal-nym i społecznym. Mają one być także wykorzystywane w optymalnej alokacji zaso-bów sprzętowo-kadrowych służb, w szczególności do podejmowania decyzji co do tworzenia komisariatów i posterunków Policji.
Krajowa mapa zagrożeń bezpieczeństwa opiera się o informacje skatalogowa-ne w trzech płaszczyznach:
· informacje gromadzone w policyjnych systemach informatycznych,
· informacje pozyskiwane od społeczeństwa w trakcie kontaktów z obywa-telami, z przedstawicielami samorządu terytorialnego, organizacji pozarzą-dowych itp., w trakcie realizowanych debat społecznych poświęconych bez-pieczeństwu publicznemu,
· informacje pozyskiwane od obywateli (internautów) z wykorzystaniem platfor-my wymiany informacji.
· Informacje prezentowane na mapach uwzględniają wybrane kategorie prze-stępstw i wykroczeń, a także zagrożenia, które w subiektywnym odczuciu
miesz-94
Tomasz Siemianowski, Jarosław Radosław Truchan, Konrad Kordalewski
kańców negatywnie wpływają na ich poczucie bezpieczeństwa [http://www.poli-cja.pl/pol/mapa-zagrozen-bezpiecze/33880,dok.html, dostęp 18.10.2016].
„Mapa zagrożeń bezpieczeństwa” oraz „Mapa zagrożeń bezpieczeństwa – staty-styka” zostały przedstawione na poniższych rysunkach:
Rysunek 1. Mapa zagrożeń bezpieczeństwa
95
Wybrane systemy informacyjne wspierające działania policji
Rysunek 2. Mapa zagrożeń bezpieczeństwa – statystyka
Źródło: https://policja.maps.arcgis.com/apps/MapSeries/index.html?appid=b5fc08aaa8a5429
6b418383584313263 (18.10.2016).