Systemy informatyczne handlu elektronicznego

Jest już oczywiste, iż coraz więcej organizacji realizuje część swoich funkcji rze-czowych, korzystając z Internetu, który oferuje otwarty rynek o globalnym zasięgu i praktycznie nieograniczonej liczbie partnerów¹⁴. Przedsiębiorstwa, które nie nadążą za kierunkiem rozwoju wyznaczonym przez e-commerce, przestaną się liczyć na rynku.

To Internet staje się fizycznym środowiskiem – agorą XXI wieku – funkcjonowa-nia przestrzeni wirtualnych organizacji. Organizacje, aby zaistnieć w tej cyberprze-strzeni, muszą umieścić w niej właściwe, odpowiednio ustrukturyzowane informacje oraz inicjować i realizować procesy odwzorowujące i symulujące istotne dla nich obiekty i procesy realne. Powstają wirtualne rynki, domy aukcyjne i giełdy. Tworze-nie i świadczeTworze-nie usług w cyberprzestrzeni rozwija się bardzo szybko i staje się działalnością niezwykle dochodową. Jest to skutek dużej użyteczności tych usług dla klientów.

Giełdy internetowe¹⁵ (e-marketplace) umożliwiają partnerom handlowym

„spo-tkania” w jednym wirtualnym miejscu. Pozwala to obniżać koszty transakcji¹⁶ i docie-rać do nowych klientów. Negocjowanie z tysiącami dostawców, oferujących swoje towary na wirtualnej giełdzie, pozwala przedsiębiorstwom uzyskiwać właściwe pro-dukty po najlepszych cenach w bardzo krótkim czasie. Giełdy internetowe rozwijają się i można już wyróżnić kilka ich podstawowych form.

Giełdy dostawców grupują w jednej witrynie internetowej oferty dostawców (na przykład producentów określonych zespołów dla konkretnych odbiorców) i udostęp-niają je wszystkim dotychczasowym i potencjalnym odbiorcom¹⁷.

Giełdy kooperantów to formy współdziałania bardziej zaawansowane od giełd do-stawców. Ich celem jest koordynowanie współdziałania przedsiębiorstw w całym

łań-_______________

14

Tekst tego podrozdziału w części zaczerpnięto z pracy [Klonowski 2000, ISAT, s. 122].

15

Odkryciem był marketplace (SAP platforma mySAP.com) jako wirtualny rynek internetowy. Cho-dzi o taką platformę e-commerce, na której wszystkie transakcje są porównywalne i mogą zachoCho-dzić bez żadnych ograniczeń związanych ze sprzętem, oprogramowaniem czy standardami przekazu danych (TI 27/2000 z 3 lipca 2000 r.).

16

Jak twierdzą przedstawiciele Compaq, stosunek kosztów transakcji e-commerce i metod tradycyj-nych na rynku B2C wynosi jak 1:70, a w przypadku rynku B2B – 1:35. Według analityków Salomon Smith Barney proporcje te wynoszą odpowiednio 1:30, 1:15 (TI 27/2000 z 3 lipca 2000 r.).

17

Na przykład ComputerLand SA i Stalexport SA zawarły wstępne porozumienie o uruchomieniu portalu internetowego e-st@l dla przemysłu metalurgicznego, wyspecjalizowanego w handlu produktami stalowymi. Internetowe giełdy metalowe powstały w USA już w 1998 r. metalsite.com, e-steel.com (CW nr 24 z 12.06.2000 r.).

cuchu logistycznym, od przygotowania produkcji, przez produkcję, aż do dystrybucji i obsługi posprzedażnej.

Giełdy licytacji – formy, zazwyczaj anonimowych, uzgodnień cen bez zawierania transakcji kupna–sprzedaży.

Witryny aukcyjne to kanały dystrybucji towarów szczególnych, np. produktów nie-trwałych, używanego sprzętu, materiałów przemysłowych lub zapasów nadmiernych. Tworzone są z myślą o dostawcach i odbiorcach. Organizowane są też licytacje.

Grupy branżowe to udostępnianie adresów i informacji o firmach działających w określonych branżach gospodarki.

Informacja katalogowa to możliwość świadczenia usług informowania o dowol-nych produktach dla konkretdowol-nych branż. Usługa jest adresowana do dystrybutorów, a użytkownikami katalogów są aktualni i potencjalni klienci.

Giełdy zleceń mają się stać wirtualnymi domami aukcyjnymi, w których dowolne podmioty będą oferować wszystkie możliwe usługi – od najprostszych, np. realizowa-nych przez jednego człowieka-wykonawcę – wszystkim możliwym zleceniodawcom. Przykłady zleceń to napisanie piosenki, wykonanie karykatury, zaprojektowanie stro-ny internetowej. Przykładem takiej aplikacji może być system obsługujący zrzeszenie

rzemieślników budownictwa mieszkaniowego¹⁸ przedsiębiorstwa filialnego koncernu

VEBA. Celem systemu jest wspomaganie procesów sterowania relacjami usługobior-cy (mieszkańusługobior-cy) – usługodawusługobior-cy (rzemieślniusługobior-cy). Innym przykładem może być serwis internetowy o usługach przewozowych, łącznie z kalkulacją kosztów, w zależności od warunków logistycznych¹⁹.

Obecnie w Polsce niewiele firm korzysta w swej działalności z możliwości

ofero-wanych przez Internet. Główną formą kontaktów z klientami i partnerami handlowymi

wciąż są rozmowy telefoniczne, bezpośrednie spotkania i tradycyjna wymiana kore-spondencji. Im rynek jest bliższy idei wolnej konkurencji, tym mniejszy zysk osiągają przedsiębiorstwa. Internet przybliża funkcjonowanie rynku do modelu idealnego w stopniu dotychczas nieosiąganym.

Do opisywania relacji w Internecie pomiędzy podmiotami (Customer-Consumer, Business, Government, Public), przyjęto stosowne oznaczenia typu relacji przez wska-zanie jej stron, np.: B2C, C2B, C2C, B2B, B2P, G2B. Szczegółową typologię i cha-rakterystykę handlu elektronicznego przedstawili Grudzewski, Hejduk [2002, s. 168].

Relacje pomiędzy przedsiębiorstwami a klientami (konsumentami) – B2C (Busi-ness-to-Consumer) oznaczają transakcje pomiędzy przedsiębiorstwami a konsumen-tami. Rozwiązanie to obejmuje wszelkie formy sprzedaży detalicznej, realizowane

_______________

18

Zgłoszenia o uszkodzeniach i usterkach w budynkach mieszkalnych, zgłaszane firmie VEBA, są przesyłane w systemie DATEX do komputerów osobistych około 400 zrzeszonych rzemieślników. Rze-mieślnicy wybierają do realizacji te zlecenia, które najlepiej odpowiadają ich specjalizacji [Walther 1998, s. 193].

19

Przykładem może być tutaj decyzja polskiego oddziału Schenker-BTL, międzynarodowej sieci szwedzkiego spedytora, udostępniająca internetową aplikację, umożliwiającą obliczenie kosztów przewo-zu przesyłki według wyróżnionych kanałów logistycznych (CW nr 26 z 26.06.2000, s. 13).

zarówno przez producentów, jak też pośredników, w formie elektronicznych skle-pów czy supermarketów i sieci sprzedaży bezpośredniej, niekiedy z pominięciem hurtowni i pośredników. Jest to bardzo ważna dziedzina handlu elektronicznego, dzięki niej mniejsze podmioty mogą konkurować z gigantami, zredukowany też zostaje wpływ barier geograficznych i następuje zwiększenie możliwości wyboru towarów.

Relacje pomiędzy przedsiębiorstwami B2B (Business-to-Business) dotyczą trans-akcji handlowych, w tym międzynarodowych, często – choć nie zawsze – zawiera-nych z pominięciem pośredników. Wyróżnia się trzy generacje rozwiązań według kolejności ich pojawienia się i zaawansowania funkcjonalnego:

1. Publikacja witryn internetowych zawierających informacje o lokalizacji, moż-liwościach kontaktu z przedsiębiorstwem, często jego historii, misji i celach, a także katalogu oferowanych produktów.

2. Możliwość zakupów on-line (zbliżone do B2C), ale także śledzenia stanu reali-zacji zamówień, co ma wpływ na procesy zaopatrzenia i dystrybucji. Tego typu sys-temy są zwykle, choćby częściowo, zintegrowane z bazą danych w przedsiębiorstwie. Nie są to już rozwiązania statyczne, ale systemy dynamiczne, operujące na dokumen-tach przesyłanych przez Internet.

3. Pełna integracja z aplikacjami klientów (odbiorców bezpośrednich i pośrednich produktów) oraz dostawców (nie tylko bezpośrednich, ale również pośrednich, czyli dostawców dostawców). Są to systemy bardzo silnie zorientowane na klientów. Po-nadto systemy te są silnie zintegrowane z systemami obsługującymi procesy produk-cyjne w organizacjach partnerów. Obsługują transakcje w trybie on-line w zakresie współdziałających grup przedsiębiorstw.

Busines-to-public (B2P) jest dziedziną niezwiązaną bezpośrednio z przebiegiem procesu transakcji handlowych. Obejmuje obszar kontaktów i relacji pomiędzy przedsiębiorstwem a jego otoczeniem, służąc przede wszystkim budowaniu wize-runku firmy, popularyzacji nazwy lub logo i promocji produktów przedsiębiorstwa. Jest nieodłącznym elementem działań zmierzających do zdobycia zaufania klienta. Obejmuje szeroko rozumianą politykę public relations przedsiębiorstwa. Wkrótce również agendy rządowe i ogólnie administracji publicznej (Goverment) stały się, w zakresie przesyłania informacji i usług, stroną w relacjach binarnych z podmiota-mi typu B i C.

Zastosowanie handlu elektronicznego umożliwia praktycznie nieograniczonej liczbie sprzedawców i klientów dokonywanie transakcji oraz nielimitowany dostęp do wszelkich informacji o produktach, cenach i dostawcach. Usuwa się w ten sposób podstawowe wady rynków tradycyjnych. Źródłem zysku były i są ograniczenia kon-kurencji oraz utrudniony i nierówny dostęp do informacji. Na jednym biegunie rynku jest monopol, który przez to, że nie ma konkurencji, narzuca ceny i zbiera zyski, a na drugim biegunie jest rynek wirtualny, na którym u dostawców takiego samego towaru są prawie jednakowe ceny. Sprzedawcy muszą się nauczyć funkcjonować na rynku wirtualnym w warunkach minimalnej marży.

4.3.2. SYSTEMY INFORMATYCZNE OBSŁUGI RELACJI