Zespół działający w ramach obszaru nauk ścisłych
4.1. Szczegółowe zestawienia danych liczbowych dotyczących opiniowanych wniosków
Zespół rozpatrywał 4 wnioski o utworzenie kierunków studiów: fi zyka niczna, analiza danych i data mining, inżynieria systemów danych oraz tech-nologie informatyczne. Wszystkie dotyczyły kształcenia na poziomie studiów I stopnia o profi lu praktycznym. Połowa z tych wniosków została zaopiniowa-nia przez Prezydium PKA negatywnie. Szczegółowe oceny w odniesieniu do wnioskujących jednostek przedstawia Tabela 4, natomiast w Tabeli 5 zestawiono oceny poszczególnych kryteriów. Jedno z postępowań w sprawie wniosku nie zakończyło się jeszcze.
Tabela nr 4. Zestawienie wyników opinii dotyczących wniosków o utworzenie kierunków
Wnioski Ogółem Kierunki studiów Profi le Razem kierunki Rodzaj opinii Opinia pozytyw-na Opinia negatyw-na W toku Wnioski o nadanie uprawnień do prowadzenia kształcenia na poziomie studiów I stopnia 5 analiza danych
i data mining praktyczny 1 1
fi zyka techniczna praktyczny 1 1 inżynieria
i analiza danych praktyczny 1 1
inżynieria
syste-mów danych praktyczny 1 1
technologie
infor-matyczne praktyczny 1 1
Razem 5 5 2 2 1
Dane opracowane przez PKA, 2018 r.
Tabela nr 5. Zestawienie opinii dotyczących jakości kształcenia
Rodzaje opinii Ogółem
Wnioski
Uczelnie publiczne Uczelnie niepubliczne
akademickie zawodowe akademickie zawodowe
Pozytywne 2 2
Pozytywne z zaleceniami
Negatywne 2 1 1
W toku 1 1
Razem 5 4 1
Tabela nr 6. Zestawienie szczegółowych opinii dotyczących wniosków o utworzenie kierunków Lp. Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Rodzaj uwag Kryteria ocen Struktura kwali fi kacji absolwenta
Plany studiów i programy
nauczania Sylabusy
Kadra naukowo-dydaktyczna
Obsada kadrowa Badania naukowe Baza dydaktyczna
Zasoby biblioteczne, czytelnia
Praktyki studenckie WSZJK Inne (wymieni ć jakie) 1 analiza danych i data minig I negatywneopinie 1 1 1 1 1 2 inżynieria systemów danych I opinie negatywne 1 1 1 1 1 3 technologie informatyczne I zalecenia 1 1 Razem I zalecenia 1 1 opinie negatywne 1 2 1 2 2 2
Dane opracowane przez PKA, 2018 r.
4.2 Omówienie wyników opinii z uwzględnieniem mocnych i słabych
stron
Zaopiniowane negatywnie 2 wnioski dotyczyły kształcenia na kierunkach związanych z analizą i inżynierią danych na studiach o profi lu praktycznym. Przeprowadzone przez recenzentów analizy pokazały, że wnioski miały liczne, podstawowe braki i wady, powodujące iż oferowane programy studiów nie speł-niały warunków jakościowych i ilościowych, sformułowanych w przepisach do-tyczących warunków prowadzenia studiów wyższych w Polsce.
4.2.1 Koncepcja kształcenia i uzasadnienie utworzenia kierunku studiów
Zastrzeżenia dotyczyły przede wszystkim koncepcji kształcenia na kierunku o profi lu praktycznym. Odnosiły się do zbyt „ogólnoakademickiego” charakte-ru kształcenia, nieadekwatnego do proponowanego programu studiów, jego ce-lów i efektów: położenie nacisku na efekty uczenia głównie w zakresie wiedzy zamiast skoncentrowania ich wokół umiejętności prowadzących do zdobycia przez absolwentów odpowiednich kwalifi kacji zawodowych związanych z me-todami, technikami i technologiami charakterystycznymi dla studiowanego kie-runku oraz charakter minimum kadrowego, mającego zbyt małe doświadczenie
zawodowe zdobyte poza szkolnictwem wyższym. Od strony formalnej wiązało się to z przyporządkowywaniem kierunków tylko do obszaru nauk ścisłych, dla którego kierunkowe efekty kształcenia w przypadku analizowanych kierunków wiązano większościowo z podstawową i zaawansowaną wiedzą z zakresu infor-matyki i mateinfor-matyki, a nie z informatyką w naukach technicznych. Niespójność celów, zakresu kształcenia oraz proporcji między efektami w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych prowadzi do wewnętrznie sprzecznych koncepcji kształcenia oraz niezgodności treści kierunkowych i ich zakresu z na-zwami kierunków.
Przedstawiane we wnioskach analizy nie wskazywały również na uwzględ-nienie w koncepcji kształcenia potrzeb lokalnego rynku pracy, ograniczając się jedynie do jednobrzmiących i jednostronnych deklaracji fi rm z otoczenia spo-łeczno-gospodarczego popierających wnioski szkół wyższych.
4.2.2 Efekty kształcenia
Efekty były formułowane jasno, zrozumiale oraz zgodnie z wymogami okre-ślonymi w Polskiej Ramie Kwalifi kacji. W przypadku formułowanych w recen-zjach zastrzeżeń kwestionowano ich określenia w tym sensie, że zdaniem oce-niających ekspertów uniemożliwiały, albo umożliwiały tylko w bardzo małym zakresie, osiągnięcie kompetencji powiązanych z nazwą kierunku oraz z celami kształcenia na studiach o profi lu praktycznym. W tym ostatnim przypadku cho-dzi przede wszystkim o zdobywanie przez studentów umiejętności praktycznych i zawodowych. Dodatkowo, opis zakładanych efektów kształcenia dla form sta-cjonarnej i niestasta-cjonarnej różniły się między sobą, co nie gwarantowało realiza-cji tych samych efektów kształcenia niezależnie od formy studiów. W zaopinio-wanych negatywnie wnioskach wiązało się to z brakiem dołączonych do wnio-sku kart wszystkich lub części przedmiotów dla każdej z tych form kształcenia, co uniemożliwiało sprawdzenie ekwiwalentności kształcenia.
4.2.3 Program i plan studiów
Opis modułów/przedmiotów w zakwestionowanych programach i planach studiów był wadliwy, a także niepełny: karty przedmiotów większości/dużej grupy zajęć nie określały treści programowych, modułowych efektów kształ-cenia, stosowanych metod weryfi kacji i oceny osiąganych efektów, właściwie oszacowanych nakładów czasu pracy studenta w systemie punktacji ECTS. Pro-ponowane formuły odbywania praktyk dopuszczały odbywanie ich w „formach zdalnych”, cele i przypisane im efekty kształcenia nie były powiązane z typem i rodzajem produkcji przedsiębiorstw, w których praktyki miały być prowadzo-ne. Wnioskodawców zadawalało, że w istocie w każdej współczesnej fi rmie w jakimś zakresie stosuje się technologie IT, przy czym zapominano jednocze-śnie o specyfi ce kierunku studiów i związanych z nim kwalifi kacjami w zakresie wiedzy i umiejętności, wyznaczanych celami kształcenia i nazwą kierunku.
Innym mankamentem zakwestionowanych programów było wprowadzenie do nich treści i umiejętności w niedostatecznym zakresie powiązanych z kie-runkiem, w omawianych przypadkach z analizą danych oraz eksploracją da-nych. W skrajnym przypadku program zawierał jedynie 4 takie moduły, którym
przypisano mniej niż 15% liczby punktów ECTS inkryminowanego programu. Ponadto z poważnymi zastrzeżeniami recenzentów spotkały się udziały w pro-gramie zajęć powiązanych z praktycznym przygotowaniem zawodowym, mniej-sze niż wymagane przepisami o warunkach prowadzenia studiów. Proponowane programy nie zapewniały wobec tego osiągania zakładanych efektów kształce-nia, obejmujących umiejętności praktyczne i zawodowe w zakresie kwalifi kacji wyznaczanych celami i nazwami kierunków.
4.2.4 Rekrutacja, kompetencje oczekiwane od kandydata na studia, weryfi kacja i ocena efektów kształcenia
Kompetencje oczekiwane od kandydatów ubiegających się o przyjęcie na studia określano najczęściej w sposób minimalistyczny z intencją rekrutacji każ-dej osoby, która uzyska świadectwo maturalne z przedmiotów ścisłych, nieza-leżnie od wyniku i poziomu matury. Nie mogło być więc mowy o dostosowaniu kryteriów postępowania kwalifi kacyjnego do założonego profi lu studiów, efek-tów i zakresu kształcenia oraz dobór kandydaefek-tów posiadających wstępną wie-dzę i umiejętności na poziomie niezbędnym do osiągnięcia założonych efektów kształcenia.
Sposoby weryfi kacji efektów kształcenia określone w zakwestionowanych programach studiów nie były zgodne z praktycznym profi lem kierunku. Analiza załączonych do wniosków kart przedmiotów wskazywała, że w licznych przy-padkach jako sposób dominujący weryfi kacji efektów kształcenia przyjęto ko-lokwium lub egzamin pisemny. Na przykład ocenę osiągania modułowych efek-tów kształcenia w postaci projekefek-tów indywidualnych i grupowych przewidzia-no w 5–10% przedmiotów. Różprzewidzia-norodprzewidzia-ność form oceny kwitowaprzewidzia-no często bliżej nieokreślonymi „innymi” sposobami i metodami weryfi kacji, co nie pozwalało ocenić trafność doboru form weryfi kacji w odniesieniu do efektów kształcenia w ogóle, a na profi lu praktycznym w szczególności.
4.2.5 Kadra prowadząca zajęcia, w tym minimum kadrowe i obsada zajęć
Część nauczycieli akademickich wskazanych do realizacji dydaktyki oce-nionych negatywnie programów studiów nie posiadała wymaganego dorobku naukowego lub doświadczenia zawodowego zdobytego poza środowiskiem akademickim wymaganych do zaliczenia do minimum kadrowego kierunku lub uprawniających do prowadzenia zajęć dydaktycznych związanych z daną dyscy-pliną naukową z obszaru nauk ścisłych. Jako uzasadnienie posiadania dorobku naukowego wskazywano na nieliczne (2-4) publikacje w czasopismach znaj-dujących się na liście B MNiSW, w tym własnych jednostki, o bardzo niskich wskaźnikach punktowych (3–5 punktów). Recenzenci wskazywali na nierzadką praktykę proponowania osób o niekwestionowanych kompetencjach, związa-nych jednak z innymi niż przypisana do danego kierunku studiów dyscyplinami, np. osoby posiadające dorobek w zakresie fi zyki były traktowane jako posiada-jące dorobek w zakresie matematyki albo informatyki albo przy związku kie-runku z dyscypliną informatyka w dziedzinie nauk technicznych – zastępowano nauczycielami akademickimi posiadającymi odpowiednie kompetencje w za-kresie innych dyscyplin z tej dziedziny (z automatyki i robotyki, z mechaniki,
z elektrotechniki i elektroniki). W przypadku doświadczenia zawodowego zdo-bytego poza uczelnią proponowano jako spełniające kryterium kwalifi kacyjne: realizację umów zleceń w zakresie programowania, pracę w okresie próbnym na stanowisku młodszego programisty w fi rmie, pracę jako nauczyciela szkoły zawodowej przedmiotów informatyka oraz technologia informacyjna, zatrud-nienie w okręgowej komisji egzaminacyjnej przy e–ocenianiu z zastosowaniem aplikacji zdalnych. Niezadawalająca była również praktyka obsadzania zajęć osobami, które wbrew przepisom nie posiadały dorobku naukowego w zakresie dyscypliny lub doświadczenia zawodowego zdobytego poza uczelnią, z którymi jest związany dany przedmiot. Szczególnie odnosi się do prób proponowania obsadzenia własną kadrą jednostki „obcych” przedmiotów, związanych z efek-tami kształcenia przypisanymi do dyscyplin, które nie są reprezentowane w jed-nostce. Recenzenci odnotowali na przykład propozycje obsadzania w ten sposób zajęć z etyki, analizy technicznej rynku akcji, ochrony własności intelektualnej. Ogólniej należy stwierdzić, że w negatywnie ocenionych wnioskach większość osób, które były proponowane do kadry dydaktycznej na wnioskowanych kie-runkach, przypisanych do informatyki w dziedzinie nauk matematycznych lub nauk technicznych nie ma dorobku informatycznego lub, doświadczenia zawo-dowego zdobytego poza uczelnią zgodnego z zakresem zaplanowanych zajęć.
4.2.6 Infrastruktura dydaktyczna i naukowa, zasoby edukacyjne
W zgłoszonych wnioskach jednostki opisały dostęp do infrastruktury dydak-tycznej, w tym wymaganej praktycznym przygotowaniem zawodowym, któ-ra umożliwiała realizację progktó-ramu kształcenia i osiągnięcie przez studentów, w tym studentów niepełnosprawnych, zakładanych efektów kształcenia oraz wy-konywanie czynności praktycznych. Nie budziła zastrzeżeń liczba i powierzchnia sal wykładowych, seminaryjnych, do ćwiczeń audytoryjnych oraz laboratoriów i pracowni komputerowych, dostosowana do przewidywanej liczby studentów, a także wyposażenie we właściwy sprzęt laboratoryjny, audiowizualny i kompu-terowy z odpowiednim oprogramowaniem. Jednostki zapewniły również dostęp studentów do sieci komputerowych i Internetu. Zastrzeżenia recenzentów od-nosiły się natomiast do infrastruktury i wyposażenia instytucji, w których miały odbywać się praktyki zawodowe. Wnioskujące jednostki zapewniały studentom również możliwość korzystania z odpowiednich zasobów bibliotecznych i infor-macyjnych, w tym dostęp do piśmiennictwa zalecanego jako lektury podstawo-we i uzupełniające.