W ramach diagnozy obecnego, realizowanego w praktyce modelu współpracy pomiędzy nauką a biznesem, w kontekście procesów transferu wiedzy i komer-cjalizacji technologii, przeprowadzono wywiady pogłębione z przedstawicielami
7 Analiza sporządzona na podstawie wywiadu przeprowadzonego w 2012 roku z dyrektorem Akademickiego Inkubatora Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego.
AIP – Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości, US – Uniwersytet Szczeciński, CTWiT US sp. z o.o. – Centrum Transferu Wiedzy i Technologii Uniwersytetu Szczecińskiego sp. z o.o.
Rysunek 3. Model relacji nauka–biznes w Uniwersytecie Szczecińskim Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań.
Uniwersytetu Szczecińskiego. Analiza systemu transferu wyników badań i komer-cjalizacji wiedzy przedstawiona jest poniżej.
System transferu wyników badań i komercjalizacji wiedzy jest w Uniwersyte-cie Szczecińskim w fazie powstawania (uwzględniając rozwój wiodących uczel-nianych ośrodków innowacji). Jest on w trakcie przygotowań, tak samo, jak re-gulamin ochrony własności intelektualnej. Jednostką odpowiedzialną za działanie systemu będzie najprawdopodobniej Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego. Jest to jednostka ogólnouczelniana, podległa rekto-rowi ds. studenckich. We wrześniu 2012 roku planowane było przyjęcie strategii i metodyki wdrażania procesu. Cały proces uruchamiania i wdrożenia systemu był, według harmonogramu, rozpisany do 2014 roku. Odpowiedzialnym za stwo-rzenie i wdrożenie systemu jest rektor US. Wśród pracowników uczelni przepro-wadzono badania na temat potrzeby komercjalizacji wiedzy i transferu wyników badań i opracowano na ich podstawie raport. Do tej pory temat komercjalizacji na Uniwersytecie Szczecińskim traktowany był jako sprawa drugiej kategorii, nie jako priorytet. Były inne, ważniejsze sprawy związane z nauką lub dydaktyką. Na uczelni funkcjonuje indywidualna ścieżka komercjalizacji. Po otrzymaniu inno-wacyjnych wyników badań osoba, która je osiągnęła zgłasza się do władz wydzia-łu. Ścieżkę komercjalizacji przedstawia rysunek 3.
Uczelnia nie posiada do tej pory wzorów dokumentów ani umów związanych z realizacją zadań komercjalizacyjnych; są one dostosowywane do indywidualnych przypadków i są indywidualnie negocjowane. W planach jest stworzenie wzorów
umów zgodnych z ustawą o własności intelektualnej. Na uczelni brak jest rzecz-nika patentowego, ale w planach jest stworzenie takiego stanowiska lub zawarcie porozumienia z inną uczelnią w mieście, która taką strukturę posiada. Do tej pory na Uniwersytecie Szczecińskim zdarzały się pojedyncze przypadki patentowania, przeważnie z dziedziny fizyki.
Zdaniem dyrektora AIP, na uczelni istnieje współpraca z przemysłem, ale nie jest ona rozwinięta w wystarczającym stopniu. Każdy wydział sam jest odpowiedzialny za współpracę z biznesem. Dominującymi formami współpracy są opracowania eksperckie, badania laboratoryjne pod zamówienia przemysłu oraz tworzenie ze-społów zadaniowych. Na uczelni brakuje sformalizowanych form współpracy, ta-kich jak np. rada biznesu. Istniejące relacje opierają się raczej na wielu prywatnych kontaktach naukowców z osobami powiązanymi z szeroko pojętym biznesem.
Od momentu powstania Akademickiego Inkubatora Przedsiębiorczości studenci założyli na uczelni ok. 50 firm. Wcześniej powstało kilkadziesiąt firm w efekcie pro-wadzenia przez uniwersytet różnego rodzaju projektów, dofinansowanych z fundu-szy ZPORR8. Teraz studenci zakładają firmy dzięki funduszom z Kapitału Ludzkiego, Działanie 6.2. Inkubator, oczywiście, udostępnia nowo powstałym firmom powierzch-nię użytkową na preferencyjnych warunkach. Pracownicy uczelni również zakładają firmy, ale nie naciskają oni na pomoc uniwersytetu w tym zakresie. Uruchomiono na uczelni program „Kreator Innowacyjności”, dzięki czemu wyposażono pracowników w wiedzę, dlaczego warto zakładać firmy i jak to należy zrobić. Takie działanie ma zaowocować w przyszłych latach większą liczbą firm tworzonych przez naukowców.
Dało się już zauważyć efekty tych działań, gdyż zwiększyła się liczba zapytań i kontaktów ze strony pracowników oraz udzielanych porad. Dyrektor AIP nie był w stanie określić liczby podpisanych umów z przemysłem. Na Uniwersytecie Szczecińskim najwięcej komercjalizacji ma miejsce na wydziałach: Nauk Przyrod-niczych, Nauk Ekonomicznych i Zarządzania oraz Humanistycznym. Informacje te pochodzą ze sporządzonych przez władze uczelni rocznych sprawozdań z reali-zacji planów rzeczowo-finansowych.
Pracownicy Uniwersytetu Szczecińskiego mają świadomość, że na uczelni nie ma jeszcze wypracowanego systemu komercjalizacji wiedzy i transferu wyników badań i że istnieje indywidualna ścieżka komercjalizacji. Uczelnia sama potrafi poszuki-wać partnerów biznesowych, a także wyceniać osiągnięte wyniki badań. Nie jest to jednak jeszcze usystematyzowane, co sprawia, że proces ten, rozłożony w czasie, ge-neruje wyższe nakłady finansowe. Wycena wygląda różnie. W zależności od rodzaju przedsięwzięcia dokonuje jej sam uniwersytet lub zleca ją instytucji zewnętrznej.
Infrastruktura badawcza na uczelni jest – według opinii samych pracowników – za mała w stosunku do istniejących potrzeb. Nakłady finansowe na zakup sprzę-tu są niewystarczające. Infrastruksprzę-tura badawcza wymaga szybkiego uzupełnienia. Jest to czynione w miarę możliwości na bieżąco, czego przykładem jest budowa laboratorium technik jądrowych i optoelektroniki i baza laboratoryjna o nazwie
„Serwis InterLab”, której powierzchnia wynosi 10 tys. m2, a koszt budowy opiewa na 67 mln zł. Uczelnia nie posiada własnego funduszu wspierającego współpracę z przemysłem, jednak jest on przewidziany i ujęty w tworzonym na uczelni syste-mie transferu wyników badań i komercjalizacji wiedzy. Uniwersytet Szczeciński posiada dostęp do prywatnych funduszy wspomagających komercjalizację. Są to środki grantowe, fundusze pozyskane przez Jednostkę Projektów Europejskich, a także środki generowane we własnym zakresie przez wydziały. Trwają także roz-mowy w sprawie sformalizowanych funduszy prywatnych. Motywowanie pracow-ników ma postać merytoryczno-finansową i składa się z premii, możliwości awan-sów oraz przyznawania punktów, co ma wpływ na budżetowanie poszczególnych wydziałów. Uczelnia organizuje konferencje, warsztaty i szkolenia. Uniwersytet Szczeciński jest członkiem konsorcjum, które prowadzi projekt i uruchamia studia podyplomowe z zakresu komercjalizacji badań dla kadry naukowej i pracowników podmiotów działających na rzecz nauki. Uczelnia bierze również udział w cyklicz-nych spotkaniach forum dyskusyjnego „Gryft”, które zrzesza naukowców i przed-siębiorców z regionu. Na spotkaniach poruszane są tematy z zakresu gospodarki Szczecina, województwa i współpracy nauki z biznesem. Na zewnątrz uniwersytet jest promowany przez Biuro Promocji i Informacji uczelni, a także samodzielnie, na własną rękę promocją zajmują się poszczególne wydziały.
Uniwersytet Szczeciński podejmuje starania mające na celu większe zaangażo-wanie firm w działania uczelni. Zawiera wiele umów lub porozumień o współpra-cy, zarówno z firmami, jak i strukturami gromadzącymi przedsiębiorców, takimi jak izby gospodarcze, izby rzemieślnicze, parki przemysłowe, fundusze poręczeń kredytowych, agencje rozwoju regionalnego, Naczelna Organizacja Techniczna. Efektem tego są między innymi konferencje oraz różnego rodzaju zlecenia. Uczel-nia, poprzez swoich pracowników, jest uczestnikiem Rady ds. Innowacji i Trans-feru Badań przy Marszałku Województwa, a także uczestniczy w projektach na poziomie regionu bądź kraju.
Uniwersytet Szczeciński posiada spółkę celową Centrum Transferu Technologii i Wiedzy US sp. z o.o., która prowadzi działalność na rzecz ogółu społeczności. Cel działania spółki odnosi się do promocji zatrudnienia i aktywizacji zawodowej stu-dentów oraz absolwentów, pomocy społecznej studentom, co przybliża ją bardziej do biur karier niż do ośrodków wsparcia biznesu.