Ustawa – Prawo ochrony środowiska 60

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska definiuje zasady ochrony środowiska oraz warunki korzystania z jego zasobów, z uwzględnieniem wymagań zrównoważonego rozwoju, a w szczególności:

• zasady ustalania warunków ochrony zasobów środowiska, warunków wpro-wadzania substancji lub energii do środowiska, kosztów korzystania ze śro-dowiska,

• obowiązki organów administracji,

• odpowiedzialność i sankcje⁶¹.

Dokument definiuje pojęcie ryzyka, które przedstawia się, jako prawdopodobień-stwo wystąpienia konkretnego zdarzenia w określonym czasie i danej sytuacji⁶². Najważniejsze akty wykonawcze do ustawy z punktu widzenia oceny oddziaływania na środowisko regulują dopuszczalne poziomy substancji w powietrzu, dopuszczal-ne poziomy hałasu oraz standardy jakości gleby, ochronę wód z uwzględnieniem przepisów prawa Unii Europejskiej.

Zasadami odnoszącymi się do ryzyka w ustawie jest coroczne dokonywanie oce-ny poziomów substancji w powietrzu. W terminie 15 miesięcy od dnia otrzymania informacji o ryzyku wystąpienia w danej strefie przekroczenia stanu alarmowego, dopuszczalnego lub docelowego substancji w powietrzu od wojewódzkiego in-spektora ochrony środowiska, zarząd województwa opracowuje i przedstawia do zaopiniowania właściwym wójtom, burmistrzom lub rezydentom miast i starostom projekt uchwały w sprawie planu działań krótkoterminowych⁶³. W planie tym ustala się działania mające na celu zmniejszenie ryzyka wystąpienia takich przekroczeń oraz ograniczenie skutków i czasu ich trwania⁶⁴.

W przypadku ryzyka wystąpienia zagrożenia w danej strefie wojewódzki zespół zarządzania kryzysowego, o którym mowa w art. 14 ust. 7 ustawy z dnia 26 kwiet-nia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (Dz. U. z 2017 r. poz. 209 z późn. zm.),

59 Tamże, art. 21.

60 Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r.

poz. 519 z późn. zm.).

61 Tamże, art. 1.

62 Tamże, art. 3 ust. 32c.

63 Tamże, art. 91.

64 Tamże, art. 92.

informuje właściwe organy o konieczności podjęcia działań określonych planem działań krótkoterminowych⁶⁵ oraz niezwłocznie powiadamia społeczeństwo oraz podmioty w sposób zwyczajowo przyjęty na danym terenie, o ryzyku wystąpienia przekroczenia poziomu alarmowego, dopuszczalnego lub docelowego substancji w powietrzu oraz o wystąpieniu przekroczenia poziomu alarmowego, dopusz-czalnego lub docelowego substancji⁶⁶. W przypadku wystąpienia na terytorium RP, UE i innego państwa nie będącego w UE ryzyka przekroczeń poziomów do-puszczalnych, docelowych lub dodo-puszczalnych, lub poziomów alarmowych i celów długoterminowych lub przenoszenia zanieczyszczeń, minister właściwy do spraw środowiska, w porozumieniu i zasięgnięciu opinii Głównego Inspektora Ochrony Środowiska, za pośrednictwem zarządu województwa, prowadzi konsultacje, po-dejmuje współpracę w celu analizy możliwości wyeliminowania lub ograniczenia ryzyka, koordynacji wspólnych programów lub planów działań krótkoterminowych, w tym wymiany informacji o ewentualnych źródłach przekroczeń poziomów sub-stancji w powietrzu oraz przykładowych działaniach mających na celu ograniczenie tych przekroczeń⁶⁷.

Następną kwestią omawianą w akcie prawnym jest ochrona wód polegająca na zapewnieniu ich jak najlepszej jakości, w tym utrzymywanie ilości wody na pozio-mie zapewniającym ochronę równowagi biologicznej oraz ich ochrony polegającej w szczególności na zmniejszaniu ryzyka zanieczyszczenia tych wód poprzez ogra-niczenie oddziaływania na obszary ich zasilania oraz utrzymywaniu równowagi zasobów tych wód⁶⁸. Zadania w zakresie planowania i realizacji ochrony poziomu jakości wód uwzględniające obszary zlewni hydrograficznych realizują organy admi-nistracji państwowej⁶⁹. Wody podziemne i obszary ich zasilania podlegają ochronie na zasadach określonych ustawą - Prawo wodne, obszary ochronne zbiorników wód śródlądowych⁷⁰.

Dział IV omawianej ustawy reguluje ochronę powierzchni ziemi, polegającej między innymi na racjonalnym gospodarowaniu, zachowaniu funkcji środowi-skowych, gospodarczych, społecznych i kulturowych, zapobieganiu zanieczysz-czeniu substancjami powodującymi ryzyko oraz na remediacji⁷¹, zachowaniu jak

65 Tamże, art. 92 ust. 1d.

66 Tamże, art. 93 ust. 1.

67 Tamże, art. 92a ust. 1–8.

68 Tamże, art. 97–98.

69 Tamże, art. 99.

70 Tamże, art. 98.

71 Remediacja – to poddanie gleby, ziemi i wód gruntowych działaniom mającym na celu usunięcie lub zmniejszenie ilości substancji powodujących ryzyko, ich kontrolowanie oraz ograniczenie roz-przestrzeniania się, tak aby teren zanieczyszczony przestał stwarzać zagrożenie dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska, z uwzględnieniem obecnego i, o ile jest to możliwe, planowanego w przyszłości sposobu użytkowania terenu; remediacja może polegać na samooczyszczaniu, jeżeli przynosi naj-większe korzyści dla środowiska, źródło: art. 3 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 519 z późn. zm.).

najlepszego stanu gleby, minimalizacji skutków zasklepienia gleby, zapobieganiu ruchom masowym ziemi i ich skutkom, przeciwdziałaniu niekorzystnym zmianom naturalnego ukształtowania powierzchni ziemi. Zanieczyszczenie powierzchni ziemi ocenia się na podstawie przekroczenia dopuszczalnych zawartości sub-stancji powodujących ryzyko w glebie lub w ziemi. Minister właściwy do spraw środowiska w drodze rozporządzenia sposób prowadzenia oceny zanieczyszczenia powierzchni ziemi. W rozporządzeniu określił zasady i badania zanieczyszczenia gleby i ziemi, w tym szczegółowe wymagania dotyczące substancji powodują-cych ryzyko, dopuszczalne zawartości w ziemi substancji powodującej ryzyko z uwzględnieniem analizy jej wpływu na zdrowie ludzi i stan środowiska, sposób ustalenia listy substancji powodujących ryzyko, źródła informacji istotnych dla oceny zagrożenia metodyki oceny oraz badań zanieczyszczenia gleby. W ramach państwowego monitoringu środowiska dokonuje się oceny oraz badań i obserwacji stanu gleby i ziemi, a uzyskane wyniki zamieszczane są w rejestrze. Generalny Dy-rektor Ochrony Środowiska prowadzi rejestr, który zawiera między innymi wpisy potencjalnych historycznych zanieczyszczeniach powierzchni ziemi, w tym ich charakterystykę, miejsce i czas wystąpienia oraz aktualny status terenu, przeprowa-dzone remediacje oraz osiągnięty w ich wyniku efekt ekologicznych. Bezpośredni dostęp do wszystkich danych zawartych w rejestrze posiadają za pośrednictwem systemu teleinformatycznego organy ochrony środowiska oraz organy Inspekcji Ochrony Środowiska⁷². Minister właściwy do spraw środowiska w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia, kierując się potrzebą ujednolicenia sposobu wykonywania oceny występowania zagrożenia dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska, może określić, w drodze rozporządzenia, sposób wykonywania oceny występowania znaczącego zagrożenia dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska oraz referencyjne metodyki modelowania rozprzestrzeniania substancji w glebie, ziemi i wodach gruntowych⁷³.

W zakresie terenów zagrożonych ruchami masowymi ziemi oraz terenów, na których występują te ruchy, a także rejestr zawierający informacje o tych terenach zadanie wykonuje starosta, natomiast minister właściwy do spraw środowiska w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rolnictwa oraz ministrem wła-ściwym do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa określi, w drodze rozporządzenia metody, zakres i częstotli-wość prowadzenia obserwacji terenów i sposób ustalania tych terenów, kierując się potrzebą ograniczenia występowania szkód powodowanych przez ruchy masowe ziemi⁷⁴.

72 Art. 101 pkt. a–c ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (tekst jedn.:

Dz. U. z 2017 r. poz. 519 z późn. zm.).

73 Tamże, art. 101 ust. 1.

74 Tamże, art. 110a.

Kolejną kwestią poruszoną w ustawie są instrumenty prawne służące prze-ciwdziałaniu poważnej awarii przemysłowej. Dotyczy to zakładów stwarzających zagrożenie wystąpienia poważnej awarii przemysłowej o zwiększonym lub dużym ryzyku wystąpienia awarii⁷⁵. Osoby, które zamierzają utworzyć bądź prowadzą zakłady o zwiększonym ryzyku lub o dużym ryzyku, są zobowiązani do zapew-nienia, aby zakład został zaprojektowany w sposób, który uchroni środowisko przed skutkami awarii. Prowadzący zakład jest zobowiązany do zgłoszenia zakładu właściwemu organowi Państwowej Straży Pożarnej, co najmniej 30 dni przed uruchomieniem lub 3 miesiące od dnia zaliczenia istniejącego zakładu do zakładu o zwiększonym ryzyku lub dużym ryzyku. Każdą istotną zmianę ilości lub rodzaju substancji niebezpiecznej albo jej charakterystyki fizykochemicznej, pożarowej i toksycznej, zmianę technologii lub profilu produkcji oraz zmianę, która mogłaby mieć poważne skutki związane z ryzykiem awarii, w stosunku do danych zawar-tych w zgłoszeniu, zgłasza się właściwemu organowi Państwowej Straży Pożarnej w terminie co najmniej 30 dni przed dniem jej wprowadzenia⁷⁶. Prowadzący zakład o zwiększonym ryzyku lub zakład o dużym ryzyku sporządza program zapobie-gania poważnym awariom przemysłowym, zwany dalej „programem zapobiega-nia awariom”⁷⁷, a także jest zobowiązany do opracowania i wdrożenia systemu zarządzania bezpieczeństwem, gwarantującego odpowiedni do zagrożeń poziom ochrony ludzi i środowiska. System zarządzania bezpieczeństwem uwzględnia zagrożenia awariami przemysłowymi i złożoność organizacji w zakładzie oraz jest oparty na ocenie ryzyka⁷⁸.

Prowadzący zakład o dużym ryzyku jest obowiązany do opracowania raportu o bezpieczeństwie i przedłożenia komendantowi wojewódzkiemu Państwowej Straży Pożarnej i wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska przestrzen-nego⁷⁹. Natomiast w celu zapobiegania, zwalczania i ograniczania skutków awarii przemysłowej opracowuje się wewnętrzny i zewnętrzny plan operacyjno-ratow-niczy. Minister właściwy do spraw wewnętrznych w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki, ministrem właściwym do spraw środowiska, ministrem właściwym do spraw administracji publicznej oraz Ministrem Obrony Narodowej zobowiązani zostali do określenia w drodze rozporządzenia wyma-gań, jakim powinny odpowiadać wewnętrzne i zewnętrzne plany operacyjno -ratownicze, kierując się potrzebą zapewnienia jednolitych zasad planowania ratowniczego⁸⁰.

75 Tamże, art. 249.

76 Tamże, art. 250.

77 Tamże, art. 251.

78 Tamże, art. 252.

79 Tamże, art. 254.

80 Tamże, art. 260.