wate. Odnóża krótkie o 5 palcach z pa zurami, spię tych błoną pływną. Sa miec ma na tylnych od nóżach, bliz- k o pięty ostro gę. Ogon jest płaska wy. D ziobak żyje w A u stralii i two rzy przejście od zwierząt ssących do ptaków i ga dów. Ż yw i się mięczakami i owadami. Ż y je w norze
nad brzegami Fig. 56. Dłióbak, (Ormthoihynchus paradóxus, das Sclmabelthieij.
4
r
PTAKI.
J
5r, żeruje w mule ja k kaczka, pływa i nurkuje w y b o rn ie ; po lądzie niezgrabnie. Znosi ja ja okryte m iękką błoną, ale m łode karmi ydzieliną pewnych gruczołów skórnych.
wi ze swoją pobratymką K olczatką (Eclndna bystrix, der Schnabeligel),'
lobną. najniższy rząd ssawców: Dziobaki.a wspólne goryla, w ielkoucha,... dzióbaka,
(fig. 1— 56.) stkie mają wewnętrzny kościec. Mają krew stało ciepłą i czerwoną, płucami. Są pospolicie uwłosione, mają w długich kościach szpik, szczęki azwyczaj zębami wklinionymi. Posiadają odnóż zwykle2 pary. Chodzą
. ! poziomej. Wydają głos krtanią u góry tchawicy. Rodzą J się żywelodu mleko. Należą do gromady: S s a w ce .
,
' - r" / , * %■ ■ ■
0 ---
" 7 'r.
f ':
Gromada. Ptaki. Aves. Yógel.
Rząd. Drapieżcę. Rapaces. Raubvogel.
A . D zien n e. D iu rn i. Ila/ubv6g el.
i
ó ł j a s t r z ą b (fig. 57.) jest ptakiem miernej wielkości. Ciało ma pokryte pierzem śniado popiela łem, spodem bia- ławem w czarne prążki lub paski.
D ziób silny od samej nasady w dół zakrzy wiony, posiada ostry koniec ha kowaty. Nozdrza mieszczą się w w o s k ó w c e t j. żół tej, nagiej błonie, która pokrywa nasadę dzióba od; góry. Brzegi dzió ba czyli krajce są ostre.
,~r
Skrzydła, się gające połow y o-i gona, mają pióra' sztywne, które, służąc do uno- szenia się w pow ie- trzu, otrzy m a ły' nazwę lo te k ; ta kie same pióra, j tworzące ogon, nazywają się
ste-1
!
yarm,
- y ^ " T * > uzbrojone osfryau szponami, je ^ M * # * ^ ' „ ■ , .
tf^ z o d o w i zwrócone i w nasadzie krótką błoną spięte (nogi siedneY' T
K ? * P‘ l M WZ” i6“ 0n“ > * P ™ « e c l e I p i e S S ' J
okrytego, które m m ic ■
j-2), ; nasi aduje i własnem ciepłem wygrzewa. A
Fig. 58. Orzet przedni, (Aquila fulva, dw Steinadler).
się jako pisklę mewidzące i niedołężne, odziane puchem. Dlatego p
gmezdzie pok! nm poroóme pierzem i nie nauczy się latać, a rodzice
je przez cały ten czas karmie donoszonym łupem. Takie pisklę jest gniazdow
i J a*trz?bia J e.st Europa i Azya, miejscem pobytu brzeg
pobliża chat. Trzyma się stale miejsc rodzinnych, jest' przeto 8
^siadłym T ^Jes^1^ , urapieźńy i ja k o taki żyje samotnie lub parami, się żyw ym łupem, który sobie za dnia zdobywa. Ł ow i gołębie, drób, ptal śpiewające, a nawet mniejsze ssaki n. p. zające, przez co staje się szk od lid
Ńa wiosnę robi sobie na wysokich, starych drzewach gniazdo z chrustu, wyściela je świeżemi gałązkami szpilkowemi i znosi tam
W y lę g łe pisklęta karr zielonawo-białych, które samica wysiaduje,
rodzice także żyw ym łupem.
D o niego podobnym, lecz daleko mniejszym jest K rogu lec (Falco msu, Sperber), polujący na wróble i inne śpiewaki.
Bardzo znowu wielkim drapieżcą, bo mającym przy rozpiętych skrzydłach do'. szerokości jest O rzeł przedni (fig. 58.). Posiada on potężny dziób, przy nasad prosty, na końcu zaś hakowato zgięty,
1
w
upierzenie głowy i karku płowe, zre- brunatne, ogon w nasadzie biały, j końcu brunatno czarny.
Zamieszk. je Europę i Azyę, te się odludnych okolic, przeważnie 1 rzystych, gdzie_ na ptactwo, jak i ^ ssaki poluje. Żyje do stu lat. Prosta i odważna postawa, śmiały lot zmierzą-^ jacy ku obłokom, srogi wzrok, znakomita siła i wyraz przemocy, postawiły orła jak gdyby króla na czele ptaków. Już u Greków i Rzymian był orzeł godłem! najwyższej władzy, co dotąd jeszcze! w herbach mocarstw panujących prze trwało.
S ę p k a s z t a n o w a t y (fig. 59.) jest ja k orzeł wielki i silnie zbudo wany. G łow ę i górną część szyi mail odzianą puchem popielatym, u do* ] szyi w około brunatną kryzę, z od stających piórek zadzierżystych. Z re sztą jest pokryty pierzem, barwy cie- • mno kasztanowatej. Szpony przytępione i łagodnie łukowate, potężny dziób po- ; I dobny orlemu.
Sęp ten żyje w A fryce, A zyi ' w południowej Europie, skąd czaser' i do nas stadkami zalatuje. Ż yw i si< . dliną, którą wzrokiem z największej w ysokości wyśledza. Sprzątaniem padlin} .aje się pożytecznym w krajach gorących, gdzie je j nie zakopują. Siedząc, rzyma się poch yło, napusza pierze, kurczy szyję i do piersi przykłada;* hodząc po ziemi, rozsuwa skrzydła.
Góry południowej Ameryki zamieszkuje podobny do niego, ale dalekcp' iększy K ondor.
Fig. 59. Sep kasztanowaty, (Vu)tur cinereus, der graue Geier).
Jastrząb, orzeł i sęp mają woskówkę nagą, oczy małe boczne, wzrok za lia bystry, pierze gęste i do skóry przylegające, chorągiewki lotek sprężyste,
zeto lot szeleszczący. Polują jedynie za dnia. Należą do działu: D z i e n n e .
B . N o cn e. N o ctu rn i. N a ch tra u bvbgel.
S o w a p u l i a c z (fig. 60.) jest ptakiem wielkości sokoła, ale pierze ;kkie, odstające robi go pozornie grubym ; rozpięty dorówna szerokością wi. Jest on ruzawo żółty, w czarne paski i podłużne prążki. Wieli- '
DRAPIEŻCĘ. WROBLOWATE.
L o w a posiada dziób krótki, od nasady w dół zgięty. O czy duże, i w r ó c o n e z tęczówką barwy pomarańczowej, otoczone niezupełną ol 7 larą) z piórek rozstrzępionych, zakrywających nasadę dzióba z wosl
^
i i ___TTorrTr nnntrzone zewnętrzna małżowina, a te czi zrz
P‘
arąj z pioren. luz.au/.^jjj.uu vuxi, *«»*»*• j ---- - ---r^zrok nocą bystry. Uszy opatrzone zewnętrzną małżowiną, a te czi - piór, które pubacz dowolnie podnosić i opuszczać może. Nogi silne, rzone aż po same szpony, które są łukowate i ostre-,
naleć skrajny dowolnie zwrotny ku tyłowi. _ ' Pubacz, ze wszystkich sów najokazalszy i naj większy, przebywa jak o ptak osiadły w górzy stych lasach E uropy i Azyi. U nas dosc pospolity. Gnieździ się przy końcu marca. Nie znosząc blasku światła dziennego, przebywa za dnia w sa motnych kryjów kach zaciemnionych, o zmroku zas wieczornym i przed świtem lub w nocy przy świetle księżyca wylatuje j a ł o w y i bije ptac.wo, zające, sarnięta, czem zrządza szkody. 0 d zywa się donośnym głosem hukającym
(pu-huj.
Na widok człowieka napusza pióra, rozpina skrzydła, syczy,.klaszcze szczękami, wywraca oczy i czym dziwaczne poruszenia. W ypłoszonego za dnia z k ryjów k i prześladuje dzienne ptactwo wrza skliwie, aż się gdzieś schowa.Inne sowy, jak np. Sow a płom yków ka (Strix fldmmea, die Schleiereule), P u szczy k (Syrnium aluco der Wildkauz) są pożyteczne, bo przeważnie polują
Fig. 60. Puhacz, (Strix 1 der Uhu). . na
mys Z y
mają oczy naprzód zwrócone, otoczone obwódką ze strzępiastych p: pokrywających w k ó w k ę ! pierze miękkie i odstające? lot mchy, polują w Należą do działu: Nocne.Jastrząb, o rzeł, sęp i pu bacz posiadają dziób h akow aty P™
0 * ^
Rząd. WróbloAvate. Passeres. Sperlingsvógel.
Ł u s z c z a k w j r ó b e l (fig. 61.) jest postaci zgu bn ej, do 2 0 « J dł Samiec i samica ró żn ij się od siebie barwą upiei zema, j v P t noy> się zdarza. Samiec ma wierzch głow y
i kark
popielaty, grz le ^ czaJ czarny, spód popielaty, z wyjątkiem gardzieli i przoduPieis
’ A T s a m ic a 1^ jest popielata. Dziób jego jest krótki gruby s^ w a t y , woskówki. N ogi wątłe, stopa pokryta tarczkami i płytkami. D j J W lnv a 3 przednie, z tych środkowy i zewnętrzny przy nasadzie ze » zrosłe (nogi Skoczne). U dołu tchawicy posiada on narząd sPiew^ ' • C2W rób el przebywa w Europie gromadnie w najbhzszem sąs • wieka zarówno p o wsiach ja k miastach. Jakoż wszędzie go pełno po d gumnach i stodołach. Są wszakze okolice, których stale urn . _ Ę
• ■ S,; ’ P1 zytem ziamojadem, karmi się bowiem nasionami i ziarnami n. p.
ęn em, pszenicą. Nie połyka wszakże całego ziarna, lecz wyłuszcza silnym dzióbem z łupin tylko nasienie (jest łuszczakiem), obracając zręcznie ziarno między kraj- cami dzióbowemi.
"W porze lęgowej łowi owady na karm dla sw ycb młodych. Zim ą wybiera po drogach niedotrawiony owies z ffnoju. końskiego albo szu ka żywności po śmieciskach, przy stodołach i gumnach. L u bi towarzystwo, kąpie się rad w pyle drogowym, także we wodzie. L o t ma ury wany, krótki. Chodzi