Uwarunkowania społeczne

Turystyka jest zjawiskiem społecznym, w którym człowiek wchodzi w rolę

społecznąjako podróżujący, mającmniejlubbardziej licznekontaktyspołeczne35.

Są to kontakty zewspółpodróżującymi,z organizatorami wyjazdu, pilotamiiprze­

wodnikami, a także z ludnością miejscową. Właśnie kontakty z mieszkańcami

odwiedzanego kraju przyczyniają się w dużym stopniu do usunięcia dotyczaso-

wych stereotypów i uprzedzeńoraz do intensyfikacji więzi, zarównoczystoludz­

kich, jaki owocujących na przykład w nawiązaniuwspółpracygospodarczej36.

35 K. Przecławski, Humanistyczne podstawy turystyki, Instytut Turystyki, Warszawa 1986, s. 15.

36 T. Budnikowski, Wymiana turystyczna między Polską a Niemcami, w: Polacy i Niemcy na

drodze do partnerskiego sąsiedztwa. Próba bilasnu dziesięciolecia 1989- 1998, Instytut Zachodni,

Poznań 2000, s. 236.

37 W. W. Gaworecki, Turystyka, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1998, s. 85. 38 Tamże, s. 88 - 93.

Z rozwojemcywilizacji przemysłowej powstały możliwości podróżowania,

co związanejest niewątpliwie z rozwojem transportu indywidualnego i zbioro­

wego,zewzrostem roli środków masowego przekazu orazpoziomuwykształce­

nia ludności i jej ruchliwości przestrzennej, zarówno w sferze zawodowej, so­

cjalnej, jak iosobistej37.

Na dalszy rozwój turystyki wpływać będą między innyminastępujące czyn­

niki38:

• wzrost zamożności isiły nabywczej ludności, • proces urbanizacji.

W wynikurozwojusił wytwórczych, dążeńpracobiorców doskracaniacza­

su pracy oraz wydłużania się życialudzkiego, dochodzi do znacznego wzrostu

czasu wolnego od pracy zawodowej. Stwierdzić można, iżczas wolny od pracy wydłuża się wraz zrozwojem społeczno-gospodarczym kraju. W.W.Gaworecki uważa, że skracanie czasu pracy przebiega obecnie trzema drogami39:

39 Tamże, s. 89 40 Tamże, s. 92.

• w układzie tygodniowym poprzezskracanie tygodniowego czasu pracy (na przykład w Polsce poprzez wprowadzenie wolnych sobót, a w Niemczech 38,5-godzinnegotygodnia pracy),

• wukładzie rocznym poprzezwprowadzanie ustawowo coraz dłuższych urlo­

pówpłatnych,

• w układzie ogólnympoprzez obniżanie wiekuemerytalnegooraz wydłuża­ nia sięczasunauki iprzygotowania do pracy zawodowej.

Wraz ze wzrostem czasu wolnego od pracy zawodowej powstał problem

racjonalnego wykorzystania go przez człowieka w trosceojegozdrowiefizyczne

i psychiczne, międzyinnymi poprzez udział w szeroko rozumianym ruchu tury­

stycznym. Wzrost siły nabywczej ludności, szczególnie państw o wysokim

dochodzie narodowym najednego mieszkańca, pozwala na przeznaczenie coraz

większej części budżetów gospodarstw domowych na konsumpcjędóbr i usług turystycznych. Takwięc czaswolnyod pracy tworzy potencjalnypopytnatury­ stykę, a siła nabywczapozwala tenpopyt zrealizować. Również urbanizacja,

którąnależy rozumieć jako proces kulturowyunowocześniającyspołeczeństwo,

ma coraz większy wpływ na rozwój aktywności turystycznej mieszkańców da­

nego kraju. Uważa się, iż urbanizacja i turystyka są ze sobą ściśle związane

i występuje między nimi dwustronny związek40. Można powiedzieć, iż imjakiś kraj jest bardziejzurbanizowany, tym większa jestaktywnośćturystyczna jego mieszkańców.

Wszystkie wymienione czynnikirozwoju turystyki, tj.wydłużanie się cza­

su wolnego od pracy zawodowej, wzrost siły nabywczej oraz proces urbani­ zacji, zaobserowaćmożna wRepublice Federalnej Niemiec, której mieszkańcy

należą przecież od wielulat do najbardziej aktywnych turystycznie na świecie,

tworząc również olbrzymipotecjał dla turystykiprzyjazdowej do Polski.

Najistotniejszym problemem społecznym w rozwoju turystyki

niemiecko-polskiej, wydaje się być sprawa uprzedzeń istniejących między narodami Polski

i Niemiec opierających się na różnych przesłankach podbudowywanychprzez

burzliwej historii związków między narodamiPolski i Niemiec, a przede wszyst­

kim na tragicznych skutkach II wojny światowej potęgowanych przez propa­

gandę byłych krajów Europy Wschodniej, tak uprzedzenia Niemców do Pola­

ków opierają na często krzywdzącym obrazie Polski i Polaków w obydwu

częściach Zjednoczonych Niemczech.

Obraz Polski w Niemczech jestczęsto gorszy niż wskazuje na to rzeczywi­ stość, a wyszukiwanie i wyolbrzymianienegatywnychzjawisk jest często w nie­

mieckich mediach o czym pisała między innymi była niemiecka korespondentka

w Polsce Edith Heller41. Najczęściej poruszanym tematemw niemieckichmedia

jest właśnie problem kradzieży samochodów w Polsce. Faktem jest, iż w 1996

rokuskradziono za granicą Niemiec 15200 samochodów należących doobywateli

RFN z czego aż40% (6240 pojazdów) w Polsce42. Prawdą jest,iż kradzież niemiec­

kichsamochodów w Polscespadła w 1997 rokudo4300pojazdów, jakizmalała

ilość zgłoszonychprzestępstw dokonywanych na turystach z Niemiec do 1191

(w 1996 roku - 1255), o czym jednak prasa niemiecka nie informuje.

41 E. Heller, Ist der Ruf erst ruiniert, Frankfurter Rundschau, nr 187 / 1999. 42 Autoreisen nach Osteuropa riskant, Der Tagesspiegel, Nr 16038 / 1997.

43 Landerinformation Polen, Info - Service ADAC, Miinchen 13.07.1999. 44 B. Leśniewski, J. Szczęsny, Brud, WPROST, nr 28/1998.

45 Polska turystyka zagraniczna w roku 1999, Polska Organizacja Turystyczna, Warszawa 2000.

Również niemiecki automobilklub ADAC ostrzega, na podstawie informa­

cjiotrzymanych od berlińskiego MSZ, przed wyjazdamido Polski, powołując się

na rosnącą przestępczość43. Szczególne ryzyko czeka zagranicznych turystów wPolsce na dworcach kolejowychi wpociągach, ale także w centrach dużych

miast, takich jak: Warszawa, Kraków, Wrocław, Poznań, a przede wszystkim

w Gdańsku. Mówi sięrównież o nadużywaniu władzyprzez polską policję dro­

gową i wymuszeniu płaceniamandatów za niepopełnione przewinienia.

Wieledo życzenia pozostawia poziomhigieny w Polsce. Co prawda buduje

się i remontuje sanitariaty, ale wiele zastrzeżeń budzi jakość żywności, napo­

jów, wody pitnej, wody w basenach, jeziorachi wmorzu44.

Aby z sukcesem rozwijać turystykę przyjazdową do Polski, należy energicz­

nie dążyć do wyeliminowania lub ograniczenia negatywnych zjawisk, takich

jak przestępczośćczy poziom higieny sanitarnej, a później zadbać o właściwe

kształtowanieobrazukraju za granicą. Budowaniu polskiegoimage’u za grani­

cą pomagaćpowinnyprzedewszystkim polskie placówkidyplomatyczne,insty­

tuty kultury, ale także działające w 11 państwachpolskie ośrodki informacji

turystycznej(Ośrodki Zagranicznej Polskiej Organizacji Turystycznej w: Berli­

nie, Nowym Yorku, Stockholmie, Amsterdamie, Brukseli, Londynie, Rzymie,

Paryżu, Madrycie,Wiedeniu i Budapeszcie45).Należałoby większą uwagę zwró­

kim w tych, w których obraz Polskijest niekorzystny i powinien ulec poprawie,

w tym również i w Niemczech. Zmiana opinii o Polsce doprowadzić może do

wzrostuzainteresowania wyjazdami do Polski obywateliNiemiec i do naoczne­

go przekonania się o postępach, zachodzących u ich wschodniego sąsiada.