wpro-wadzona koncepcja tej kontroli stanie się niewątpliwie narzędziem
usprawnienia państwa. Zdolność jednostki do osiągania założonych
celów, wykorzystywanie „wdrożonego” zarządzania ryzykiem do
po-dejmowania decyzji zarządczych, rzetelność informacji przekazywanej
w oświadczeniach o stanie kontroli zarządczej powinny być
rzeczywi-ście oceniane przez kontrolujących/audytujących. ograniczanie
wery-fikacji do formalnego wprowadzenia procedur bez oceny istotnej
war-tości funkcjonujących na papierze rozwiązań kwestionuje sens takiej
pracy a u kontrolowanego/audytowanego buduje przekonanie o braku
prawdziwej wartości kontroli zarządczej.
korzystano z powszechnie znanych i stoso-wanych w świecie standardów dotyczących rozliczalności sektora publicznego1. Zespół projektodawców odwołał się również do doświadczeń i ponadosiemdziesięciolet-niego dorobku Najwyższej Izby Kontroli2 – organu, który w zakresie kontrolowania finansów państwa miał wypracowane prak-tyki i standardy oraz był mocno osadzony w systemie kontroli państwa.
Budowę i koordynację zdecentralizo-wanego systemu kontroli pozwalającej oceniać efektywność gospodarowania środkami publicznymi na poziomie jed-nostek administracji publicznej powie-rzono ministrowi właściwemu do spraw finansów3. Prezes Najwyższej Izby Kon-troli oraz minister finansów podpisali po-rozumienie współpracy w budowaniu no-woczesnego systemu kontroli i stan ten obowiązuje nadal.
Jednym z pierwszych elementów nowego podejścia był audyt wewnętrzny, wpro-wadzony ustawą o finansach publicznych z 26 listopada 1998 r. Wówczas weszły także inne zmiany, które zakreśliły ramy prawne funkcjonowania nowoczesnej kontroli, nazywając ją wtedy kontrolą fi-nansową4. Pojęcie audytu wewnętrznego nie było wcześniej znane polskiej admi-nistracji publicznej, zaś działania audyto-rów wewnętrznych w jednostkach sekto-ra finansów publicznych były nowością.
Podstawowe było więc pytanie, w jakim kierunku podąży praktyka stosowania tych przepisów.
Audytorzy wewnętrzni zostali posta-wieni przed zadaniem usprawniania dzia-łalności jednostek, w których pracowali, w sytuacji gdy jednostki te nie dostrzegały większych korzyści z usprawniania swojej działalności. Wytworzona historycznie przez wiele lat kultura organizacyjna ad-ministracji publicznej, charakteryzująca się nadmiernym przywiązaniem do zasady legalizmu oraz brak zainteresowania no-woczesnymi trendami w zarządzaniu ad-ministracją (np. new public management), czy też ignorowanie i niewykorzystywanie doświadczeń w zarządzaniu sektorem pry-watnym, stały się przeszkodą w pełnym wykorzystaniu audytorów wewnętrznych przez zarządzających jednostkami sektora finansów publicznych.
Korygując zbyt finansowe i legalistyczne podejście do kontroli i audytu wewnętrz-nego, ustawodawca zdecydował się na cał-kowitą jego zmianę i w ustawie o finan-sach publicznych z 27 sierpnia 2009 r.5 zmienił definicję kontroli, akcentując jej charakter praktyczny i określając ją jako kombinację procesów, struktur i działań, które mają wspierać jednostkę w osiąga-niu celów. Zobowiązał jednocześnie Mi-nistra Finansów do określenia standardów kontroli zarządczej dla sektora finansów
1 StandardykontroliMiędzynarodowejOrganizacjiNajwyższychOrganówKontroli (INTOSAI), Europejskie
wytycznestosowaniastandardówkontroli (INTOSAI).
2 Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (art. 202-207), ustawa o Najwyższej Izbie Kontroli z 23.12.1994 r.
(t.j. ze zmianami wprowadzonymi ustawą z 22.01.2010 r., DzU nr 227, poz. 1482).
3 Ustawa z 4.09.1997 r. o działach administracji rządowej (DzU z 2007 r., nr 65, poz. 473 ze zm.).
4 Ustawa o finansach publicznych z 26.11.1998 r. (DzU z 2002 r., nr 76, poz. 694).
5 Ustawa o finansach publicznych z 27.08.2009 r. (DzU nr 157, poz. 1240).
publicznych6, a także standardów audy-tu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych7.
Standardy kontroli zarządczej stanowią zbiór wskazówek opracowanych na pod-stawie pewnych wspólnych, przyjętych w świecie modeli zarządzania, z uwzględ-nieniem odrębności dla danego państwa i systemu prawnego.
W przypadku standardów audytu we-wnętrznego komunikat odwołuje się wprost do norm praktyki zawodowej au-dytu wewnętrznego Instytutu Audytorów Wewnętrznych – organizacji o zasięgu ogól-noświatowym, która wypracowała i upo-wszechnia uniwersalne standardy audytu wewnętrznego.
skuteczność narzędzi
Aby wprowadzona koncepcja kontroli za-rządczej stała się narzędziem rzeczywiste-go usprawnienia państwa, jej wdrożenie w jednostkach musi faktycznie nastąpić, nie może ograniczać się do stworzenia dokumentacji. realność deklarowanych na papierze rozwiązań oraz ich praktycz-ne znaczenie dla jednostki powinno być przedmiotem audytu wewnętrznego, przy współpracy i wsparciu wszelkich rodzajów i odmian kontroli funkcjonujących w tych jednostkach.
Funkcjonowanie kontroli zarządczej jest istotne we wszystkich jej obszarach.
Naszym zdaniem, można jednak wskazać dwa, o zasadniczym znaczeniu, które będą
decydowały o tym, czy jednostka uspraw-nia swoje działauspraw-nia, czy też nie.
Pierwszy to zdolność jednostki do osią-gania założonych celów, w tym monitoro-wanie stopnia realizacji celów w podokre-sach, wyciąganie wniosków z niepowodzeń i zarządzanie ryzykiem. ocena w tym ob-szarze nie może ograniczać się do kwestii formalnych, z pominięciem analizy sen-sowności ustalonych celów i systemu ich realizacji, bez uwzględnienia roli organów nadzorczych. Spełniający tylko wymagania formalne system realizacji celów, dobrze prezentujący się na papierze, nie usprawni działania jednostki.
Drugi to rzetelność informacji przekazy-wanej w oświadczeniach o stanie kontroli zarządczej. Wiedza o własnych słabościach oraz realny plan ich poprawy powinny być nagradzane, a nie karane. oświadczenia powinny być oparte na rzetelnych i moż-liwie kompletnych źródłach oceny. Jeśli jedynym źródłem oceny jest kaskadowy system oświadczeń jednostek lub komó-rek podległych, trudno uznać, aby była to podstawa wystarczająca.
W jednostce, w której rzeczywiście funkcjonuje kontrola zarządcza można rzeczywiście oceniać wartość audytu we-wnętrznego. Wówczas naturalne staje się dążenie jednostki do posiadania audytu wewnętrznego wysokiej jakości albo re-zygnacji z jego usług. Niestety, spójne i re-alne określanie celów i zadań oraz przypi-sywanie tak określonym celom środków
6 Komunikat nr 23 Ministra Finansów w sprawie standardów kontroli zarządczej dla sektora finansów pu-blicznych (DzUrzMF nr 15, poz.84).
7 Komunikat nr 8 Ministra Finansów z 20.04.2010 r. w sprawie standardów audytu wewnętrznego w jed-nostkach sektora finansów publicznych (DzUrzMF nr 5, poz. 24).
publicznych, nadal bardzo często nie jest rzeczywiście realizowane. to znacznie upośledza możliwość pełnego wykorzy-stania potencjału audytu wewnętrznego w jednostce.
stan obecny w ocenie NIK – kilka słów polemiki
obowiązujący stan prawny wykształcił już pewne trwałe praktyki stosowane w jed-nostkach sektora finansów publicznych, choć są one niejednolite. Potwierdziły to przeprowadzone przez NIK w 2011 r. bada-nia wdrażabada-nia systemu kontroli zarządczej i audytu wewnętrznego8 pt. „Audyt we-wnętrzny w systemie kontroli zarządczej”
oraz „Kontrola funkcjonowania kontroli zarządczej w jednostkach samorządu te-rytorialnego ze szczególnym uwzględnie-niem audytu wewnętrznego”.
oba badania, dotyczące roli audytu wewnętrznego we wdrażaniu kontroli zarządczej i wsparciu kierowników jed-nostek w zarządzaniu ryzkiem, wykazały, że zarówno w jednostkach administracji rządowej, jak i jednostkach samorządu te-rytorialnego podejście zarządcze i ukie-runkowanie na osiąganie celów odbierane jest jako spełnienie formalnego wymogu, przewidzianego ustawą.
Z analizy informacji pokontrolnej, doty-czącej sektora rządowego i poziomu koor-dynatora audytu wewnętrznego wynika, że założenia programu kontroli skoncen-trowane były na sprawdzeniu „realizacji celów i zadań audytu wewnętrznego oraz sposobu jego zorganizowania
i funkcjono-wania w jednostkach administracji rzą-dowej, a w szczególności ocena:
– wdrażania zmian systemowych służą-cych sprawnemu i efektywnemu zarzą-dzaniu i funkcjonowaniu jednostek;
– przyjętych rozwiązań strukturalnych (organizacyjnych) audytu wewnętrznego;
– przestrzegania wymogów procedural-nych podczas przygotowywania, przepro-wadzania i dokumentowania zadań audyto-wych oraz sporządzania sprawozdań z ich wykonania;
– realizacji celów i zadań audytu we-wnętrznego dla przysporzenia wartości i usprawnienia działalności operacyjnej jednostki, efektywności prowadzenia au-dytu wewnętrznego”9.
Łatwo więc zauważyć, że kontrola doty-czyła funkcjonowania audytu wewnętrzne-go, a nie kontroli zarządczej w jednostkach.
Zdaniem NIK, „stworzony system kon-troli zarządczej koncentrował się w wielu jednostkach głównie na formalnych aspek-tach, a generowane w tym systemie infor-macje nie były wykorzystywane do bieżą-cego zarządzania”. takie ujęcie daje pod-stawy do wniosku, że to oceniana funkcja audytu wewnętrznego była odpowiedzialna za wdrożenie adekwatnego i skutecznego systemu kontroli zarządczej, a nie kierow-nik jednostki.
W celu sprawdzenia zakresu stosowa-nia standardów kontroli zarządczej do te-stowania wybrano proces naboru i szko-lenia pracowników. testy wykazały, że proces ten jest dobrze oprocedurowany we wszystkich kontrolowanych jednostkach,
8 Informacje o wynikach kontrolinr ewid. 26/2012/p11022/KBF i nr ewid. 140/2011/P10132/LGD.
9 Zob. kontrola nr ewid. 26/2012/P11022, s. 1, cel kontroli.
a ocena mieści się w kryterium legalności.
Z treści informacji wynika, że nie ocenio-no roli i funkcji pozostałych elementów składających się w jednostkach sektora rządowego na system kontroli zarządczej, to jest planów działalności i oświadczeń o stanie kontroli zarządczej, składanych przez kierowników jednostek (obowiązek ich sporządzania ustanowiono w 2010 r.), a raczej przedstawiono istniejący stan faktyczny i sposób wywiązania się z tego ustawowego obowiązku. Naszym zdaniem trudno jest na podstawie jednego małego fragmentu działalności każdej jednostki sektora finansów publicznych, tj. procesu naboru w obszarze zarządzania zasobami ludzkimi ocenić, czy jednostka osiąga cele w sposób zakreślony przez komponenty kontroli zarządczej. Uważamy, że wybór innego procesu z obszarów działania jed-nostek sektora finansów publicznych, np.
procesu tworzenia i realizacji planów dzia-łalności, określania celów i mierników oraz monitorowania ich realizacji, pozwoliłby na bardziej miarodajną ocenę.
W pozostałym zakresie ocena dotyczyła jakości audytu wewnętrznego jako funkcji oraz pozycji komórki audytu wewnętrz-nego w organizacji.
W ocenie ogólnej wskazano na sprzecz-ność przepisów art. 280 ustawy o finansach publicznych z art. 25 ust. 4 lit. h ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej.
Jedną z kompetencji dyrektora generalne-go urzędu jest sprawowanie nadzoru nad przeprowadzaniem kontroli i audytu
we-wnętrznego. Wniosek prezentowany w opi-nii wydaje się sprzeczny z celem i funk-cją audytu wewnętrznego w jednostkach, określoną w standardach10 stosowanych przez Komisję Europejską i polski sektor publiczny. Analiza historyczna przepisów ustawy o służbie cywilnej również nie daje podstaw do takiej konkluzji, jak w pre-zentowanej ocenie NIK, raczej należałoby spodziewać się wniosku o zmianę prawa w ustawie o służbie cywilnej.
Z informacji pokontrolnej wynika rów-nież, że nie oceniano kolejno wszystkich elementów oddziałujących na sprawność systemowej kontroli w jednostkach, albo-wiem wiele składników systemu nie było testowanych.
ten ostatni komponent oceniono na po-ziomie koordynatora, czyli Ministra Fi-nansów. W analizie oświadczeń o stanie kontroli zarządczej zauważalny jest brak odniesienia do roli audytu wewnętrznego, jaką powinien on odegrać w tym kompo-nencie dopiero na etapie budowania sys-temu kontroli zarządczej.
Zwracamy uwagę, że program kontroli na-stawiony był na badanie legalności, w związ-ku z czym kontrolowani nie obawiali się, że kontrola zarządcza nie działa, ale że nie ma ustanowionych procedur, na których się koncentrowali, aby wypełnić ustawo-wy obowiązek. takie nastawienie kontroli uznajemy za jej bardzo istotną wadę.
Ustawodawca przewidział narzędzia analizy skuteczności zarządzania jednost-kami sektora publicznego. Są to: działający
10 Komunikat Ministra Finansów z 20.04.2010 r. w sprawie standardów audytu wewnętrznego w jednost-kach sektora finansów publicznych (DzUrzMF nr 5, poz. 85).
w jednostkach audyt wewnętrzny oraz
„raczkujący” dopiero system kontroli za-rządczej. Do oceny całokształtu wskazany jest naczelny organ kontroli w państwie – Najwyższa Izba Kontroli. Należy zmie-niać i wypracowywać praktykę stosowa-nia tych narzędzi, a jej kształtowanie się w dużym stopniu zależy od tego, co i jak kontroluje Najwyższa Izba Kontroli – au-dytor państwa.
Wpływ NIK
na kontrolę zarządczą
Konstytucja rP z 1997 r. sytuuje Naj-wyższą Izbę Kontroli jako naczelny organ kontroli państwowej, podległy Sejmowi11, określa zakres podmiotowy i przedmio-towy kontroli oraz jej kryteria12, a tak-że podstawowe obowiązki NIK wobec Sejmu13.
Pozycję ustrojową Najwyższej Izby Kon-troli w Konstytucji z 2 kwietnia 1997 r.
wyznaczają dwa aspekty: z jednej strony jest to organ zajmujący najwyższą, naczelną pozycję w całym systemie organów reali-zujących funkcje kontrolne w państwie14, z drugiej zaś jest to organ podległy Sej-mowi, co wyraża się w konkretnych or-ganizacyjnych i funkcjonalnych formach powiązań NIK z parlamentem. treść ar-tykułu 202 ust. 1 i ust. 2 Konstytucji rP formułuje zasadę powiązania organu kon-troli państwowej z władzą ustawodawczą:
„Najwyższa Izba Kontroli jest naczelnym
organem kontroli państwowej. Najwyższa Izba Kontroli podlega Sejmowi”.
Zasada zawarta w art. 202 nie stano-wi o podległości bezwzględnej i nie ogra-nicza niezależności NIK; jest podstawą szeregu powiązań Izby z Sejmem, przez co wzmacnia pozycję organu kontrolnego – audytora państwa.
Zasada wyrażona w treści art. 204 Kon-stytucji, że:
„1. Najwyższa Izba Kontroli przedkłada Sejmowi:
1) analizę wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej,
2) opinię w przedmiocie absolutorium dla rady Ministrów,
3) informacje o wynikach kontroli, wnio-ski i wystąpienia, określone w ustawie”
zapewnia Sejmowi właściwą wiedzę i daje podstawy efektywności w zakresie funkcji kontrolnej parlamentu.
te dwie podstawowe zasady, sytuujące Izbę na pozycji naczelnego organu kontroli, zostały rozwinięte w ustawie o Najwyż-szej Izbie Kontroli z 23 grudnia 1994 r.
i wzmocnione zmianami wprowadzonymi ustawą z 22 stycznia 2010 r. Polski naczel-ny organ kontroli ma wszystkie cechy nie-zbędne audytorowi sektora publicznego, chroniącemu interes publiczny i rozlicza-jącemu administrację publiczną z wyko-nania jej zadań.
Najwyższa Izba Kontroli prowadzi działalność na podstawie rocznego planu
11 Art. 202 ust. 1 i 2 Konstytucji RP z 2.04.1997 r.
12 jw., art. 203.
13 jw., art. 204.
14 Konkretyzacją tej zasady są postanowienia ustawy z 23.12.1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli, nakłada-jące na inne organy kontroli obowiązek współdziałania z NIK.
pracy15, a postępowania kontrolne prze-biegają wedle zasad zawartych w zatwier-dzonym w lipcu 2002 r. przez prezesa NIK „Podręczniku kontrolera”, bazują-cym na standardach kontroli INtoSAI.
Misja NIK: „pomagamy w usprawnia-niu państwa” potwierdza przekonanie, że kontrole przeprowadzane przez NIK wspierają administrację publiczną w wy-konywaniu zadań. Możliwości praktycz-nego wpływania NIK na funkcjonowanie systemu zarządzania administracją pu-bliczną i finansami państwa w Polsce są bardzo istotne. Wiele decyzji w różnych jednostkach sektora finansów publicz-nych podejmowapublicz-nych jest z perspektywy tego, „co powie NIK”. Izba jest jednym z głównych narzędzi kształtowania prak-tyki zarządzania w sektorze publicznym w Polsce, a to właśnie praktykę należy poprawić. od tego, w jaki sposób prowa-dzone będą kontrole, w dużym stopniu zależeć będzie, czy poszczególne elementy systemu kontroli zarządczej będą miały rzeczywiste znaczenie.
Kontrole powinny weryfikować real-ną wartość wprowadzonych rozwiązań (np. stopień w jakim zarządzanie ryzy-kiem wykorzystywane jest do podejmo-wania decyzji w jednostce) a nie tylko proceduralną poprawność. W przeciw-nym razie olbrzymia szansa na poprawę funkcjonowania państwa, jaką są zasady kontroli zarządczej, nie zostanie wyko-rzystana.
Rola audytu wewnętrznego rola audytu wewnętrznego określona jest ustawą o finansach publicznych oraz standardami profesjonalnej praktyki au-dytu wewnętrznego i kodeksem etyki, opracowanymi przez Instytut Audytorów Wewnętrznych, wprowadzonymi do po-rządku prawnego komunikatem nr 8 Mi-nistra Finansów oraz kartą audytu nadaną w odpowiedniej formie każdej jednostce sektora finansów publicznych.
Instytut Audytorów Wewnętrznych, którego standardy wykorzystywane są w Polsce, jest najstarszą i największą na świecie organizacją audytorów wewnętrz-nych. Stowarzyszenie Audytorów We-wnętrznych IIA Polska istnieje już od 10 lat. Jest stowarzyszeniem osób fizycz-nych16, uznanym przez światową organi-zację – Instytut Audytorów Wewnętrznych IIA Global. Swoje działania opiera na ak-tywności społecznej członków i wolonta-riuszy realizujących cele stowarzyszenia.
Pracami IIA Polska kieruje (wybierany raz na 2 lata przez Walne Zgromadzenie Członków) Zarząd wraz z innymi organa-mi statutowyorgana-mi.
Stowarzyszenie AW IIA Polska zrzesza obecnie ponad 1000 audytorów wewnętrz-nych, wspierających oraz pomagających usprawniać i optymalizować zarządzanie organizacji prywatnych i publicznych, we wszystkich ich formach prawnych i prze-jawach działalności, których sumarycz-ny produkt składa się na wspólne dobro,
15 Zarządzenie nr 9/2012 Prezesa NIK z 29.03.2012 r. w sprawie szczegółowych zasad przygotowania kon-troli, zadań kontrolerów oraz zasad sporządzania informacji o wynikach kontroli.
16 Zarejestrowanym w Krajowym Rejestrze Sądowym 9.05.2002 r., na podstawie ustawy z 7.04.1989 r.
– Prawo o stowarzyszeniach.
jakim jest nasza gospodarka narodowa.
Audytorzy wewnętrzni – członkowie IIA Polska od 2002 r. pracują w jednostkach sektora finansów publicznych i aktywnie wspierają kierowników tych jednostek w zarzadzaniu.
Instytut Audytorów Wewnętrznych po-strzega systemy kontroli wewnętrznej, kon-troli zarządczej jako instrumenty wsparcia zarządzania operacjami każdej jednostki i organizacji. Dobre zarządzanie pozwala na zachowanie równowagi pomiędzy in-dywidualnymi, korporacyjnymi i publicz-nymi celami gospodarczymi. Audytorzy wewnętrzni korzystają z tego dorobku i wnoszą swój wkład w proces poprawy i wzmocnienia mechanizmów zarządzania ryzykiem firm obecnych na rynku, kor-poracji gospodarczych oraz sektora pu-blicznego w Polsce. Audytor wewnętrzny ma za zadanie wspierać zarządzanie na wszystkich poziomach – w celu zapew-nienia skutecznego i nie nominalnego, lecz faktycznego osiągania optymalnego ładu korporacyjnego, dokładnego raportowania finansowego, wprowadzenia warunków do maksymalizacji stałej „skuteczności i wydajności organizacji”, a wreszcie do ustanowienia dobrego i skutecznego sys-temu zapobiegania i zwalczania nadużyć finansowych. Znaczące zmiany nastąpiły w charakterze tego zawodu w ostatnich latach. Zakres jego działania – początko-wo ograniczony do księgopoczątko-wości i audytów finansowych zgodności – obecnie został rozszerzony i jest wykorzystywany w sys-temowej kontroli zarządczej, doradztwie, zarządzaniu ryzykiem i ocenie ładu korpo-racyjnego. Zbiega się to z coraz większymi kompetencjami i profesjonalizmem audy-torów, aby audyt wewnętrzny był coraz
bardziej widoczny i wiarygodny. obecnie prawie wszędzie i prawie we wszystkich sektorach działalności, także publicznym, jego obecność jest zaznaczona – jeśli nie jest wymagana, to jest co najmniej zaleca-na. Ustawodawca po 2009 r. sformułował definicję audytu wewnętrznego w sposób zbliżony do jego faktycznej funkcji, okre-ślonej przez wypracowane standardy.
Z definicji tej wynika, że audytor we-wnętrzny w jednostce sektora finansów publicznych został podporządkowany kierownikowi jednostki, a jego działania powinny skupić się na ocenie skuteczno-ści organizacji w osiąganiu jej celów oraz – przez doradztwo – na wsparciu jej kie-rownictwa.
Działania audytorów wewnętrznych, ocenione przez NIK po niespełna dwóch latach funkcjonowania kontroli zarząd-czej i zmodyfikowanej definicji audytu wewnętrznego w jednostkach sektora fi-nansów publicznych, okazały się niewystar-czające. również działania zarządzających wyższego i średniego szczebla (dyrektorów departamentów i naczelników wydzia-łów) w sektorze publicznym we wdrażaniu kontroli zarządczej jawią się – w ocenie NIK – jako niewystarczające. Audytorzy wewnętrzni, w celu utrwalenia dobrych praktyk zarządzania, na obecnym etapie powinni skoncentrować się na znacznie większym rozłożeniu akcentów swojej działalności na zadania doradcze. Wsparcie kierownictwa w bieżącej budowie stabilne-go, faktycznego a nie papierowego systemu kontroli zarządczej powinno oscylować wokół wsparcia metodycznego oraz wska-zywania różnych sposobów zarządzania ryzykiem w osiąganiu celów. Audyt we-wnętrzny to przewidywanie i usprawnianie
przyszłości, wskazywanie luk w procesach kontrolnych i zarządczych w jednostkach na podstawie badania i oceny przeszłości.
Warto tu wspomnieć o najkrótszej defini-cji audytu wewnętrznego: 80% prewendefini-cji na podstawie 20% detekcji.
Wspólne usprawnianie
funkcjonowania kontroli zarządczej Audyt wewnętrzny pracuje dla organiza-cji i często staje się głównym „narzędziem obrony” kontrolowanego wobec kontroli ze-wnętrznej, którą dla jednostek sektora finan-sów publicznych jest Najwyższa Izba Kontroli.
Jednocześnie audyt wewnętrzny i audyt zewnętrzny (a takim jest w polskim syste-mie organów kontroli opisanym w Konsty-tucji kontrola NIK) mają zbliżone cele oraz bardzo podobny warsztat pracy. Dlatego też audytorzy wewnętrzni i kontrolerzy NIK powinni ściśle ze sobą współpracować. Ko-rzyści wynikające z tej współpracy to m. in.:
• spójne podejście do kontroli w danej jednostce (w tym spójne kwestionowa-nie wyników/wniosków przedstawianych kierownictwu na wszystkich szczeblach zarządzania);
• lepsza kontrola wdrażania zaleceń;
• wykorzystanie wiedzy eksperckiej au-dytu wewnętrznego w kontaktach z kon-trolującymi.
taka współpraca, przejawiająca się cho-ciażby „uznaniem obszarów objętych w da-nym roku audytem za skontrolowane”, wpły-wałaby pozytywnie na audyt wewnętrzny
działający w jednostce, powodowała efek-tywniejsze wykorzystanie w niej zasobów audytu wewnętrznego oraz budowała sku-teczniejszy system kontroli w państwie.
Wykorzystanie pracy audytu
Wykorzystanie pracy audytu