Wprowadzenie
Priorytetem Unii Europejskiej w zakresie rozwoju regionalnego jest szeroki za kres interwencji w procesy na poziomie Komisji Europejskiej oraz poszczegól nych państw członkowskich. Na obszarach problemowych spełniających kryteria wsparcia W spólnoty funkcjonują cztery Fundusze S trukturalne Unii E u ro p ej skiej, z których około połowę środków koncentruje Europejski Fundusz Rozwo ju Regionalnego. Alokacja środków wypracowanych w ramach Unii Europejskiej odbywa się na podstawie elementarnych zasad rozwoju regionalnego. Prioryte ty zadane opracowane są z pomocą m etod tradycyjnych, zwykle m etodą induk- cji-dedukcji, analizy SWOT. Na podstawie wymienionych m etod można stwier dzić, czy złożoność problemów przy określeniu priorytetów wymaga bardziej do kładnych metod.
W pracy wykorzystano m etodę A H P jako właściwą do rozwiązywania pro blemów wielokryterialnych. Celem artykułu jest weryfikacja priorytetów rozwo jowych województwa małopolskiego za pomocą metody AHP.
Rozwój regionalny w Polsce - perspektywa integracji europejskiej
Ustawa o zasadach wspierania rozwoju regionalnego, spełniająca wymogi regu lujące politykę regionalną obowiązującą w Unii Europejskiej, definiuje obecne i przyszłe zasady współpracy administracji rządowej i samorządowej oraz p art nerów społecznych i prywatnych.
Zgodnie z definicją ustawową1 przez wspieranie rozwoju regionalnego ro zumie się „terytorialnie ukierunkowany zespół działań Rady Ministrów i adm i
1 Ustawa z dnia 12 maja 2000r. o zasadach wspierania rozwoju regionalnego (D z.U . nr 48, poz. 550 z 2000 r.).
nistracji rządowej na rzecz trwałego rozwoju społeczno-gospodarczego i ochrony środowiska prowadzonych we współpracy z jednostkam i samorządu terytorial nego oraz partneram i społecznymi i gospodarczymi”.
Istotne dla Polski oraz jej poszczególnych regionów programy, w ramach których środki posiadane przez podm ioty poszczególnych szczebli adm inistra cji państwowej będą uzupełniane środkami z funduszy strukturalnych, funduszu spójności oraz inicjatyw wspólnotowych, stanowią podstawę Narodowej Strategii Rozwoju Regionalnego oraz inicjatyw regionalnych. W Polsce, zgodnie z przy jętą nom enklaturą2, podstawowymi jednostkam i odpowiedzialnymi za prowadze nie polityki regionalnej są województwa samorządowe.
Województwa sam orządowe zostały pow ołane U staw ą z dnia 5 czerwca 1998 r. o sam orządzie w ojew ództw a. Z godnie z zapisam i art. 11 Sam orząd województwa określa strategię rozwoju województwa, uwzględniającą w szcze gólności cele dotyczące pielęgnow ania polskości oraz rozw ijania tożsamości lokalnej, pobudzania aktywności gospodarczej, podnoszenia poziomu konkuren cyjności i innowacyjności gospodarki województwa, zachowania wartości środo wiska kulturowego i przyrodniczego przy uwzględnieniu potrzeb przyszłych po koleń oraz kształtowania i utrzym ania ładu przestrzennego.
Programowanie rozwoju regionalnego
Program ow anie rozwoju jest procesem złożonym, w krajach Unii Europejskiej a więc i w Polsce pojawia się konieczność uwzględniania, oprócz celów stawia nych przez społeczności krajowe i regionalne, priorytetów i celów wytyczanych przez U nię Europejską w odniesieniu do Polski i jej regionów.
W prow adzona w roku 1998 reform a adm inistracyjna doprow adziła do pow stania nowego szczebla administracji samorządowej na poziomie regional nym, którym w przypadku Polski je st województwo sam orządow e3. Głównym zadaniem nowopowstałej struktury jest koordynow anie rozwoju regionalnego przy wykorzystaniu środków zarówno krajowych, jak i zagranicznych. W chwi li obecnej kwestią zasadniczą dla administracji polskiej jest stworzenie skutecz nych mechanizmów, które pozwalają na przygotowanie programów rozumianych jako proces mający doprowadzić do długofalowych zmian w poziomie rozwoju zdefiniowanego obszaru.
2 R ozporządzenie Rady Ministrów z dn. 13 lipca 2000 r. w sprawie wprowadzenia N om en klatury Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (N TS) (D z.U . nr 58, poz. 685 z 2000 r.). 3 U staw a z dnia 24 lipca 1998r. o w prowadzeniu trójstopniow ego podziału terytorialnego państwa (D z.U . nr 96, poz. 603 z 1998 r.).
Weryfikacja priorytetów rozwojowych województwa małopolskiego 115
Etapam i budowy program u są przede wszystkim4: - diagnoza aktualnej sytuacji,
- analiza możliwości rozwoju,
- zdefiniowanie potrzeb rozwojowych mieszkańców, - określenie celów rozwoju wraz z ich hierarchizacją,
- przedstawienie wariantów przyszłego rozwoju wynikających z hipotetycz nego przyjęcia do realizacji określonych priorytetów oraz wybór w ariantu naj korzystniejszego z punktu widzenia porów nania kosztów i korzyści w nim zwią zanych,
- sform ułow anie dokum entu szczegółowo określającego program wraz z zasadami jego wdrażania,
- wdrożenia tak opracowanego dokum entu lub zestawu dokumentów, - ocena i kontrola założeń przyjętych do realizacji.
Cele rozwoju regionalnego mają podobny charakter jak cele rozwoju lo kalnego5. Wynikają one z wartości ogólnie akceptowanych przez społeczeństwo. Ogólnym, uniwersalnym celem rozwoju regionalnego i lokalnego jest popraw a rozwoju poziomu cywilizacyjnego mieszkańców, z uwzględnieniem zasadności rozwoju zrównoważonego i trwałego.
Wojewódzki Program Rozwoju Regionalnego Województwa Małopolskiego na lata 2004-2006
Strategia rozwoju województwa6 jest kluczowym dokum entem zawierającym pro
gram działań na lata 2000-2006, jej uchwalenie zostało poprzedzone procesem konsultacji społecznych. Strategia stała się podstawą przygotowania w grudniu 2000 roku W ojew ódzkiego P ro g ram u O p eracyjnego na la ta 2001-2002, a następnie Wniosku o wsparcie i pierwszego kontraktu wojewódzkiego na lata 2001-2002. Na podstawie Strategii rozwoju oraz Narodowego planu rozwoju7 przygotowany został Program operacyjny dla M ałopolski wykorzystania fundu szy strukturalnych U E na lata 2004-2006.
E tapem zasadniczym, decydującym o kształcie program u rozwoju, jest wybór celów strategicznych oraz cząstkowych przew idzianych do realizacji.
4 T. Kudłacz, Programowanie rozwoju regionalnego, Warszawa 1999.
5 M. Adamowicz, Kształtowanie rozwoju lokalnego, [w:] Strategie rozwoju lokalnego, Warsza wa 2003, t. II, s. 11-22.
6 Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego (2000). Sejmik Województwa M ałopolskie go, www.malopolskie.pl
7 Uchwała nr 105 Rady M inistrów z dnia 28 grudnia 2000 r. w sprawie przyjęcia N arodo wej Strategii Rzwoju regionalnego 2000-2006 (M.R nr 43, poz. 851).
Cel główny stanowi o charakterze przyjętej strategii działania. Jego wybór jest pochodną założeń przyjmowanych przez poszczególne poziomy decyzyjne ad ministracji publicznej krajowej i zagranicznej. Cel strategiczny dla Polski zawiera N arodowy Plan Rozwoju, będący wypadkową polityki regionalnej rządu pol skiego oraz polityki regionalnej Unii Europejskiej. Cel ten w sposób najbardziej syntetyczny określają zapisy Ustawy o wspieraniu rozwoju regionalnego, która stanowi, że wspieranie rozwoju regionalnego jest wykonywane na podstawie na rodowej strategii rozwoju regionalnego oraz inicjatywy samorządu województwa, zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju. To ostatnie sformułowanie jest pod stawą polityki regionalnej Unii Europejskiej.
Po ustaleniu celu strategicznego w tak zakreślonych ramach instytucjonal nych zdefiniowane zostają cele podrzędne. O kreślają one zam ierzenia przewi dywane do podjęcia działań dla osiągnięcia celu wyższego rzędu. Cele niższego rzędu znajdują swoje odzwierciedlenie w celach operacyjnych, pozwalających na rozłożenie celu głównego na konkretne zadania do realizacji.
Ustalone cele i zadania zostają następnie poddane hierarchizacji ze wzglę du na przedstawioną powyżej konieczność uwzględnienia równolegle obowiązu jących systemów hierarchicznych na poziomie krajowym i unijnym.
Kolejnym etapem budowy program u rozwoju jest konstruowanie alterna tywnych scenariuszy rozwoju. Opracowanie scenariuszy wymaga zaangażowania jak najszerszych grup społecznych, których wynik danej strategii będzie doty
czył. O pracow ane scenariusze rozw oju poddaw ane są następ n ie ocenie. Ze względu na konieczność dokonania obiektywnego wyboru spośród alternatyw nych wariantów, stanowiących wypadkową preferencji poszczególnych decyden tów, najbardziej optymalnym rozwiązaniem jest poddanie ich ocenie niezależ nych ekspertów.
W celu wyboru scenariusza coraz częściej wykorzystywane są metody po zwalające w sposób analityczny porównać ze sobą wypadkowe cech jakościowych. M etodą adekw atną do oceny i wyboru rozważanych scenariuszy rozwoju jest analityczny proces hierachiczny AHP.
Poniżej przedstawiamy sposób dochodzenia do priorytetów programu wo jewódzkiego rozwoju regionalnego województwa małopolskiego, jak miało to miejsce w latach ubiegłych, następnie postaram y się wskazać sposób i udowod nić celowość zastosowania metody AHP.
Weryfikacja priorytetów rozwojowych województwa małopolskiego 117
Metody analityczne
Analiza SW OT
Podejmowanie decyzji związanych z rozwojem regionu musi opierać się na m a teriale syntetycznym, który w sposób usystematyzowany przedstawi wyniki za rów no analiz szczegółowych danych o życiu w spólnoty sam o rząd ow ej8, jak i uwarunkowań ogólnych, oddających sytuację gospodarczą, nastroje społeczne czy układ sił politycznych.
Takie ujęcie syntetyczne polega na zestawieniu czterech param etrów opi sujących: silne strony, słabe strony, szanse i zagrożenia rozwoju. Analizę SWOT dla województwa małopolskiego opracowywano wielokrotnie, jednakże zmienia jące się uwarunkowania zewnętrzne i wewnętrzne skłaniają do pow tarzania tej analizy przy opracowaniu kolejnych planów strategicznych czy programów ope racyjnych.
Po zsumowaniu rang, przyznanych przez uczestników poszczególnym ele mentom analizy SWOT, otrzym ano - przedstaw iony w tabelach 1 i 2 - układ cech, uznanych za najważniejsze dla opisu województwa małopolskiego:
M etoda rankingowa
Priory te tyzację Programu Rozwoju Regionalnego Województwa Małopolskiego (PW RRW M ) przeprow adzono w drodze ankiety, w której wzięli udział radni Sejmiku Wojewódzkiego9. Z uwagi na bezpośredni cel operacyjny PW RRW M , którym jest pozyskanie współfinansowania zadań wojewódzkich ze środków Pro gramu Wsparcia na rok 2004, uznano za celowe przeanalizowanie, rozbitych na działania priorytetów rządowego Program u W sparcia, pod kątem realizacji ce lów nadrzędnych Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego.
M etoda polegała na nadaniu poszczególnym działaniom Programu W spar cia, rang 0-10 ze względu na stopień, w jakim każde z tych działań wpływa na realizację celów nadrzędnych strategii. W sposób świadomy pom inięto zróżni cowanie wag poszczególnych celów nadrzędnych Strategii. Wynika to z faktu, że cele nadrzędne nie są w treści Strategii różnicowane pod względem ważności.
Tabela 3 zawiera wyniki ankiety porządkujące priorytety w prostą listę hie rarchiczną.
8 J. Hausner, Programowanie rozwoju regionalnego. Poradnik dla sam orządu w ojew ództwa, Kraków 1999.
9 Program Operacyjny Rozwoju R egionalnego Województwa M ałopolskiego na lata 2004- 2006, w ww.m alopolskie.pl.
Tabela 1. Mocne i słabe strony województwa małopolskiego
Lp. Mocne strony Suma
rang Słabe strony
Suma rang 1. bogate zasoby naturalne
i kulturowe 100
słaba dostępność komunikacyjna
obszarów turystycznych 94
2. wysoki potencjał szkolnictwa
wyższego 91 niska jakość sieci komunikacyjnej 86
3. rozwinięte metropolitarne funkcje
Krakowa 81 duże, ukryte bezrobocie agrarne 85
4. silna tożsamość regionalna
i kulturowa 75
nieuporządkowana gospodarka
odpadami 85
5. duży udział młodzieży studiującej 73 niewielki przepływ osiągnięć
naukowych do gospodarki 85
6. przedsiębiorczość i aktywność
mieszkańców Małopolski 70
niski stopień recyklingu odpadów
komunalnych 84
7. szeroka oferta kulturalna 69 wolne tempo przemian na
obszarach wiejskich 83
8. wysoki udział osób z wyższym
wykształceniem 66 rozdrobnienie rolnictwa 79
9. różnorodne połączenia
komunikacyjne 65 słabe otoczenie biznesu 78
10. rozwinięta baza noclegowa
turystyki 64
braki w infrastrukturze
turystycznej 77
11. dogodne połączenia ze Śląskiem 63 niski poziom dochodów
samorządów terytorialnych 77
12. korzystna struktura demograficzna 59 duże dysproporcje w rozwoju
gospodarczym 76
13. obecność przemysłów wysokich
technologii 57 rozproszone osadnictwo 76
14. zróżnicowany profil gospodarki
regionalnej 57
słabe przygotowanie
przedsiębiorstw do konkurencji z firmami z Unii Europejskiej
73
15. wysoki wskaźnik ruchu
budowlanego 53 słaba infrastruktura komunalna 71
16. relatywnie niskie bezrobocie 46 niedostateczna liczba średnich
przedsiębiorstw 69
17. duża liczba organizacji
pozarządowych 45
mała dostępność terenów przeznaczonych pod rozwój działalności gospodarczej
62
18. spokój społeczny 10 nadmierne zanieczyszczenie wód
powierzchniowych 60
duże dysproporcje w aktywności
gospodarczej mieszkańców 8
konserwatyzm obyczajowo-
światopoglądowy 8
Ź ródło: oficjalna strona internetow a U rzęd u M arszałkow skiego W ojewództwa M ałopolskiego: w ww .m alopolskie.pl
Weryfikacja priorytetów rozwojowych województwa małopolskiego 119
Tabela 2. Szanse i zagrożenia dla województwa małopolskiego
Lp. Szanse Suma rang Zagrożenia Suma rang 1. decentralizacja finansów publicznych, wzmocnienie władz regionalnych
95 kryzys finansów publicznych 101
2. dogodna międzynarodowa
dostępność komunikacyjna 93
bariery prawne i instytucjonalne powstawania oraz
funkcjonowania MSP
91
3. rozwój turystyki 93 niska zdolność wykorzystania
środków UE 89
4. wzrost znaczenia „przemysłów
czasu wolnego” 88
niedostosowanie do standardów
jakościowych UE 80
5. rozwój społeczeństwa
informacyjnego 81
wzrost udziału długotrwale
bezrobotnych 76
6.
zaangażowanie potencjału naukowego dla rozwoju nowoczesnych technologii
81 wzrost poziomu bezrobocia 75
7. rozwój gospodarki opartej na wiedzy 79 dekoniunktura gospodarki 72
8.
rządowe programy budowy autostrad i regionalnych portów lotniczych
78 odpływ wykwalifikowanych
specjalistów 69
9. dynamiczny rozwój szkolnictwa,
w tym kształcenia dorosłych 76
rozwarstwienie ekonomiczne społeczeństwa 69 10. rozbudowa korytarza transportowego do granicy z Ukrainą
76 wzrastające obciążenia fiskalne
przedsiębiorstw 67
11.
wzrost napływu środków przedakcesyjnych i strukturalnych UE
76
wzrost zasobów siły roboczej przy pogłębiającym się deficycie miejsc pracy
57
12. przyspieszenie procesów
restrukturyzacyjnych na wsi 63
załamanie się programu budowy
sieci autostrad w Polsce 56
13.
wzrost współpracy gospodarczej i społecznej z regionami Unii Europejskiej
60
słaba świadomość własnych potrzeb warunkujących rozwój MSP
53
14.
duża rezerwa w sektorze usług, w szczególności na obszarach wiejskich
58 zahamowanie rozwoju
cywilizacyjnego na wsi 51
15. wejście na rynek pracy wyżu
demograficznego 50 restrukturyzacja sektora rolnego 50
rosnąca konkurencyjność innych
regionów 37
wzrost zagrożenia powodziowego 37
Strategii rozwoju województwa małopolskiego
Wyszczególnienie Strategia rozwoju województwa małopolskiego
(2000-2006)
Suma rang Kolej
ność PRIORYTETY PROGRAMÓW ISTOTNYCH DLA
ROZWOJU WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO 1 2 3 4 5
PROGRAM WSPARCIA N A ROK 2004
Priorytet 1: Rozbudowa i modernizacja elementów infrastruktury technicznej oraz systemu oświaty i świadczeń społecznych w regionie
- podnoszenie standardu technicznego dróg i lokalnego
transportu publicznego 49 48 84 88 72 341 1
- wzmacnianie systemu ochrony środowiska 33 88 43 13 39 216 6
- unowocześnianie i rozbudowa systemu ochrony zdrowia 54 28 40 13 55 190 7
- restrukturyzacja i unowocześnianie bazy oświatowo-
wychowawczej i turystyczno-sportowej 81 34 62 24 67 268 4
- modernizacja bazy i podnoszenie standardu
instrumentów opieki społecznej 49 26 22 10 49 156 8
Priorytet 2: Pobudzanie lokalnych inicjatyw gospodarczych i społecznych, służących podnoszeniu jakości życia mieszkańców regionu - tworzenie regionalnych funduszy kredytowych,
pożyczkowych i gwarancyjnych 68 46 81 54 63 312 2
- promowanie regionu oraz środowisk lokalnych z wykorzystaniem miejscowych zasobów dziedzictwa kulturowego
58 72 60 26 63 279 3
- wspieranie projektów z zakresu promocji, edukacji i ekologii, realizowanych przez organizacje pozarządowe i społeczne
72 59 43 27 63 264 5
Źródło: jak do tabeli nr 1 i 2.
12 0 W ik to r A d a m u s , M a łg o rz a ta L a u c k a
Weryfikacja priorytetów rozwojowych województwa małopolskiego 121
Priorytetyzacja działań PW RRW M wykazała kluczowe znaczenie podno szenia standardu technicznego dróg i lokalnego tran sp o rtu publicznego (341 pkt). Kolejrią pozycję zajęło tworzenie regionalnych funduszy kredytowych, po życzkowych i gwarancyjnych (312 pkt). Trzecim priorytetem okazało się prom o wanie regionu oraz środowisk lokalnych z wykorzystaniem miejscowych zaso bów dziedzictwa kulturowego (279 pkt), przy czym kolejne działania (restruk turyzacja i unowocześnianie bazy oświatowo-wychowawczej i turystyczno-spor towej z 268 punktam i oraz wspieranie projektów z zakresu promocji, edukacji i ekologii, realizowanych przez organizacje pozarządowe i społeczne z 264 punk tam i) nie różniły się znacząco rangam i w opinii radnych. Najniższy priorytet uzyskała modernizacja bazy i podnoszenie standardu instrum entów opieki spo łecznej, uzyskując 156 pkt.
M etoda A H P
Opracowanie oraz wdrożenie strategii rozwoju dla jednostki samorządu teryto rialnego jest procesem skomplikowanym, ponieważ w grę wchodzi szereg decy dentów oraz podmiotów, których tworzony plan działania dotyczy. W toku tej pracy prześledzimy proces podejm ow ania decyzji o włączaniu lub wykluczaniu poszczególnych elementów składowych strategii oraz ich priorytetyzacji.
Pierwszym krokiem je st określenie celu nadrzędnego. Pozostając przy przykładzie województwa samorządowego, mamy do czynienia z celem nadrzęd nym zdefiniowanym ustawowo. Zdefiniowany zakres działania i zadania woje wództwa stanowi punkt wyjścia do uszczegóławiania oraz ustalania priorytetów. M etoda AHP służy do rozwiązywania wielokryterialnych problemów decy zyjnych, w których system decyzyjny ma postać hierarchii, której skonstruowanie ma doprowadzić do konkretnych zadań poprzez definiowanie celu nadrzędnego, celów podrzędnych, zadań oraz scenariuszy10. Cel główny umieszczany jest na szczycie hierarchii i składa się z kilku celów podrzędnych, będących jego uszcze gółowieniem. Kolejny poziom decyzyjny tworzą zadania, których realizacja jest niezbędna do osiągnięcia celów podrzędnych. Na każdym poziomie hierarchii porównuje się param i ważność elementów decyzyjnych, następnie są one anali zowane w jednej ze skali proponowanych przez T. Saaty’ego. Dla celów tej pracy wykorzystano skalę dziewięciostopniową. O statni elem ent analizy, polegający na wyborze scenariuszy, zostanie pominięty, gdyż naszym celem jest porów nanie analizy przeprowadzonej przez Zarząd Województwa Małopolskiego. Podsumo wanie analizy zawiera tabela 3, która nie wykracza poza liniowe uporządkow a nia priorytetów i celów.
1(1 T. L. Saaty, H ow to m ake a decision: The analytical hierarchy process, „European Journal o f Operational R esearch” 1990, t. 48, nr 1.
Przyjmując za punkt wyjścia wyniki badań ankietowych przeprowadzonych przez Zarząd Województwa Małopolskiego poddaliśmy dane ponownej analizie za pom ocą metody AHP. Priorytety i cele przedstawia rysunek 1.
Pierwszym krokiem analitycznego procesu hierarchicznego było zestawie nie wyodrębnionych celów na każdym z trzech poziomów. Otrzymaliśmy hierar chię czynników, mających doprowadzić do realizacji celu nadrzędnego. Istotą procesu było obliczenie wartości priorytetów lokalnych i globalnych dla każde go elem entu decyzyjnego poprzez porów nania param i ich ważności na każdym poziomie hierarchii, przy wykorzystaniu dziewięciostopniowej skali preferencji Saaty’ego11. Wagi zostały przypisane na podstawie opinii ankietowanych, którymi w tym przypadku byli radni województwa.
Porównując cele nadrzędne II stopnia, w ankiecie nazywane priorytetami, otrzym ano wynik nadający nieznaczną przewagę celowi pierwszemu, co świad czy o większej roli infrastruktury technicznej w porów naniu z wspieraniem lo kalnych inicjatyw gospodarczych i społecznych. N a poziom ie III porów nania ważności dokonano w odniesieniu do celów nadrzędnych. W wyniku obliczenia znormalizowanych w ektorów własnych porów nań param i obliczono względną w ażność celów podrzędnych na III poziom ie hierarchii (priorytety lokalne). Priorytety lokalne określają udział danego elementu decyzyjnego w osiąganiu celu na poziomie bezpośrednio wyższym. Priorytety globalne danego poziomu, repre zentują z kolei udział każdego elem entu w osiąganiu celu głównego. W tabeli 4
Tabela 4. Priorytet 1: Rozbudowa i modernizacja elementów infrastruktury technicznej oraz systemu oświaty i świadczeń społecznych w regionie
Subkryteria III poziom Standard technicz ny dróg Ochrona środo wiska Ochrona zdrowia Opieka społeczna Baza oświatowa i turystyczna Priorytet lokalny Standard techniczny dróg 1 5 5 4 9,00 0,531 Ochrona środowiska 0,2 1 2 0,33 3,00 0,113 Ochrona zdrowia 0,2 0,5 1 0,25 3,00 0,081 Opieka społeczna 0,25 3 4 1 5,00 0,234 Baza oświatowa i turystyczna 0,11 0,33 0,33 0,20 1,00 0,041
Źródło: opracow anie własne na podstawie Informacja..., op. cit.
11 W. Adamus: Określanie priorytetów w zarządzaniu jednostkam i administracji publicznej, Prace N aukowe A kadem ii Ekonom icznej w e Wrocławiu 2002, nr 941, s. 45-52.
Rysunek 1. Hierarchia czynników uwzględnianych przy konstruowaniu strategii rozwoju regionalnego Rozbudowa i modernizacja infrastruktury technicznej 0,578 Standard techniczny dróg 0,307* (0,531)** Ochrona środowiska 0,065 (0, 113) Ochrona zdrowia 0,047 (0,081) Baza oświatowo-wychowawcza turystyczno-sportowa 0,135 (0,234) Opieka społeczna 0,024 (0,041)
Małopolska regionem szans 1,00 Lokalne inicjatywy gospodarcze i społeczne 0,422 Fundusze kredytowe 0,251 (0,594) Promocja regionu i dziedzictwa kulturowego 0,105 (0,249)
Promocja edukacji i ekologii przez organizacje pozarządowe
0,066 (0, 157) C el g łó w n y I p o zio m C ele nadrzędne II p o zio m C ele podrzędne III p o zio m * - priorytet globalny, ** - priorytet lokalny,
Źródło: opracowanie własne na podstawie Informacji na temat wyniku warsztatów przeprowadzonych w ramach przygotowywania Programu Wojewódzkiego Rozwoju Regionalnego Województwa Mabpolskiego na lata 2004-2006 (PWRRWM).
przedstaw ione są wyniki obliczeń priorytetów lokalnych, ilustrując względną wagę celów podrzędnych dla realizacji odpowiedniego celu nadrzędnego (prio rytetu). Tabela 5 zaw iera zestawienie priorytetów globalnych, porównujących wagi każdego z celów nadrzędnych w odniesieniu do celu głównego. Przewagą analizy A H P nad m etodą rankingow ą jest możliwość porów nania względnych wag celów niższego rzędu pomiędzy sobą zarówno w odniesieniu do celu poziomu bezpośrednio wyższego oraz celu głównego.
Tabela 5 . Priorytet 2: Pobudzanie lokalnych inicjatyw gospodarczych i społecznych, służących podnoszeniu jakości życia mieszkańców regionu
Subkryteria III poziomu Fundusze kredytowe Promocja regionu i kultury Promocja edukacji i ekologii Priorytet lokalny Fundusze kredytowe 1 3 3 0,594
Promocja regionu i kultury 0,33 1 2 0,249
Promocja edukacji i ekologii 0,33 0,50 1,00 0,157
Źródło: opracow anie własne na podstawie Informacji..., op. cit.
Podsumowanie
P rogram ow anie rozw oju reg io n aln eg o w przypadku kraju funkcjonującego w Unii Europejskiej wymaga kompleksowego podejścia. Programy rozwoju re gionalnego nie mogą kolidować, muszą zaś uwzględniać założenia i cele wytycza ne zarówno przez politykę regionalną Unii Europejskiej, jak i politykę rozwoju regionalnego realizowaną na poziomie krajowym. W celu uwzględnienia złożo nych uwarunkowań procesy decyzyjne wymagają podejścia integralnego, harmo nizującego wytyczne każdego z poziomów decyzyjnych. M etodą pozwalającą na wypracowanie program u zgodnego z tego rodzaju podejściem jest Analityczny Proces Hierarchiczny, zastępujący proste metody rankingowe, jednocześnie sta nowiąc uzupełnienie analiz typu SWOT, mający charakter diagnostyczny.
Weryfikacja priorytetów rozwojowych województwa małopolskiego 125
Bibliografia
1. Adamowicz M., Kształtowanie rozwoju lokalnego, [w:] Strategie rozwoju lokalnego, arsza-wa 2003, t. II, s. 11-22.
2. Adamus W., Określanie priorytetów w zarządzaniu jednostkami administracji publicznej,
Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, nr 941, Wrocław 2002. 3. Adamus W., Strategie rozwoju społeczno-gospodarczego rolnictwa i obszarów wiejskich
w Małopolsce w ujęciu AHP i analizy korzyść koszt, [w:] Wykorzystanie lokalnych i re