* Prof. zw. dr hab. inż. Wojciech Cellary, Uniwersytet Eko-nomiczny w Poznaniu, Katedra Technologii Informacyjnych.
** Artykuł ten jest tłumaczeniem na język polski skró-conej wersji [1] za zgodą wydawcy.
ŚĆ IIADA WIEDZY EKONOMICZNEJ rzeczom rozkazów – w ogólności włącz, wyłącz i
na-staw. Rzeczy będą komunikować się z ludźmi w celu przesyłania ostrzeżeń (za gorąco, za ciężko, otwarte, poza dozwolonym obszarem itp.) lub składając im propozycje (produkt, którego szukałeś w internecie, jest dostępny w sklepie, obok którego przechodzisz;
danie, które szczególnie lubisz, jest w restauracji na-przeciwko miejsca, do którego zmierzasz itp.).
Przesyłanie danych będzie zapewnione przez 5G, czyli piątą generację telekomunikacji bezprzewodo-wej. Sieć ta ma w założeniach zapewnić przepływność danych do 20 Gb/s w łączu do terminala i do 10 Gb/s w łączu do sieci. Dla porównania stosowana dzisiaj technologia LTE zapewnia maksymalnie 300 Mb/s w łączu do terminala, czyli ponad 66 razy wolniej.
W zależności od scenariusza zastosowania sieci, 5G zapewni albo wysokie szybkości transmisji danych dla użytkowników mobilnych i stacjonarnych, albo bardzo niskie opóźnienia transmisji (poniżej 1 ms) i/ lub bardzo wysoką niezawodność (poziom błędów 10−5) niezbędną w zastosowaniach o znaczeniu kry-tycznym, np. kierowaniu autonomicznymi pojazdami albo możliwość obsłużenia do 1 mln urządzeń inter-netu rzeczy na km2.
Dane, a dokładniej gigadane ze względu na ich ilość, będą przechowywane i przetwarzane w chmu-rach. Warto przy tym podkreślić, że przetwarzanie w chmurze nie jest szczególnie nową technologią informatyczną, tylko nowym modelem biznesowym oferowania sprzętu i oprogramowania na żądanie przez internet za opłatą proporcjonalną do użytkowania. Spo-śród trzech aktorów biznesu przetwarzania w chmu-rze: dostawcy chmury, dostawcy usług cyfrowych (w chmurze) i użytkownika usług cyfrowych, chmura jest rewolucją dla dostawców usług cyfrowych, a nie dla użytkowników tych usług. Tych ostatnich bowiem nie interesuje, czy przetwarzanie danych niezbędne do zaoferowania im usługi cyfrowej odbywa się na serwerze będącym własnością dostawcy tej usługi, czy na serwerach dostawcy chmury. Dostawcy usług cyfrowych wolą przetwarzanie w chmurze, a nie na własnych serwerach, z powodów głównie ekonomicz-nych, takich jak: możliwość przesunięcia środków finansowych z kosztów inwestycji we własne centra przechowywania i przetwarzania danych na koszty operacyjne usług chmurowych, redukcja kosztów przechowywania i przetwarzania danych dzięki efek-towi ekonomii skali, redukcja ryzyka biznesowego dzięki skalowalności rozwiązań w chmurze, poprawa wydajności kosztowej dzięki opłatom proporcjonal-nym do użycia oraz redukcji kosztów i zależności od lokalnych informatyków.
Zebrane gigadane są przetwarzane za pomocą róż-nych technik sztucznej inteligencji, zwłaszcza uczenia maszynowego i sieci neuronowych. Analiza gigada-nych jest dziedziną badań, w której wielka skala opisu
zjawisk masowych jest konieczna do odkrycia nowej wiedzy. Tej wiedzy nie można odkryć w małej skali.
Analiza gigadanych jest niezwykle atrakcyjna dla biz-nesu, ponieważ pozwala – z dużym prawdopodobień-stwem, choć nie z pewnością – znaleźć igłę w stogu siana i przewidzieć co się wydarzy w przyszłości.
Z analizą gigadanych wiążą się fundamentalne zmiany polegające na zastosowaniu podejścia probabilistycz-nego, które jednak nie wyklucza dominującego obec-nie podejścia deterministycznego. Jeśli linia lotnicza ma wysłać pasażerowi bilet elektroniczny, to musi wysłać mu dokładnie ten bilet, który kupił (podejście deterministyczne). Natomiast przy okazji może mu zareklamować taką kolejną podróż, która cechuje się najwyższym prawdopodobieństwem, że uda się w nią. W analizie gigadanych mamy do czynienia ze zmianą paradygmatu: od poszukiwania przyczyno-wości do poszukiwania korelacji. Korelacja między różnymi zbiorami danych nie jest dowodem nauko-wym, co nie przeszkadza, że w wielu zastosowaniach praktycznych, w których wynik probabilistyczny jest wystarczający, może być podstawą działania bizne-sowego. Warto jednak podkreślić, że dzięki analizie gigadanych będziemy wiedzieli – z wysokim prawdo-podobieństwem, choć nie z pewnością – co się dzieje, a nawet co się stanie w przyszłości, ale nie będziemy wiedzieli dlaczego.
Informacja wynikająca z przetworzenia danych i wydobycia z nich nowej wiedzy będzie zwrotnie przesyłana przez internet ludzi i internet rzeczy. Bę-dzie zatem albo bezpośrednio trafiać do ludzi, albo do rzeczy, które ich otaczają – w obu przypadkach wpływając na zachowania ludzi.
Cechą charakterystyczną współczesnej informatyki jest to, że opisane pokrótce powyższe technologie składające się na obieg danych stanowią system. Do-piero ten system współzależnych i współpołączonych technologii informatycznych generuje wartość dla ludzi, w tym wartość ekonomiczną.
3. Świat cyberfizyczny
Konsekwencją opisanego w poprzednim rozdziale gwałtownie rozpowszechniającego się obiegu danych cyfrowych obejmującego coraz to nowe dziedziny życia jest konwergencja świata fizycznego – znanego ludzkości od jej zarania – ze światem cyfrowym (cy-berświatem) – rozwijającym się od powstania infor-matyki, czyli od około połowy 20. wieku – w nowy świat cyberfizyczny [3], [4]. Do tej pory świat fi-zyczny współistniał ze światem cyfrowym, ale jeden i drugi zachowywał swoją autonomię. Na przykład fizyczny oddział banku współistniał ze stroną ban-kowości elektronicznej. Prawie wszystkie operacje bankowe były możliwe zarówno w banku fizycznym, jak i cyfrowym. Tylko kilka operacji wymagających
fizycznego podpisu nie było dostępnych w bankowo-ści elektronicznej. W sklepie cyfrowym dostępnym przez internet płaci się w formie cyfrowej – przele-wem, kartą płatniczą, lub Blikiem. W tym przypadku obiekty fizyczne nie są konieczne – wystarczy numer konta, numer karty lub kod Blik. W fizycznym sklepie można płacić gotówką, czyli obiektami fizycznymi – banknotami lub monetami – albo kartą płatniczą lub telefonem komórkowym, co wymaga dobrze funkcjo-nującej infrastruktury informatycznej. Nadal jednak przy takiej płatności jest wymagany obiekt fizyczny – karta lub telefon.
W niedalekiej przyszłości możemy wyobrazić sobie
„robota” banku działającego w świecie cyberfizycz-nym. Na przykład można wyobrazić sobie, że klient przyjeżdża na stację benzynową, tankuje swój samo-chód i odjeżdża, nie wykonując żadnych bezpośred-nich operacji płatniczych wymagających fizycznych przedmiotów takich jak karta płatnicza lub telefon komórkowy. Kwota należna za pobraną benzynę jest wpłacana automatycznie przez „robota bankowego”
bez bezpośredniego kontaktu z kierowcą. Wbrew po-zorom nie jest to aż takie trudne przy dostępnej dzisiaj technologii informatycznej. Tablice rejestracyjne sa-mochodu i sam kierowca mogą być rozpoznane dzięki technikom rozpoznawania obrazów. Należna opłata może być automatycznie przelana z konta kierowcy na konto stacji benzynowej na zasadzie dobrze zna-nego i stosowazna-nego polecenia zapłaty. W przypadku stwierdzenia błędu kierowca ma możliwość anulo-wania zapłaty.
Płatność jest dzisiaj kojarzona z jednorazowym aktem. W przyszłości, w świecie cyberfizycznym, płatności będą mieć również charakter strumieniowy.
Po wejściu na pewien teren, np. na wystawę, na stadion lub na plac zabaw, telefon komórkowy uczestnika wydarzenia będzie płacił co sekundę, lub co kilka, kilkanaście, kilkadziesiąt sekund, jedną cyfrową piko‑
‑monetę tak długo, aż uczestnik wydarzenia nie opuści tego terenu. Będzie to więc płatność proporcjonalna do użycia, ale dokonywana całkowicie w tle bez bez-pośredniej interakcji z człowiekiem.
4. Przemysł 4.0
Należy spodziewać się, że systemy cyberfizyczne będą sukcesywnie pojawiać się w różnych obszarach zastosowań. Najbardziej naturalnym obszarem są fa-bryki, które dzięki tym systemom przekształcą się w „inteligentne fabryki” [20]. W szerszym znaczeniu będziemy mieć do czynienia z przemysłem złożonym z inteligentnych fabryk, zwanym Przemysłem 4.0 [6], [7], [8], [9], [10], [11].
Fabryka jest dobrym kandydatem do stosowania systemów cyberfizycznych, ponieważ stanowi śro-dowisko zamknięte dokładnie kontrolowane przez jej
kierownictwo. Dlatego systemy cyberfizyczne mogą być w fabryce wdrażane w kontrolowany sposób krok po kroku, co zmniejsza ryzyko niepowodzeń.
Przemysł 4.0 polega na transformacji produkcji w połączonym za pomocą internetu ludzi i rzeczy cyberfizycznym środowisku: ludzi, maszyn, syste-mów, procesów i usług dzięki: generowaniu, zbieraniu, przetwarzaniu, i wykorzystywaniu informacji, w celu poprawy innowacyjności, wydajności, produktywno-ści i personalizacji.
Powyższa definicja nie jest szczególnie rewolu-cyjna. Przemysł zawsze starał się poprawić swoją wydajność i produktywność w celu obniżenia kosz-tów i zwiększenia zysku oraz unowocześnić się przez innowacje, aby uzyskać przewagę nad konkurentami, oraz aby lepiej zaspokajać potrzeby swoich klientów dzięki dostosowaniu swoich produktów do ich po-trzeb. Od długiego czasu te cele osiągano na drodze dostosowania rozwiązań informatycznych odpowie-dzialnych za wykorzystywanie informacji do proce-sów biznesowych i usług z udziałem ludzi. Dlatego rewolucyjny charakter Przemysłu 4.0 można lepiej wyrazić następująco:
Celem Przemysłu 4.0 jest zapewnienie wzajemnie współpracującym
cyberfizycznym systemom autonomii decyzyjnej.
To planowana autonomia decyzyjna cyberfizycz-nych systemów odróżnia Przemysł 4.0 od poprzednich podejść. Wcześniejsze podejścia wymagały od czło-wieka podejmowania decyzji operacyjnych, nawet jeśli był on wspomagany przez systemy informa-tyczne. Natomiast w niedalekiej przyszłości, dzięki intensywnemu obiegowi danych w czasie rzeczywi-stym oraz zastosowaniu technik sztucznej inteligencji do przetwarzania gigadanych w celu wydobycia z nich wiedzy, będzie możliwe podejmowanie decyzji przez systemy cyberfizyczne w sposób autonomiczny.
5. Gospodarka 4.0
Koncepcję Przemysłu 4.0 można rozszerzyć na gospodarkę [5]. Gospodarka 4.0 obejmuje pełen cy-frowy łańcuch wartości począwszy od dostawców materiałów i komponentów potrzebnych do produkcji, przez wszystkich brokerów i dostawców niezbędnych usług, aż do ostatecznych odbiorców całej produkcji, czyli klientów końcowych, niezależnie od tego kim są: przedsiębiorcami, konsumentami, menedżerami budynków i budowli, właścicielami lub menedżerami sklepów detalicznych, pracownikami, obywatelami, pasażerami, pacjentami itp.
Gospodarka 4.0 z jednej strony obejmuje Prze-mysł 4.0 z wzajemnie współpracującymi ze sobą
ŚĆ IIADA WIEDZY EKONOMICZNEJ inteligentnymi fabrykami, a z drugiej – inteligentne
środowiska z wielu sektorów takich jak: inteligentna sieć energetyczna, inteligentny transport, inteligentne budynki, inteligentna opieka zdrowotna, inteligentna hodowla itp. Zakres Gospodarki 4.0 można sklasyfi-kować następująco:
technologie 4.0 stosowane w inteligentnych
fa-• brykach;
technologie 4.0 stosowane do współpracy między
• fabrykami (inteligentnymi lub nie);
wyprodukowane inteligentne rzeczy
rozmiesz-• czone w inteligentnych środowiskach użytkow-ników końcowych;
usługi cyfrowe świadczone użytkownikom w
in-• teligentnych środowiskach.
W Gospodarce 4.0 szczególną rolę będzie odgry-wać logistyka i zarządzanie łańcuchami dostaw, które będą narzędziami integracji: pionowej – w inteligent-nych fabrykach – i poziomej – między fabrykami oraz między fabrykami a inteligentnymi środowiskami użytkowników końcowych.
Gospodarka 4.0 ma bardziej wymagający charak-ter niż Przemysł 4.0 z dwóch głównych powodów.
Po pierwsze, stanowi otwarte, dynamicznie zmie-niające się, bardzo zróżnicowane środowisko kon-trolowane przez mniej lub bardziej niejasne i nie-wyspecyfikowane reguły przestrzegane w różnym stopniu przez różne niezależne podmioty. Po drugie, ludzie (pracownicy), którzy siłą rzeczy znajdą się w Gospodarce 4.0, niekoniecznie będą przeszkoleni tak, jak pracownicy inteligentnych fabryk. Nie będą więc dobrze wiedzieć, jak najskuteczniej współdzia-łać z autonomicznymi systemami cyberfizycznymi.
Obie przyczyny zwiększają ryzyko nieprawidłowego działania systemów cyberfizycznych.
6. Wyzwania stojące przed przyszłymi pracownikami
Przejściu do Gospodarki 4.0 będą towarzyszyły liczne wyzwania, w tym techniczne, ekonomiczne, społeczne i edukacyjne. Głównym wyzwaniem będzie nadanie systemom cyberfizycznym odpowiedniego stopnia autonomii. Celem bowiem nie jest tylko uczy-nienie systemów bardziej inteligentnymi, ale także sprawienie, by były one bardziej wydajne, efektywne, współpracujące, zwinne i elastyczne, a tym samym dobrze dostosowane do globalnej, wzajemnie połączo-nej gospodarki czasu rzeczywistego. Konsekwencją tego wyzwania jest konieczność znalezienia właściwej równowagi między autonomicznymi i samoorgani-zującymi się cyberfizycznymi systemami oraz plani-styczna rolą ludzi – pracowników.
W Gospodarce 4.0 przyszły pracownik będzie musiał wykazać się poziomem wiedzy i zdolno-ścią do współpracy z systemami informatycznymi,
maszynami, w tym robotami, w rzeczywistych sce-nariuszach, w których występują szybko zmieniające się warunki, wymagania i cele. Dostosowanie metod pracy do wymagań Gospodarki 4.0 wymaga holi-stycznego, ale zwinnego podejścia do zarządzania w czasie rzeczywistym, w szybko zmieniających się, rozproszonych środowiskach. Oznacza to przejście od podejścia opartego na scentralizowanej organizacji i planowaniu do podejścia opartego na planowaniu ad hoc i zarządzaniu ryzykiem.
Można przewidywać, że rola człowieka zostanie znacząco przekształcona w Gospodarce 4.0. Głębo-kość zmiany można zilustrować następującym przy-kładem. Obecnie do transportu towarów używa się ciężarówek kierowanych przez kierowców. Kierowca ciężarówki może być postrzegany jako operator syste-mów połączonych ze sobą urządzeń mechanicznych, pneumatycznych, hydraulicznych i elektronicznych, które razem stanowią pojazd.
W przyszłości, w Gospodarce 4.0, ciężarówki kie-rowane przez ludzi zastąpią ciężarówki autonomiczne, więc zawód „kierowca ciężarówki” stopniowo zanik-nie, podobnie jak w 20. wieku, gdy rozpowszechniły się samochody spalinowe, zanikł zawód „woźnica”.
W Gospodarce 4.0 zamiast kierowania ciężarówką, od człowieka będzie wymagać się pracy na stanowi-sku menedżera floty autonomicznych ciężarówek, na przykład tysiąca, które będą jeździć po całej Euro-pie. Innymi słowy, człowiek będzie nie operatorem systemu urządzeń, tylko nadzorcą autonomicznych systemów urządzeń kontrolowanych przez sztuczną inteligencję. Ta praca będzie o wiele trudniejsza, a róż-nica między woźnicą a kierowcą jest marginalna w po-równaniu z różnicą między kierowcą a menedżerem floty autonomicznych ciężarówek. Pracując wspólnie ze sztuczną inteligencją, pracownik będzie musiał wykazać się szczególnymi umiejętnościami myślenia i rozumowania, aby móc nadzorować autonomiczne decyzje podejmowane przez niezależne systemy kon-trolowane przez sztuczną inteligencję.
7. Wnioski
Przyszłe społeczeństwa będą coraz bardziej zależne od systemów informatycznych kontrolujących nie tylko świat cyfrowy, ale także świat cyberfizyczny [2].
Przemysł 4.0 i Gospodarka 4.0 postawią bardzo wy-sokie wymagania systemowi edukacji. Zmniejszy się zapotrzebowanie na rutynową pracę umysłową i fizyczną, ponieważ komputery i roboty będą wykony-wać taką pracę precyzyjniej, efektywniej i taniej. Jed-nak komputery i roboty kontrolowane przez sztuczną inteligencję nie rozumieją tego, czym zarządzają, liczą jedynie prawdopodobieństwo realizacji możliwych scenariuszy, które już miały miejsce w przeszłości, i wybierają ten, który optymalizuje dane kryterium,
zwłaszcza minimalizuje koszty produkcji lub świad-czenia usług. Dlatego będą potrzebni ludzie, którzy myślą i rozumują, a w konsekwencji, którzy będą w stanie programować i kontrolować sztuczną inteli-gencję, aby zapobiec koszmarnym błędom, które mogą się zdarzyć, jeśli bezmyślnie kopiuje się przeszłość, nie zwracając uwagi na zmiany w otoczeniu.
Zrozumienie i kreatywność pozostaną wyłączną domeną ludzkości. Dlatego system edukacyjny będzie musiał przekształcić się tak, aby zapewnić Przemy-słowi 4.0 i Gospodarce 4.0 pracowników zdolnych do myślenia systemowego, rozumowania i kreatywności.
Tylko tacy ludzie, łączący w dodatku wiedzę ekono-miczną i menedżerską z techniczną wiedzą informa-tyczną, będą w stanie współpracować z systemami komputerowymi i robotami kontrolowanymi przez sztuczną inteligencję w warunkach rozproszenia, róż-norodności i niepewności.
Bibliografia
[1] Cellary W., Non‑Technical Challenges of Industry 4.0, w: Camarinha ‑Matos L.M., Afsarmanech H., Anto-nelli D. (red.), Collaborative Networks and Digital Trans-formation, “ IFIP Advances in Information and Com-munication Technology” 2019, vol. 568, IFIP‑Springer, DOI 10.1007/978 ‑3 ‑030 ‑28464‑0.
[2] Cellary W., Freund L.E., Kwan S.K., Leitner C., Spohrer J., The Human ‑Side of Service Engineering:
Advancing Technologies Impact on Service Innovation, (przedłożone do publikacji 2019).
[3] Cyber ‑Physical Systems: Enabling a Smart and Con-nected World, National Science Foundation, https://
www.nsf.gov/news/special_reports/cyber ‑physical/
(15.07.2019).
[4] Cyber ‑Physical Systems, National Institute of Standards and Technology, https://www.nist.gov/el/cyber ‑physical‑
‑systems (15.07.2019).
[5] Wolter M.I., Mönnig A., Hummel M., Weber E., Zika G., Helmrich R., Maier T., Neuber ‑Pohl C., Economy 4.0 and its labour market and economic impacts. Scenario calculations in line with the BIBB‑IAB qualification and occupational field projections, “IAB Forschungsber-icht” 13/2016, http://doku.iab.de/forschungsbericht/2016/
fb1316_en.pdf (15.07.2019).
[6] Industry 4.0: Definition, Design Principles, Challenges, and the Future of Employment, CLEVERISM, Janu-ary 16, 2017, https://www.cleverism.com/industry ‑4‑0/
(15.07.2019).
[7] Industry 4.0: Technologies Integrations, Security, People/
Workers and Society, DevisionX, 25 February 2019, https://devisionx.com/fourth ‑industrial ‑revolution/
(15.07.2019).
[8] Industry 4.0: the Fourth Industrial Revolution – Guide to Industrie 4.0, i‑SCOOP, https://www.i‑scoop.eu/
industry ‑4‑0/ (15.07.2019).
[9] Plattform Industrie 4.0, https://www.plattform ‑i40.de/
PI40/Navigation/EN/Home/home.html (15.07.2019).
[10] Industry 4.0: Building the digital enterprise, 2016 Global Industry 4.0 Survey What we mean by Industry 4.0 / Survey key findings / Blueprint for digital suc-cess, PwC, https://www.pwc.com/gx/en/industries/
industries ‑4.0/landing ‑page/industry ‑4.0 ‑building ‑your‑
‑digital ‑enterprise ‑april ‑2016.pdf (15.07.2019).
[11] Schweichhart K., Reference Architectural Model In-dustrie 4.0 ( RAMI 4.0), Publications of Plattform Indus-trie 4.0, April 2016, https://ec.europa.eu/futurium/en/
system/files/ged/a2 ‑schweichhart ‑reference_architec-tural_model_industrie_4.0_rami_4.0.pdf (15.07.2019).
Uczestnicy zawodów finałowych XXXII OWE, 6 kwietnia 2019 r.
ŚĆ IIADA WIEDZY EKONOMICZNEJ
Barbara Polańska – abiturientka Liceum Ekono- micznego Zespołu Szkół Ekonomicznych w Stalo-wej Woli z roku 1993; absolwentka Uniwersytetu Łódzkiego – Wydział Ekonomiczno ‑Socjologiczny, kierunek: Zarządzanie i marketing; zawodowo sprawuje różne funkcje w sektorze rządowym w obszarze współpracy z Unią Europejską.
(...) Wiele zdarzeń ze szkolnego życia ma swoje miejsce w mojej pamięci. To, o którym pragnę wspo-mnieć, było dla mnie i moich koleżanek z kl. IIIc LE sporym wyzwaniem i, jakby na to spojrzeć, dużym wyczynem naukowym. Mam na myśli przygotowanie i udział w Ogólnopolskiej Olimpiadzie Ekonomicznej pod patronatem Polskiego Towarzystwa Ekonomicz-nego w Warszawie w roku 1992. Emocji było co nie miara, starałyśmy się godnie reprezentować Szkołę i wykazać się dobrą wiedzą. Zakwalifikowaliśmy się do Warszawy – ja, Agnieszka Obirek, Aneta Orłowska i Katarzyna Szmidt.
O tym, że zostaniemy wszystkie finalistkami olim-piady, że już w kl. III otrzymamy indeksy wyższych uczelni, że będziemy zwolnione z egzaminu z przygo-towania zawodowego – nawet nie marzyłyśmy. Jednak to wszystko stało się faktem. Okazało się, że warto poświęcić dodatkowy czas na naukę, mieć wsparcie wszystkich nauczycieli przedmiotów ekonomicznych i wspólnie cieszyć się sukcesem. Za te fantastyczne chwile dziękujemy Państwu, każdemu z osobna, bo nie sposób wszystkich wymienić z nazwiska.
Z uroczystości zakończenia olimpiady w Warsza-wie zapamiętałam, że obecny tam Pan Prof. Mieczy-sław Nasiłowski – ekonomista i autor m. in. publikacji naukowej, noszącej tytuł System rynkowy, wręczył ją nam w dowód uznania. Osobista dedykacja Pana Pro-fesora sprawiła mi ogromną radość i do dziś stanowi cenną pamiątkę.
Miłym akcentem tejże uroczystości było także skierowanie do nas zaproszenie do podjęcia studiów
na Uniwersytecie Łódzkim. Pracownik naukowy tej uczelni z uznaniem wypowiadał się o naszej Szkole i studiujących na UŁ naszych absolwentach. Wymienił Izabelę Winiarczyk ‑Dąbrowską i podkreślił jej osią-gnięcia. Pomyślałam, że może i ja pójdę w jej ślady i podejmę studia w Łodzi. Tak też się stało. Po zda-niu egzaminu dojrzałości, razem z koleżanką z klasy, Anetą Orłowską ‑Owczarek (we dwie to zawsze raź-niej) i indeksami z olimpiady w ręce, wyruszyłyśmy do Łodzi. Studiowałyśmy na kierunku: zarządzanie i marketing. Iza stała się dla nas studentek bezcen-nym przewodnikiem po uniwersyteckich meandrach, starszą „siostrą”, doradcą i wsparciem, za co z całego serca składamy jej podziękowania. (...)
Źródło: 90 lat Ekonomika. Jubileuszowa pu-blikacja Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 3 im. Króla Jana III Sobieskiego w Stalowej Woli.