Wpływ Arabskiej Wiosny na współpracę eurośródziemnomorską

2.2.1. Implikacje przemian w Afryce Północnej dla Unii Europejskiej

Protesty, które wybuchły w  regionie pod koniec 2010 i  na początku 2011 roku miały poważne konsekwencje dla Europy. Biorąc pod uwagę priorytety Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa – utrzymanie bezpiecznego i stabilnego sąsiedztwa, niepewność co do potencjalnych ich skutków wyma-gała dokładnego monitorowania zdarzeń i szybkich reakcji politycznych oraz operacyjnych. Od zainaugurowania Partnerstwa Eurośródziemnomorskiego w 1995 roku oraz polityki sąsiedztwa w 2004 roku stosunki polityczne z więk-szością państw regionu opierały się na współpracy z  niedemokratycznymi przywódcami i członkami ich rodzin. Dla UE priorytetem w relacjach z po-łudniowymi sąsiadami, przed 2010 rokiem, było utrzymanie ich stabilności, a za główne zagrożenie uznano możliwość przejęcia władzy w demokratycz-nych wyborach przez ugrupowania islamistyczne. Współpraca funkcjonowała w sprawach takich, jak handel, zwalczanie terroryzmu, dostawy energii oraz w  zakresie migracji, natomiast nie było efektywnego dialogu w  sprawie de-mokracji i praw człowieka, a cele dotyczące reform politycznych pozostawały jedynie w sferze deklaracji.

Jak zostało podkreślone, region stanowi miejsce szczególnej uwagi Unii Europejskiej przede wszystkim ze względu na wspólną historię, bliskość geo-grafi czną, a  co za tym idzie, wyzwania związane z  migracją, terroryzmem, przestępczością zorganizowaną, różnicami kulturowymi oraz zależnościami ekonomicznymi. Z pewnością wydarzenia z początku 2011 roku te problemy i  wyzwania wzmocniły. Pojawiły się również nowe, mające różnorodny wy-miar w zależności m.in. od położenia geografi cznego poszczególnych państw, zasobów naturalnych, zdolności militarnych, stanu bezpieczeństwa wewnętrz-nego, miejsca i  znaczenia w  środowisku międzynarodowym. Najważniejsze oscylują wokół spraw związanych z  bezpieczeństwem Europy, w  tym silną presją migracyjną, nowymi konfl iktami w najbliższym sąsiedztwie, eskalacją przemocy, aktywizacją radykalnych ugrupowań, potencjalnym zagrożeniem terrorystycznym. Ponadto ze względu na zależności gospodarcze, postawiły pod znakiem zapytania dalszą wymianę handlową, wpłynęły również na mię-dzynarodowy rynek energetyczny, rodząc obawy o ilość, cenę oraz bezpieczeń-stwo dostaw ropy i gazu.

Hasła Arabskiej Wiosny odnoszące się do wolności i  demokracji, uwy-pukliły problem praw człowieka w ramach eurośródziemnomorskiej agendy. W pierwszych wyborach parlamentarnych w 2011 w Afryce Północnej trium-fowali przedstawiciele partii islamistycznych, z którymi Unii Europejskiej bra-kowało doświadczeń w kontaktach. Ponadto Arabska Wiosna obnażyła błędy,

jakie zostały popełnione w trakcie ostatnich 15 lat współpracy, zarówno pod względem jej formy, struktury, unijnej oferty oraz efektywności. Konieczność opracowania nowej strategii wobec regionu stała się priorytetem. Zbiegając się z  reformą instytucjonalną wewnątrz Unii Europejskiej, Arabska Wiosna ujawniła powierzchowność dotychczasowej współpracy, szczególnie w zakre-sie deklarowanej solidarności oraz wspólnych europejskich interesów. Arabska Wiosna zmieniła również układ sił w regionie, znaczenie i rolę zarówno po-szczególnych państw bliskowschodnich, jak i zewnętrznych graczy, stawiając przed Unią Europejską konieczność znalezienia dla siebie miejsca w  nowej geopolitycznej przestrzeni.

W pierwszym półroczu 2011 roku głównie do Włoch i na Maltę przyby-ło kilkadziesiąt tysięcy nowych imigrantów, z  których większość stanowili obywatele Tunezji, eskalacja konfl iktu w  Libii wzmacniała problem niekon-trolowanej imigracji119, a w Europie coraz częściej można było usłyszeć głosy o nadchodzącym kryzysie humanitarnym120. Większość obywateli północno-afrykańskich państw próbowało dostać się do Europy drogą morską. Dane, pochodzące od włoskich władz wskazywały, że od początku roku ponad 500 statków i łodzi przypłynęło do Europy. Jak podkreśla P. Fargues, dyrektor Cen-trum Polityk Migracyjnych w Europejskim Instytucie Uniwersyteckim we Flo-rencji, imigranci to nie tylko osoby, które uciekały z obawy o represje starego reżimu, byli to również współpracownicy dyktatorów, którzy opuścili Egipt, Tunezję i Libię w obawie o represje nowych władz121. Ponadto w wyniku za-wirowań politycznych w  Mali, w  latach 2011–2012, oraz obecności licznych grup dżihadystów na jej północnym terytorium (w tym AQIM i Ruch na rzecz Otwartości i  Dżihadu w  Afryce Zachodniej, MUJAO), podjęto interwencję międzynarodową122 w celu ustabilizowania sytuacji w państwie. Jej skutki spo-tęgowały problemy związane z nielegalną imigracją w państwach takich, jak Libia i  Tunezja, zwiększając presję migracyjną w  kierunku północnych wy-brzeży Morza Śródziemnego.

119 M. Cieślikowska, Włochy wobec nielegalnych imigracji z Tunezji i Egiptu, „Stosunki Międzynarodowe” 2012, t. 45, nr 1, s. 161–162.

120 North Africa in Transition: Mobility, Forced Migration and Humanitarian Cri-ses, Oxford Department of International Development, University of Oxford, 6

May 2011, http://www.rsc.ox.ac.uk/events/north–africa–in–transition [dostęp: 10.09.2013].

121 A. Rizzi, To, co naprawdę czeka Europę, PressEurope, 21 lutego 2011, http://www. presseurop.eu/pl/content/article/511291–co–naprawde–czeka–europe [dostęp: 10.09.2013].

122 Zob. P. Vilanowa, P. Castro, Mali and the Sahel: From Crisis to Military Intervention, [w:] Mediterranean Yearbook 2013, IEMed, 2013, s. 218–221.

Państwa Unii Europejskiej stanęły więc przed dużym wyzwaniem w zakre-sie bezpieczeństwa Europy, konieczności zapewnienia minimum socjalnego imigrantom, znalezienia dla nich miejsca pobytu. Na nowo ujawniły się różni-ce wewnątrz państw członkowskich Unii, co do sposobu rozwiązania tych pro-blemów. Niektórzy w Europie apelowali o większą pomoc dla uchodźców, inni zaś żądali ściślejszej kontroli na zewnętrznych granicach Unii, by powstrzymać tę falę. Głosy wśród państw członkowskich były podzielone, również co do tego, jaki status nadać imigrantom ze świata arabskiego – traktować ich jako uchodźców z prawem do azylu, czy też jako nielegalnych imigrantów123.

Kolejna sprawa dotyczy terroryzmu i przestępczości. Proces zmian w Afry-ce Północnej, upadek dawnych reżimów, próba transformacji państw z auto-rytarnych na bardziej pluralistyczne, na wzór zachodnioeuropejskich demo-kracji, nie tylko zwiększyły aktywność radykalnych organizacji, ale również je wzmocniły. Obywatele poszczególnych państw stali się mniej odporni na radykalne postulaty, a służbom porządkowym będącym w trakcie reform, bra-kowało odpowiedniego przygotowania do radzenia sobie z potencjalnymi za-grożeniami wewnętrznymi.

Arabska Wiosna postawiła pod znakiem zapytania dalszą współpracę go-spodarczą, główne obawy związane były z pytaniem, czy nowe władze zacho-wają wypracowany przez lata charakter i intensywność tej współpracy. Unia musiała ponadto przygotować się na możliwość ograniczeń w  dostawach ropy i  gazu, szczególnie z  Libii. O  ile problemy niekontrolowanego napływ imigrantów dotyczyły w większości południowych państw Unii Europejskiej, to te związane ze źródłami energii warunkują rozwój i bezpieczeństwo całej Europy124. W wyniku Arabskiej Wiosny ceny wzrosły do 90 dolarów za brył-kę ropy, w marcu 2011 roku sięgnęły 110 dolarów, podczas gdy średnia cena w 2009 roku wynosiła 70–80 dolarów. Sytuacja w Libii doprowadziła do prze-rwy w  wydobyciu, a  tym samym wiele fi rm straciło miliony. Jak podkreśla J. Ćwiek-Karpowicz, wzrost cen nie był związany z  realnym zmniejszeniem podaży, w  większości miał podłoże w  politycznych obawach125. Wydarzenia te zbiegły się z pierwszym szczytem energetycznym Rady Europejskiej, zwo-łanym na 4 lutego 2011 roku, podczas którego unijni decydenci, oprócz kwe-stii związanych z budową jednolitego rynku wewnętrznego w zakresie energii, poprawy konkurencyjności, zrównoważonego rozwoju, większą unijną koor-dynacją zewnętrznej polityki energetycznej, dyskutowali na temat problemów

123 M. Cieślikowska, Włochy wobec…, op. cit., s. 162–168.

124 J. Ćwiek-Karpowicz, Protesty społeczne w krajach arabskich a bezpieczeństwo

ener-getyczne Unii Europejskiej, [w:] Bliski Wschód coraz bliżej, red. J. Danecki, S.

Sulow-ski, Elipsa, 2011, s. 168–175.

związanych z bezpieczeństwem dostaw w kontekście zmieniających się uwa-runkowań wewnętrznych w Afryce Północnej126.

Wydarzenia w państwach północnoafrykańskich z początku 2011 roku, ich szybkość oraz dynamika wpłynęły na Unię Europejską nie tylko pod wzglę-dem konieczności radzenia sobie z kwestiami migracji i wspierania nowych rządów, ale przede wszystkim odniesienia się do nadchodzących procesów demokratycznych, wyborów nowych władz, tworzenia przez nie wewnętrz-nych struktur państwowych, zasad konstytucyjwewnętrz-nych, na których będą oparte, a także przestrzegania praw człowieka. Pociągało to za sobą prace nad ułoże-niem relacji z nowymi rządami w Egipcie, Tunezji, Maroku, gdzie w wyborach parlamentarnych zwyciężyły partie islamistyczne. Dotychczas ugrupowania te były izolowane na scenie politycznej w poszczególnych państwach, a nierzad-ko nawet prześladowane, a Unia Europejska przez lata pozostawała obojętne na politykę dyktatorów w tym zakresie.

W świetle wydarzeń z początku stycznia 2011 roku, Unia Europejska po-stawiona została w trudnej sytuacji. Musiała przeformułować swoją koncepcję współpracy opierającą się na poparciu dotychczasowych reżimów i wspierania

status quo. Polityka wsparcia procesu reform gospodarczych, modernizacji

go-spodarki i ograniczenia się do współpracy w zakresie zwalczania terroryzmu, kosztem reform politycznych, jak się okazało – nie sprawdziła się na dłuższą metę. Nieefektywność dotychczasowych form współpracy i oferty skierowanej do państw Afryki Północnej, wpłynęły na konieczność przeglądu dostępnych inicjatyw oraz przeformułowania nieskutecznej strategii. Ponadto Arabska Wiosna stworzyła nowy wymiar między i  wewnątrzregionalnych zależności politycznych oraz  gospodarczych. Afryka Północna stała się miejscem defi -niowania nowych interesów najważniejszych aktorów międzynarodowych, jak Rosji, Stanów Zjednoczonych oraz w szczególności Chin. Aktywność państw Bliskiego Wschodu, szczególnie Turcji oraz grupy państw RWZP, również się zwiększyła. Umiejscowienie Afryki Północnej w szerszym kontekście polityki międzynarodowej jak nigdy dotąd podkreśla złożoność problemów zarówno występujących w regionie, jak i wpływających na politykę unijną.

2.2.2. Stanowisko Unii Europejskiej wobec wydarzeń Arabskiej Wiosny

ze szczególnym uwzględnieniem interwencji w Libii

Protesty w Egipcie i Tunezji z początku 2011 roku zaskoczyły Unię Europejską. Po kilku dniach od ich rozpoczęcia, pojawiły się pierwsze deklaracje ze strony

126 Ibidem, s.  175–176; zob. Europejskie priorytety w  zakresie energii, Prezentacja

J.M. Barroso, przewodniczącego Komisji Europejskiej na szczyt Rady Europejskiej w dniu 4 lutego 2011, s. 1–18, http://ec.europa.eu/europe2020/pdf/energy_pl.pdf [dostęp: 10.09.2013].

organizacji. Catherine Ashton, Wysoka Przedstawiciel ds. Polityki Zagranicz-nej, wygłosiła przemówienie, w  którym podkreśliła, że przestrzeganie zasad demokracji i praw człowieka jest dla Unii sprawą priorytetową, dając tym sa-mym do zrozumienia przywódcy Tunezji, że nie będzie tolerować użycia siły przeciwko ludności cywilnej, dotychczasowy sprzymierzeńca został wezwany do wysłuchania głosu ludu i ustąpienia ze stanowiska127.

UE wraz z innymi podmiotami zewnętrznymi, takimi jak Stany Zjedno-czone, nie była przygotowany na te wydarzenia zmagając się w  tym okresie z dwiema podstawowymi kwestiami. Po pierwsze nowe podejście do polityki zagranicznej, wprowadzone przez Traktat z Lizbony, nie było jeszcze w pełni gotowe. Drugi problem dotyczył faktu, że główny unijny instrument wobec regionu, Europejska Polityka Sąsiedztwa, nie została zaprojektowana jako po-lityka zarządzania kryzysowego, ale raczej jako popo-lityka średnio- i długotermi-nowego zaangażowania UE w najbliższym sąsiedztwie128. Pod wieloma wzglę-dami Arabska Wiosna stanowiła istotny punkt zwrotny dla unijnej polityki śródziemnomorskiej, nigdy wcześniej UE nie wydała tak wielu dokumentów strategicznych, jak to miało miejsce w 2011 roku129. Wśród nich najważniej-sze to wspólny komunikat Catherine Ashton i Komisji Europejskiej, wydany w dniu 8 marca 2011 roku – Partnerstwo na rzecz demokracji i wspólnego

do-brobytu oraz wydany w maju Nowe odpowiedzi do zmian zachodzących w są-siedztwie. Dokument dotyczył kompleksowego przeglądu Europejskiej

Poli-tyki Sąsiedztwa, a prace nad nim rozpoczęto jeszcze na początku 2010 roku w związku z zmianami, odnoszącymi się do kompetencji i struktury Unii, jakie wprowadził Traktat z Lizbony.

UE w  odpowiedzi na kryzysy w  państwach Afryki Północnej stosowała wiele instrumentów, obok nowych deklaracji, miały miejsce wizyty w regionie przedstawicieli UE (komisarzy unijnych, Wysokiego Przedstawiciela do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa oraz delegacji posłów do Parlamentu Europejskiego), a także przedstawicieli poszczególnych rządów państw człon-kowskich. UE i państwa członkowskie były w stałym kontakcie

z organizacja-127 A. de Vasconcelos, Tunisia: a chance for democracy, ISS Analysis, European Union Institute for Security Studies, January 2011, s.  2, http://www.iss.europa.eu/uplo-ads/media/Tunisia_–_A_chance_for_democracy.pdf [dostęp: 10.09.2013]. Zob. R. Youngs, Th e EU and the Arab spring: from munifi cence to geo–strategy, Policy

Brief, FRIDE, no. 100, October 2011, s. 1–6.

128 R.G. Whitman, A.E. Juncos, Th e Arab Spring, the Eurozone Crisis and the Neigh-bourhood: A Region in Flux, „Journal of Common Market Studies” 2012, vol. 50,

s. 150–151.

129 K. Greco, Th e Arab Spring: Where was the EU, and What is it Future Role in the Re-gion, Miami–Florida European Union Center of Excellence, University of Miami,

mi regionalnymi, takimi jak Liga Arabska, Unia Afrykańska, Rada Współpracy Państw Zatoki. Powołany w 2011 roku Specjalny przedstawiciel UE, budował relacje z nowymi aktorami politycznymi, m.in. z Libijską Radą Tymczasową, przedstawicielami partii politycznych i  ruchów oraz z  organizacjami społe-czeństwa obywatelskiego. Powołano również nowe zespoły zadaniowe, np. ds. Tunezji, we wrześniu 2011 roku. Podjęto działania dotyczące alokacji nowych środków fi nansowych dla regionu130.

W odpowiedzi na wydarzenia w Tunezji i Libii, Unia zamroziła środki fi -nansowe osób oraz fi rm związanych z reżimami. W przypadku Libii wprowa-dziła dodatkowo embargo na dostawy uzbrojenia do Libii oraz na import su-rowców energetycznych z Libii oraz zamknęła granice dla osób z najbliższego otoczenia Kaddafi ego131.

Przedstawiciele Hiszpanii, Francji, Cypru, Grecji, Malty i Słowenii zapre-zentowali, w  lutym 2011 roku, propozycję przeformułowania polityki Unii Europejskiej wobec państw basenu Morza Śródziemnego. Premier Hiszpanii zaproponował również utworzenie instytucji dla państw śródziemnomor-skich, na wzór Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju132. Dnia 8 marca 2011 roku Unia przedstawiła nową propozycję skierowaną do państw Afryki Północnej: Partnerstwo na rzecz demokracji i wspólnego dobrobytu. Dokument wskazuje, że partnerstwo opierać się ma na trzech podstawowych zasadach: zróżnicowaniu, warunkowości oraz wspólnej odpowiedzialności, a także do-tyczy wsparcia trzech podstawowych obszarów133. Po pierwsze, Unia powin-na skoncentrować się powin-na kwestiach praw człowieka, reform konstytucyjnych i wymiaru sprawiedliwości, walce z korupcją oraz na działaniach promujących zmiany demokratyczne. Po drugie, powinna wspierać budowę społeczeństwa obywatelskiego, rozwijać bezpośredni dialog z mieszkańcami poszczególnych regionów134. Po trzecie, sektor małych i  średnich przedsiębiorstw powinien otrzymać większą pomoc. Zwrócono także uwagę na poprawę służby zdrowia i systemu edukacji oraz rozwój biedniejszych regionów135. Unia Europejska za-powiedziała również zwiększenie środków fi nansowych dla państw regionu,

130 V. Perthes, Europe and the Arab Spring, [w:] Survival: Global Politics and Strategy, Routledge, London, December 2011, s. 1–13.

131 D. Jankowski, Po „arabskiej wiośnie’’ – „zima” dla europejskiej obrony?, „Bezpie-czeństwo Narodowe” 2011, nr 18, s. 57–60.

132 B. Wojna, Unia Europejska wobec arabskiej wiosny: problemy i  dylematy nowego

partnerstwa, „Sprawy Międzynarodowe” 2011, nr 3, s. 9–10.

133 B. Khader, Th e European Union and the Arab World…, op. cit., s. 35.

134 B. Wojna, Polityka Unii wobec południowych sąsiadów: czas na zmiany, Portal Euro-pa, 17 marca 2011, http://ec.europa.eu/polska/news/opinie/110317_polityka_ue_ wobec_poludniowych_sasiadow_pl.htm [dostęp: 10.09.2013].

w 2011 roku i w kolejnym okresie programowania. Wzmocnienie aktywności Europejskiego Banku Inwestycyjnego oraz otwarcie działalności Europejskie-go Banku Odbudowy i Rozwoju w regionie śródziemnomorskim. Nowością w  strategii jest obietnica objęcia państw śródziemnomorskich programami nakierowanymi na rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich136.

Najwięcej kontrowersji w ramach Unii, w pierwszym półroczu 2011 roku, wywołały kwestie imigracji. Włochy, najbardziej dotknięte problemem, w celu zwrócenie uwagi pozostałych członków Unii zapowiedziały, że przyznają imi-grantom czasowe pozwolenia na pobyt, zgodnie z którym będą mogli się poru-szać po całej strefi e Shengen. Na tą decyzję zareagowała Francja przywracając kontrolę na granicy włosko-francuskiej, odsyłając imigrantów z powrotem do Włoch137. Większość członków Unii również sprzeciwiała się uznaniu imi-grantów za uchodźców, gdyż nie pochodzili z  państw objętych wojną. Poli-tycznego wsparcia udzielił Włochom przewodniczący Komisji Europejskiej Barroso, nawołując do konieczności zastosowania zasady solidarności unijnej i wypracowania wspólnego stanowiska. Jednak przy braku praktycznych we-wnętrznych mechanizmów współpracy w tej kwestii, stało się to niemożliwe138.

W odpowiedzi na rosnącą presję migracyjną, Komisja przyznała dodatko-we fundusze w wysokości ponad 100 mln euro na monitorowanie ewakuacji i repatriacji obywateli państw trzecich. Agencja FRONTEX (Europejska Agen-cja Zarządzania Współpraca Operacyjną na Granicach Zewnętrznych Państw Członkowskich Unii Europejskiej), z  pomocą kilku państw członkowskich, zainicjowała Operację Hermes 2011, udzielając pomocy Włochom w kontroli statków przewożących migrantów i uchodźców139. EUROPOL wysłał zespoły ekspertów do Włoch w celu wsparcia organów ścigania w wykryciu ewentual-nych przestępców spośród zatrzymaewentual-nych osób. Komisja przeznaczyła dodat-kowe 25 mln euro dla Funduszu Granic Zewnętrznych oraz dla Europejskiego Funduszu na rzecz Uchodźców, które były dostępne na podstawie konkretnych wniosków składanych przez państwa członkowskie140.

136 B. Wojna, Unia…, op. cit., s. 15.

137 M. Cieślikowska, Włochy wobec…, op. cit., s. 163; S.K. Isaac, Europe and the Arab

Revolutions. From a  Weak to a  Proactive Response to a  Changing Neighborho-od,„KFG Working Paper”, Th e Transformative Power of Europe, no. 39, May 2012, s. 14–15.

138 Ibidem, s. 163–164.

139 M. Nodzykowski, P. Rakowski, Wydarzenia w Afryce Północnej a przestrzeń

wol-ności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości UE, „Sprawy Międzynarodowe” 2011, nr 3,

s. 25–27.

140 J. Wouters, S. Duque, Th e Arab uprisings and the European Union: in search of a comprehensive strategy, [w:] Th e European Union’s relations with the Southern– Mediterranean in the aft ermath of the Arab Spring, eds. G. Fernandez Arribas, K.

Od kwietnia do maja 2011 roku Komisja Europejska w kilku komunika-tach przedstawiła nowe propozycje w  zakresie migracji. Dotyczą one m.in.: zapewnienia funduszy na pomoc humanitarną, zwiększenie budżetu i  kom-petencji agencji FRONTEX oraz stworzenia bardziej skutecznych narzędzi do jej dyspozycji. Zapowiedziano również uruchomienie specjalnej współpracy Unia Europejska–Tunezja w zakresie nielegalnej imigracji. Unia zapowiedziała wzmocnienie współpracy z innymi organizacjami międzynarodowymi w celu lepszego zarządzania granicami141, takimi jak UNHCR – Urząd Wysokiego Ko-misarza Narodów Zjednoczonych do spraw Uchodźców, MKCK – Międzyna-rodowy Czerwony Krzyż, czy IOM – Międzynarodowa Organizacja do Spraw Migracji142. W dniu 12 maja 2011 roku odbyła się w Brukseli konferencja do-tycząca migracji i przesiedleń. Zaproponowano wdrożenie przez EASO – Eu-ropejski Urząd Wsparcia w Dziedzinie Azylu – specjalnych zespołów wsparcia w celu pomocy władzom państw członkowskich w zarządzaniu i monitorowa-niu osób ubiegających się o azyl. Następnie przedstawiła nowe kompleksowe podejście do kwestii migracji i mobilności w dniu 24 maja 2011 roku143.

Rozpoczęła się również dyskusja na temat przyszłości strefy Shengen. Po nadzwyczajnym szczycie francusko-włoskim, który odbył się 26 kwietnia 2011 roku w  Rzymie, przywódcy Francji i  Włoch w  dokumencie skierowanym do przewodniczącego Rady Europejskiej i  Komisji Europejskiej przedstawili propozycje dotyczące zarządzania granicami zewnętrznymi Unii w  kontek-ście napływu imigrantów z  państw Afryki Północnej. Były one następujące: stworzenie nowego partnerstwa z państwami trzecimi, zmiany w zarządzaniu strefą Schengen, umocnienie solidarności w ramach Unii poprzez m.in. wpro-wadzenie specjalnych mechanizmów fi nansowych umożliwiających podjęcie natychmiastowych działań przez zagrożone państwo, intensyfi kację prac nad europejskim systemem wizowym, utworzenie specjalnej komórki w  ramach FRONTEX, której kompetencje zogniskowane byłyby wokół spraw Morza Śródziemnego oraz najbardziej kontrowersyjny postulat dotyczący możliwości tymczasowego zawieszenia Shengen w sytuacji, gdy dane państwo nie

wywią-141 Komunikat prasowy 3081, posiedzenie Rady Wymiaru Sprawiedliwości i  Spraw Wewnętrznych, Luksemburg, 11–12 kwietnia 2011, http://consilium.europa.eu/

uedocs/NewsWord/PL/jha/121636.doc [dostęp: 10.09.2013].

142 Communication from the Commission to the European Parliament, Th e Council, Th e Economic and Social Committee and the Committee of the Region, Communication on migration, COM (2011) 248 fi nal, Brussels, 4 May 2011.

143 Communication from the Commission to the European Parliament, Th e Council, Th e Economic and Social Committee and the Committee of the Region a  Dialogue for Migration, Mobility and Security with the Southern Mediterranean Countries, COM

zywałoby się z zobowiązań144. W dniach 9–10 czerwca 2011 roku na spotkaniu Rady ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych w Luksemburgu dyskutowano nad koniecznością usprawnienia zarządzania strefą Schengen145. Następnie w połowie lipca 2011 roku w Sopocie, na nieformalnym spotkaniu tego organu, państwa członkowskie dopuściły możliwość czasowego