Zmienny poziom hormonów płciowych w cyklu menstruacyjnym, wpływa nie tylko na fl uktuacje poziomu atrakcyjności, ale też wydaje się modyfi kować preferencje kobiet w stosunku do różnych cech u potencjalnego partnera.
A. Preferencje wysokości i budowy ciała mężczyzny
Kobiety oceniają jako bardziej atrakcyjnych mężczyzn o sylwetce zmaskulinizowa-nej, czyli silniej umięśnionych i o szerszych barkach, głównie w późnej fazie folikularnej i w czasie owulacji (Little i wsp., 2007). Zaznaczyć jednak należy, że preferencja ta doty-czy tylko wyboru partnera do związku krótkoterminowego. Badając preferencje kobiet w wieku 24–36 lat, Pawłowski i Jasieńska (2005) wykazali, że kobiety będące w płodnej fazie cyklu (5–14 dzień cyklu), istotnie częściej preferowały względnie wyższych męż-czyzn. Jeśli wielkość osobnika uznać za jeden z mierników maskulinizacji, to wynik ten
kapiszewska 1.indb 85
zgodny jest z badaniami nad preferowaniem przez kobiety w płodnej fazie cyklu męż-czyzn o zmaskulinizowanej twarzy i budowie ciała.
B. Preferencje męskich twarzy
W płodnym okresie cyklu menstruacyjnego, kobiety niestosujące antykoncepcji hormonalnej, preferują bardziej zmaskulinizowane męskie twarze (Penton-Voak i wsp., 1999, Johnston i wsp., 2001). Ważne jest również to, że ta zmiana preferencji silniej jest zaznaczona wtedy, gdy kobiety wybierają mężczyznę do związku krótkoterminowego. Wyjaśnia się to najczęściej hipotezą „łowienia dobrych genów” dla potomstwa (Th orn-hill i Gangestad, 2008). Preferencję słabiej zmaskulinizowanych męskich twarzy w przy-padku wyboru partnera długoterminowego i w niepłodnej fazie cyklu, tłumaczy się natomiast preferowaniem partnerów, którzy rokują wierność, nie są agresywni i mogą zapewnić odpowiednie inwestycje rodzicielskie.
Ponieważ zmian preferencji, co do męskich twarzy nie zaobserwowano u kobiet sto-sujących antykoncepcję hormonalną, zasadnym wydaje się przypuszczenie, że na zmianę preferencji stopnia maskulinizacji mają wpływ estrogeny i progesteron (Johnston i wsp., 2001). Wpływ hormonów na preferencje kobiet może potwierdzać też to, iż w płod-nej fazie cyklu kobiety generalnie wyżej oceniają atrakcyjność twarzy męskich (Danel i Pawłowski, 2006). Zdania w sprawie tego, który z hormonów najsilniej odpowiada za zmianę preferencji kobiet są jednak podzielone. Niektórzy wskazują na silniejszy wpływ progesteronu (np. Danel i Pawłowski, 2006 dla twarzy, Puts, 2005 dla głosu), a niektórzy estrogenów (Roney i Simmons, 2008). Pierwszy pogląd wydają się potwierdzać badania Jonesa i wsp. (2005), którzy nie wykazali istotnej zależności między szacowanym na podstawie dnia cyklu menstruacyjnego poziomem estrogenów a kobiecymi preferen-cjami. Wpływ estrogenów na preferencje kobiet, potwierdzają natomiast badania Roney i Simmons (2008), którzy wykazali, że wraz ze wzrostem poziomu estradiolu kobiety silniej preferują twarze mężczyzn, którzy mieli wyższy poziom testosteronu. W fazie lutealnej, kobiety mają za to skłonność do wybierania zdrowiej wyglądających męskich twarzy (Jones i wsp., 2005). Na poziomie fi zjologicznym, autorzy tłumaczą to wpływem wysokiego poziomu progesteronu, a z ewolucyjnego punktu widzenia adaptacją zwią-zaną z unikaniem niezdrowych osób przez kobiety w ciąży. Ciekawe jest również to, że w fazie lutealnej kobiety preferują twarze mężczyzn i kobiet, które są podobne do ich własnych twarzy (DeBruine i wsp., 2005), co tłumaczy się chęcią otaczania się w nie-płodnej fazie cyklu osobami spokrewnionymi.
Oprócz estrogenów i progesteronu, również testosteron (T), którego poziom wzrasta stopniowo od menstruacji do owulacji, może wpływać na zmieniające się preferencje kobiet (Welling i wsp., 2007). Okazało się, bowiem, że kobiety mające wysoki poziom T preferowały silniej zmaskulinizowane twarze i to zarówno u mężczyzn, jak i u ko-biet. Jeśli więc istotnie kobiece preferencje są różne w płodnej i niepłodnej fazie cyklu,
87
powyższe badania wskazują, że odpowiadać za nie mogą fl uktuacje poziomu kilku hor-monów płciowych.
W badaniach nad preferencjami kobiet w stosunku do symetrii męskich twarzy uzy-skano sprzeczne wyniki (przegląd w Th ornhill i Gangestad, 2008). Możliwe, że symetria męskiej twarzy nie jest tak istotnym wskaźnikiem jakości genetycznej mężczyzny, jak poziom maskulinizacji.
Większość badań, w których wykazano zróżnicowanie kobiecych preferencji w sto-sunku do stopnia maskulinizacji twarzy mężczyzny w zależności od fazy cyklu, przepro-wadzonych zostało na twarzach modyfi kowanych za pomocą programu komputerowe-go (np. programu Psychomorph). W badaniach na zdjęciach prawdziwych mężczyzn, oceny atrakcyjności mężczyzn w zależności od maskulinizacji oraz symetrii ich twarzy i ciał, okazały się jednak być takie same w płodnej i niepłodnej fazie cyklu (Peters i wsp., 2009). Należy podkreślić, że w badaniach tych oceniono fazę cyklu kobiety na pod-stawie zbadanego poziomu hormonów. Wynik ten kwestionuje cykliczną zmienność preferencji kobiet, co do badanych cech morfologicznych na rzeczywistych, a nie kom-puterowo skonstruowanych (możliwe, że silniej akcentujących różnice w maskulinizacji i/lub symetrii) bodźcach.
C. Preferencje męskiego głosu i zapachu
Chociaż kobiety generalnie preferują niskie męskie głosy, preferencja ta jest silniej-sza w płodnej fazie cyklu i gdy chodzi o wybór partnera do związku krótkotrwałego (Feinberg i wsp., 2006). Wyniki te potwierdzają hipotezę „dobrych genów”, a zatem pre-ferowanie przez kobiety w płodnej fazie cyklu, męskich cech, sygnalizujących wyższy poziom maskulinizacji i w związku z tym korzyści genetycznych dla potomstwa.
Wrażliwość węchowa kobiety zmienia się w cyklu menstruacyjnym. Badania wska-zują, że kobiety są bardziej tolerancyjne na „nieprzyjemne” męskie zapachy w środko-wej fazie cyklu (Grammer, 1993). Badania Rantala i współpracowników (2006) wska-zują, że chociaż ocena atrakcyjności zapachu męskich koszulek nie różni się znacznie w zależności od fazy cyklu oceniających kobiet, to generalnie wyżej oceniany jest za-pach mężczyzn, przez kobiety w płodnej fazie cyklu. Taka zmiana postrzegania zaza-pachu mężczyzny może wpływać albo na sam wybór partnera, albo na przykład na częstość zachowań seksualnych inicjowanych przez kobiety (Grammer, 1993).
Kobiety w płodnej fazie cyklu wydają się również preferować zapach mężczyzn, któ-rzy są bardziej symetryczni (za Th ornhill & Gangestad, 2008). Co ciekawe, w niepłodnej fazie cyklu kobiety nie różnicowały powabu męskiego zapachu w kontekście jego syme-trii ciała. Badania przeprowadzone w Teksasie (Singh i Bronstad, 2001) potwierdziły, że kobiety oceniają zapach mężczyzn o symetrycznych ciałach jako najbardziej seksowny i przyjemny oraz wykazały, że w okresie płodnym, kobiety preferują też zapach męż-czyzn kompatybilnych z nimi pod względem immunologicznym.
kapiszewska 1.indb 87