wnioski z badań ankietowych
Cooperation between public and school libraries in the context of supporting readership among children and youths – selected conclusions based on the results of surveys
Streszczenie
W artykule zaprezentowano wybrane wnioski z badań ankietowych na temat współpracy bibliotek publicznych i szkolnych w realizacji zadań Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa przeprowadzonych w 2016 r. w bibliotekach publicznych i szkolnych uczestniczących w pilotażowym programie zakupu nowości do bibliotek publicznych w partnerstwie ze szkolnymi (Priorytet 2/2014).
Słowa kluczowe: współpraca bibliotek publicznych i szkolnych, cele współpracy, formy współpracy, efekty współpracy, Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa.
Summary
The article presents selected conclusions drawn from the results of surveys on cooperation between public and school libraries implementing the National Program for the Development of Reading, conducted in 2016 in public and school libraries participating in a pilot program of purchasing new books for the public libraries in partnership with the school ones (Priority 2/2014).
Keywords: cooperation between public and school libraries, cooperation goals, forms of cooperation, effects of cooperation, National Program for the Development of Reading.
Współpraca bibliotek publicznych i szkolnych w ostatnich 4 latach na-biera szczególnego znaczenia i znaczącej dynamiki, co jest bezpośrednio zwią-zane z włączaniem bibliotek szkolnych i pedagogicznych do realizacji zadań Na-rodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa, który to proces przebiegał w kilku etapach, począwszy od 2014 r.
W 2014 r. po raz pierwszy biblioteki szkolne zostały uwzględnione przy zakupie nowości dla uczniów w pilotażowym programie Priorytet 2 Zakup no-wości wydawniczych do bibliotek publicznych zgodnie z potrzebami partner-skich bibliotek szkolnych (szkół stopnia podstawowego i gimnazjów) z kwotą 3 mln zł. Projekt skierowany był do bibliotek publicznych, które nawiązały współpracę z bibliotekami szkolnymi w celu zwiększenia poziomu czytelnictwa wśród dzieci i młodzieży oraz poprawy jakości obsługi czytelniczej tych grup poprzez zakup nowości wydawniczych1.
Decyzja Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego o urucho-mieniu w 2014 r. Priorytetu 2, umożliwiająca włączenie bibliotek szkolnych do programu zakupu nowości, była odpowiedzią na alarmujące od kilku lat in-formacje ze strony nauczycieli bibliotekarzy o braku środków na zakupy naj-nowszej literatury dla młodych czytelników do zasobów szkolnych placówek, o czym donosił raport Biblioteki w Polsce. Stan na 2012 r.2
Zgodnie z regulaminem do udziału w programie Priorytet 2 w 2014 r. za-kwalifikowano 416 wniosków złożonych przez biblioteki publiczne na zakup no-wości w partnerstwie z 1174 bibliotekami szkolnymi. Biblioteki publiczne na zakup nowości zgodnie ze wskazaniami partnerskich bibliotek szkolnych wydały kwotę w wysokości 3 389 913 zł (z dotacji rządowej i wkładu własnego organizatora)3.
Priorytet 2 w 2014 r. jako pierwszy program skierowany pośrednio do bibliotek szkolnych miał znaczenie dla podjętych przez MEN decyzji zainicjo-wania programu Rządowy program wspierania w 2015 r. organów prowadzą-cych szkoły podstawowe i szkoły artystyczne realizujące kształcenie ogólne w zakresie szkoły podstawowej w obszarze rozwijania zainteresowań uczniów przez promocję czytelnictwa wśród dzieci i młodzieży – „Książki naszych marzeń”4, w którym wzięły udział 10 244 szkoły podstawowe publiczne i nie-publiczne. Koszty poniesione na zakup nowości do bibliotek szkolnych w tym
1 Priorytet 2/2014 realizowany był w ramach Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa na lata 2014–2020.
2 Biblioteki w Polsce. Stan na 2012 r., http://ksiegarnia.bn.org.pl/s/wyniki/k/wolny/, [dostęp: 1.02.2018].
3 Omówienie efektów realizacji tego pilotażowego programu na podstawie analizy dokumentacji Priorytetu 2/2014: Walczewska-Klimczak G., Partnerstwo bibliotek publicznych i szkolnych – z doświadczeń realizacji pilotażowego programu zakupu nowości do bibliotek publicznych w partnerstwie ze szkolnymi (Priorytet 2/2014) [W:] M. Antczak (red.), Inspiracje czytelnicze młodego pokolenia, Łódź – Warszawa, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, SBP, 2017, s. 37-56.
4 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 maja 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków, form i trybu realizacji Rządowego programu wspierania w 2015 r. organów prowadzących szkoły podstawowe i szkoły artystyczne realizujące kształcenie ogólne w zakresie szkoły podstawowej w obszarze rozwijania zainteresowań uczniów przez promocję czytelnictwa wśród dzieci i młodzieży – „Książki naszych marzeń”, Dz. U. z 2015 r., poz. 759.
roku wyniosły 19 867 099 zł. Na tę kwotę złożyły się zarówno środki z rezerwy celowej budżetu państwa, jak i wkład własny organów prowadzących szkoły5.
Natomiast w 2016 r. MEN wspólnie z MKiDN przystąpiło już do wie-loletniego Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa Narodowego w latach 2016–20206. W ramach Priorytetu 3 Rozwijanie zainteresowań uczniów przez promowanie i wspieranie rozwoju czytelnictwa wśród dzieci i młodzieży, w tym zakup nowości wydawniczych organy prowadzące szkoły oraz biblioteki pedagogiczne mogą otrzymać wsparcie finansowe na zakup książek do biblio-tek tak szkolnych, jak i pedagogicznych (Dz. U. poz. 1667)7. Środki finansowe na ten cel w latach 2016–2020 z budżetu państwa będą wynosiły 150 mln zł (w każdym roku 30 mln zł, która to kwota ma być powiększana o wkład własny organizatora szkoły).
W 2016 r. w ramach Priorytetu 3 z dotacji skorzystały 4042 szkoły (w tym 152 szkoły niepubliczne), a całkowity koszt poniesiony na zakup książek wyniósł 37 316 383 zł8.
Dane dotyczące liczby bibliotek – beneficjentów Priorytetu 3 NPRCz w 2017 r. będą znane w marcu br.
Celem głównym realizacji wszystkich wymienionych tu programów było uatrakcyjnienie księgozbiorów bibliotek biorących w nim udział oraz wzmocnienie ich potencjału i roli. Natomiast do jednego z najważniejszych ce-lów szczegółowych zaliczono rozwój współpracy pomiędzy bibliotekami szkol-nymi a bibliotekami publiczszkol-nymi i bibliotekami pedagogiczszkol-nymi.
5 Sprawozdanie z realizacji Rządowego programu wspierania w 2015 r. organów prowadzących szkoły podstawowe i szkoły artystyczne realizujące kształcenie ogólne w zakresie szkoły podstawowej w obszarze rozwijania zainteresowań uczniów przez promocję czytelnictwa wśród dzieci i młodzieży – „Książki naszych marzeń” – Warszawa, wrzesień 2016, MEN na prawach maszynopisu.
6 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 października 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków, form i trybu realizacji Priorytetu 3 „Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa” dotyczącego wspierania w latach 2016-2020 organów prowadzących szkoły oraz biblioteki pedagogiczne w zakresie rozwijania zainteresowań uczniów przez promocję i wspieranie czytelnictwa dzieci i młodzieży, w tym zakup nowości wydawniczych, Dz. U. z 2015 r., poz. 1667.
7 Zgodnie z założeniami Priorytetu 3 NPRCz wsparcie finansowe w ramach Programu może być udzielone organom prowadzącym:
a) publiczne i niepubliczne: szkoły podstawowe, gimnazja, szkoły ponadgimnazjalne, z wyłączeniem przedszkoli i szkół dla dorosłych; szkoły artystyczne realizujące kształcenie ogólne;
b) szkoły, zespoły szkół i szkolne punkty konsultacyjne przy przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych i przedstawicielstwach wojskowych Rzeczypospolitej Polskiej działające w ramach Ośrodka Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą;
c) publiczne i niepubliczne biblioteki pedagogiczne. Dofinansowanie przysługuje jednorazowo dla jednej szkoły w czasie trwania programu, czyli w latach 2016–2020.
8 Sprawozdanie z realizacji Priorytetu 3 „Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa” za 2016 rok, Warszawa, marzec 2017, MEN na prawach maszynopisu.