CzĊĞciowych i caáoĞciowych propozycji reformy WPR jest bardzo duĪo.
Nie sposób jest zaprezentowaü i odnieĞü siĊ do wszystkich z nich, dlatego w tym podrozdziale skoncentrowano siĊ na jedynie kilku przykáadach.
Intrygującą, caáoĞciową propozycjĊ dáugoterminowej reformy WPR przedstawiáa grupa ekspertów skupionych w ramach International Panel of Experts on Sustainable Food Systems. To forum postuluje stworzenie caáoĞcio-wej polityki ĪywnoĞciocaáoĞcio-wej bazującej na zrównowaĪonych systemach Īywno-Ğciowych. W ramach tej koncepcji wskazano na piĊü celów, które wyznaczają ksztaát proponowanej polityki. Obejmują one:
1. Zapewnienie dostĊpu do gruntów, wody i zdrowych gleb;
2. Systemy odbudowujące odpornoĞü klimatyczną oraz zdrowe ekosystemy rol-nicze;
3. Promowanie wystarczającej, zdrowej i zrównowaĪonej diety dla wszystkich;
4. Budowanie bardziej sprawiedliwych, krótszych i czystszych áaĔcuchów Īyw-noĞci;
5. Sprawienie, Īe handel bĊdzie sáuĪyá zrównowaĪonemu rozwojowi.
Ponadto, w opracowaniu tym zaproponowano przeksztaácenie WPR w litykĊ obejmującą caáoĞü systemów ĪywnoĞciowych. Jak wyglądaü powinno po-dejĞcie do transformacji polityki rolnej UE oparte na tej koncepcji w perspekty-wie krótko- i dáugookresowej pokazuje tabela 7. Przeksztaácenie WPR w polity-kĊ systemów ĪywnoĞciowych wymaga zmian w sposobie tworzenia polityki oraz paradygmatów (tab. 8). Wydaje siĊ, Īe o ile dziaáania na poziomie admini-stracyjnym, zwáaszcza te dotyczące krótkiego okresu, mogą byü bez wiĊkszego problemu wdroĪone, to juĪ na gruncie zmiany caáej architektury i filozofii two-rzenia i dziaáania WPR czy jej nastĊpczyni wciąĪ są praktycznie niemoĪliwe do realizacji, co związane jest zarówno ze zbyt duĪą inercją oraz siáą lobby rolni-czego, jak i krótkowzrocznoĞcią polityków na róĪnych szczeblach w odniesieniu
do sposobu wspierania sektora rolnego. WiĊkszoĞü odpowiedzialnych za two-rzenie polityki rolnej praktycznie nie dostrzega strony popytowej, czyli wyma-gaĔ i potrzeb konsumentów.
Tabela 7. Dziaáania niezbĊdne do stworzenia polityki sprzyjającej stworzeniu zrównowaĪonych systemów ĪywnoĞciowych w UE
Krótkookresowe propozycje ĝrednio- i dáugookresowe propozycje Stworzenie stanowiska zastĊpcy
przewodni-czącego KE ds. zrównowaĪonych systemów ĪywnoĞciowych
Opracowanie tablicy wyników zrównowaĪo-nej ĪywnoĞci lub planu dziaáaĔ sáuĪącego Ğledzeniu postĊpów we wdraĪaniu Wspólnej Polityki ĩywnoĞciowej
Wyznaczenie odpowiedzialnego za ĪywnoĞü w kaĪdej dyrekcji generalnej, aby zapewniü kooperacjĊ miĊdzy sektorami
Stworzenie grupy zadaniowej ds. zrównowa-Īonej ĪywnoĞci w ramach European Political Strategy Centre
Stworzenie grupy ds. ĪywnoĞci w Parlamen-cie Europejskim
Wsparcie stworzenia rady unijnej polityki ĪywnoĞci
Wprowadzenie partycypacji do procesu oce-ny innowacji technologiczoce-nych
WdroĪenie mechanizmów koordynacji, dzie-lenia siĊ dobrymi praktykami i uczenia siĊ na poziomie UE w zakresie lokalnych i teryto-rialnych inicjatyw (w tym polityki ĪywnoĞci na poziomie miast i regionów)
ħródáo: International Panel of Experts on Sustainable Food Systems (2019), s. 37.
Pierwszy z tych celów odnosi siĊ do obu filarów WPR, ale takĪe do regu-lacji związanych ze Ğrodowiskiem, w tym ramowej dyrektywy wodnej (dyrek-tywa 2000/60/WE) i dyrektywy azotanowej (dyrek(dyrek-tywa Rady z dnia 12 grudnia 1991 r. dotycząca …). Związany jest równieĪ z dobrowolnymi wytycznymi od-powiedzialnego zarządzania sprawami ziemi, ryboáówstwa i lasów w kontekĞcie bezpieczeĔstwa ĪywnoĞciowego w kraju (ang. Voluntary Guidelines on the Re-sponsible Governance of Tenure – VGGT) przygotowanymi przez FAO, polity-ki spójnoĞci UE oraz krajowej politypolity-ki paĔstw czáonkowspolity-kich w zakresie go-spodarki ziemią.
Autorzy tej koncepcji wskazują na to, Īe obecny ksztaát WPR nie sáuĪy zrównowaĪonemu rolnictwu i wymieniają wiele luk i mankamentów obecnej WPR. JednoczeĞnie przedstawiają liczne propozycje poprawy tego stanu rzeczy (tab. 9).
Tabela 8. Transformacja w kierunku zrównowaĪonego systemu ĪywnoĞciowego
Wyszczególnienie Dotychczasowe podejĞcie WPR Zintegrowana polityka ĪywnoĞciowa Kto tworzy
poli-tykĊ?
Dominująca rola DG ds. Rolnictwa, Komisji Rolnictwa PE, Rady ds.
Rolnictwa i interesariuszy z sektora agrobiznesu; napiĊcia miĊdzy rolni-kami i grupami związanymi ze Ğro-dowiskiem, zdrowiem, przeciwdzia-áaniem ubóstwu, konsumentem oraz miĊdzy tymi grupami
Rolnictwo, zdrowie, Ğrodowisko, prze-ciwdziaáanie ubóstwu mają tĊ samą po-zycjĊ co wspóátwórcy polityki zasobach z zakresu polityki rolnej;
podstawowe wymogi poáączenia tych celów na poziomie krajowym
Cele dotyczące caáego systemu Īywno-Ğciowego z peáną paletą narzĊdzi i zaso-bów; warunkowoĞü miĊdzysektorowa (np. páatnoĞci uzaleĪnione od krajowych postĊpów w prowadzaniu zdrowego za-rządzanie z mechanizmami uczenia siĊ i wzrostem wsparcia dla lokalnego eks-perymentowania
Koncentracja na zmniejszaniu ukrytych kosztów (np. klimatyczne/zdrowotne efekty zewnĊtrzne), sprawiedliwe dzie-lenie siĊ kosztami w ramach áaĔcucha ĪywnoĞci; zapewnienie opáacalnoĞci produkcji zdrowej ĪywnoĞci Innowacje Koncentracja na technologicznych
innowacjach produktowych o
OdpornoĞü OdpornoĞü bazująca na zarządzaniu ryzykiem i staáe wsparcie dochodów
Budowanie dáugookresowej odpornoĞci poprzez agroekologiĊ, dywersyfikacjĊ i áaĔcuchy oparte na wartoĞci ħródáo: International Panel of Experts on Sustainable Food Systems (2019), s. 33.
Drugi z celów dotyczy systemów odbudowujących odpornoĞü klimatycz-ną oraz zdrowe ekosystemy rolnicze. Cel ten związany jest zarówno z oboma filarami WPR, jak i polityką spójnoĞci, badaĔ i innowacji, polityką konkurencji, doradztwem rolniczym, handlem zagranicznym, jak i regulacjami Ğrodowisko-wymi i klimatycznymi. W tym zakresie obecna WPR wykazuje wiele luk i man-kamentów (tab. 10). Autorzy tej propozycji przekonują, Īe konieczna jest zmia-na paradygmatu WPR, zmia-nauki i doradztwa rolniczego i skoncentrowanie siĊ zmia-na agroekologii. Mianem agroekologii okreĞla siĊ wykorzystywanie wiedzy z
za-kresu ekologii do ksztaátowania systemu ĪywnoĞciowego14. Zdaniem autorów omawianej propozycji reformy WPR, na rozwój obszarów wiejskich powinno siĊ przeznaczaü co najmniej 50% Ğrodków WPR, a wiĊkszoĞü tej puli powinna byü wykorzystywana na dziaáania proĞrodowiskowe. JednoczeĞnie postulują utrzymanie páatnoĞci bezpoĞrednich przy rosnącym poziomie warunkowoĞci, czyli wymagaĔ Ğrodowiskowych stawianych rolnikom jako warunek uzyskania wsparcia.
Trzeci cel związany jest z dietą i odnosi siĊ do promowania zdrowej i zrównowaĪonej diety (tab. 11). KoniecznoĞü uwzglĊdnienia tej kwestii wynika ze skali problemu z otyáoĞcią i związanymi z nią chorobami cywilizacyjnymi, jak cukrzyca typu 2 czy nadciĞnienie. Obecny model taniej ĪywnoĞci sprzyja záym nawykom Īywieniowym. Dieta bazująca na niezdrowych, wysoko prze-tworzonych produktach jest znacznie taĔsza niĪ dieta oparta na produktach ni-skoprzetworzonych i bogata w owoce i warzywa. Ponadto, takĪe dostĊpnoĞü przestrzenna niezdrowych produktów jest znacznie wiĊksza, gdyĪ tego typu ĪywnoĞü z uwagi na to, Īe nie psuje siĊ tak áatwo jak ĞwieĪe produkty jest do-stĊpna w wiĊkszej liczbie punktów sprzedaĪy. Naturalnie problem zdrowej lub niezdrowej diety związany jest równieĪ z nawykami i przyzwyczajeniami kon-sumentów. W związku z tym realizacja tego celu wymaga podjĊcia dziaáaĔ w róĪnych obszarach.
Czwarty cel dotyczy usprawnienia áaĔcuchów dostaw ĪywnoĞci (tab. 12).
Mają siĊ one staü krótsze, czystsze i bardziej sprawiedliwe. Problem dáugoĞci áaĔcuchów dostaw ĪywnoĞci jest od wielu lat przedmiotem dyskusji i znaczenie tej kwestii podkreĞla siĊ takĪe w dokumentach KE dotyczących WPR. TakĪe w zakresie relacji miĊdzy rolnikami i pozostaáymi uczestnikami áaĔcuchów do-staw ĪywnoĞci podejmowane są róĪne dziaáania, czego przykáadem jest projekt dyrektywy, który zawiera zakaz stosowania szeregu niekorzystnych dla rolni-ków praktyk handlowych (COM(2018)173). Natomiast w odniesieniu do
áaĔcu-
14 MoĪliwoĞci agroekologii w odniesieniu do europejskiego rolnictwa szeroko przedstawiono w publikacji Poux i Alberta (2018). Prezentuje ona wyniki projektu badawczego Ten Years For Agroecology (TYFA). „Scenariusz TYFA opiera siĊ na powszechnym wdroĪeniu agroek-ologii i przewiduje:
- stopniowe wycofywanie importu biaáka roĞlinnego i przejĞcie na zdrowszą dietĊ do roku 2050;
- spadek produkcji rolnej o 35% w porównaniu z 2010 r. (w kcal);
- zapewnienie zdrowej ĪywnoĞci dla Europejczyków przy zachowaniu zdolnoĞci eksporto-wych;
- zmniejszenie globalnego Ğladu ĪywnoĞci w Europie;
- redukcjĊ emisji gazów cieplarnianych w sektorze rolnym maksymalnie o 40%;
- odzyskanie róĪnorodnoĞci biologicznej i ochronĊ zasobów naturalnych” (Poux, Albert, 2018, s. 1).
chów dostaw ĪywnoĞci nie podejmuje siĊ dotychczas kwestii ich ekologicznej czystoĞci, choü KE podejmuje dziaáania z zakresu ograniczenia stosowania opa-kowaĔ plastikowych w ramach strategii przeksztaácania unijnej gospodarki w gospodarkĊ o obiegu zamkniĊtym.
Piąty cel związany jest z handlem miĊdzynarodowym, który dla sektora rolno-spoĪywczego UE ma szczególnie duĪe znaczenie (tab. 13). W tym zakre-sie postuluje siĊ zwiĊkszenie zrównowaĪenia handlu i uwzglĊdnienie kwestii Ğrodowiskowych w prowadzonej polityce handlowej.
Tabela 9. Instrumenty polityki UE sáuĪące zapewnieniu dostĊpu do ziemi, wody i zdrowych gleb Luki i mankamenty w obecnych dziaáaniach Propozycje krótkookresowe Propozycje Ğrednio- i dáugookresowe Sprzeczne cele dotyczące uĪytkowa- nia ziemi w obecnej WPR PáatnoĞci dla máodych rolników dostĊp- ne są w ramach WPR, ale obecny sys- tem páatnoĞci obszarowych premiuje duĪe gospodarstwa rolne, podnosząc ceny ziemi rolniczej, co zachĊca do koncentracji ziemi i utrudnia wejĞcie do sektora Reforma páatnoĞci bezpoĞrednich po- przez: 1. Zastąpienie kryterium ziemi zestawem kryteriów (intensywnoĞü pra- cy, wielkoĞü gospodarstwa, specyfika regionalna, itp.) z obowiązkową redy- strybucją sáuĪącą wsparciu maáych go- spodarstw; 2. Capping páatnoĞci; 3. De- finicja aktywnego rolnika na poziomie UE; 4. Wprowadzenie % minimum páatnoĞci dla máodych rolników
Stworzenie w kaĪdym paĔstwie czáon- kowskim agencji zagospodarowania przestrzennego jako warunku urucho- mienia Ğrodków WPR WdroĪenie dobrowolnych wytycznych odpowiedzialnego zarządzania ziemią ZaáoĪenie unijnego obserwatorium ryn- ku ziemi Fragmentaryzacja zarządzania Ğrodowi- skiem i niedostrzeganie problematyki zdrowia gleb. WdraĪanie polityki Ğro- dowiskowej (jak dyrektywa wodna) jest utrudnione przez politykĊ rolną promu- jącą produkcjĊ rolną na duĪą skalĊ, nie- zrównowaĪone strategie gospodarki przestrzennej i luki we wdraĪaniu
regu-Reforma warunkowoĞci w I filarze WPR i uwzglĊdnienie wybranych kwe- stii z dyrektyw dotyczących wody, azo- tu i pestycydów oraz uwzglĊdnienie drzew jako elementów krajobrazu
PrzyjĊcie unijnej dyrektywy o glebach i ziemi, aby poáączyü zrównowaĪon gospodarkĊ przestrzenną ze zdrowym glebami i skoordynowaü to z dyrektyw wodną; wáączenie nowego zarządzania glebami do warunkowoĞci w ramach WPR Wygaszenie wszystkich inicjatyw zwią- zanych z biopaliwami w ramach dyrek- tywy o energii odnawialnej
lacji i instrumentów polityki. TakĪe wykraczające poza politykĊ rolną kwe- stie, jak zanieczyszczający páaci i brak powiązania miĊdzy zarządzaniem zie- mią i glebą
Ustanowienie unijnego centrum zarzą- dzania danymi o wodzie w celu wspie- rania monitoringu w paĔstwach czáon- kowskich Powierzenie europejskiemu centrum danych o glebach i monitorowania po- zostaáoĞci po pestycydach w glebie UzaleĪnienie dostĊpu do funduszy strukturalnych od zrównowaĪonego wykorzystywania ziemi w ramach zin- tegrowanego terytorialnego systemu planowania systemów ĪywnoĞciowych
Wyznaczenie obszarów permanentnie rolniczej ziemi dla celów produkcji ĪywnoĞci w UE Promowanie agroekologicznego zarzą- dzania glebami w ramach doradztwa rolniczego ħródáo:International Panel of Experts on Sustainable Food Systems (2019), s. 43.
Tabela 10. Dziaáania sáuĪące odbudowie odpornoĞci klimatycznej i zdrowych systemów agrorolniczych Luki i mankamenty w obecnych dziaáaniach Propozycje krótkookresowe Propozycje Ğrednio- i dáugookresowe Niewystarczające ambicje w odniesieniu do klimatu. Wiodąca rola wsparcia do- chodów w ramach WPR oznacza to, Īe nadal wspierane są bardzo zanieczyszcza- jące Ğrodowisko formy rolnictwa, podczas gdy programy Ğrodowiskowe i warunko- woĞü WPR są bardzo nieskuteczne. Pro- pozycje reformy WPR niosą ryzyko zwiĊkszenia tych problemów i wyĞcig o coraz mniej restrykcyjne wymogi z przy- znaniem paĔstwom czáonkowskim swo- body projektowania dziaáaĔ WPR, za- miast ustanowienia wspólnych unijnych wskaĨników zrównowaĪenia
Przeznaczenie przynajmniej 50% Ğrod- ków WPR na 2 filar WPR i wprowadze- nie premii agroekologicznej w ramach 2 filaru. Kryteria dostĊpu oparte na: 1) wskaĨnikach produktu okreĞlonych na poziomie UE (w tym rotacja upraw, dy- wersyfikacja, zintegrowane zarządzanie chorobami, produkcja pasz w gospodar- stwach); 2) agroekologiczne doradztwo rolnicze; 3) rolnictwo wspierane przez spoáeczeĔstwo, programy ubezpieczeĔ wzajemnych
Przeznaczenie caáoĞci Ğrodków WPR na dostarczanie usáug pu- blicznych w ramach jednego filaru (poáączenie zasady wzajemn zgodnoĞci ze zaktualizowanymi wskaĨnikami agroekologicznymi) Brak podjĊcia problemu oddziaáywania produkcji zwierzĊcej, która ma powaĪ- ne negatywne skutki dla stanu Ğrodowi- ska. Wymagane jest podjĊcie natychmia- stowych kroków w celu ograniczenia gĊ- stoĞci obsady i ograniczenie zaleĪnoĞci od importowanych pasz proteinowych. Do- tychczasowe próby zmian w tym zakresie
Przeznaczenie páatnoĞci powiązanych z produkcją na roĞliny wiąĪące azot, trwaáe pastwiska, produkcjĊ warzyw i owoców oraz drzewa (systemy rolno-leĞne)
Likwidacja wszystkich páatno powiązanych z produkcją ZwiĊkszenie warunkowoĞci páatnoĞci bezpoĞrednich po przeglądzie regulacji Ğrodowiskowych Likwidacja rutynowego stosowania wszelkich chemikaliów
poprzez dywersyfikacjĊ produkcji byáy niewystarczające. UzaleĪnienie wsparcia WPR od stworze- nia krajowych celów redukcji stosowania antybiotyków i skuteczniejsze wdraĪanie regulacji dotyczących leków i pasz wete- rynaryjnych
Wprowadzenie ograniczeĔ w wiel- koĞci obsady zwierząt Poleganie na rozwiązaniach technolo- gicznych. Wysoko zaawansowane inno- wacje są promowane w ramach badaĔ UE, polityki rolnej i doradczej. Te rozwiązania przynoszą efektywnoĞü, ale równieĪ utrwalają dotychczasowe modele produk- cji, które bazują na praktykach, które nie są zrównowaĪone Ğrodowiskowo i spo- áecznie
Koncentracja na badaniach dotyczących agroekologii Ocena innowacji uwzglĊdniaj zasadĊ ostroĪnoĞci i wszystkie aspekty zrównowaĪenia Wáączenie innowacji cyfrowych do sys- temów agroekologicznych opierających siĊ na dostĊpnych badaniach; dzielenie siĊ danymi i wyposaĪeniem w ramach koope- ratyw Dalszy rozwój i aktualizacja wskaĨników produktu i efektu praktyk agroekologicz- nych we wspóápracy European Environ- ment Agency, Joint Research Centre i FAO
Wsparcie otwartych baz danych i wáączenie uĪytkowników do ich rozwoju Poleganie na przemyĞle w zakresie wie- dzy, nakáadów i konsultacji. Wraz ze spadającym wsparciem publicznym bada- nia w zakresie rolnictwa i innowacji są coraz czĊĞciej finansowane przez sektor prywatny, który koncentruje siĊ na popra- wie nakáadów produkcyjnych wykorzy- stywanych przez rolnictwo. Brak
inwesty-Zobowiązanie paĔstw UE do rozwiniĊcia niezaleĪnego systemu doradztwa w opar- ciu o rozdzielenie sprzedaĪy i dziaáaĔ do- radczych, wprowadzenie minimalnych standardów jakoĞci, zasiĊg terytorialny i zdolnoĞü do wspierania transformacji w kierunku agroekologii jako warunków do uruchomienia páatnoĞci WPR Zbudowanie zintegrowanego sys- temu wiedzy i innowacji rolniczych w UE skoncentrowanego na bada- niach z zakresu agroekologii
cji i prywatyzacja systemu doradztwa rol- niczego prowadzą do wystĊpowania luk w zrównowaĪonym zarządzaniu ziemią i glebami, co powoduje braki we wdraĪaniu regulacji Ğrodowiskowych UE
Certyfikacja doradztwa rolniczego na po- ziomie UE Powiązanie zasad handlu nasiona- mi i wsparcia EIP-AGRI z wpro- wadzaniem na rynek tradycyjnych ras zwierząt i gatunków ro stosowanych do lokalnych warun- ków
W ramach regulacji dotyczących fuzji blokowanie fuzji firm z sektora agrobiz- nesu prowadzących do nadmiernej kon- centracji danych o gospodarstwach rol- nych ZwiĊkszenie zasiĊgu oddziaáywania EIP- AGRI i dalszy nacisk na wymianĊ miĊdzy rolnikami i praktyki agroekologiczne ħródáo: International Panel of Experts on Sustainable Food Systems (2019), s. 53.
Tabela 11. Dziaáania sáuĪące promowaniu wystarczającej, zdrowej i zrównowaĪonej diety dla wszystkich Luki i mankamenty w obecnych dziaáaniach Propozycje krótkookresowe Propozycje Ğrednio- i dáugookresowe NiezdolnoĞü do zbudowania zdrowe- go Ğrodowiska ĪywnoĞciowego. Dieta jest uzaleĪniona od fizycznej bliskoĞci sieci sprzedaĪy i szerszego Ğrodowiska ĪywnoĞciowego. JednakĪe, twórcy poli- tyki są niechĊtni do podejmowania dziaáaĔ do zmieniania przestrzeni pu- blicznej, zmiany stylu Īycia, przyzwy- czajeĔ konsumentów i promowania zdrowej diety. PrzedsiĊbiorstwa pry- watne ksztaátują sprzedaĪ, zachĊcają konsumentów do niezdrowej ĪywnoĞci i sprzedają ĪywnoĞü Ğmieciową dzie- ciom. Dziaáania promujące zdrową ĪywnoĞü nie są wystarczające
Stworzenie planu dziaáania dotyczącego otyáoĞci dzieci, który byáby corocznie aktu- alizowany
PrzyjĊcie unijnej dyrektywy doty- czącej produktów o wysokiej za- wartoĞci táuszczu, soli lub cukru oraz produktów wysoko przetwo- rzonych. Ma ona obejmowa zakaz reklamowania produkt o wysokiej zawartoĞci táuszczu, soli lub cukru na i w Ğrodkach transpor- tu publicznego
Stworzenie i wdroĪenie krajowych planów dotyczących zdrowej diety uwzglĊdniają- cych politykĊ fiskalną, spoáeczną, zamó- wienia publiczne, licencje, edukacjĊ jako warunek uruchamiania Ğrodków WPR Ustanowienie wspólnego, obowiązkowego etykietowania ĪywnoĞci w odniesieniu do skáadników odĪywczych Ustanowienie profili ĪywnoĞciowych w ramach rozporządzenia 1924/2006*, aby uniknąü wprowadzających w báąd twier- dzeĔ na temat wpáywu danego produktu na zdrowie Wprowadzenie unijnego zakazu stosowania táuszczów trans Tania ĪywnoĞü jako rodzaj polityki spoáecznej. Ubóstwo i wykluczenie spoáeczne utrudniają dostĊp do zdrowej diety poprzez dáugie godziny pracy, fi-Zwolnienie warzyw i owoców z opodatko- wania podatkiem VAT UwzglĊdnienie problemu nierówno- Ğci w polityce spoáecznej; prze- ksztaácanie systemu Īywno go w kierunku uznania zdrowej
zyczną ograniczoną dostĊpnoĞü zdrowej ĪywnoĞci, utratĊ umiejĊtnoĞci gotowa- nia itp. Dostarczanie ĪywnoĞci poprzez produkcjĊ masową i banki ĪywnoĞci uniemoĪliwiają zajĊcie siĊ Ĩródáami problemu záej diety. Konieczne jest stworzenie rozbudowanej siatki bezpie- czeĔstwa, co utrudniają dziaáania ogra- niczające wydatki publiczne w UE i paĔstwach czáonkowskich i zrównowaĪonej diety z jedno z praw czáowieka Regularne szacowanie skali zagroĪenia nie- dostĊpnoĞcią ĪywnoĞci w UE; Stworzenie wskaĨników ubóstwa ĪywnoĞciowego w UE
Ustanowienie jednego podmiotu zajmującego siĊ monitorowaniem doradztwem i nadzorem w celu pro- jektowania, wdraĪania i ewaluacji krajowych planów zdrowego od wiania siĊ w kontekĞcie zagroĪenia niedostĊpnoĞcią ĪywnoĞci NiezdolnoĞü do powiązania polityki podaĪowej i popytowej. PodaĪ, ceny i dostĊpnoĞü róĪnego rodzaju ĪywnoĞci jest uzaleĪniona od polityki rolnej i handlowej oraz dynamiki systemu Īyw- noĞciowego. Nadmierna podaĪ i prak- tyki przemysáu spoĪywczego sprawiają, Īe wysoko przetworzona ĪywnoĞü oraz produkty o wysokiej zawartoĞci táusz- czu, cukru lub soli są tanie i áatwo do- stĊpne, podczas gdy produkcja warzyw i owoców nie jest wystarczająco wspie- rana. Polityka w odniesieniu do die- ty/otyáoĞci jest cząstkowa i zazwyczaj ignoruje rolnictwo. Polityka zamówieĔ
Wspieranie poprzez zamówienia publiczne zrównowaĪonego rolnictwa i zdrowej diety poprzez: 1) uwzglĊdnienie efektów ze- wnĊtrznych w kalkulacji cen; 2) wáączenie zrównowaĪonej ĪywnoĞci i wskazówek do- tyczących odĪywiania do zielonych zamó- wieĔ publicznych
Powiązanie ceny/dostĊpnoĞci Īyw- noĞci ze zdrową dietą poprzez re- formĊ polityki produkcyjnej: likwi- dacja páatnoĞci powiązanych z pro- dukcją zwierzĊcą, wspieranie zdy- wersyfikowanych systemów agroe- kologicznych i upraw roĞlin str kowych, uwzglĊdnienie spoáecz- nych i Ğrodowiskowych efektów zewnĊtrznych
Reforma programu UE owoce w szkole: 1) zwiĊkszenie budĪetu; 2) obowiązkowe sto- sowanie kryteriów jakoĞciowych; 3) likwi- dacja wykluczeĔ dla dodatku soli, cukru i táuszczu Unijne i krajowe wytyczne dotyczące zdrowej i zrównowaĪonej diety Przeznaczenie Ğrodków na promocjĊ w ra-
ra- publicznych nie jest wystarczająco wy- korzystywana do napĊdzania zmian w produkcji, a polityka podaĪowa nadal wspiera niezdrową ĪywnoĞü
mach WPR jedynie na zdrowe produkty *Rozporządzenie (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie oĞwiadczeĔ Īywieniowych i zdrowotnych dotyczących Īywn ħródáo:International Panel of Experts on Sustainable Food Systems (2019), s. 69.
Tabela 12. Dziaáania sáuĪące zbudowaniu bardziej sprawiedliwych, krótszych i czystszych áaĔcuchów dostaw Īywno Luki i mankamenty w obecnych dziaáaniach Propozycje krótkookresowePropozycje Ğrednio- i dáugookresowe Utrzymująca siĊ nierównowaga siá w áaĔcu- chach dostaw. Koncentracja korporacji zwiĊk- sza podatnoĞü na nieuczciwe praktyki handlo- we, zwáaszcza maáych i Ğrednich gospodarstw rolnych. Ostatnio podjĊte na poziomie UE kro- ki są wáaĞciwe, ale bĊdą wymagaáy systema- tycznego przeglądu praktyk handlowych, aby uwzglĊdniü szybko zmieniającą siĊ sytuacjĊ na rynku
Obowiązkowe wáączenie kryteriów Ğrodowi- skowych i spoáecznych do regulacji UE doty- czących fuzji
Przegląd co 4 lata wpáywu regu- lacji o nieuczciwych praktykach handlowych i uwzglĊdnianie sto- sownej ochrony róĪnych gr Ĩródeá nierównowagi w áaĔcu- chach dostaw
Zmiana art. 102 TFUE mająca na celu uwzglĊd- nienie pionowego naduĪywania wáadzy Niepowodzenie we wdraĪaniu krótkich áaĔ- cuchów dostaw i obszarowych systemów ĪywnoĞciowych. Krótkie áaĔcuchy dostaw i inne lokalne inicjatywy mają duĪy potencjaá do poradzenia sobie z obecnymi problemami sys- temu ĪywnoĞciowego, ale konieczne jest prze- áoĪenie ich na spójną strategiĊ rozwojową obejmującą róĪne aspekty (np. rozwój obsza- rów wiejskich, energetyka, infrastruktura, od- pady, zatrudnienie, zarządzanie zasobami). Káadzenie niskiego nacisku na lokalne inicja- tywy widoczne jest w: braku infrastruktury, braku wsparcia maáych gospodarstw w celu zwiĊkszania wartoĞci dodanej ich produkcji i dostĊpu do zamówieĔ publicznych; niewystar-Stworzenie na poziomie UE ram do wspierania inicjatyw dotyczących alternatywnego systemu ĪywnoĞciowego
UwzglĊdnienie zrównowaĪone dostarczania ĪywnoĞci w ramach rozporządzenia 1303/2013 o fun- duszu europejskich inwestycji strukturalnych Reforma systemów jakoĞci UE (PDO/PGI) w celu peániejszego uwzglĊdnienia wymogów Ğro- dowiskowych, dobrostanu zwierząt i bardziej restrykcyjnych wymogów dotyczących trady- cyjnego procesu produkcji ZwiĊkszenie minimalnego udziaáu podejĞcia LEADER w budĪecie WPR UmoĪliwienie wspierania w ramach funduszy strukturalnych tworzenia lokalnych rad polityki ĪywnoĞciowej ZwiĊkszenie finansowania w celu ponownego stworzenia lokalnego przetwórstwa i dziaáaĔ