§ 51. Postanowienia ogölne.
(427) Od wycwiczenia jezdzca w rzfjdzie i plutonie zalezy zdatnosc jego dzialania w wi^kszych jednost- kach bojowych. '
(428) W rz^dzie cwiczy si§ tylko utrzymanie kie- runku, poruszenia frontowe, zwroty, chwyty broni, oddawanie honoröw, szarzowanie i zbiörki. Cwiczenia w. uzyciu broni nie przeprowadza si§ w plutonie ani w rz^dzie.
(429) 0 ile dowödca plutonu sam prowadzi swöj oddzial, do niego stosuje si§ odstqp i kierunek.
Przy wydawaniu komendy nie nalezy sie zwracac frontem ku oddzialowi, ale szably rozkazac kierunek, n. p. zapowiedz: „Dyrekcya!... wysokie drzewo na skraju lasu“... poczem nastepiije wlasciwa komenda do zwrotu, ruszenia z miejsca, zachodzenia, zwolnie- nia marszu, oraz odpowiedni znak szabltj.
n 1 165 (430) Przy cwiczeniu oddzialu wyznacza dowödca jednego z podoficeröw jako „szarze prowadzacfj,“, po- czem sam, z boku korneiitlenijac, kontroluje wykona- nie; szarza prowadzgca daje tylko znaki szably.
(431) Przed wydaniem komendy do marszu albo w marszu, kiedy si(j zmienia kierunek, nalezy zawsze przez zapowiedz: „Dyrekcya!“... wskazac lini§ mar
szu. 0 ile przy krötkich poruszeniach niema przed- miotu kierunkowego, nalezy maszerowac prostopadle do linii frontu. Jako kierunek wybiera siqs mozliwie daleki przedmiot, ale dobrze zarysowujqcy si§ w te- renie (n. p. kosciöl, skraj lasu i t. p.) albo o ile przed oddzialem niema takiego przedmiotu, nalezy opisac kierunek przez jakgs z linii komumkacyjnych (gosci- niec i t. p.) n. p.: „Wzdluz drogi“, ewentualnie kieru
nek zaznaczyc szably. Zachowanie kierunku w marszu i jednostajnego tempa nalezy do dowödcy plutonu (ewent. szarzy prowadzqcej).
(432) Dla oddzialöw wycwiczonych winien znak szablg, wystarczyc za komendq, do czego nalezy no- wozaci^znych przyzwyczaic.
§ 52. Ustawienie rz^du.
(433) W rz^dzie stojq jezdzcy, o ile moznosci, we
dlug wzrostu od prawego skrzydla w odstopie na szerokosc poiowy dloni miqdzy strzemionami. To
od-166
dalenie nazywamy „czuciem“, ma byc ono zawsze utrzymane.
Jezdzcy ustawieni w powyzszy sposöb obok siebie z tym dodatkiem jeszcze, ze ramiona ich tworzy jedng, röwng, linic, widzianq. z boku, tworzy „lini§ frontowq“, Konce linii frontowej zowiemy skrzydlami. Na obu skrzydlach stoj^ zazwyczaj podoficerowie jako szar
ze skrzydlowe. Komendant ustawia sic; dwa kroki przed srodkiem.
(434) Formowanie rz^du odbywa sie na rozkaz:
„Rzqd!“
Komendant oznacza srodek i miejsce, gdzie ma byc rzqd sfoimowanym, n. p. „Kawalerzysta N. srodek!“
Na komendq:
„Odlicz!“
odlicza sie od prawego skrzydla od 1 do 4, przyczem kazdy z jezdzcöw glosno odlicza, zwracajgc gl owe ku lewemu. Na lewem skrzydle moze wypasc oddzial z trzech, dwöch, jednego jezdzca.
(435) Jezeli r/ad formuje sic; ze spieszonych jezdz
cöw, musi byc röwniez zatrzymanym odstqp na po- czjjtku podany, przyczem kazdy z jezdzcöw stoi po lewej stronie swego konia, frontem zwröcony nar przöd. Röwnanie dokonuje si§ przez rzucenie okiem pod lub ponad szyje konskie. Odliczanie odbywa si^
tak samo jak konno.
167
§ 53. Ustawienie plutonu.
(436) Pluton ustawia si^ w dwurz^dzie, z dystan- sem 2 kroköw miqdzy rzodaini. Dystans liczy siq od ogona konskiego pierwszego rzfjclu do Iba konskiego drugiego.
Dwaj jedzdzy, stojqcy jeden za drugim tworzy rotf;, jezdziec sam stojqcy w pierwszym rzetlzio tworzy t. zw. slepq, rot^.
(437) 0 ile szarze sq wszystkie w plutonie, wöw
czas stojq wedlug zalqczonego rysunku na prawem i lewem skrzydle. Brakujqce szarze uzupelnia si.(;
przez zast^pstwo, nadliczbowe wciela do szeregu.
Wachmistrz, gdyby byt przydzielony do plutonu, a nie byl jego dowödcy, staje na prawem skrzydle obok szarzy skrzydlowej pierwszego rz§du. (Zobacz rys. No. 1.)
(438) Zbiörka plutonu kiemje najstarszy po dowöd
cy podoficer. Robi on jq na komendq:
„N-ty pluton! Bacznosc! Z biörka!“
W pierwszym rz^dzie musi byc l^cznie z szarzami skrzydlowemi przynajmniej 12-tu jezdzcöw. Rzqd drugi uzupelnia w razie potrzeby luki w pierwszym — nie moze jednak on posiadac mniej, anizeli polowq liczby jezdzcöw pierwszego- rzqdu. Slepe roty, po- wstajqce przez uzupelnienie pierwszego rzqdu trzeba
|C®
t e
IX
te
Kap.
^ H R z s w c .
ic<3 K a p .
B y s. 1.
rozdzielic röwnomiernie na numery drugie i trzecie;
jednak roty skrzydlowe czwörek muszq, bezwarun- kowo byö peine.
W pierwszym rzqdzie winny si^ tylko znajdowae ciemne konie, nie wpadaj3.ee w oko. Nastepnie podofi- cer, formujqcy pluton oznacza srodek, sprawdza rö- wnanie i dystans. Uwaza tez, aby rozliezanie odby- walo siq porzgdnie. Jezdzcy z drugiego rzedu biorq numera od tych, ktörych kryjq, bez specyalnego roz- liczenia. Potem oddziela forrnujacy trzy patrole w plutonie, ktöre siq nazywajq prawym, lewym i srodkowym. Prawa szarza pierwszego rzedu,
pro-169 wadzi prawy, lewa tego samego rzqdu lewy, a pra
wa szarza drugiego rzqdu srodkowy. W kazdym pa
trolu winien byc wyznaczonym zastqpca. W koncu wyznacza siq jednego jezdzca jako flankiera. Kazdy jezdziec winien pamiqtac, do ktörego oddzialu, plu
tonu, patrolu nalezy i z kim tworzy rotq, azeby w ka
zdym wypadku szybko znalezc swe miejsce.
C439) Po ustawieniu plutonu zdaje formujq,cy pod- oficer raport z ilosti ludzi, dowödcy plutonu, oddajg.c mu odpowiednie honory.
(440) Pluton moze siq röwniez formowac pieszo, przyczem miarodajne sg. przepisy zawarte w punkcie 435.
§ 54. Wsiadanie i zsiadanie z koni.
(441) Zsiadanie wykonuje siq na komendq:
„Do zsiadu — z koni!“
Wöwczas pierwsi i trzeci z pierwszego rzqdu pod- jozdzaja wprzöd na trzy kroki, drudzy i czwarci z drii- giego — cofajg, siq tylez kroköw w tyl.
Dowödca plutonu wystqpuje röwnoczesnie z niepa- rzystymi numerami pierwszego rzqdu na 3 kroki i zsiada. (Zoba.cz rys. Nr. 2).
(442) Wsiada siq na komendq:
„Do w siadu — na kon !“
Kys, 2.
Jezeli siq formuje pluton pieszo, to na zapowiedz:
„Do wsiadu!“ nalezy wpierw konie podprowadzid w miejsca odpowiednie numerom swoim wediug po- stanowien poprzedniego punktu.
Po wykonaniu zas komendy: „Na kon “ nalezy po- wröcic na swoje miejsca w rzqdzie, poczem drugi rzad poprawia krycie i bierze odstqp (2 kroki).
§ 55. Röwnanie (443) Na komendq:
„R öw naj!“
17t zwracajg, wszyscy jezdzcy glowy swe ku srodkowemu, srodkowy zas i szarze skrzydlowe uwazajq, aby za- chowac odpowiedni odstqp od dowödcy. Zolnierze za-
chowujq, czucie do srodka.
Na komendq:
„Röwnaj w praw o (lew o)!“
wykonuje siq podobnie jak wyzej: — röwna, siq za£
do wymienionego skrzydla. Pluton wöwczas jest wy- röwnany, kiedy zolnierz, zwröciwszy oczy w prawo czy lewo, widzi jednego- tylko ze swoich towarzyszy, najblizej niego stojacych.
Jezdzcy drugiego rzqdu poprawiajq, odstqp i krycie, a na komendq:
„Drugi rzqd!“
röwna,j;j. jak pierwszy. Dla sprawdzenia röwnania sta
je dowödca kilka kroköw z boku na jednem ze skrzy- del plutonu. Na komendq
„Bacznosc!“
zwraca.ja zolnierze glowy do postawy zasadniczej.
C o f a , n i e w t y l i t r a w e r s o w a n i e (zmykanie).
(444) Przy cofaniu siq w tyl, musi jeädziec tak opa- nowac konia, aby czul, iz w kazdej chwili bqdzie on posluszny jego woli, czy to do poruszenia wprzöd, czy tez przesuniqcia w bok. Cofa siq na komendq:
„N. k roköw w tyl — marsz!“
172
Uwazac przytem nalezy, aby wiqeej trzymac konia w lydkach, po kazdym kroku w tyl popuscic nieco cu- gli, i nigdy nie cofac wiqcej, jak kilka kroköw, dalej, azeby kou siq cofal prosto a nie bokiem. F a komendq:
■ „Stöj!“
zatrzymuje siq konia, zrobiwszy jeszcze krok naprzöd.
Przy zmykaniu w bok (trawersowaniu) na komendq:
„Zemknij w praw o (w lew o)!“
zwraca siq konia pöl w prawo. F a komendq:
„Marsz!“
przyklada siq lewq lydkq, aby go przy-music do poste- powania krokiem bocznym. I tak, lewa rqka prowadzi przöd konia, a lydki utrzymujq zad jego w bocznym kroku. Szarze na tem skrzydle, w kierunku ktörego ma siq dokonac zemkniqcie, rnuszq nieco wczesniej ru- szyc, aby zrobic miejsce dla reszty plutonu.
F a komendq:
„Na prost!“
przyklada siq lydkq prawq i zwraca siq konia do pro- stego chodu.
Z w r o t y i z m i a n y f r o n t u .
(445) Zwroty wykonuje siq czwörkami i to tylko krokiem.
173 (446) Na komende:
„W praw o (lew o) — zwrot!“
zwraca zolnierz przy osi obrotu na skrzydle kazdej czwörki (numer 1. wzglqdnie 4.) zwolna w kierunku nakazanym, zachowujqc röwnanie do zachodzqcego skrzydla czwörki. Zolnierz na skrzydle zachodzqcem musi natychmiast pelnym krokiem wyjechac.
Czucie utrzymuje siQ do skrzydla stanowiqcego os obrotu. Po dokonanym zwrocie kryjq na siebie skrzy
dla i odpowiednie numera czwörek.
Jezeli zostaje na lewem skrzydle po jednej rocie al
bo wiqcej, wöwczas jezdzcy ci kryjq odpowiednie so- bie numera. tego samego rzedu. Przy obrotach zas w lewo, muszq oni nieco naprzöd podjezdzac i rozsu- wac sie aby zostawic miejisce dla czwörki obok bqdq- cej. Drugi rzqd kieruje si^ wedlug pierwszego', nie za- mykajao rot slepych. (Zobacz rysunek Nr. 3 i 4).
Komendant plutonu zwraca sam dla siebie i ustawia sir: na dwa kroki obok czwörki czolowej. Znajdujqcy si^ przy plutonie wachmistrz zwraca przy zwrocie w prawo sam dla siebie i ustawia siQ obok Nr. 1 dru
giego rz^du; przy zwrocie w lewo pozostaje obok swej czwörki.
(447) Na komende:
„W lew o (praw o) — front!“
174
W prawo — ''z w ro t!
R ys. 3.
powraca.ja jezdzcy do pierwotnej pozycyi frontowej.
Dowödca plutonu powraca zas znowu przed srodek plutonu.
(448) Na komendq:
„W tyl — zwrot!“
robi kazda czwörka dla siebie dwa obroty w prawo
175 bez przestanku. Czwörki niepelne na lewem skrzydle zostawiajq odpowiedni odstqp, aby rzqd pierwszy, bf;- dqcy obeenie drugima, mögl zachowac czucie. Pröz- nych miejsc rot slepych si§ nie wypelnia. Komendant plutonu przejezdza kolo prawego skrzydla przed nowy
E S I
W lewo — zw rot!
:• >!
S M
Tr "irrSl l| ■■^,1 M II II, I]