Wykorzystanie obiektów na cele mieszkaniowe i miejsca pracy

Przekształcenie na funkcję mieszkaniową jest najbardziej powszechną i pożądaną formą zagospodarowania obszarów powojskowych. Dotyczy to zarówno zespołów znajdujących się w granicach, jak i poza terenami zurbanizowanymi. Adaptowane są nie tylko budynki koszarowe oraz domy dla oficerów i ich rodzin, ale również obiekty o zgoła odmiennym przeznaczeniu⁷⁹.

Architekt Rainer Mielke przekształcił zamkniętą formę schronu z II Wojny Światowej na otwarty, pełny słońca apartamentowiec. Prywatna przestrzeń inwestora zlokalizowana została na dachu budynku. Prowadzi do niej oddzielna klatka schodowa, która spaja dwie formy – starą i nową. Zastosowane kolory i materiały wykończeniowe nadbudówki wyraźnie oddzielają ją od zabytkowej bryły.

Ryc. 8. Widok na schron przekształcony w apartamentowiec w Bremen (źródło:

http://bunkerwohnen.de/, dostęp: 08.10.2014r.).

Rewitalizacja terenów koszarowych w Gliwicach zaowocowała jedną z lepszych renowacji obiektów zabytkowych. Projekt Meduza Group zakładał przekształcenie budynku spichlerza na budynek mieszkalny wielorodzinny. Odnowiona elewacja budynku z 1895 roku zyskała nowy akcent, w postaci dwóch klatek schodowych, obłożonych cortenem, który w sposób nowoczesny nawiązuje kolorystycznie do zabytkowej cegły. Dzięki takiemu posunięciu, nowe formy stanowią uzupełnienie zabytkowego obiektu.

79Hercik Jan, Šimáček Petr, SzczyrbaZdeněk, Smolová Irena: Military Brownfields in The Czech Republic and the potential for their revitalisation, focused on their residential function,

QuaestionesGeographicae 33(2) • 2014, str. 136-137.

Ryc. 9. Spichlerz z loftami w zabytkowych koszarach w Gliwicach, proj. Meduza Group (źródło:

http://www.archello.com/sites/default/files/imagecache/header_detail_large/story/media/resized14_

86.jpg, dostęp: 08.01.2015r.).

Ryc. 10. Widok na odnowiony zespół koszarowy w CITY PARK Poznań (źródło: fot. autora)

Ryc. 11. Widok na The WaterhouseBoutique Hotel od strony ulicy Maojiayuan (źródło:

http://enthepractice.neriandhu.com/sites/defa ult/files/images/pedro_pegenaute_02_0.jpg, dostęp: 02.10.2014r.).

Kolejnym przykładem może być Kompleks mieszkalno-usługowy City Park⁸⁰ w Poznaniu. Teren po koszarach 15 Pułku Ułanów Poznańskich przy ul. Ułańskiej w Poznaniu został przekształcony w ekskluzywny zespół apartamentowo-usługowy.

Znajduje się tutaj 5-cio gwiazdkowy hotel z 35 pokojami, SPA, restauracje oraz centrum handlowe. Zespół został uzupełniony o nowe budynki nawiązujące do zabytkowych budynków wojskowych pod względem detali architektonicznych oraz materiałów wykończeniowych. Projekt był aplikacją autorskiego zagadnienia

„Projektowanie architektoniczne a zagadnienia odwrotne”, gdzie zakładanym skutkiem były uwarunkowania konserwatorskie związane z przestrzenią, zabudową i formą (dot. głównie faktury i koloru), a przyczyną były poszukiwania rozwiązań architektonicznych poprzez formę i funkcję.⁸¹

Jednym z bardziej znanych przykładów użycia wojskowej infrastruktury technicznej jako „maszyny do życia” jest platforma przeciwlotnicza Rought Tower, znana bardziej jako „Księstwo Sealand”. Platforma znajduje się u wybrzeży Wielkiej Brytanii, pełniła ona funkcje różne funkcje (głównie radarowe) w czasie i po II Wojnie Światowej. W dwóch, 7-piętrowych wieżach stacjonowało nawet 140 żołnierzy.

80 Kompleks mieszkalno-usługowy CITY PARK, Poznań; proj. arch. S. Rosolski, Inwestor Konkret; Projekt:

2004-2007; Realizacja: 2007.

81 Rozmowa z projektantem City Parku dr hab. inż. arch. Sławomirem Rosolskim w dniu 9.03.2015r.

34 Mieściły jadalnie, pomieszczenia dla załogi, magazyn amunicji oraz pomieszczenia techniczne. W 1967 roku Roy Hartwich przejął obiekt i zaanektował byłe pomieszczenia załogi na swój dom, piracką rozgłośnię radiową, serwerownię amerykańskiej firmy oraz pokoje gościnne. Obiekt został adaptowany bez znaczących zmian w strukturę historyczną.

Ryc. 12. Widok na platformę Rought Tower z helikoptera (źródło: http://www.gtplanet.net/

forum/proxy.php?image=http%3A%2F%2Fwww.

offshore-radio.de%2FOEM%2F119-12.jpg&hash=ad2e55c330041e49c2ff62653b262 c8c, dostęp: 02.10.2014r.).

Ryc. 13. Przekrój przez platformę przeciwlotniczą

Rought Tower (źródło:

http://www.sealand.mobi/uploads/1/3/5/0/13503 701/7957839_orig.jpg, dostęp: 02.10.2014r.).

Ciekawym przykładem jest aranżacja podziemnego, ośmio-piętrowego silosu dla międzykontynentalnych pocisków balistycznych typu Atlas w Teksasie przez Bruce Townsley’a na jego miejsce zamieszkania. Schron załogi podzielony funkcjonalnie na przestrzeń sypialni, kuchni i pokoju dziennego. Inwestor wypełnił przestrzeń nową funkcją, nie ingerując w strukturę obiektu.

a) b)

Ryc. 14. a) Widok wnętrza domu (dawniej w pomieszczeniu stacjonowała załoga); b) Schemat schronu (bez silosu). Źródło: http://www.viralnova.com/missile-silo-bachelor-pad/, stan na dzień: 23.04.2014 r.

Podobna realizacja znajduje się w Wielkiej Brytanii, gdzie Elizabeth Strutton kupiła schron z II Wojny Światowej i przebudowała go na mieszkanie z 3 sypialniami, kuchnią i salonem. Jedyną ingerencją było wykonanie małych świetlików, doświetlających pomieszczenia. Z zewnątrz zmiany są niezauważalne. Jedyną nową formą na działce jest mały budynek garażowy.

Ryc. 15. Po lewej: Widok wejścia do „schronu mieszkalnego” , po prawej: Widok od strony ulicy. źródło:

http://www.dailymail.co.uk/news/article-2413601/Former-WWII-bunker-used-guard-Britains-cliffs-Nazis-converted-bedroom-bungalow--sale-275-000.html, dostęp: 21.06.2014r.

Adaptacja schronu bojowego z okresu II Wojny Światowej na domek wczasowy dla dwóch rodzin „BunkerPavilion” w holenderskim mieście Vuren stanowiła część kampanii reklamowej firmy Famous. Założenie składa się ze schronu oraz drewnianej platformy, stanowiącej powiększenie jego powierzchni użytkowej.

Oba elementy posiadają te same wymiary zewnętrze, podkreślając tym samym jak dużo przestrzeni zajmuje żelbetowa konstrukcja. Projektanci zachowali zewnętrzny, historyczny wygląd obiektu.

a) b)

Ryc. 16. BunkerPavilion w Vuren: a) widok na schron i platformę; b) wnętrze schronu (źródło:

http://divisare.com/projects/273631-B-ILD-Bunker-Pavilion, dostęp: 10.11.2015).

Inspiracją dla projektantów z pracowni B-ILD był dom wakacyjny Le Cabanon, projektu Le Corbusiera, z 1951⁸². Wszystkie meble można modyfikować, uzyskując tym samym wielofunkcyjny charakter pomieszczenia. Wnęki w żelbetowych ścianach posłużyły jako miejsce na kuchnię lub szafki.

Podobnym, ale komercyjnym przykładem nadania nowej, hotelarskiej funkcji, może być „Null Stern Hotel”⁸³, który zaczął działać w 2008 roku w schronie atomowym w Sevelen w Szwajcarii. Ich hasło reklamowe „Jedyną gwiazdką jesteś Ty” („only Star is You”) świetnie odzwierciedla charakter tego miejsca. Skromne, wręcz surowe warunki, panują w izbach przerobionych na pokoje hotelowe. Bracia Riklinowie, właściciele hotelu, chcieli, aby ich obiekt stał się przeciwieństwem siedmiogwiazdkowych hoteli z Dubaju. Z początku traktowany był jako projekt artystyczny, jednak szybko przekształcił się w pełni działający hotel dla czternastu

82źródło: http://divisare.com/projects/273631-B-ILD-Bunker-Pavilion, dostęp: 10.11.2015

83 proj. PatrikRiklin, Frank Riklin, Daniel Charbonnier i SamiraSinghvi-Charbonnier.

36 osób. Większość działań projektowych sprowadzała się jedynie do wypełnienia surowej, wojskowej przestrzeni równie wiekowymi meblami.

Ryc. 17. Widok pokoju hotelowego (źródło:

http://www.telegraph.co.uk/travel/picturegalle ries/7375827/A-tour-in-pictures-of-the-zero-star-

hotel-a-converted-nuclear-bunker-in-Switzerland.html?image=5, dostęp:

08.01.2015r.).

Ryc. 18. Widok na recepcję (źródło:

http://www.telegraph.co.uk/travel/picturegalleries /7375827/A-tour-in-pictures-of-the-zero-star-hotel-a-

converted-nuclear-bunker-in-Switzerland.html?image=1, dostęp: 08.01.2015r.).

Kolejnym przykładem jest The Waterhouse Boutique Hotel⁸⁴ w Shanghaju w Chinach. 19-pokojowy hostel zaprojektowany został w dawnym sztabie Armii Japońskiej z 1930 roku. Architekci, dla podkreślenia kontrastu pomiędzy tkanką zastaną a nową, wykorzystali stal Cor-Ten, w zestawieniu z zabytkowym betonem.

Dodatkowo, stal nawiązuje do przemysłowego i portowego charakteru dzielnicy⁸⁵.

Ryc. 19. Widok hostelu od zewnątrz (po lewej) i wnętrz (po prawej), źródło:

http://enthepractice.neriandhu.com/content/waterhouse-boutique-hotel-south-bund, dostęp:

23.05.2014r.

Schrony wydrążone głęboko w skale, dzięki swojej odporności na wybuch bomby elektromagnetycznej, przejmowane są przez firmy zajmujące się przechowywaniem danych cyfrowych.

W 2008 roku największy szwedzki dostawca usług internetowych otworzył White Mountain Data Centre⁸⁶ – ośrodek wysokiego bezpieczeństwa danych. Znajduje się on w starym schronie przeciwatomowym „Pionen” w Białych Górach koło

84proj. Neri&Hu, realizacja 2010 rok.

85źródło: http://enthepractice.neriandhu.com/content/waterhouse-boutique-hotel-south-bund, dostęp: 02.10.2014r.

86 Projekt sporządzony został przez CEO Jon Karlung i Alberta France-Lanord.

Sztokholmu. Wewnątrz pozostawiono elementy infrastruktury oraz zabezpieczenia z okresu Zimnej Wojny. Środek głównej sali mieszczącej serwery do przechowywania danych został zaakcentowany podwieszoną, szklaną salą konferencyjną w kształcie walca⁸⁷. Projekt zakładał ograniczenie działań do wstawiania nowych elementów na zasadzie „box inbox”, pozostawiając odkryte surowe, kamienne ściany i sklepienia.

Ryc. 20. White Mountain Data Centre: Po lewej widok ze sali konferencyjnej; po prawej: Widok na serwerownie.Źródło: http://royal.pingdom.com/2008/11/14/the-worlds-most-super-designed-data-center-fit-for-a-james-bond-villain/