a składka na ubezpieczenie emerytalne
Daniel Eryk Lach
1 Por. T. Zieliński, Nowe emerytury – samoubezpieczenie na sta-rość, [w:] Konstrukcje prawa emerytalnego, red. T. Bińczycka-Majewska, Kraków 2004, s. 1 5 i nast.; J. Jończyk, Nowe prawo emerytalne, PiP 1 999, Nr 7, s. 35; U. Kalina-Prasznic, Uwagiorefor-mowaniu systemu emerytalnego, PiZS 1 997, Nr 8, tejże: Uwagina temat reformy ubezpieczeń społecznych, PiZS 1 999, Nr 1 ; W. Piotrowski, Niektóre aspekty prawne reformowania systemu emerytalnego, RPEiS 1 999, Nr 1 ; K. Kolasiński, Konstytucyjne pra-wo do zabezpieczenia społecznego a nowy system ubezpieczeń społecznych, PiP 1 999, Nr 5, a także opracowania zawarte w:
L. Florek, Ł. Pisarczyk (red.), Współczesne problemy prawa pracy
i ubezpieczeń społecznych, Warszawa 201 1 : U. Kalina-Prasznic, Społeczne zabezpieczenie emerytalne pracowników, Warszawa 201 2, oraz: I. Jędrasik-Jankowska, Otwarte Fundusze Emerytalne jako element konstrukcyjny systemu emerytalnego, B. Wagner, Kapitałowy segment zreformowanego systemu emerytalnego, K. Ślebzak, Konstytucyjne aspekty funkcjonowania drugiego fila-ra ubezpieczenia emerytalnego, R. Pacud, Elementy publiczno-i prywatnoprawne OFE. Potrzeba rekonstrukcjpubliczno-i, K. Antonów, OFE – ubezpieczenie versus oszczędzanie, A. Jabłoński, Charakter prawny środków zgromadzonych w otwartym funduszu emery-talnym.
rej mowa w art. 1 9 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ma wpływ na ustalenie zarówno wysokości części stażowej, jak i socjalnej danego świadczenia).
W literaturze zauważano w tym kontekście, że efe-ktem jest tzw. spłaszczenie świadczeń (metoda de-gresywna), co oznacza, że świadczenia dla osób o niższych zarobkach stanowią stosunkowo wyższy procent ich dochodów, zaś świadczenia dla osób lepiej zarabiających – niższy2, co właśnie jest prze-jawem solidarności spajającej wspólnotę ubezpie-czonych.
W nowym systemie w odniesieniu do ubez-pieczonych urodzonych po 31 .1 2.1 948 r. (niezależ-nie od tego, czy ubezpieczeni są w 1 . i 2. filarze, czy pozostali wyłącznie w filarze repartycyjnym) przy-jęto natomiast tzw. system zdefiniowanej składki, którego sensem jest uzależnienie wysokości przy-szłego świadczenia od kwoty składek zgromadzo-nych na koncie ubezpieczonego w całym okresie ubezpieczenia (metoda proporcjonalna). Jego za-stosowanie było możliwe dzięki wprowadzeniu systemu indywidualnych kont ubezpieczonych, na których rejestruje się i waloryzuje składki danej osoby. W efekcie wysokość świadczenia jest zindy-widualizowana i odzwierciedla poziom dochodów w okresie aktywności zawodowej ubezpieczonego (dla okresów przed 1 999 r. ustalonych jako kapitał początkowy). K. Antonów określa to mianem zgod-ności podstaw wymiaru składki (ograniczonej do 30-krotności przeciętnego wynagrodzenia w roku kalendarzowym) i świadczenia3.
Uzasadnieniem była niewątpliwie okoliczno-ść, że współcześnie akceptacja społeczna dla syste-mów opartych o zasadę solidarności społecznej, w których wspólne ponoszenie kosztów łączy się z nierównym udziałem w korzyściach z systemu, jest coraz mniejsza. Wynika to przede wszystkim ze zróżnicowania podstaw zatrudnienia i uzyskiwa-nych dochodów, różnic branżowych i regional-nych4. Należy jednak także zauważyć, że nowy sys-tem odwołuje się do podstawowej dla ubezpieczeń
gospodarczych, ale uw-zględnianej także w ubez-pieczeniach społecznych, zasady wzajemności i ekwi-walentności składki i świad-czenia. Nawet w
odniesie-niu do systemu zdefiniowanego świadczenia Try-bunał Konstytucyjny podkreślał, że istnieje „współ-zależność między wysokością i czasem opłacania składek ubezpieczeniowych a powstaniem i wyso-kością prawa do świadczenia” (por. wyrok z dnia 7.09.2004 r., SK 30/03). W systemie zdefiniowanej składki owo wzajemne sprzężenie składki i świad-czeń jest tym bardziej istotne.
Wynika ono z przepisów regulujących usta-lanie wysokości emerytury tzw. młodszych ubez-pieczonych (tj. ubezubez-pieczonych urodzonych po 31 .1 2.1 948). Zgodnie z art. 26 ust. 1 ustawy o eme-ryturach i rentach z FUS ich emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzie-lenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób okre-ślony w art. 25 tej ustawy przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, przy czym podstawą z art. 25 jest, w największym skrócie, kwota składek na ubezpieczenie emery-talne zewidencjonowanych na koncie ubezpieczo-nego. Innymi słowy wysokość emerytury (ani naby-cie prawa do niej) nie jest już zależna od okresu pozostawania w ubezpieczeniu. Wystarczy osiąg-nąć wskazany w ustawie wiek emerytalny, aby nabyć prawo do świadczenia będącego pochodną wcześniejszego dochodu – wynagrodzenia – który jest podstawąskładek.
W tym kontekście należy zwrócić uwagę na kolejne istotne zagadnienie łączące się kwestią relacji wysokości składki i świadczenia –podziałskład-ki pomiędzy ubezpieczonego i płatnika. W zrefor-mowanym systemie przyjęto rozwiązanie klasyczne dla techniki ubezpieczeniowej, zgodnie z którym składka na ubezpieczenie emerytalne
pracow-2 Por. K. Antonów, M. Bartnicki, B. Suchacki, Ustawa o eme-ryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Komentarz, Warszawa 2009, komentarz do art. 1 , I. Jędrasik-Jankowska, Wymiar emerytury w polskim systemie ubezpie-czenia społecznego [w:] M. Pierzchalska (red.), Reforma sys-temu emerytalnego. Założenia, realizacja ustawowa, wdraża-nie w życie, PSUS i Wyższa Szkoła Biznesu w Radomiu, Radom 1 999, s. 32; zob. też J. Orczyk, M. Żukowski, Formuła wymiaru emerytury - przesłanki i skutki na tle porównawczym [w:]
Cz. Jackowiak (red.), Problemy ubezpieczenia
emerytalno-rento-wego, PSUS, Poznań 1 987, s. 58-64.
3Por. K. Antonów, M. Bartnicki, B. Suchacki, Ustawa o emery-turach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Ko-mentarz,Warszawa 2009, komentarzdo art. 1 .
4 Por. W.C. Włodarczyk, Polityka zdrowotna w społeczeństwie demokratycznym, Łódź, Kraków, Warszawa 1 996, s. 376 – 377, D.E. Lach, Nowe formy zatrudnienia a zabezpieczenie społe-czne w zakresie ochrony zdrowia i opieki zdrowotnej, PiZS 5/2006, s. 1 7.
ników i innych zatru-dnionych jest finan-sowana z własnych środków, w równych częściach, przez ubez-pieczonych i płatni-ków składek (art. 1 6 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Oznacza to, że tylko 50%
składki zawarte jest w wynagrodzeniu (określanym jako brutto) zatrudnionego, będąc jego kosztem.
Obowiązek sfinansowania pozostałych 50% obcią-ża płatnika.
III. Wynagrodzenie niewypłacone pracowni-kowi a składka na ubezpieczenie emerytalne – uchwała Sądu Najwyższego
1 .Na tym tle należy przedstawić pojawiający się w praktyce problem dotyczący wcale nierzadkiej sytuacji, gdy podmiot zatrudniający (płatnik) nie wypłaca wynagrodzenia, co oczywiście w konsek-wencji wiąże się z tym, że nie opłaca także i na-leżnych składek. Dotyczy to przy tym tak składek ubezpieczonego (będących częścią jego wynagro-dzenia za pracę), jak i składek należnych od płat-nika. Abstrahując od kwestii dotyczącej instrumen-tów prawnych służących realizacji prawa do wyna-grodzenia, w odniesieniu do zasady odpłatności ubezpieczenia emerytalnego oraz mając na uwa-dze, że wysokość wypłacanej w przyszłości emery-tury jest uzależniona od zaewidencjonowanych (a zatem opłaconych) składek należy zatem zadać pytania: czy należne, a niewypłacone, wynagro-dzenie jest podstawą wymiaru składek na ubez-pieczenie społeczne oraz jakimi środkami dyspo-nuje ubezpieczony, aby zweryfikować i ewentu-alnie wpłynąć na zachowanie płatnika w zakresie wymierzenia i opłacenia składek na ubezpieczenie emerytalne, zwłaszcza w ich części obciążającej płatnika.
2.Zagadnienie to było przedmiotem orzecznictwa Sądu Najwyższego, który uchwałą Składu Siedmiu Sędziów uznał, że niewypłacone pracownikowi nagrodzenie za pracę nie stanowi podstawy wy-miaru składek na ubezpieczenie społeczne
(uchwa-ła zdnia 1 0.09.2009 r., I UZP 5/095).
Podejmująctę uchwałę Sąd Najwyższy odniósł się do dwóch wyrażonych w postępowaniu sta-nowisk. Pierwsze z nich sprowadzało się do stwier-dzenia, że bez uzyskania przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycz-nych, czyli bez faktycznej wypłaty pracownikowi wynagrodzenia za pracę, nie tylko nie odprowadza się składek ale nie ustala się również podstawy ich wymiaru. Przywołano przepisy – art. 1 8 ust. 1 , art. 4 pkt 9 i 1 0 ustawy o systemie ubezpieczeń społecz-nych – bezpośrednio uzależniające podstawę wy-miaru składek od przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym, czyli od wypłaconych lub postawionych do dyspozycji pracownika wypłat wynagrodzenia za pracę. Zarówno pozwany – ZUS – jak i Sądy obu instancji wskazały przy tym, że bez uiszczenia składek ubezpieczony nie wykazuje okresu ubezpieczenia. Taką wykładnię prawa uzna-no za zgodną z zasadami reformy ubezpieczeń społecznych wprowadzonej od 1 .01 .1 999 r., w któ-rej ubezpieczenie społeczne oraz wysokość świad-czenia zależyod zapłatyskładki.
Drugie stanowisko, wyrażane przez skarżą-cego – ubezpieczonego pracownika, któremu nie wypłacono w terminie należnego wynagrodzenia – podkreślało, że zawężanie relacji ubezpieczenio-wych tylko do wpłaty składki pomija szereg dal-szych przepisów ustawy, które uzasadniają stwier-dzenie, że podstawę wymiaru składek na ubezpie-czenia społeczne ustala się również od wynagro-dzenia należnego pracownikowi (w sprawie nawet zasądzonego), lecz niewypłaconego, gdyż należy odróżnić składki należne od wpłaconych. Skarżący przywołał w tym kontekście starsze orzecznictwo Sądu Najwyższego uzasadniające, jego zdaniem, tezę, zgodnie z którą wynagrodzenie zasądzone choć niewypłacone stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (por. wyroki:
z dnia 2 lipca 1 980 r., II URN 9/80, OSNC 1 981 nr 1 , poz. 1 7; z dnia 1 1 marca 2004 r., II UK 41 0/03, OSNP 2004 nr 21 , poz. 378; z dnia 1 4 lipca 2005 r., II UK 31 4/04, OSNP 2006 nr 7-8, poz. 1 20). Wskazał także na wypowiedź literatury przedmiotu, w której stwier-dzono, że: „W sytuacji, kiedy pracownik w danym
5OSNAPiUS 201 0 nr 5-6, poz. 71 , str. 224, Biul. SN 2009 nr 9, www.sn.pl, OSG 201 1 nr 5, poz. 28, str. 3, MoPr 201 0 nr 3, str.
1 52,„Wspólnota”2009 nr40, str. 28.
miesiącu nie otrzyma żadnych wypłat, stanowią-cych podstawę wymiaru składek, z przyczyn leżą-cych po stronie pracodawcy, nie są odprowadzane za ten miesiąc składki na ubezpieczenia społeczne za tego pracownika a w dokumentach rozliczenio-wych za dany miesiąc wykazuje się przychód ‘zero-wy’. Zaległe wynagrodzenie wlicza się do podstawy wymiaru składek rozliczanych i opłacanych za mie-siąc, wktórym faktycznie nastąpiła wypłata"6.
Skarżący podniósł także, że pracownik ma wierzytelność tylko o wynagrodzenie za pracę do pracodawcy i nawet wyrok zasądzający to wyna-grodzenie nie obejmuje składek na ubezpieczenia społeczne pracownika stanowiących koszt praco-dawcy. Ma jedynie wierzytelność o wynagrodzenie za pracę, w tym i o tę część, która przeznaczana jest na składki. Sytuacji tej nie łagodzi nawet egzekucja, gdyż zasądzone wynagrodzenie nie obejmuje skła-dek stanowiących koszt pracodawcy, ani zastępcza wypłata należności przez Fundusz Gwarantowa-nych Świadczeń Pracowniczych. W tym kontekście skarżący stwierdził, że system gwarancji przysłu-gujących ubezpieczonemu (pracownikowi) oparty jest na mechanizmie wzajemnej kontroli składki należnej i jej realizacji, czyli wpłaty przez płatnika (uwzględniającej zbiorcze rozliczenie składek przez płatnika – pracodawcę w deklaracji rozliczeniowej).
Ubezpieczony pracownik sam weryfikuje, czy dane z informacji miesięcznej zgodne są z danymi zbior-czymi sporządzanymi przez organ rentowy na pod-stawie dokumentów przekazanych mu przez praco-dawcę. Oznacza to, że nawet przy należnym, lecz niewypłaconym wynagrodzeniu ustala się pod-stawę wymiaru składek dla wskazanej ewidencji, która jest obowiązkiem określonym w ustawie.
Zastrzeżenia ubezpieczonego pracownika co do podstawy wymiaru składek uruchamiają kontrolę organu rentowego. Chodzi tu o weryfikację samej podstawy wymiaru, także wtedy, gdy nie wypła-cono pracownikowi należnego wynagrodzenia.
Gdyby natomiast przyjąć, że przy braku wypłaty wynagrodzenia za pracę podstawa wymiaru wy-nosi "0", to, zdaniem skarżącego, przepis art. 40 ust.
1 a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (zgodnie z którym ubezpieczony, który w określo-nym czasie stwierdzi, że składka nie została
opła-cona, może zwrócić się do Zakładu o udziele-nie informacji, czy Zak-ład podjąłdziałania zmie-rzające do jej ściągnię-cia) byłbyw istocie bez-przedmiotowy.
3.Oceniając przedmiotową kwestię i uzasadniając wyrażone w sentencji uchwały stanowisko Sąd Najwyższy wskazał, że zgodnie z art. 1 8 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, pod-stawę wymiaru składek na ubezpieczenia emery-talne i rentowe stanowi przychód, rozumiany wed-ług zasad określonych w przepisach o podatku dochodowym od osób fizycznych m.in. z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, a także z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności oraz umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, jak również z tytułu współpracy przy tej działalności lub współpracy przy wykonywaniu umowy oraz przychód z tytułu członkostwa w rolniczej spół-dzielni produkcyjnej lub spółspół-dzielni kółek rolni-czych, i taka jest też podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie. Przychód z tytułu wynagrodze-nia za pracę – zgodnie z ogólnymi zasadami okreś-lonymi w art. 1 1 ust. 1 ustawy o podatku dochodo-wym – powstaje z chwilą jego otrzymania lub po-stawienia do dyspozycji. Stąd też wynagrodzenie będzie dla pracownika przychodem tego roku podatkowego, w którym zostało otrzymane, choć-by nawet dotyczyło ono roku poprzedniego (por.
wyrok NSA z dnia 1 2 grudnia 1 997 r. (I SA/Wr 1 757/96, niepubl. oraz A. Bartosiewicz, R. Kubacki, PIT. Komentarz, Lex, 2009, z uwagą odnośnie do składek, które zgodnie z art. 41 ustawy o systemie rozliczane są za każdy miesiąc kalendarzowy).
W konsekwencji, wskazał Sąd Najwyższy, nie są przychodami w rozumieniu zarówno tego przepisu, jak i art. 1 8 ust. 1 ustawy systemowej, wierzytel-ności, nawet wymagalne, nie jest dopuszczalne uwzględnianie w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników jakichkol-wiek należności, które nie stały się przychodem ze stosunku pracy w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przychód po-wstaje dopiero w momencie jego rzeczywistego
6Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Komentarz, pod red. J.Wantoch-Rekowskiego,Toruń-Warszawa 2007, s. 1 35.
otrzymania lub posta-wienia do dyspozycji.
Następstwem regu-lacji zawartej w art. 1 8 ust. 1 ustawy o syste-mie jest przepis § 2 ust.
6 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 8 kwietnia 2008 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu po-stępowania w sprawach rozliczania składek, do któ-rych poboru zobowiązany jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 78, poz. 468), zgodnie z którym dla każdego ubezpieczonego, dla którego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia eme-rytalne i rentowe stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycz-nych, płatnik składek w imiennym raporcie miesię-cznym i imiennym raporcie miesięmiesię-cznym korygują-cym sporządzonym za tego ubezpieczonego oraz w deklaracji rozliczeniowej i deklaracji rozlicze-niowej korygującej uwzględnia należne składki na ubezpieczenia społeczne od wszystkich doko-nanych lub postawionych do dyspozycji ubezpie-czonego wypłat – od pierwszego do ostatniego dnia miesiąca kalendarzowego, którego deklaracja dotyczy – stanowiących podstawę wymiaru skła-dek na ubezpieczenia społeczne, z uwzględnie-niem ograniczenia, o którym mowa w art. 1 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Prze-pis ten rozstrzyga, iż w dokumentach rozlicze-niowych należność pracownika z tytułu stosunku pracy może być dla celów ubezpieczeniowych uwzględniona w podstawie wymiaru składek do-piero w miesiącu, w którym została wypłacona lub postawiona do dyspozycji pracownika. Jeżeli w da-nym miesiącu brak było przychodu z tytułu wyko-nywania pracy w ramach stosunku pracy w rozu-mieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, to brak było również podstawy wymiaru składek. Tym samym składki na ubezpieczenia nie były należne, nie powstała wierzytelność z tytułu składek ani nie może zostać wdrożona procedura związana zich ściągnięciem (egzekucją).
4.Odnosząc się do istotnych kwestii praktycznych Sąd Najwyższy podkreślił, że pracownik podlega ubez-pieczeniom społecznym z mocy prawa i zgłoszenie do ubezpieczenia ma charakter deklaratoryjny, przy
czym nieosiągnięcie przez pracownika (także w zwią-zku z niewypłaceniem należnego wynagrodzenia) przychodu ze stosunku pracy nie ma znaczenia do ustalenia okresu ubezpieczenia pracownika. Pra-cownik bowiem przez cały ten okres posiada status ubezpieczonego (jako osoba fizyczna podlegająca chociaż jednemu z ubezpieczeń społecznych – art. 4 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych) i w związku z tym okres ubezpieczenia jest okresem składkowym w rozumieniu art. 6 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach zFUS.
Tym niemniej krytycznie Sąd Najwyższy oce-nił pogląd wyrażony w wyroku z dnia 9.1 2.2008 r., I UK 1 51 /08 (niepubl.), w którym przyjęto, że składki na ubezpieczenie społeczne powinny być oblicza-ne od wynagrodzenia (nawet jeszcze niewypła-conego) przysługującego pracownikowi (jako zasa-dna wierzytelność). W omawianej uchwale Sąd Naj-wyższy stwierdził, że stanowisko to budzi wątpli-wości, pomija bowiem, że czym innym jest oblicze-nie należnych składek ubezpieczeniowych, a czym innym ich obligatoryjne opłacenie. Uznał bowiem, że obowiązek opłacenia składek powstaje dopiero z chwilą wypłacenia należnego (przysługującego) wynagrodzenia (a więc otrzymania lub pozostawie-nia do dyspozycji pracownika w roku kalendarzo-wym pieniędzy i wartości pieniężnych). Przy braku wypłaty wynagrodzenia nie ustala się podstawy wymiaru składki, a więc nie pojawia się pojęcie
"składki należnej”(por. art. 40 ust. 1 pkt 1 oraz ust. 2 pkt 4 ustawyo systemie ubezpieczeń społecznych).
Przywołując przepisy dotyczące obowiązków płatnika (art. 41 ust. 3 pkt 4 i art. 41 ust. 8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych) Sąd Najwyż-szy wskazał na cel przekazywania ubezpieczonemu informacji dotyczących składek, którym jest ich weryfikacja, a w efekcie ewentualne podjęcie po-stępowania reklamacyjnego, określonego w art. 41 ust. 1 1 -1 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecz-nych.
Sąd Najwyższy podkreślił także, że nieopła-cone w terminie składki (składki należne) podlegają ściągnięciu (wraz z odsetkami) w trybie przepi-sów o postępowaniu egzekucyjnym w admini-stracji lub egzekucji sądowej (art. 24 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Składki na-leżne ewidencjonuje się na koncie ubezpieczonego (art. 40 ust. 1 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń
społecznych), podobnie jak informacje o wysokości należnych i wpłaconych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (art. 40 ust. 2 pkt 4 tejże ustawy). Wskazał ponadto, że przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych dotyczące prze-dawnienia należności z tytułu składek, wymierzania opłaty dodatkowej za nieopłacenie składek lub opłacenie ich w zaniżonej wysokośc w terminie, legitymacji i obowiązku ściągnięcia należności z ty-tułu składek nieopłaconych w terminie w postępo-waniu egzekucyjnym, odsetek od nieopłaconych w terminie składek, jak również odpowiedzialności osób trzecich, mają zastosowanie w każdym przy-padku, gdy płatnik nie opłaci należnych składek wynikających z deklaracji rozliczeniowej w obowią-zującym terminie. Są to więc instytucje stosowane do składek należnych, wymagalnych i nieopłaco-nych wterminie.
Przywołując art. 48b ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Sąd Najwyższy stwierdził, że możliwość sporządzenia raportu z urzędu ozna-cza przyjęcie za podstawę wymiaru należnej składki wynagrodzenia wynikającego z umowy o pracę.
Potrzebę sporządzenia raportu imiennego z urzędu może zgłosić ubezpieczony, który stwierdzając, że jego składka nie została opłacona, może zwrócić się do organu rentowego o udzielenie informacji, czy podjął on działania zmierzające do jej ściągnięcia (art. 40 ust. 1 a ustawy o systemie ubezpieczeń spo-łecznych). Dalej oznacza to jednak, że dopóki pra-codawca nie wypłaci faktycznie wynagrodzenia pracownikowi, dopóty nie odprowadza składki na ubezpieczenie społeczne (tak w części finanso-wanej przez ubezpieczonego, jak i przez płatnika), ze wszystkimi tego konsekwencjami.
5.Sąd Najwyższy przywołał w tym kontekście także wypowiedź K. Antonowa7, w której wyrażono po-gląd, że "w relacji ZUS – płatnik organy rentowe egzekwują od płatników obowiązek składkowy w szczególności poprzez sprawowanie kontroli w oparciu o kryterium prawidłowości i rzetelności (art. 86 ust. 2 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych) oraz za pomocą stosowania odpo-wiednich środków prawnych w sytuacji nienale-żytego wywiązywania się z tych zadań (…). Uwol-nienie się od obowiązku opłacania składek może
nastąpić jedynie w sy-tuacji zastosowania in-stytucji przedawnienia, umorzenia całkowicie nieściągalnych należ-ności z tytułu składek
(nie dotyczy to jednak, w myśl art. 30 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, składek fi-nansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek, czyli np. składek finansowa-nych przez pracowników) lub umorzenia należno-ści składkowych (...), z wyłączeniem składek na ubezpieczenie emerytalne. Z kolei ubezpieczony został wyposażony przez ustawodawcę w dwa pod-stawowe uprawnienia mające na celu niwelowanie nieprawidłowości w realizowaniu obowiązku skład-kowego, tj. złożenie pisemnego lub do protokołu wniosku do płatnika o sprostowanie: 1 ) informacji zawartych w imiennym raporcie miesięcznym (i ko-rygującym) (…) (art. 41 ust. 8, 1 1 i 1 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych); 2) danych przekazanych do ZUS w zakresie błędnej informacji o stanie konta, tj. niezewidencjonowania należnych składek na ubezpieczenie emerytalne lub ich
(nie dotyczy to jednak, w myśl art. 30 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, składek fi-nansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek, czyli np. składek finansowa-nych przez pracowników) lub umorzenia należno-ści składkowych (...), z wyłączeniem składek na ubezpieczenie emerytalne. Z kolei ubezpieczony został wyposażony przez ustawodawcę w dwa pod-stawowe uprawnienia mające na celu niwelowanie nieprawidłowości w realizowaniu obowiązku skład-kowego, tj. złożenie pisemnego lub do protokołu wniosku do płatnika o sprostowanie: 1 ) informacji zawartych w imiennym raporcie miesięcznym (i ko-rygującym) (…) (art. 41 ust. 8, 1 1 i 1 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych); 2) danych przekazanych do ZUS w zakresie błędnej informacji o stanie konta, tj. niezewidencjonowania należnych składek na ubezpieczenie emerytalne lub ich