Zależności medyczno-wywiadowcze w realizacji Medint

Figure 5. Medical and intelligence relations in course of Medint implementation Źródło: AJP – 4.10.3. Wspólna doktryna sojusznicza Wywiad Medyczny (Medint)

MEDYCYNA

różne źródła wiedza ekspertów medycznych

ocena zagrożeń medycznych

Lekarz/doradca medyczny INFORMACJA

MEDYCZNA

SZTAB MEDYCZNY

DORADZTWO MEDYCZNE

DOWÓDCA

SZTAB DOWÓDCY

J1, J2, ... JMED dane wyjściowe wywiadu

(z medyczną oceną zagrożeń)

rozpowszechnianie

opracowanie

zbieranie sztab

wywiadu ukierunkowanie WEJŚCIE

INFORMACJI MEDYCZNEJ

WYWIAD rozpowszechnianie

wywiadu medycznego sztab medint

lub eksperci medyczni

ukierunkowanie medyczne opracowanie ekspertów wywiadu

medycznego

zbieranie madyczne

dane wywiadu medycznego (bazujące na ocenie zagrożeń)

Wywiad Medyczny w Wojsku Polskim W  Polsce zagadnienia związane z  funkcjonowaniem Wywiadu Medycznego są poruszane na konferencjach oraz spotkaniach roboczych wojskowej służby zdro-wia co najmniej od 10 lat. Mimo to, do chwili obecnej nie udało się wypracować żadnej, zgodnej z założenia-mi doktrynalnyz założenia-mi NATO, gotowej do wdrożenia koncep-cji działania Medint w Siłach Zbrojnych RP. W związku z tym do dziś nie ma w Polsce struktury organizacyjnej Wywiadu Medycznego. W  2003 r. w  pięciu nowo for-mowanych Wojskowych Ośrodkach Medycyny Prewen-cyjnej (WOMP) powstały komórki Nadzoru Epidemiolo-gicznego i Wywiadu Medycznego, jednak ich celem była wyłącznie realizacja zadań statutowych wojskowej in-spekcji sanitarnej. Umieszczenie w nazwie komórek or-ganizacyjnych Wywiadu Medycznego było symboliczne i nie znajdowało odzwierciedlenia w rzeczywistych dzia-łaniach. Medint utożsamiano wówczas błędnie z nadzo-rem epidemio logicznym, a nie z opracowywaniem osza-cowań zdrowotnych i zadaniami analitycznymi w odnie-sieniu do operacji wojskowych poza granicami państwa.

Stało się to jednym z powodów zmiany nazwy komórek organizacyjnych WOMP na Zespoły Nadzoru i Kontro-li Sanitarnej.

Marginalną rolę w  zakresie doraźnego tworzenia analiz epidemiologicznych pełni Centrum Reagowa-nia Epidemiologicznego Sił Zbrojnych RP (CRESZ), któ-rego słabe przygotowanie do tego typu działań wyni-ka z braku doświadczonych specjalistów (w CRESZ, po-nad 100‑osobowej placówce nie pracuje ani jeden le-karz epidemiolog!!!) oraz braku wsparcia bazodanowego.

Istotnym elementem wpływającym na ograniczony za-kres działalności CRESZ jest pozostawanie tej jednost-ki poza systemem wojskowej inspekcji sanitarnej. Tym samym, zgodnie z obowiązującym prawem, CRESZ jest wyłącznie jednostką wojskową w odróżnieniu od Woj-skowych Ośrodków Medycyny prewencyjnej, mających status podmiotów leczniczych. Ma to zasadnicze znacze-nie dla określenia braku możliwości gromadzenia i prze-twarzania danych medycznych oraz bieżącego przepły-wu szczegółowych danych epidemiologicznych w Cen-trum Reagowania Epidemiologicznego Sił Zbrojnych.

Dotychczasowe doświadczenia z misji pokojowych i stabilizacyjnych stawiają służbę zdrowia SZ RP na po-zycji sojusznika korzystającego z  gotowych raportów Medint innych krajów. Przykładem może być operacja w Czadzie realizowana w latach 2008–2009, gdzie opra-cowania francuskie i  szwedzkie stanowiły podstawę planowania i realizacji kompleksowej osłony sanitarno‑

‑epidemiologicznej Polskiego Kontyngentu Wojskowego.

Tabela. Medyczne zaplecze naukowe dla Medint w wybranych państwach członkowskich NATO Table. Medical scientific base for Medint in selected NATO countries

Państwo członkowskie NATO Instytucja wojskowej służby zdrowia działająca na potrzeby MEDINT Stany Zjednoczone – Narodowe Centrum Wywiadu Medycznego,

– Defense Pest Management Information Analysis Center,

– U.S. Navy Environmental and Preventive Medicine Unit #7 (NEPMU-7), – Center for Health Promotion and Preventive Medicine,

– Walter Reed Army Institute of Research,

– U.S. Army Medical Research Institute of Infectious Diseases, – Naval Medical Research Unit #3 (NAMRU-3),

– U.S. Air Force Institute for Environment, Safety, and Occupational Health Risk Analysis, – Force Health Protection and Surveillance Branch,

– USAF School of Aero-space Medicine

Francja – Instytut Medycyny Tropikalnej Służby Zdrowia Sił Zbrojnych Francji – Instytut de Veille Sanitaire

Niemcy – Wydział Medycyny Tropikalnej Instytutu Bernarda Nochta, – Szpital Wojskowy w Hamburgu

Hiszpania – Instytut Medycyny Prewencyjnej Ministerstwa Obrony Hiszpanii, – Centralny Szpital Wojskowy Gomez Ulla

Bułgaria – Wojskowa Akademia Medyczna

Rumunia – Centrum Badań Medycznych,

– Centrum Medycyny Prewencyjnej,

– Departament Chorób Zakaźnych (Centralny Szpital Wojskowy), – Centrum Hematologii,

– Narodowy Instytut Aeronautyki i Medycyny Kosmicznej, – Instytut Medycyny Morskiej

Źródło: Opracowanie własne

Wywiad Medyczny w osłonie sanitarno-epidemiologicznej sił zbrojnych 269 4. Zieliński A.: Nadzór epidemiologiczny. Przegl. Epidemiol., 2002; 56: 499–

508

5. Kauffman D.C.: Medical intelligence: a theater engagement tool. Pennsylvania USA 2001. Dostępne na: https://www.hsdl.org/?view&did=480 818 [dostęp:

24.02.2013]

6. Skórczewski K.: Wywiad medyczny – nowa jakość w zabezpieczeniu medy-cznym operacji wojskowych. Lek. Wojsk., 2010; 88: 49–60

7. Gayer M., Legros D., Formenty P., Connelly M.A.: Conflict and emerging infec-tious diseases. Emerg. Infect. Dis., 2007; 13: 1625–1631

8. Smoak B.L., McClain J.B., Brundage J F. i wsp.: An outbreak of spotted fever rickettsiosis in U.S. Army troops deployed to Botswana. Emerg. Infect. Dis., 1996; 2: 217–221

9. Whitman T.J., Coyne P.E., Magill A.J. i wsp.: An outbreak of Plasmodium falciparum malaria in U.S. Marines deployed to Liberia. Am. J. Trop. Med.

Hyg., 2010; 83: 258–265

10. Kelly-Hope L.A.: Conflict and emerging infectious diseases. Emerg. Infect. Dis., 2008; 14: 1004–1005

11. Korzeniewski K., Skórczewski K.: Health problems of peacekeepers carrying out mandatory tasks in Chad, Central Africa. Int. Marit. Health, 2011; 62:

201–204

12. Korzeniewski K.: Współczesne operacje wojskowe. Zagrożenia zdrowotne w odmiennych warunkach klimatycznych i sanitarnych. Warszawa, Wydaw.

Dialog, 2009: 69–95

13. Korzeniewski K.: Struktura zachorowań żołnierzy misji pokojowej UNEF II na Bliskim Wschodzie. Lek. Wojsk., 2009; 87: 14–20

14. Korzeniewski K.: Problemy zdrowotne uczestników misji pokojowej UNTAG w Afryce. Lek. Wojsk., 2009; 87: 7–13

Podobna sytuacja ma miejsce w Afganistanie, gdzie wio-dącą rolę w zakresie Wywiadu Medycznego pełnią Siły Zbrojne USA, i to z ich wiedzy operacyjnej i medycznej korzysta Polski Kontyngent Wojskowy. Te dwa przykłady jednoznacznie wskazują na konieczność tworzenia wła-snych, narodowych oszacowań i analiz wywiadowczych.

Jest to uwarunkowane z  jednej strony specyfiką rejo-nu działania w polskiej strefie odpowiedzialności, z dru-giej koniecznością wyprzedzającego dysponowania nie-zbędnymi opracowaniami dla celów przygotowania od-powiedniego zabezpieczenia medycznego, zmieniające-go się w czasie w zależności od pojawiania się różnych zagrożeń, ich specyfiki i natężenia.

Wnioski

1. Wywiad Medyczny jest nową jakością w zabezpiecze-niu medycznym operacji wojskowych, umożliwiają-cą wsparcie procesu planowania i realizacji zabezpie-czenia sanitarno‑epidemiologicznego.

2. Implementacja Wywiadu Medycznego umożliwia:

n pełne oszacowanie ryzyka zagrożeń zdrowotnych w  rejonie planowanych operacji poza granicami państwa,

n wsparcie decyzyjne dowódcy w zakresie zabezpie-czenia medycznego,

n medyczno‑operacyjną i przeciwepidemiczną ochro-nę wojsk,

n ciągłość planowania zabezpieczenia medycznego, n optymalizację zabezpieczenia medycznego,

n zmniejszenie operacyjnych potrzeb kadrowych per-sonelu medycznego, posiadającego deficytowe spe-cjalności w zakresie epidemiologii, chorób tropikal-nych i chorób zakaźtropikal-nych.

3. Niezbędnym zapleczem dla realizacji Wywiadu Me-dycznego jest potencjał wojskowych instytutów me-dycznych oraz stworzenie baz danych meme-dycznych.

Bazy danych powinny zawierać informacje o stanie zdrowia uczestników operacji wojskowych, środowi-sku geograficzno‑epidemiologicznym planowanych lub potencjalnych teatrów działań oraz o  patogen-nych czynnikach biologiczpatogen-nych.

Piśmiennictwo

1. Korzeniewski K.: Problemy zdrowotne uczestników operacji wojskowych oraz działania medycyny prewencyjnej na współczesnym teatrze działań.

Warszawa, Wojskowy Instytut Medyczny, Zakład Epidemiologii i Medycyny Tropikalnej, 2011: 108–115

2. US Department of Defense: Joint Publication 1–02 Department of Defense Dictionary of Military and Associated Terms. USA 2001. Dostępne na: http://

www.dtic.mil/doctrine/ new_pubs/jp1_02.pdf [dostęp: 24.02.2013]

3. Jędrychowski W.: Epidemiologia. Wprowadzenie i metody. Warszawa, PZWL, 1986: 252

Los rannego spoczywa w  rękach tego, kto założy mu pierwszy opatrunek.

płk. Nicholas Senn, 1844–1908

Wstęp

Zgodnie z wytycznymi Taktyczno‑Bojowej Opieki nad Poszkodowanym (Tactical Combat Casualty Care), 90%

wszystkich zgonów pola walki ma miejsce przed dotar-ciem do szpitala [1]. Niektóre źródła dzielą wszystkich

rannych w środowisku taktycznym na tych, którzy prze-żyją, bo dotarli do szpitala z zachowanymi podstawowy-mi parametrapodstawowy-mi fizjologicznypodstawowy-mi, i tych, których lekarze nie uratują, bo rozległość urazów jest zbyt wielka albo proces leczenia na wcześniejszym etapie był niewystar-czający. Ratownictwo taktyczne rządzi się swoimi kluczo-wymi determinantami, które warunkują zminimalizowa-nie wskaźnika zgonów do uniknięcia.

Przedstawione zasady postępowania opracowano na  podstawie wytycznych obowiązujących w  Służbie Zdrowia Armii Amerykańskiej.