Stan
W wielu instytucjach istnieje przekonanie o konieczności ich inform aty
zacji. obecnie znacznie większe od aktualnych możliwości ich sfinansow ania.
A n a liz a s ta n u n a sze j g o sp o d a rk i w p o łą c zen iu z a n a lizą sto p n ia j e j in fo rm a tyza c ji w sk a zu je n a n ie
formatyczne. Sektor bankowy przeznacza najw iększą część środków na
w drożenia inform atyki.
5. Zastosow ania i wdrożenia
W adm inistracji i bankowości realizuje się obecnie kilka wielkich przedsię
wzięć informatycznych o różnym stopniu zaaw ansow ania. Ich przebieg
często budzi obawy, czy zostaną uzyskane zamierzone efekty.
Strategia rozwoju informatyki w Polsce
Doświadczenia z dotychczasowych wdrożeń systemów zagranicznych wy
kazały, że niezbędne je s t poniesienie znacznego n ak ład u pracy i kosztów na ich zaadaptow anie do polskich warunków. Wdrożenie takich systemów je s t niemożliwe bez udziału ich autorów oraz zespołu wdrożeniowego.
D ośw iadczenie w ykazało, ze w d ra ża n ie za g ra n iczn y ch system ó w n ieza leżn ie o d tego, czy d otyczy to
W pracach prowadzonych dla adm inistracji publicznej utrudnieniem je st
b rak standardów i niedostateczna koordynacja m iędzyresortowa.
5. Zastosow ania i wdrożenia
Niewiele je s t profesjonalnych firm integracyjnych, działających n a rynku polskim, mogących przejąć odpowiedzialność prawno-finansową za przygo
towanie i realizację inform atyzacji instytucji, szczególnie sfery budżetowej.
A d m in is tr a c ja i przed sięb io rstw a , d ecydując się na inform atyzację, p o s z u k u ją fir m d ekla ru ją cych dostarczenie kom pleksow ego ro zw ią za n ia obejmującego oprogram ow anie, sprzęt, insta la cję sieci, s z k o lenia, a często n a w e t prace budow lane. W ta k im w y p a d k u je d y n y m ro zw ią za n ie m je s t tw orzenie - na w zó r g en era ln ych inw estorów - f i r m integracyjnych, które p rze jm u ją o d pow iedzialność za całość re a li
za c ji projektu, dobierając do poszczególnych z a d a ń najlepszych dostaw ców i podw ykonaw ców . P roble
m em je s t sy ste m fin a n s o w a n ia ta kich przedsięw zięć.
Koszty inform atyzacji są znaczne i tru d n e do oszacowania. Rodzi to nie
bezpieczeństwo podejmowania błędnych decyzji, co powoduje nieraz duże straty.
K osztorysow anie robót in fo rm a tyczn ych je s t obecnie tru d n e, g d y ż p ostęp tech n iczn y i ciągła zm ia n a relacji cen sp rzę tu do oprogram ow ania nie daje sza n sy na opracow anie n adających się do w y ko rzys
ta n ia z a s a d p ra k tyc zn yc h . D odatkow o oszacow anie efektów in fo rm a tyza c ji je s t tru d n e, g d y ż część tych efektów objaw ia się w z m ia n ie ja k o śc i fu n k cjo n o w a n ia firm y, a nie w bezpośrednio m ierza ln yc h z y s kach. S tą d też podjęcie decyzji o w ysokości środków p rzeznaczonych n a in fo rm a tyza cję m u s i być opie
ra n e b a rd zie j na d o św ia d cze n iu n ajlepszych k o n su lta n tó w n iż n a w yliczeniach rachunkow ych.
Czynniki rozw oju
Podstawowym czynnikiem rozwoju inform atyki je s t tworzenie w arunków wolnej konkurencji.
W olna ko n k u re n cja n a r y n k u in fo rm a tyc zn ym p o w in n a w p łyn ą ć n a p o p ra w ę ja k o ś c i oferow anych usług, w y elim in o w a n ie niepraw idłow ości p rzy realizacji ko n tra któ w w ra z z je d n o cze sn ym stw orzeniem rów nych sza n s d z ia ła n ia d la w szystkic h podm iotów .
tu c ji s ą obecn ie z n a c z n ie w ię k sze o d a k tu a ln y c h m o żliw o śc i ich s fin a liz o w a n ia . K o n ie c zn e j e s t o p r a c o w a n ie r z ą d o w e j s tr a te g ii in fo r m a ty k i w n a jb liż s z y c h la ta c h , szc ze g ó ln ie w sfe rze p r a w n e j d o ty c z ą c e j z a s a d g r o m a d z e n ia , p r z e s y ła n ia i u d o s tę p n ia n ia in fo rm a c ji.
o tr ze b y w z a k r e s ie z a sto s o w a ń in fo r m a ty k i w w ię k sz o śc i in
sty-19
Strategia rozwoju informatyki w Polsce
Istnieje potrzeba wprowadzenia sformalizowanych procedur nadzorowania procesu projektow ania i produkcji, w drażania przedsięwzięć oraz realizacji usług inform atycznych (np. według norm ISO 9000). Z arządzanie projek
tem oparte n a wypracowanych w świecie zasadach i m etodach je s t kluczo
wym elem entem sukcesu.
Pożądane je s t w ykorzystywanie uznanych w świecie standardów p rz e tar
gowych. Konieczne je s t rozpowszechnianie wiedzy o tych standardach.
W prze ta rg a c h należy ko rzysta ć z gotow ych w zorów stosow anych w kra ja ch U nii E uropejskiej, a w a ru n k ie m podjęcia dobrej decyzji je s t w ysoka w artość m eryto ryczn a oferty w s to s u n k u do ceny.
Konieczne je s t opracowanie rządowej strateg ii rozwoju teleinform atyki w najbliższych latach, szczególnie w sferze praw nej dotyczącej zasad gro
m adzenia, przesyłania i udostępniania informacji. S trateg ia ta powinna
być zaprezentow ana publicznie i przedyskutow ana przez różne grupy gos
5. Zastosow ania i wdrożenia
Funkcjonow anie ustaw y o zamówieniach publicznych powinno być stale poddaw ane analizie mającej na celu stw ierdzenie efektywności jej działa
nia.
N iezb ę d n e je s t stw orzenie i uruchom ienie m ec h a n izm ó w ko n tro li p rze strze g a n ia p rze p isó w o za m ó w ie n ia c h p u b lic zn y ch , ze szczególnym u w zg lęd n ie n ie m p ra k ty c zn y c h efektów j e j d z ia ła n ia i korzyści dla je d n o ste k a d m in istra c ji p u b lic zn e j w ra z z a n a liz ą w p ływ u n a rozw ój in fo r m a ty k i w kraju.
Idea systemów otwartych możliwości powinna stanowić podstawę budowy nowych systemów informatycznych.
O becnie b u d o w a n e sy stem y p o w in n y m óc fu n k cjo n o w a ć w d y n a m ic zn ie zm ie n ia ją c y m się śro d o w isku te c h n ik i in fo rm a ty c zn e j p rze z w iele na stęp n ych lat. P o w in n y one u w zg lęd n ia ć współpracę z istn ie ją c y m i i p r z y s z ły m i sy ste m a m i i ro d za ja m i p la tfo rm system ow ych.
Pilnym zadaniem je s t analiza możliwości w ykorzystania ju ż istniejących mediów teletransm isyjnych do budowy krajowej, zintegrowanej sieci tele
inform atycznej (infostrady).
Istn ie je bogata s tr u k tu r a m ediów te letra n sm isyjn ych pow szechnego u ży tk u , ta k ic h j a k p u b lic zn a sieć telefoniczna, te lew izy jn a sieć ka b lo w a czy też sieć energetyczna. Cechą ch a ra kte rystyc zn ą tych m ediów je s t ich p o w szec h n a dostępność, co daje m ożliw ość u zy sk a n ia g o tow ej in fr a s tr u k tu r y telein fo w izyjn ej w s k a li całego kraju. M edia te j u ż są w yko rzysty w a n e p rze z w iele in sty tu c ji do realizacji system ów telein fo rm a cyjn ych o za sięg u ogólnokrajow ym . R o zw ó j te ch n ik i te letra n sm isy jn e j d a je coraz w iększe m o żliw o ści w y ko rzysta n ia m ediów o stosunkow o n isk ie j ja k o śc i k a n a łu inform acyjnego. Ł ą czn ie z j u ż istn ieją cym i k a n a ła m i o d u że j przepustow ości istn ieje m ożliw ość z b u d o w a n ia je d n o ro d n y c h zin teg ro w a n y ch ka n a łó w tra n s m isji (infostrad). Ś w ia d o m o ść tego fa k tu nie je s t pow szechna.
Konieczne je s t stw orzenie praw nych procedur u stalan ia ważności doku
mentów elektronicznych.
U stalenie z a s a d p r a w n e j akceptacji d o k u m e n tó w elektronicznych j e s t p o d sta w o w y m w ym o g iem tw o rzen ia i fu n k c jo n o w a n ia system ów pocztow o-inform acyjnych. K onieczne je s t określenie z a s a d w a żn o ś
ci, n ie zm ien n o śc i i b ra k u m ożliw ości w ycofania p o d p isu . W ażne je s t rów nież zd e fin io w a n ie pojęcia n ie n a ru sza ln o ści oryg in a łu d o k u m e n tu oraz z a sa d tw orzenia i m o d y fik o w a n ia je g o kopii. P roblem ten szerzej om ów iono w rozdziale 8.
Strategia rozwoju informatyki w Polsce
Wymóg odpowiedzialności za jakość usług system u inform atycznego w ią
że się z wymogiem bezpieczeństw a system u, czyli jego odporności na wła
m ania, zm ianę param etrów urządzeń lub uszkodzenia lokalne.
Do za p e w n ie n ia bezpieczeństw a sy ste m u nie w ystarczą je d y n ie śro d k i p ra w n e, techniczne i o rg a n iza cyjne. Osoby korzystające z sy ste m u m u szą być o d p o w ie d zia ln y m i u żytkow nikam i.. K a ż d y m u si być św ia d o m y pro b lem ó w za p e w n ie n ia bezpieczeństw a u żytkow anego system u oraz m u s i zostać odpow ied
nio przeszkolony.
Szczególną uwagę należy poświęcić sieci In tern et, któ ra przy bezdyskusyj
nych zaletach powszechności i coraz łatwiejszego użytkow ania przechodzi proces transform acji w sieć oferującą usługi komercyjne. Efektem tego je st konieczność rozliczania usług, zapewnienie odpowiedniego poziomu bezpie
czeństw a przesyłania danych oraz dostępu do zgromadzonych informacji.
S ieć In te rn e t słu ż y ła d otychczas w Polsce g łó w n ie śro d o w isk u n a u ko w em u , a j e j w y ko rzysty w a n ie było d otow ane z b u d żeto w ych fu n d u s z y p rzezn a czo n ych na bad a n ia . Obecnie sieć In te rn e t kom ercjalizuje się i dotacje n a ko rzysta n ie z j e j u słu g p o w in n y być p rze k a zy w a n e bezpośrednio u ży tk o w n ik o m ze śro
d o w isk n aukow ych. O ferując p ła tn e u sługi, sieć In te rn e t m u si za p e w n ić o d pow iedni p o zio m bezpie
czeństw a i ochrony przesyła n ych d a n y c h - co p r z y je j s tr u k tu r z e nie będzie proste. O czyw iście w y m a g a n y sto p ień zabezpieczeń za le ży od ro d za ju p rze syła n yc h inform acji.
Podczas budow ania jednolitego system u przetw arzania danych i przekazy
w ania informacji konieczne je s t zagw arantow anie rów noupraw nienia przy korzystaniu z niego całem u społeczeństwu bez możliwości sk u p ian ia przez jed n ą z grup całości inform acji o funkcjonowaniu całej gospodarki lub jej
znaczącej części.
Istn ie n ie m onopolu teleko m u n ika cyjn eg o w Polsce oraz p o w sta n ie kom ercyjnego In te rn e tu m oże dopro
w a d zić d o tego, że b u d o w a n e p o d kon tro lą a d m in is tr a c ji in fo s tra d y zm o n o p o lizu ją grom a d zen ie, p rze sy ła n ie i w y ko rzysty w a n ie d a n ych . M onopol ten m oże się objaw iać w u s ta la n iu cen u słu g teleinfo- w izyjnycli oraz w p rze jm o w a n iu p rze z g ru p ę k o n tro li n a d d a n y m i o sposobie fu n k c jo n o w a n ia całej go spodarki. N ow e ro zw ią za n ia in fo rm a tyc zn e m u szą więc być p o d d a n e ko n tro li antym o n o p o lo w ej na p o d o b n ej za sa d zie j a k p ozostałe d z ia ły gospodarki.