Ze sprawozdania Komisji szwajcarskiego parku narodo

w eg o za lata 1919 i 1920.

S z w a jc a rsk i p a rk naro d o w y z n a jd u je się p o d o p ie k ą tr z e c h in s ty tu c ji: 1. K om isji zw iązkow ej p a r k u n arodow ego, 2. K o m ite tu L ig i ochrony p rz y ro d y i 3. K om isji sw a jc a rsk ie g o to w a rz y stw a n a u k p rzyrodniczych, w yłonionej d la n a u k o w e g o b a d a n ia p ark u . D zia ła ln o ść sw o ją p o d a ją one do w iadom ości sp o łe cz eń stw a zapom ocą ro czn y ch sp raw o zd ań , k tó r e om a­

— 89

-w ia ją -w szy stk o , co -w danym czasie i za k re sie uczyniono, oraz p rz e d s ta -w ia ją sta n p ark u . N a jw a ż n ie jsz e d an e ze sp raw o zd a ń z a la ta 1919 i 1920 stre ś c ić m ożna w n a s tę p u ją c y sposób:

S p ra w o z d a n ia św ia d cz ą o sta ły m ro zw o ju p a rk u , choć K om isja w alczyć m usi z w ie ­ lom a tru d n o ściam i, w y n ik ając em i zaró w n o z k ry z y su ekonom icznego, p rze ży w an e g o przez S z w a jc a rję , ja k i n ie d o sta te c z n e g o jeszc ze zrozum ienia celów u trz y m y w a n ia p ark u . To te ż je d n e m z w aż n iejszy c h z a d a ń K om isji j e s t p ro p a g a n d a zapom ocą o dpow iednich pism i w y ­ k ła d ó w . W y ra z e m ro sn ąc eg o w sp o łe cz eń stw ie z a in te re so w a n ia s p ta w a m i p a r k u j e s t z n a k o ­ m ity rozw ój »L igi d la ochrony p rzy ro d y « : ilość je j członków w z ro sła w ciąg u 1920 r.

z 3 4 8 7 n a 31,426.

P ro w a d z o n e od p a r u l a t p e r tr a k ta c je o w cielenie do p a r k u d zierża w io n y ch dotych- części d oliny S carl n ie d o p ro w a d ziły do p o żąd an eg o re z u lta tu , z pow o d u u p o ru in te re s o w a ­ n ych gm in ; K o m isja m u siała się o g ran ic zy ć n a ra z ie do p rz e d łu ż e n ia k o n tr a k tu dzierżaw y, czyni je d n a k d alsze s ta ra n ia o n ab y c ie odnośnego te re n u n a w łasn o ść p ark u .

W ciąg u la t 1919 i 1920 w y konano w p a rk u sz e re g p ra c b u dow lanych, u le p sza jąc i ro z sz e rz a ją c m ie sz k an ia dozorców p ark o w y ch , i b u d u ją c schronisko p rzezn ac zo n e w y łąc zn ie n a u ż y te k dozorców i in sp e k to ró w p a rk u , oraz b adaczy, p ro w a d zą cy c h p ra c e z ram ien ia ko ­ m isji nau k o w ej.

P rz e p ro w a d z a n e co ro k u obliczenia zw ie rzy n y dow odzą je j zn a k o m iteg o sta n u . Po p rz e p ro w a d z e n iu d o k ła d n y ch s tu d jó w p rzy g o to w a w c zy c h o brano te re n d la osied len ia w p a rk u koziorożca, k tó re g o 7 okazów (4 ze zw ie rzy ń ca w In te r la k e n i 3 z S t. G allen) przew ieziono n a m iejsce i w ypuszczono n a w olność w dolinie T e rz a d n ia 20 lip c a 19 2 0 r. P rz y tr a n s p o r ­ cie w z ię ła b ez in te re so w n ie czynny u d z ia ł ludność w si okolicznych. N a chronioną fau n ę p a rk u , pró cz koziorożca, s k ła d a ją się je len ie, sa rn y , kozice (1 1 3 2 sz tu k i), św ista k i, g łuszcze, cie­

trz e w ie , k u ro p a tw y śnieżne, ja rz ą b k i, a z d rap ie ż n y c h o rły i lisy. N iedźw iedź zachodzi do p a rk u ty lk o przejścio w o . P ro p o z y c ja w p ro w a d ze n ia ry s ia z o s ta ła odrzucona.

N au k o w e b a d a n ie p a rk u z n a jd u je się w rę k u sp e c ja ln e j K o m isji » S zw ajcarsk ieg o T o w a rz y stw a P rz y ro d n ic z e g o « , k tó r a p o d z ie liła się n a n a s tę p u ją c e p o d k o m isje: m e teo ro lo ­ g ic zn ą , g eo g ra fic zn o -g eo lo g icz n ą, b o ta n ic z n ą i zoologiczną. W s z y stk ie p odkom isje, z w y ją t­

kiem g e o lo g icz n ej, b y ły ju ż czynne w p a rk u , a p ie rw sz a p ra c a n au k o w a o głoszoną z o s ta ła w » P am iętn ik u « Tow . S zw ajc. n a u k p rzy r. T y tu ł je j w polsk im p rz e k ła d z ie b rz m i: »W y n ik i p o sz u k iw ań n au k o w y c h p o d ję ty c h w sz w a jc a rsk im p a rk u n arodow ym , o g ła sza n e p rz e z K o ­ m isję szw ajc. T ow . n au k p rz y r. d la b ad a ń n au k o w y ch w P a r k u N arodow ym «. J. F a u n a m ię­

czaków S z w a jc a rsk ie g o P a r k u N arodow ego, p rze z E. B rü tik o fe r’a. (Z m ąpą, 2 ta b lic a m i i 2 ry cin a m i w tek ście).

O b serw ac je m e teo ro lo g ic zn e pow ierzono dozorcom p a rk u , k tó rz y o trzy m ali odpo­

w ied n ie in stru k c je . W r. 1920 p ra c o w a ło w p a rk u ogółem 20 p rzy ro d n ik ó w .

B u d ż e t K o m isji P a r k u p rz e d s ta w ia p o k aź n ą sum ę 4 1 ,0 6 2 ,3 0 fr. N a jp o w a żn ie jsz ą k w o tę w rozch o d ach p rz e d s ta w ia ją k o sz ta u trz y m a n ia dozorców p a rk u , d alej id ą -koizta w zn iesien ia n ow ych i u trz y m a n ia ju ż istn ie ją c y c h bud y n k ó w , su b w en c je n a p ra c e nau k o w e, k o sz ta osied len ia ko zio ro żca i t. d.

S p ra w o z d an ie zam yka spis p u b lik a c ji odnoszących się do p a rk u . L ic zb a ich w r, 1920 w y n o siła 55.

C Z Ę SC U R Z Ę D O W A .

w a rt. 12 u staw y niniejszej. * »

Do wszystkich nadleśnictw państwowych Okręgu Dyrekcji lasów w B ydgoszczy/

Z inicjatyw y K u ra to rju m Ochrony Przyrody, w P oznaniu, D y rek cja lasów Państw ow ych

wspo-91 ^— rody (N aturdenkm äler) spisanych n a m apach gospodarczych. PP. nadleśniczow ie prószeni są'o podanie ja k najw ięcej szczegółów u zasadniających opiekę objektu, pro jek t ochrony, dokładne oznaczenie

- 92 —

— 98 ^—

Przypomnienie rozporządzenia policyjnego dotyczącego ochrony rośliny „M ikołajek“

(Stranddistel).

R ozporządzenia p olicyjne d otyczące ochrony M ikołajka.

Na podstaw ie § 137 i 139 ustaw y o ogólnej adm inistracji K rajow ej z dn ia 30. VII. 1893,

Nie stosujących się do powyższego, należy bezw zględnie pociągnąć do odpowiedzialności.

Puck, dnia 19. VII. 1921. L ip sk i, starosta. u ratow alibyśm y dla przyszłych pokoleń najpięk n iejszy krajobrazow o skraw ek Polski.

W K rakow ie d n ią 11 stycznia 1922.

Za prezydjum P. K. O. P.

S e k re ta rz : P rzew odniczący:

Dr. St. K u lczy ń ski. P ro f. D r. W ła d ysła w S za fe r.

— 94 znaczenia. W niosek zostaje uchw alony i oddany W ydziałow i do urzeczyw istnienia.

Po referacie przew odniczącego o stan ie ochrony zw ierzyny w T a tra c h rozw ija się dyskusja

W I A D O M O Ś C I B I E Ż Ą C E .

nosi sie stale do postulatów bchTonc jprzyrodv, . .■ r W. S. ' : ■

1. Około pierw szej, licząc od lewej strony, (p. fotdgr. Nr. 1) akacji ow ijają się 3 egzem ­ plarze, do wysokości 9 m ; średnica najgrubszego z nich, m ierzona tu ż nad pow ierzchnią ziemi, wynosi 8 cm.

2. Około dru g iej akacji ow ija się 5 egzem ­ p larzy do wysokości 14 m ; średnica n a jg ru b ­ szego u n asad y 13 5 cm, na wysokości piersi 5 cm (p. fotogr. Nr. 2).

M ałopolskie Tow. Ł ow ieck ie w sp raw ie ochrony Przyrody. N a posiedzeniu odbytem w dniach 1 i 7 m arca 1922 r., W ydział M. Tow. Łowieckiego w zrozum ieniu p otrzeby ochrony przyrody i zn a­

czenia ja k ie dla realizacji tej" idei m a znajo­

mość jej w szerokich kołach m yśliw skich, po­

stanow ił skierow ać wysiłki T ow arzystw a ku dążeniom P ań. Kom isji Ochron}' P rzyrody i uchw alił n astęp u jące rezolucje, m ające

stanó-. Ä'Ä * m*

‘ ^ ' . r S

Rvc. 11. „B lu s zc z o lb rzym “ pod Puław am i.

3. Około trzeciej akacji w końcu, ow ija się również 5 egzem plarzy do wysokości 13 m ; śre- dniea’ najgrubszego u pow ierzchni ziem i 9 cm.

W szystkie wym ienione egzem plarze kw itn ą bogato w jesieni, choć nie owocują. — Dimor- fizm (a raczej polimorfizm) liści n a p ę d a c h u w i­

dacznia się n ad e r w ybitnie.

O w ieku i pochodzeniu tego bluszczu nie m ogłem się dowiedzieć ani od m ieszkańców leśniczówki, ani od okolicznych włościan.

M a rja n Sokołow ski.

wić w ytyczne działalności T ow arzystw a w k ie­

ru n k u ochrony przy ro d y :

1. O tw orzyć lam y »Łowca« dla p ropagandy ochrony przyrody, a m ianow icie um ieszczać w nim k o m u n ik aty i te popularne arty k u ły , k tó reb y P. K. O. P. chciała w szerszej m ierze rozpowszechnić, niżby to przez ogłoszenie tylko

jej publikacjach n astąp ić mogło.

2. Zachęcać swych delegatów i członków do za z n a ja m ia n ia się z p u b lik a cjam i P. K. O. P., a m ianow icie z perjodycznem , bogatem w treść i ilustracje, w ydaw nictw em »Ochrona Przyrody«

— 97 — rosyjskiego, w prow adzenie ścisłej sta ty sty k i po­

łowów łososia w calem dorzeczu W isły, założe­

— 98

dm ie i przyległych częściach b agnistej olszynki lustią jąszcze osobno dw a niew ielkie k rz a k i na.

— 99

T R E ŚĆ Z E SZ Y T U 1 - 0 0 :

W s t ę p : Odezwa. W . S.: Do czytelników . — C z ę ś 6 g ł ó w n a : J a n Gic. PawUkmcsM : O celach i środkach ochrony przyrody. — W ła d ysła w Szafer-. Ochrona przyrody w Polsce. — S ta n isła w Sokołowski-. O potrzebie z a k ła d a n ia rezerw atów leśnych. — W ikto r Kuźniar-. M arjan Raciborski jako p ionier ruchu polskiego k u ochronie przyrody. — B o g u m ił Pawłowski-. B rek in ią {Sorbus torm inalis \Li\ C rantz) w Polsce. — B. W igilew . O chrona T a tr. — J. G. P.: Ochrona przyrody za­

g r a n ic ą .— C z ę ś ć u r z ę d o w a : P ro je k t rozporządzenia R ady M inistrów w przedm iocie o rganizacji Państw ow ej R ady Ochrony P rzyrody. — O rganizacja i za d an ia Państw ow ej Komisji Ochrony P rzyrody. — K o r e s p o n d e n c j e : A leksa n d er P rze d rzy m ir sk i: W spraw ie ochrony lisa i b o c ia n a .—

H e n ry k W oźniakowski-. W spraw ie ochrony lisa. — W i a d o m o ś c i b i e ż ą c e : K u ra to r j a i delegaci P. K. O. P. — P ierw szą ekspedycja naukow a w ysiana przez R żąd Polski do P uszczy B iałow ieskiej. — G ruba jodła w Z aw o i.— P la n rozw oju Zakopanego. — O dczyty i arty k u ły popularne. — W ykłady uniw ersyteckie o ochronie przyrody. — W. Stecki: O statnie cisy w T atra ch . — f D r Rudolf Z u b e r.—

K . S t . : G inący jesion W a lczak a w Zakopanem . — K w estjonarjusz P. K. O. P. w spraw ie inw entaryzacji osobliwości*przyrodniczjmh, znajdujących się w k ra ju . — R o z m a i t o ś c i : Los najstarszeg o drzew a w Polsce. — Co się w Polsce sprzedaje?

T R E ŚĆ ZESZY TU 2 - 0 0 :

Od Redakcji. — R o z p r a w y : S ta n isła w Sokołow ski: Cis n a ziem iach polskich i w krajach p rzy ­ le g ły c h .— E d w a rd L . N iezabitow ski: Szkodniki zw ierzęce w gospodarstw ie, przyczyny ich w ystę­

pow ania oraz ich zw alczanie przez ochronę ta k drapieżnych jak owadożernych zw ierząt. — W iktor K u ź n ia r: R ezerw at m iejski na. K rzem ionkach n a d W isłą. — S ta n isła w K id a y A s k i: R ezerw at w C z o rszty n ie.— W ła d ysła w S z a fe r : Ochrona m odrzew ia polskiego {L a rix polonica K ac.) .— W ilold K ulesza: Zagrożone wrzosowisko nadm orskie. — S ta n isła w P aw łoioski: O rozm ieszcźeniu.M ikołajka {E ryngium m a ritim u m ) n a w yb rzeżu polskiem. — E dw a,rd L . N iezabitow ski: B rzoza cz arn a w okolicy NowegoćfTargtt. B o g vm tt''P m afotg& i: L as lipowy w dolinie P opradu. — Ochrona T a tr. Protokół konferencji w spraw ie ochrony T a tr zwołanej -przez P aństw ow ą Kom isję Ochrony P rzyrody w Za­

kopanem w dniach 5 i 6 w rześn ia 1920. — O c h r o n a p r z y r p d y z a g r a n i c ą : U staw y z a g ra : niczne. — Z konferencji dorocznej w spraw ie ochrony przy ro d y odbytej w B erlinie w dniach 3 i 4 g ru d n ia 1920. — C z ę ś ć u r z ę d o w a : S praw ozdanie z czynności P aństw ow ej Komisji Ochrony P rzyrody za okres od‘ 1 stycznia 1920 do 30 lipca 1921. — S praw ozdanie z działalności K u rato rju m P. K. O. P . w P oznaniu. — S praw ozdanie z działalności K u ra to rju m P. K. O. P. w W a rsz a w ie .—

S praw ozdanie z działalności K u ra to rju m P. K. O. P . w e Lwowie. — S praw ozdania ze zjazdów P.

K. O. P. — P ro je k t ustaw y o ochronie szczególnie rzadkich zw ierząt i roślin. — R ozporządzenia i ogłoszenia publiczne władz. — W i a d o m o ś c i b i e ż ą c e i k o r e s p o n d e n c j e : f D r F erd y n an d W ilkosz.— f D r E ugenjusz K iernik. — Nowe stanow iska c is a .— P lan utw o rzen ia rez erw a tu leśnego w puszczy B iałow ieskiej.— Nowe am erykańskie p ark i narodow e, — O chrona bizona w Am eryce pójnocnej. — Ochrona antylopy am erykańskiej. — W a p iti w p a rk u Yellowstone. — Ochrona bobra w górach A irondack w A m eryce półn. — O statnie żubry w Polsce. O chrona łososia. — Z wycieczki do cisów w K niaźdw orze. — Ochrona alei królew skiej w P uław ach. — »Niebieskie Źródła« w T om a­

szowie Mazowieckim. — D ąb w Gdyni. — L ip a drobnolistna — Kozice w T a tra c h .—.św istak i w T a t­

rach. — W ykłady i referaty . — Z T ow arzystw a T atrz ań sk ie g o . — Głosy prasy. — E rrata.

10) R fW iO t& fą

r M '