Zmiany wskaźników fizjologicznych na skutek nordic walking oraz innych form wysiłku

Niska sprawność układu krążenia i oddechowego oraz niska wydolność fizyczna, które najczęściej towarzyszą otyłości, są pierwszoplanowymi czynnikami zwiększającymi ryzyko śmierci [Hulens i wsp., 2001, Ross i wsp., 2016]. Maksymalna możliwość poboru tlenu na poziomie <17,5 mlO2/kg/min (<5 MET) wiąże się u osób dorosłych z wysokim ryzykiem śmiertelności. Stwierdzono także, że nawet niewielka poprawa sprawności krążeniowo-oddechowej, bo odpowiadająca wzrostowi maksymalnego poboru tlenu o około 3,5-7,0mlO2/kg/min (1-2 MET) zmniejsza ryzyko incydentów sercowo-naczyniowych o 10-30%, przyczyniając się w znaczącym stopniu do zmniejszenia śmiertelności ogólnej [Ross i wsp., 2016].

Wiele badań realizowanych w warunkach laboratoryjnych, jak i terenowych wykazało, że aktywność fizyczna w formie NW jest związana ze zwiększonym zaangażowaniem funkcji układu oddechowego i krążenia, zwiekszonym poborem tlenu

i kosztem energetycznym pracy, w porównaniu do „tradycyjnego” marszu z taką samą prędkością [Schiffer i wsp., 2011; Figard-Fabre i wsp., 2010]. A pozytywny wpływ NW może utrzymywać się nawet w okresie od 6. do 9. miesięcy od zakończenia treningów [Skorkowska-Telichowska i wsp., 2016].

W badaniach własnych 8 tygodni treningów NW z intensywnością FATmax

nie wpłynęło na poprawę VO2max u młodych kobiet z nadwagą i otyłością z towarzyszącymi zaburzeniami metabolicznymi. W przeciwieństwie do wyników badań własnych, Trabka i wsp. (2013) odnotowali wzrost VO2max na skutek 10. tygodni treningów NW ze wzrastającą intensywnością, realizowanych wśród otyłych kobiet po menopauzie. Istotny wzrost VO2max odnotowali także Pippi i wsp. (2020), zarówno na skutek 12. tygodni treningów NW o wzrastającej intensywności, jak i ćwiczeń aerobowo-siłowych realizowanych w grupach otyłych kobiet bez i z T2DM.

W przeciwieństwie do wyników wyżej przytoczonych badań, Latosik i wsp. (2014), podobnie jak w badaniach własnych, nie odnotowali różnic w VO2max na skutek 8. tygodni treningów NW o wzrastającej intensywności w zakresie 40-69%HRmax wśród kobiet w wieku pomenopauzalnym z nadwagą i nadciśnieniem tętniczym. Natomiast istotny wzrost szczytowych wartości VO2 stwierdzono zarówno po 3., jak i po 6. miesiącach NW o intensywności wzrastającej w zakresie od 40 do 84% rezerwy tętna, wśród kobiet i mężczyzn o ponadnormatywnej masie ciała w wieku 50-80 lat. Podczas gdy nie odnotowano poprawyna skutek marszu bez kijków [Muollo i wsp., 2019].

Do istotnego wzrostu VO2max doszło również na skutek innych form aktywności fizycznej realizowanych w grupie osób o ponadnormatywnej masie ciała, bez lub z towarzyszącymi zaburzeniami metabolicznymi [Botero i wsp., 2013; Jorge i wsp., 2011; Kadoglou i wsp., 2007; Kargarfard i wsp., 2017; Karolkiewicz i wsp., 2009; Kelly i wsp., 2014; Kim i wsp., 2014; Kondo i wsp., 2006; Mir i Fahti, 2018, Murawska-Ciałowicz i Zuwała-Jagiełło, 2018]. Znaczący wzrost wartości VO2max

odnotowano już po 7-dniowym programie ćwiczeń w formie marszu/biegu z intensywnością 80-85%HRmax wśród otyłych osób po 50 roku życia [Kelly i wsp., 2014]. Istotny wzrost wartości VO2max odnotował także Kargarfard i wsp. (2017), zarówno na skutek 8. tygodni ćwiczeń oporowych, jak i łączonych ćwiczeń oporowo-aerobowych o wzrastającej intensywności, u otyłych kobiet w wieku 40-45 lat stosujących dietę redukcyjną. Poprawę VO2max stwierdzono również po 8. tygodniach zajęć Pilates realizowanych wśród otyłych kobiet w wieku 50-55 lat [Mir i Fahti, 2018], jak również na skutek 8. tygodni ćwiczeń na cykloergometrze

z intensywnością wynoszącą 70-80% obciążenia progowego, u kobiet z nadwagą w wieku 60-70 lat [Karolkiewicz i wsp., 2009]. Odnotowano istotny wzrost VO2max

wśród starszych kobiet o ponadnormatywnej masie ciała [Botero i wsp., 2013], a także u otyłych kobiet i mężczyzn z T2DM [Jorge i wsp., 2011] na skutek 12. tygodniowych treningów aerobowych na cykloergometrze, podczas gdy nie odnotowano zmian w wartościach VO2max na skutek 12-tygodniowych ćwiczeń siłowych, łączonych ćwiczeń aerobowo-siłowych oraz ćwiczeń rozciągających [Jorge i wsp., 2011].

Również na skutek dłuższych, bo 16-tygodniowych ćwiczeń aerobowych o intensywności 50-85% VO2max odnotowano istotny wzrost szczytowych wartości poboru tlenu w grupie kobiet i mężczyzn o ponadnormatywnej masie ciała z T2DM po 50 roku życia [Kadoglou i wsp., 2007]. Sześciomiesięczny program treningowy realizowany wśród kobiet otyłych bez zaburzeń metabolicznych w formie marszu/biegu o intensywności wynoszącej 50-60%VO2max spowodował znaczący wzrost wartości VO2max odnotowywany co 6. tygodni aż do zakończenia projektu [Kim i wsp., 2014].

Również 7-miesięczne ćwiczenia wytrzymałościowe o intensywności 60-70% rezerwy tętna spowodowały istotny wzrost VO2max w grupie młodych otyłych kobiet [Kondo i wsp., 2006]. Podobne rezultaty uzyskano w wyniku 9-miesięcznej interwencji treningowej, 2 razy w tygodniu po 60 minut z intensywnością 50-66%VO2max, u kobiet w wieku 32-63 lata, które na podstawie wartości BMI, zgodnie z wytycznymi WHO, podzielono na trzy grupy: z otyłością, z nadwagą oraz o prawidłowej masie ciała.

W grupie kobiet otyłych oraz z prawidłową masą ciała, co 3 miesiące rejestrowano poprawę VO2max, natomiast u osób z nadwagą pierwsze korzystne efekty polegające na zwiększeniu VO2max stwierdzono po 6. miesiącach ćwiczeń [Murawska-Ciałowicz i Zuwała-Jagiełło, 2018]. U otyłych kobiet VO2max wzrastało średnio o około 3 ml/kg/min, po każdych 3 miesiącach treningów [Murawska-Ciałowicz i Zuwała-Jagiełło, 2018]. W badaniach własnych nie stwierdzono istotnego wzrostu VO2max

w badanej grupie w wyniku zastosowanego treningu NW. Ale analizując wartości indywidualne można zauważyć, że w porównaniu do wartości przed rozpoczęciem projektu, po 8. tygodniach NW nastąpiła poprawa VO2max, w zakresie 0,4-4,6 ml/kg/min (2,4±1,6ml/kg/min), u 9 osób.

W badaniach własnych, oceniono wpływ treningu NW na tolerancję wysiłkową u otyłych kobiet z wykorzystaniem testu wysiłkowego o dwóch stałych prędkościach, czyli 6,0 km/h (wysiłek marszowy) oraz 7,8 km/h (wysiłek biegowy). Oba wysiłki trwały po 6 minut, a rozdzielała je 3 minutowa przerwa. Po 8. tygodniach treningów

NW, podczas obu wysiłków zanotowano niższą częstość skurczów serca, w porównaniu do wartości sprzed treningów. Odnotowano również znacznie niższą intensywność wysiłku marszowego, zarówno w ocenie obiektywnej, wyrażoną jako %HRmax oraz

%VO2max, a także w subiektywnej ocenie ciężkości pracy. Wysiłek ten po zakończeniu treningów NW nie powodował istotnych zmian stężenia jonów H⁺ i zmian poziomu zasad buforujących, a stężenie mleczanu po wysiłku było niższe niż przed rozpoczęciem treningów. Natomiast, wysiłek biegowy po 8. tygodniach treningów NW, tylko w subiektywnej ocenie ciężkości pracy, stanowił mniejsze obciążenie dla organizmu niż przed rozpoczęciem treningów. Zarówno przed rozpoczęciem, jak i po zakończeniu treningów NW wysiłek biegowy powodował kwasicę metaboliczną, ale poziom jonów H⁺ po zakończeniu treningów był niższy. Uzyskane wyniki wskazują, że już po 8. tygodniach treningów NW o intensywności FATmax uzyskuje się poprawę tolerancji wysiłkowej u kobiet z otyłością i zaburzeniami metabolicznymi.

Poprawę tolerancji wysiłkowej uzyskano również u kobiet z nadwagą w wieku 40-50 lat, w 8-tygodniowch badaniach Laurentowskiej i wsp., (2009). Badane kobiety ćwiczyły na cykloergometrze (3 razy w tygodniu po 60 minut) lub uczestniczyły w zajęciach fitness (2 razy w tygodniu po 60 minut). Stwierdzono zwiększenie wykonywanej pracy, przy podobnej lub mniejszej częstości skurczów serca [Laurentowska i wsp., 2009].

Znaczące obniżenie powysiłkowego stężenia mleczanu i wartości HR uzyskano w grupie kobiet i mężczyzn po 60 roku życia na skutek 12-tygodniowych treningów NW o wzrastającej intensywności w zakresie 60-85%HRmax. Ćwiczenia realizowano 2 razy w tygodniu po 60 minut. Zmian tych nie odnotowano na skutek treningu o takiej samej intensywności, ale w formie marszu z hantlami [Morat i wsp., 2017]. Poprawę tolerancji wysiłku odnotowano także w badaniach Muollo i wsp. (2019), w grupie otyłych kobiet i mężczyzn w podobnym wieku, ale w efekcie 6-miesięcznych treningów NW o wzrastającej intensywności. Subiektywna ocena intensywności pracy oceniona przez uczestników w trakcie treningów NW, a dokonana w pierwszym, drugim i piątym miesiącu ich trwania, była istotnie wyższa w porównaniu do „tradycyjnych” wysiłków marszowych. Ocena ta, dokonana w 6. miesiącu NW była już zbliżona [Muollo i wsp., 2019]. Natomiast w grupie kobiet z nadwagą po 55. roku życia odnotowano istotne obniżenie spoczynkowej wartości HR na skutek 6-tygodniowego treningu NW, co świadczy o korzystnych zmianach w fizjologicznej adaptacji do wysiłku fizycznego [Cebula i wsp., 2020].