Upadek powstania nie rozwiązał kwestii nędzy chłopskiej. Nędza pozostała i nadal jeszcze bardziej się powiększała. Zakończył się jeden z aktów bohaterskiej walki chłopów chwilowym zwycięstwem wroga. Ale nie złamało to wcale ich chęci do dalszej walki. Doświadczenie powstania leskiego pokazało im, że trzeba tylko jeszcze więcej inicja- tywy, jeszcze więcej aktywności i starań po to, by wzmóc opór mas przeciw faszyzmowi, by całym zwartym frontem ruszyć do szturmu.
I rzeczywiście masy powstawały do dalszej walki, zmuszało ich do tego widmo głodu. Zrozumiały, że główną przyczyną głodu i nędzy jest ustrój kapitalistyczny, dyktatura faszystowska. Masy chłopskie zrozumiały, ze tylko zmiana ustroju kapitalistycznego na ustrój wolny od wyzysku czło
wieka przez człowieka, może je uratować od niechybnej zguby. Potwier
dzają to wypadki, jakie rozegrały się po upadku powstania leskiego.
92 H E N R Y K R A O R T
Strajki chłopskie nabierają coraz większej siły. Są to strajki przeciw opłatom targowym, rogatkowym i wszelkim innym opłatom, nałożonym na chłopów, przywożących produkty wiejskie do miasta. W wyniku tych strajków chłopi osiągali obniżki, lub nawet w niektórych wypadkach cał
kowite zniesienie opłat targowych. I tak w drugiej połowie 1932 r. ogarnęła fala takich strajków całą Galicję, Wołyń, Polesie i inne okręgi. Szczegól
nie wysokie napięcie miały w alki chłopskie w lecie 1933 r. Pamiętne jest powstanie chłopów środkowej Galicji, w którym chłopi wystąpili do walki pod sztandarami komunistycznymi; tłum uzbroił się w zdobyte na policji karabiny i wznosił barykady. Z nie mniejszą siłą wybuchło powstanie chłopskie w województwie lwowskim, gdzie cały miesiąc tfwała walka z policją i wojskiem. Było kilkudziesięciu zabitych i rannyc . Ekspedycje karne paliły i niszczyły całe wsie. W walkach brały udział sa
moloty i czołgi.
Chłopi białoruscy w Kobryńskim i w wielu innych wsiach powstają pod hasłem pomocy dla powstańców galicyjskich. Zawrzało po wsiach całej Polski. Pieśni o powstaniu wędrują od wsi do wsi, wzywają do wal
ki, do oporu ekspedycjom karnym, stwarzają podłoże dla dalszych
pow-stcin *
Terror nie złamał ducha i woli mas chłopskich do dalszej walki z reżimem dyktatury faszystowskiej. I w latach 1934 — 1936 mamy strajki chłopskie i zbrojne starcia z policją w różnych stronach Polski, a w szczególności Ukrainy Zachodniej. I tak np. we wsi Wólka Mazo
wiecka powiatu Rawa Ruska tłum chłopów ukraińskich stacza bój z po
licją, chcącą odebrać pastwisko, na którym chłopi wypasają bydło.
W strajku przeciw opłatom targowym na Wołyniu bierze udział 130 wsi.
Szczególnie wielkich rozmiarów nabierają w alki chłopskie w latach
1 9 3 7 _ 1938. W 1937 r. strajk chłopski ogarnia całą Polskę. Biorą w nim
też udział chłopi białoruscy i ukraińscy. Około 90% chłopów Lwowskie
go Tarnopolskiego i Stanisławowskiego przyłącza się solidarnie do chłop
skiego strajku ogólno-polskiego. W wielu miejscach znowu polała się krew chłopska, szczególnie krw aw y charakter miały wypadki w powie
cie jarosławskim, gdzie nie było prawie wsi, w której nie byłoby jed
nego lub dwóch zabitych. Liczby rannych nie dało się ustalić, albowiem chowali się po lasach. Uciekali do lasów chłopi całymi wsiami.
W październiku 1938 r. zaburzenia na Ukrainie Zach. przybrały ta
kie rozmiary, że faszystowski rząd polski zmuszony był skierować na miejsca wypadków trzy pułki piechoty, Cżtery pułki kawalerii i artyle
rię, prócz dwóch tysięcy policjantów,
• • p n1„k i faszysto w skie j chłopi nie przestawali Do ostatniej chwili istnienia Pols faszystowskiej. W ielki wpływ walczyć przeciw obszarnikom i dy ę ZSRR Żadne kłamstwa faszyz-na tę walkę miało zwycięstwo socjalizmu w • Q życiu i osiągnięciach mu nie mogły przed chłopami za aic ^ dola polepszyć się chłopów radzieckich. Chłopi polscy 21 raWi’edliwości społecznej, może tylko w lepszym ustroju, us roju . chłopów w powiecie
W dziejach w alk o ten lepszy us raj P
leskim zapisało wspaniałą kartę. ^ ‘ p 1
Dwadzieścia lat trwała burżuazyjna- ™ P ra^ r ^ ¡ ^ „ r e f o r m a rol- sce, ale nadzieje chłopskie me spełń y pozogtałości pańszczyzny usuwa
na“ nie zniosła szlacheckiego wyzysk . ^ korzyść obszarników (przy la na niekorzyść mas , chłops ic , iei skich (przy komasacji), na serwitutach), na korzyść bogać y 3 k& {aszyzmu polskiego korzyść banków i lichwiarzy. Prócz B bezrolnych, małorolnych zwalała cały ciężar kryzysu na robotników w mieście), umacniała o ^ i średniorolnych w ten sposób głód ziemi wsrod szarników na ich mają a >
chłopów. , ., radvkalnie kierunek rozwoju wsi Dopiero Polska Ludowa
\
Września 1944 r. zrealizował polskiej. Dekret 0 re fp ^ w N ^ zaspokojenia odwiecznego pędu chłopstwa zapowiedź Manifestu ” ał& szybko wykonana. Robotnicy ro n , do ziemi“ . Reforma ro n „trz y m a li ziemię obszarniczą.chłopi m ałorolni i srednioro ni zżeździe chłopskim województwa W rezolucji uchwalonej na wie ^ województwie), odbytym rzeszowskiego (powiat leski znal dup in nymi, że'chłopi wyrażają wiel- dnia 9 września 1945 r. czytamy m t Ju ziemi 0bszarniczej między ką radość i zadowolenie z P°wod P 0 ziemi, która była w rę-masy chłopskie. Setki la t m arzyli ^ * arnowskich, Raczyńskich, kach magnatów: Lubom irski , 1 m ilio n 350.000 ha ziemi...
Itd. „B lisko 400.000 rodzin c h ł o p s k i ^ ^ “ K om itetu Wy-Chłop nigdy nie zapomni, ze dostał ziemię
zwolenia Narodowego“ — głosi rezolucja. dzieciom
Ale nie tylko ziemię dzieci
chłopskim dostęp do daje wsi światło elektryczne i dobre chłopskie do korpu ’ oraz pożyCzki na zakup inwenta-drogi, daje pozyezkl na p r z ^ datM oplaca„e przez chłopów ma-r . i S S £ % P - c w zbożu siewnym, w n.gowych
dosta-94 H E N I i Y K R A O R T
l wach nawozów sztucznych itd. itd. Słowem, władza ludowa zmierza kon
sekwentnie do wydatnego podniesienia poziomu wsi polskiej, do wydat
nego podniesienia stopy życiowej szerokich mas chłopskich. Plan 6-letm ma też, między innymi, na celu podniesienie gospodarki wiejskiej. Temu celowi ma służyć rozpowszechnienie oświaty rolniczej, większa mechani
zacja produkcji rolnej poprzez ośrodki maszynowe,^ rozwój różnych form spółdzielczości rolniczej, stosowanie nowoczesnych metod techniki agro
nomicznej, coraz wydatniejsza i bardziej wszechstronna pomoc państwa dla mało i średniorolnych gospodarstw chłopskich, które stanowią 90 U ogólnej liczby gospodarstw.
„Obowiązkiem państwa ludowego jest dopomaganie masom chłopskim w osiąganiu lepszych plonów z ich mozolnej pracy na roli. Ale uświado
mić sobie wyższość nowoczesnych form i metod gospodarczych chłop pracujący może tylko przez poznanie tych metod, a więc poprzez oświa
tę, poprzez przykład i własne doświadczenie (Bierut).
Wieś polska wkracza na nową drogę gospodarki, która pozwoli jej ko
rzystać z dobrodziejstw nowoczesnej techniki i nowoczesnej wiedzy rol
niczej. „Masowy rozwój spółdzielczości rolnej, który poderwie bazę ist
nienia kapitalizmu wiejskiego i w ostatecznym rezultacie zlikwiduje go, ten masowy rozwój spółdzieczości w warunkach rozwijającej się ku so
cjalizmowi demokracji ludowej będzie stanowił o powstaniu w rolni
ctwie polskim najbardziej podstawowych elementów ustroju socjalistycz
nego“ . (Hilary Minc: „Wytyczne w sprawie naszego ustroju gospodarcze
go i społecznego“ . „Nowe Drogi“ , nr 10, lipiec-sierpień 1948). •
Chłopi polscy rozumieją, że utrwalenie zdobyczy, jakie im przyniosła Polska Ludowa, możliwe jest tylko na jedynie słusznej drodze, na dro
dze do socjalizmu. Polityka Polski Ludowej konsekwentnie i twardo zmierza w tym kierunku.
Henryk Raort
W . K. N ik o ls k i i N. F. Jakow lew