1
Kinetyka
postęp reakcji ener gi a s w obodna, G te rm o d yn a m ik a te rm o d yn a m ik a ki n e tyka stan 1 stan 2Kinetyka
Stawia dwa pytania:
1)Jak szybko biegną reakcje?
3
Jak szybko biegną reakcje?
1. Co to jest szybkość reakcji?
2. Jak wyznaczać szybkość reakcji?
3. Jak szybkość reakcji zależy od stężenia?
4. Jak szybkość reakcji zależy od temperatury?
4
Time Time
(a) (b) (c)
Co to jest szybkość reakcji?
NO
2(g) → NO(g) + ½O
2(g)
r = -
d[NO2] dt 0 0.001 0.002 0.003 0.004 0.005 0.006 0.007 0.008 0.009 0.01 0.011 0 100 200 300 400 czas, s st ęż en ie , c m o l/d m 3 ∆t ∆ c 110 s 0 ,00 26 αr =
-= 2,4·10-5 mo//dm3·s 0,0026 110 mol dm3sr = tg(α)
NO2 NO O25
Co to jest szybkość reakcji?
definicja szybkości reakcji
mol dm3s
r = -
∆csubstratu=
∆t ∆cproduktu ∆tr = =
∆csub νsub·∆t ∆cprod νprod·∆tNO
2(g) → NO(g) + ½O
2(g)
ν
−1
1
½
Time Time (a) (b) (c)Co to jest szybkość reakcji?
NO
2(g) → NO(g) + ½O
2(g)
r =
d[NO2]r =
= 8,6·10-6 mo//dm3·s 0,0039−0,0045 −1·70 mol dm3s dNO2dt NO2 NO O2 0 0.001 0.002 0.003 0.004 0.005 0.006 0.007 0.008 0.009 0.01 0.011 st ęż en ie , c m o l/d m 3 70 s 0 ,00 06 70 s 0 ,00 03 0 ,00 06 NO2 NO O27 Time Time (a) (b) (c) 0 0.001 0.002 0.003 0.004 0.005 0.006 0.007 0.008 0.009 0.01 0.011 0 100 200 300 400 czas, s st ęż en ie , c m o l/d m 3 70 s 0 ,00 06 70 s 0 ,00 03 0, 0 0 0 6
Co to jest szybkość reakcji?
NO
2(g) → NO(g) + ½O
2(g)
r =
νd[NO] NOdt mol dm3sr =
= 8,6·10-6 mo//dm3·s 0,0059−0,0053 1·70 NO2 NO O2 8 Time Time (a) (b) (c) 0 0.001 0.002 0.003 0.004 0.005 0.006 0.007 0.008 0.009 0.01 0.011 0 100 200 300 400 czas, s st ęż en ie , c m o l/d m 3 70 s 0 ,00 06 70 s 0 ,00 03 0 ,00 06Co to jest szybkość reakcji?
NO
2(g) → NO(g) + ½O
2(g)
r =
d[O2] mol dm3sr =
= 2·4,3·10-6 mo//dm3·s = 8,6·10-6 mo//dm3·s 0,0031−0,0027 ½·70 νO2dt NO2 NO O29
Co to jest szybkość reakcji?
definicja szybkości reakcji
mol dm3s
r = ·
dcidt
pochodna stężenia reagenta względem czasu
νi1
Co to jest szybkość reakcji?
wnioski
• szybkość reakcji > 0
11
Jak wyznaczać szybkość reakcji?
1) Szybkość średnia w danym odcinku czasu – pomiar różnic stężeń, ∆c 2) Szybkość chwilowa – wyznaczenie stycznej w danej chwili, tg(α)
Sposób pomiaru szybkości reakcji zależy od typu stosowanego reaktora!!!!
substraty produkty
zbiornikowy przepływowy
definiujemy czas kontaktu dla różnych reaktorów
12
Jak szybkość reakcji zależy od stężenia?
równanie kinetyczne
r = k[NO
2]
nk = stała szybkości reakcji (liczba wymierna>0)
n = rząd reakcji (liczba wymierna)
13
równanie kinetyczne
r = k[NO]
n1[O
2
]
n2n1+n2 = całkowity rząd reakcji (liczba wymierna)
NO
2(g) → NO(g) + ½O
2(g)
Jak szybkość reakcji zależy od stężenia?
równanie kinetyczne
r = k[A]
na[B]
nb[C]
nc[D]
ndna,b,c,dwyznaczane są doświadczalnie
na+ nb+ nc+ nd= całkowity rząd reakcji
aA + bB
→ cC + dD
dowolne równanie sumaryczne
15
równanie kinetyczne dla reakcji I rzędu
r = k [A]
n = 1aA
→ cC + dD
dowolne równanie sumaryczne
Rate =
−
∆
A
=
A
∆t
k
r =
Jak szybkość reakcji zależy od stężenia?
po scałkowaniu
[A] = [A]
0exp(-kt)
0 0,02 0,04 0,06 0,08 0,1 0,12 0 100 200 300 400 czas, s st ęż en ie A , [A ] m ol /d m 3 16
Jak szybkość reakcji zależy od stężenia?
czas połowicznego zaniku = czas
potrzebny do przemiany połowy
stężenia początkowego substratu
t
½⇒
[A] = ½[A]
0k
t
ln
2
2 1
=
17
równanie kinetyczne dla reakcji I rzędu
r = k [N
2O
5]
n = 12N
2O
5→ 4NO
2+ O
2Jak szybkość reakcji zależy od stężenia?
czas połowicznego zaniku
12_294 [N2O5]0 0.1000 0.0100 0.0200 0.0300 0.0400 0.0500 0.0600 0.0700 0.0800 0.0900 [N2O5]0 2 [N2O5]0 4 [N2O5]0 8 50 100 150 200 250 300 350 400 t1/2 t1/2 t1/2 Time (s) [ N2 O5 ] (mol /L )
k
t
ln
2
2 1=
Jak szybkość reakcji zależy od stężenia?
dla n=1, t
½nie zależy od stężenia początkowego
wnioski
19
Jak szybkość reakcji zależy od stężenia?
wnioski ogólne
Podsumowanie – równania kinetyczne dla reakcji 0,1,2 rzędu
Rząd
O 1 2
Równanie kinetyczne r = k r = k [A] r = k [A]2
Postać całkowa [A] = - k t + [A]0 ln[A] = - k t + ln[A]0 [A]1 = kt + [A]
0
1
linearyzacja [A] versus t ln[A] versus t
[A] 1 versus t
Czas połowicznego rozpadu
2 k t1/2 =[A]0 k t1/2 =0.693 k [A]0 t1/2 = 1 20
Jak szybkość reakcji zależy od temperatury?
równanie Arrheniusa
k
=
Ae
−
E RT
a
/
z doświadczenia wynika, że: k = const·exp(-E/RT)
dlaczego tak się dzieje?
- cząsteczki muszą się zderzać
- tylko zderzenia posiadające pewną energię Easą aktywne 0 200 400 600 800 1000 0 200 400 600 T, K k
21
Jak szybkość reakcji zależy od temperatury?
0 5 _ 5 9 Re lative number of N 2 molecu les with gi ven velo city 0 V e lo c ity (m /s ) 1 0 0 0 2 0 0 0 3 0 0 0 2 7 3 K 1 2 7 3 K 2 2 7 3 K
Jak szybkość reakcji zależy od temperatury?
1 2 _ 3 0 0 T1 T2 0 0 Ea E n e rg y T2 > T1 Energia cząstek liczba cz ąstek
23
Jak szybkość reakcji zależy od temperatury?
Jak wyznaczyć energię aktywacji?
y = -91220x + 131,74 0,0 2,0 4,0 6,0 8,0 10,0 12,0 14,0 16,0 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 1/T, 1/K ln (k )
Logarytmiczna postać równania Arrheniusa ln(k) = ln(A) -E/RT
α
24
W jaki sposób przebiegają reakcje?
Jaki jest mechanizm reakcji?
1. Sumaryczna postać równania stechiometrycznego nie mówi nic o tym jak cząsteczki reagują ze sobą
2. Cząsteczki reagują w serii kroków pośrednich zwanych aktami elementarnymi
25
W jaki sposób przebiegają reakcje?
Jaki jest mechanizm reakcji?
2NO
2(g) + F
2(g) → 2NO
2F(g)
r = k [NO2][F2] • równanie stechiometryczne • równanie kinetyczne • mechanizmNO
2+ F
2→ NO
2F + F
F + NO
2→ NO
2F
2NO
2+ F
2→ 2NO
2F
se kw encja aktów eleme ntar ny ch Rów nanie sum ary cz neW jaki sposób przebiegają reakcje?
Jaki jest mechanizm reakcji?
2NO
2(g) + F
2(g) → 2NO
2F(g)
r = k [NO2][F2] • równanie stechiometryczne • równanie kinetyczne • mechanizmNO
2+ F
2→ NO
2F + F
F + NO
2→ NO
2F
se kw encja aktów eleme ntar ny chEtap limitujący szybkość reakcji – najwolniejszy w sekwencji
27
W jaki sposób przebiegają reakcje?
Jaki jest mechanizm reakcji?
2NO
2(g) + F
2(g) → 2NO
2F(g)
r = k [NO2][F2] • równanie stechiometryczne • równanie kinetyczne • mechanizm alternatywnyNO
2+ NO
2→ N
2O
4F
2→ 2F
N
2O
4+ F → N
2O
4F
N
2O
4F → NO
2F + NO
2NO
2+ F → NO
2F
Niezgodność mechanizmu z równaniem kinetycznym wyklucza mechanizm 28W jaki sposób przebiegają reakcje?
Jaki jest mechanizm reakcji?
Zgodność mechanizmu z równaniem kinetycznym nie dowodzi mechanizmu
2NO
2(g) + F
2(g) → 2NO
2F(g)
r = k [NO2][F2] • równanie stechiometryczne • równanie kinetyczne • mechanizmNO
2+ F
2→ NO
2F + F
F + NO
2→ NO
2F
2NO
2+ F
2→ 2NO
2F
se kw encja aktów eleme ntar ny ch Rów nanie sum ary cz ne29
W jaki sposób przebiegają reakcje?
Reakcje katalityczne
• katalizator biorąc udział w reakcji chemicznej przyspiesza ją i kieruje w inną stronę lecz nie występuje w równaniu stechiometrycznym • działanie katalizatora polega na rozbiciu reakcji
na akty elementarne z udziałem katalizatora
Jak działa katalizator?
postęp reakcji en er gi a stan 1 stan 2 Ea Ea kat ∆H = ∆Hkat
31
C
2H
4+ H
2Kat .Co→ C
2H
6Jak działa katalizator?
32 2. Adsorpcja substratu H2+ 2☺→ 2H☺ 3. Dyfuzja C2H4 4. Adsorpcja substratu C2H4+ 2☺→ C2H4☺2 1. Dyfuzja H2 5. Reakcja powierzchniowa C2H4☺2+ 2H☺→ C2H6☺2+ 2 ☺ 5. Desorpcja C2H6 C2H6☺2→ C2H6+ 2 ☺
33
C
2H
4+ H
2Kat .Co→ C
2H
6Jak działa katalizator?
12_304 Ea (uncatalyzed ) Effective collisions (uncatalyzed) Effective collisions (catalyzed) Ea (catalyzed ) (a) (b) N u m be r of coll is ions w ith a given energy Number of collisions with a given en ergy Energy Energy