171 RECENZJE
STANISAWCHROBAK SDB (red. i oprac.), Ksi adz Bosko w wypowiedziach papie-zy, t. I-II, Warszawa: Wydawnictwo Salezjan´skie 2014-2015; t. I: ss. 267, ISBN 978-83-7201-460-3, t. II: ss. 292, ISBN 978-83-7201-468-9.
DOI: http://dx.doi.org/10.18290/rped.2016.8(44).2-11
Publikacja pt. Ksi adz Bosko w wypowiedziach papiezy obejmuje lata pontyfikatów papieskich: 1927-1978 (czes´c´ pierwsza) i 1978–2015 (czes´c´ druga). To dwutomowe dzieo, które zostao rozpoczete w Turynie, jak napisa redaktor we Wstepie, w roku obchodów 200-lecia urodzin ks. Jana Bosko, moze stanowic´ inspiracje dla wszystkich czonków rodziny salezjan´skiej, jak równiez rodziców i pedagogów w podejmowaniu twórczych inicjatyw. Publikacja jest poszerzeniem opracowania opublikowanego w jezyku woskim: Don Bosco nell’augusta parola dei Papi, Torino: Società Editrice Internazionale 1966.
Jak pisze redaktor ks. S. Chrobak SDB, takze dzis´ pozostaj a aktualne te proble-my, wobec których od pocz atku swej dziaalnos´ci stawa ks. Jan Bosko i jakie stara sie rozpoznac´ i rozwi azywac´. Kim s a modzi, czego chc a, do czego d az a, jakie maj a potrzeby – s a to wazne pytania dla zyj acych wtedy i dzisiaj nieuniknione, kazdy wychowawca musi stawic´ im czoo (t. I, s. 5).
W pierwszym tomie, licz acym 267 stron, zamieszczone s a wypowiedzi papiezy z czasów czterech pontyfikatów: Piusa XI, Piusa XII, Jana XXIII i Pawa VI. Zbiory wypowiedzi poszczególnych papiezy stanowi a rozdziay tej publikacji. Zostay napi-sane z róznych okazji i stanowi a rózn a range: s a to listy do przeozonego generalne-go, przemówienia na audiencjach generalnych, homilie, telegramy, dokumenty papie-skie. Kazda czes´c´ publikacji opatrzona jest krótkim zyciorysem papieza. Poszczegól-ne przemówienia, zamieszczoPoszczegól-ne w caos´ci lub we fragmentach, s a opatrzone stosow-nym tytuem i krótkim opisem miejsca, czasu i okolicznos´ci.
Papiez Pius XI, przemawiaj ac z okazji uchwalenia dekretu o heroicznos´ci cnót (20 lutego 1927 r.), wypowiada swój podziw dla Boga, który dziaa przez ks. Bo-sko, zastanawiaj ac sie, sk ad mia on czas na wszystko. Pius XII, w przemówieniu 31 stycznia 1940 r. do wielkiej rzeszy wiernych, ws´ród których znajdoway sie liczne pary nowozen´ców, odnosi sie do atmosfery rodzinnej, która uformowaa ks. Bosko. Papiez przekaza tez konkretne rady:
dzieki rozumnej mios´ci i rozumowi os´wieconemu duchem wiary, wychowanie w rodzinie nie bedzie przejawiac´ tej godnej potepienia niekonsekwencji, która szkodzi mu az nazbyt czesto: pobazliwej sabos´ci i szorstkiej surowos´ci na przemian; przechodzenia od jednej skrajnos´ci – karygodnego przyzwolenia, które pozostawia dziecko bez przewodnika, do drugiego gwatownego karcenia, które nie zapewnia mu pomocy” (PIUSXII, Audiencja Generalna 31 stycznia 1940 r., tamze, s. 110).
Papiez Jan XXIII wspomina, ze czyta Czytanki Katolickie ks. Bosko i z „Biule-tynu Salezjan´skiego”, który dociera do jego domu, dowiedzia sie o jego s´mierci. ROCZNIKI PEDAGOGICZNE 8(44) 2016 NR 2
172 RECENZJE
Stwierdzi, ze obrazek Maryi Wspomozycielki Wiernych, wyciety z jakiegos´ numeru „Biuletynu Salezjan´skiego”, wisia nad jego ózkiem.
Papiez Pawe VI w jednej ze swoich homilii ukazywa ks. Bosko jako wzorowego wychowawce chopca:
W kazdym chopcu tkwi tajemnica. Ks. Bosko podchodzi do chopców jak wy podchodzi-cie do zagadki, amigówki, któr a trzeba rozszyfrowac´. W kazdym chopcu widzia cos´ gebokiego, tajemniczego, trudnego do rozszyfrowania, i wyrobi sobie niezwyke oko, mozna powiedziec´: oko kliniczne, oko umiej ace natychmiast przenikn ac´. Zna sie na tym! Czyli rozumia. Rozumia chopców, rozumia dzieci, rozumia modziez (Homilia wygo-szona przez arcybiskupa G. Montini do chopców z Instytutu Salezjan´skiego w Mediolanie, tamze, s. 192).
Tom drugi zawiera wypowiedzi czterech papiezy od Jana Pawa I do Francisz-ka. Poniewaz w krótkim pontyfikacie Jana Pawa I nie byo bezpos´redniej wypowie-dzi o s´w. Janie Bosko, postanowiono umies´cic´ tekst o s´w. Franciszku Salezym, który napisa bp Albino Luciani (póz´niejszy Jan Pawe I) w 1972 roku. S´w. Franciszek Salezy by wzorem i punktem odniesienia dla s´w. Jana Bosko i zakadaj ac zgroma-dzenie, nazwa je: Towarzystwo s´w. Franciszka Salezego.
Najobszerniejsza czes´c´ obejmuje 47 wypowiedzi Jana Pawa II z audiencji gene-ralnych, homilii wygoszonych w parafiach lub podczas liturgii zwi azanych z beatyfi-kacjami sióstr i ksiezy salezjan´skich, przemówien´ na Uniwersytecie Salezjan´skim, na Anio Pan´ski, przy pos´wiecaniu pomników s´w. Jana Bosko i w innych okoliczno-s´ciach oraz listów i dokumentów kierowanych do salezjanów. Jan Pawe II przypomi-na, co ks. Jan Bosco mówi do swoich wychowanków: „dla was sie ucze, dla was pracuje, dla was zyje i takze dla was jestem gotów oddac´ zycie” (JANPAWE II, List apostolski Juvenum Patris w setn a rocznice urodzin s´w. Jana Bosko, tamze, s. 86). Do wspólnoty Papieskiego Uniwersytetu Salezjan´skiego Jan Pawe II skierowa takie sowa:
nie chodzi o zamkniecie sie w cytadeli studium pozwalaj ac, aby s´wiat szed swoimi droga-mi, ale raczej o wstepowanie, jak czujni straznicy, na wieze wiary, posuguj ac sie wszelki-mi pomocawszelki-mi wiedzy, aby dowiadywac´ sie, w s´wietle wyzszym i naprawde Bozym, o te-raz´niejszej drodze i o losie czowieka, aby odpowiednio i skutecznie interweniowac´ w celu wspierania go, pobudzaj ac wszystkich, w miare mozliwos´ci, do decyduj acego spotkania z Prawd a, która os´wieca i która zbawia czowieka i jego historie (t. II, s. 46).
W homilii wygoszonej w parafii pw. s´w. Jana Bosko Jan Pawe II mówi: „S´wie-ty Jan Bosko sto lat temu by godnym podziwu przedstawicielem i realizatorem tej niezast apionej tradycji wychowawczej, która czerpie inspiracje ze Sowa Bozego” (JAN PAWE II, Homilia wygoszona w parafii s´w. Jana Bosko, tamze, t. II, s. 53). oraz „Duch i charyzmat ksiedza Bosko winny stanowic´ pobudke dla pasterzy i wier-nych w tym dziele formacji indywidualnej, dla dobra caej wspólnoty i dla penienia róznych koniecznych zadan´” (s. 52).
Papiez Benedykt XVI, w przesaniu na XXVI Kapitue Generaln a Towarzystwa s´w. Franciszka Salezego, stwierdza: „[...] w naszych czasach rozbicia i nietrwaos´ci,
173 RECENZJE
trzeba przezwyciezyc´ rozproszenie, które wprowadza aktywizm, i umacniac´ jednos´c´ zycia duchowego poprzez pogebianie mistyki i solidn a asceze. Ozywia to dziaalnos´c´ apostolsk a, a duszpasterstwu zapewnia skutecznos´c´”.
Ojciec S´wiety Franciszek przypomina w lis´cie skierowanym do przeozonego generalnego Salezjanów, napisanym na dwusetn a rocznice urodzin ich zaozyciela, ze choc´ Wochy, Europa i s´wiat w ci agu dwu stuleci bardzo sie zmieniy, to jednak dusza modych ludzi nie ulega zmianie: „takze dzis´ chopcy i dziewczeta s a otwarci na zycie oraz spotkanie z Bogiem i z innymi ludz´mi, ale wielu jest zagrozonych zniecheceniem, duchow a anemi a, zyciem na marginesie” (FRANCISZEK, List Ojca S´wietego w dwusetlecie urodzin s´w. Jana Bosko, w: tamze, t. II, s. 283). Papiez Franciszek ukazuje w tym lis´cie recepte s´w. Jana Bosko, który uczy, aby nie stac´ bezczynnie, ale angazowac´ sie i zaproponowac´ ludziom modym integralne dos´wiad-czenie wychowawcze, które bedzie oparte na wymiarze religijnym, zaangazuje umys, uczucia i ca a osobe, która jest kochana przez Boga.
Lektura publikacji Ksi adz Bosko w wypowiedziach papiezy stanowi cenn a wiedze na temat rozwoju duchowos´ci i edukacji salezjan´skiej, jest s´wiadectwem zywej wiezi salezjanów ze Stolic a Apostolsk a, wyrazem troski papiezy o pogebianie jednos´ci z Kos´cioem caej rodziny salezjan´skiej, a takze ujawnia aktualnos´c´ koncepcji s´w. Jana Bosko.
Prezentowana ksi azka charakteryzuje sie przejrzystym i kompletnym ukadem, stano-wi ac równiez z´ródo dla pogebionych badan´ nad mys´l a i dziaalnos´ci a wychowawcz a s´w. Jana Bosko oraz rodziny salezjan´skiej. Redaktorowi opracowania, ks. prof. Stanisawowi Chrobakowi, nalezy sie wdziecznos´c´ za przygotowanie tej publikacji.
Ks. Grzegorz Wójcik doktorant Katedry Dydaktyki i Edukacji Szkolnej Instytut Pedagogiki KUL
