Od Redakcji
Echa Przeszłości 10, 7-8Od Redakcji
D ziesiąty tom rocznika „Echa Przeszłości” m a wyjątkowy c h a ra k te r z co najm niej dwu powodów. J e s t n um erem jubileuszow ym , gdyż zam yka pierw szą dekadę istn ien ia naszego czasopism a, a jednocześnie ukazuje się z okazji XVIII Powszechnego Zjazdu H istoryków Polskich zorganizowanego w O lszty nie w dniach 16-19 w rześnia 2009 r. To niezwykle w ażne w ydarzenie dla całego środowiska, a szczególnie dla historyków olsztyńskich, skłoniło R edak cję do wyjątkowego doboru publikow anych tu tekstów i m ateriałów . Zacho wując trady cyjną stru k tu rę naszego rocznika, zdecydowaliśmy się n a p rezen tację tekstów n apisanych wyłącznie przez przedstaw icieli naszego środowi ska naukowego, przede w szystkim uniw ersyteckiego, choć są prezentow ane też prace innych historyków z regionu W arm ii i Mazur.
Jubileuszow y tom „Ech Przeszłości” otw iera szkic au to rstw a N orberta K asparka, dziekana W ydziału H um anistycznego UWM, w którym krótko scharakteryzow ał uniw ersyteckie środowisko historyczne Olsztyna. Jego a r ty ku ł koresponduje z opracow aniem au to rstw a Zoji Jaroszew icz-Pieresław - cew, d y rektora In sty tu tu H istorii i Stosunków M iędzynarodowych UWM w Olsztynie, poświęconym dziejom tej instytucji, m acierzystej dla naszego rocznika. Tradycyjnie najobszerniejszy, ułożony w porządku chronologicz nym, dział „Artykuły i rozpraw y” zaw iera teksty, które m ożna pogrupować w następujące zakresy tem atyczne. Szeroko rozum ianej historii politycznej dotyczą rozprawy: Grzegorza B iałuńskiego, podnoszącego nowe u sta le n ia w spraw ie krótkotrw ałej okupacji przez Krzyżaków części ziemi chełm ińskiej w lata ch 1231-1232; Ireny M akarczyk, piszącej o stosun ku króla J a n a K azi m ierza do W armii; J a n a Sobczaka, przedstaw iającego historyczne i współcze sne kontrow ersje wokół zbrodni n a rodzinie ostatniego c ara Rosji; Tomasza Gajownika, kreślącego sylw etkę S tefan a M ayera - wybitnego oficera polskie go wyw iadu w okresie międzywojennym; M ark a Jabłonow skiego, u kazujące go kluczową rolę, ja k ą odegrał K om itet Polityczny Rady M inistrów w proce sie tw orzenia władzy wykonawczej odrodzonej Rzeczypospolitej; P aw ła L et ko, opisującego s ta n bezpieczeństw a w powiecie kętrzyńskim w lata ch 1945 1946, i P io tra M ajera, analizującego praw ne i organizacyjne aspek ty funkcjo now ania M inisterstw a Spraw W ew nętrznych u schyłku PRL. H isto rią spo łeczno-gospodarczą zajm ują się: Adam Chęć i J a n Gancewski, opisujący rolę leśniczego w ekonomice p a ń stw a krzyżackiego, oraz Zygm unt S tefan Zalew ski, analizujący wpływ przeobrażeń gospodarczych i społecznych n a rozwój im perium brytyjskiego w XIX w. Polskiej i obcej m yśli politycznej poświęcone są rozprawy: Rom ana Jurkow skiego, piszącego o działaczach efemerycznego Polskiego Stronnictw a Krajowego z Rusi, zorganizowanego n a początku XX w., i Selim a Chazbijewicza, omawiającego m uzułm ański aspekt polityki narodo wościowej bolszewików w lata ch 1917-1920. Dwa tek sty zajm ują się h isto rią wojskowości: M iron Wolny pisze o organizacji arm ii najem nej n a szczeblu
8 Od Redakcji
k ad ry dowódczej w wojskach H annibala, zaś Tomasz Strzeżek o epizodzie z dziejów pow stania listopadowego w województwie sandom ierskim . H isto ria k u ltu ry i sztuki także zn alazła odzwierciedlenie w jubileuszow ym num erze „Ech Przyszłości”: postać Izydora K ajetan a Wysłoucha, najw ybitniejszego pol skiego przedstaw iciela m odernizm u katolickiego, przypom ina S tanisław G a jew ski; a rty k u ł J a n u s z a H ochleitnera poświęcony je s t problem atyce sztuki ludowej i jej wpływu n a świadomość narodową Warmiaków w II połowie XIX w.; Alojzy Szorc opisał w artość naukow ą 13 tomów źródeł do dziejów W armii wydanych przez historyków niem ieckich w lata ch 1860-1937; Tadeusz F ilip kowski pisze o pierw szych 17 polskich średnich szkołach ogólnokształcących pow stałych n a W arm ii i M azurach w lata ch 1945-1947, zaś M ałgorzata Szo- stakow ska przedstaw ia rozwój p rasy w Kłajpedzie n a przełomie XIX i XX w.
W dziale „Dokum enty i m ateriały ” publikujem y trzy m ateriały źródłowe: spraw ozdanie niemieckiego archeologa C arla E ngela z inspekcji m uzeów li tew skich z la t 1941-1942 opracował M irosław Ja n u sz Hoffmann; list m azu r skiego chłopa A dam a G uni do olsztyńskiego su p e rin te n d e n ta Grzegorz J a s iń ski analizuje w kontekście w ydarzeń pierwszej wojny światowej; m ateriały polskich przedw ojennych służb bezpieczeństw a n a te m a t polskich kom uni stów przygotował n ato m ia st Karol Sacewicz. Zagadnieniom h istorii n au k i i szkolnictw a poświęcone są dw a opracow ania znajdujące się w tym dziale: Andrzej Kopiczko p rzed staw ia losy Wyższego S em inarium Duchownego „Ho- sianu m ” od 1945 do 1962 r.; D a n u ta K asp arek opisuje początki Akadem ii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie n a podstaw ie a k t przechowyw anych w A r chiw um U niwersyteckim .
Pragniem y też zwrócić uwagę Szanownych Czytelników n a trzy tek sty z działu „Problemy i dyskusje”. A nna Zeglińska podejm uje kw estię kolejności badawczej w opracow aniu m ateriałów z archiw um rodowego, zaś drugi a rty kuł metodologiczny pióra Izabeli Lewandowskiej je s t próbą system atyzacji opisu bibliograficznego źródeł mówionych. Ważnym głosem w dyskusji n a te m a t poziomu wiedzy historycznej w tzw. ru ch u m ałych ojczyzn je s t artyk uł J a n u sz a Jasińskiego, apelującego aby w tym ru ch u „uniknąć afirm ow ania dziedzictwa ziemi skierowanego przeciw Polsce”.
Tradycyjnie, ja k w każdym num erze, przedstaw iony opis uzup ełniają recenzje, kron ik a naukow a i n iestety coraz częściej pojawiający się dział „Pożegnania”.
O krągła rocznica ukazyw ania się „Ech Przeszłości” to czas ocen i podsu m owań, które W itold Gieszczyński, jako red ak to r naczelny czasopism a, za w arł w Bilansie dziesięciolecia zestaw iając przy tym bibliografię zawartości rocznika za la ta 2000-2009.
Oddając Szanownym Czytelnikom dziesiąty tom naszego rocznika, n a trw ale wpisanego już w życie naukowe kraju, dziękujemy jego założycielom, redaktorom , współpracownikom, recenzentom , wydawcom i autorom , a przede w szystkim Wam za życzliwość, nierzadko m erytoryczną krytykę i jak że często potrzebne wyrazy sym patii i poparcia.
