Profesor Zbigniew Rotocki u rod ził się w Lublinie dnia 8 lutego 1920 r. Po uk oń czen iu szkoły śred n iej w W arszaw ie w 1938 r. o d by w ał służbą w ojsk ow ą. Brał u dział w w alkach z n ajeźd źcą niem ieckim we w rześniu 1939 г., a n astęp nie, w latach 1944— 1945, w alczył w sz ere-gach Ludowego W o jsk a Polskiego. Za zasługi o dznaczon y został K rzy-żem G run wald u.
W 1945 r. rozpoczął stud ia na W ydziale Praw a U n iw ersy tetu Łódz-kiego, k tó re uko ńczył w 1949 r. W rok później uzy sk ał sto pień do ktora praw na pod staw ie rozp raw y Zagadnienie neutra ln ości w ro zw o ju h
is-to ryczny m . Od uk ończen ia studiów do 1951 r. by ł asy sten tem przy
K atedrze Po w szechnej H istorii Prawa. Zw olniony z p racy w U n iw ersy tecie Łódzkim, w latach 1951— 1936 p raco w ał na stan o w isku k iero w -niczym w jednym z p rzed sięb io rstw p ań stw o w y ch w Łodzi. W o k resie 1957— 1959 przebyw ał w Pa ry żu jak o sty p en d y sta Fu ndacji Forda, po-dejm u jąc studia sp ecjalisty czn e w zakresie n au k p olity czn y ch p od k ie-row nictw em p ro fesorów G. B urdeau i M. D u verg era o raz w zakresie p raw a m ięd zyn arodo w eg o publicznego — pod k ieru nk iem p ro fesoró w Ch. R ousseau, P. R eutera i A. G ervais. Uzyskał d o k to rat na u n iw e rsy -tecie w Paryżu na po dstaw ie ro zp raw y Le réarm em ent de l'A llem ag ne
Fédérale p rzy go to w an ej pod k ieru nk iem prof. M. D uvergera.
Ukoń-czył po n ad to École des H autes Etudes In tern atio n ales i O rien tatio n à la fonction in tern ation ale.
Po po w rocie do k r a ju został adiunktem p rzy K atedrze Praw a M ię-dzyn aro dow eg o Publicznego U niw ersy tetu Łódzkiego. W 1963 r. h a-bilitował się na ^podstawie ro zp raw y Prawo w izy ty i rew izji i został m ianow any docentem . Od 1965 r. był kierow nikiem K ated ry (przem ia-n o w aia-nej ia-n astęp ia-n ie ia-na Zakład) Praw a M iędzyia-n aro dow eg o Publiczia-nego, n a jp ie rw jako docent, a n astęp nie, o d 1977 r., ja k o p ro feso r n ad zw y-
czajny-O siąg nięcia badawczo -nauk ow e prof. Z. R otockiego znalazły wyraz w 45 o p u bliko w any ch p racach (z tego 3 to w spółudział w p racach zbio-rowych). Jeg o zain tereso w ania badaw cze ko n cen tro w ały się głównie, jak k o lw iek nie wyłącznie, ń a p ro blem atyce praw a w ojenn eg o ze szcze-gólnym u w zględ nien iem p raw a m orskiego i lotniczego. Prace z lej dziedziny zaw ierają w nik liw ą i szczegółow ą analizę p raw n ą i p o lityną in sty tucji tego p raw a, u kazalityną na szerokim tle rozw oju h isto ry cz-nego i uw arun ko w ań m ilitarn ych . Stanow ią one w artościow y i wysoce o ry g in aln y wkład do nauki praw a m ięd zyn aro do w eg o w skali m iędzy-naro do w ej, św iadczą zarazem o zad ziw iającej eru d y cji i pracow itości A utora, k o rzystają cego ze źródeł i litera tu ry przedm iotu w siedm iu obcych językach. Spośród tej g ru py p ublikacji w ym ienić n ależy przede w szystk im rozp raw y książkowe, a m ianow icie Prawo w izy ty i rew izji (1962), W o jn a dom ow a na m orzu w św ie tle prawa m ięd zyn aro do w ego (1976) i N eutraln ość w ramach bezpieczeń stw a zbioro w eg o (1976). Pier wsza z ty ch rozpraw jest o b szern ą m ono grafią p raw no -histo ryczną, w k tórej poddano analizie całość przepisów p raw n y ch R egulujących p raw o w izyty i rew izji na m orzu, z p un k tu w idzenia w olności rflorz. R o zp atiu jąc zagadnienie w dwóch płaszczyznach — w czasie pok oju i w czasie w o jn y — A u to r po zy tyw nie ocenił stan ob ow iązującego praw a w o dn iesie niu do o k r esu poko ju , a w szczególności po stan o -wienia ko nw encji g enew sk iej z 1958 r. do tyczącej m orza pełnego, oraz wskazał na pow ażne niebezpieczeń stwa, jakie zag rażają wolność: mórz w związku z up raw nien iam i pań stw w o ju jących do w izyto w ania i d o -ko ny w ania rew izji na m orzu pełnym , Zw rócił szczególną u w agę na u praw n ien ia stron w o ju jący ch w w o jn ie dom owej, k tó ra jest stanem legalnym w św ietle K arty N arodó w Zjednoczonych. W y k orzy stu jąc u praw nienia p rzy sług u jące według trad y cy jn eg o pirawa m ięd zyn aro do wego państwom w oju jący m w w ojnie m o rskiej, m ocarstw a m ogą sp ra wować k on tro lę na szlakach m orskich zn ajdu jący ch się w dużej o d -ległości "od tere n u działań w o jen n ych w w ojnie dom owej i nadzorow ać handel pa ństw n eu traln y ch pod pozorem w y ko n yw ania praw a w izyty i rewizji. W k on kluzjach au to r p ostu lo w ał og raniczenie praw a w izyty i rew izji w in teresie o ch ro n y wolności m órz o raz w spó łp racę w ram ach ONZ w celu zapobiegania konfliktom zHrojnym i ich lokalizowania.
R ozpraw a W o jn a dom ow a na m o rzu w św ietle prawa m ięd zyn a ro
-do w eg o zaw iera wnikliw ą analizę praw n ą w ysoce złożonej prob lem
atyki w o jn y m orsk iej w o dn iesien iu do konfliktów zbrojnych nie po -siad ający ch ch arak teru m iędzynarodow ego . A u tor o b jął swym i roz-ważaniam i dużą liczbę tego ro dzaju konfliktów , by w o p arciu о
рта-k ty рта-k ę sform ułow ać reg uły p ostępow an ia i o рта-k reślić ich stosu neрта-k do tra d y cy jn y ch przepisów praw a w ojn y m orsk iej.
W ro zpraw ie N eutralność w ramach b ezp ieczeń stw a zbiorow ego, b ęd ącej o statn ią p racą prof. Rotockiego, pow rócił A u to r do sw ych za-interesow ań badaw czy ch z o k resii przy g oto w yw an ia rozpraw y d o kto r-skiej. O ile jed n ak w m łodości zain tereso w ał się w yso ce k o n tro w ersy jn y m problem em n eutraln o ści w o jen n ej w czasie drug iej w o jn y św iatow ej, to tym razem czytelnicy otrzym ali do jrzale dzieło nau ko w e po św ięco-ne n eutraln o ści p o trak to w a n ej na szerokim tle ro zw o ju h isto ry czięco-neg o i w pow iązaniu z aktualnym i w y siłkam i stw orzen ia sy stem u bezp ie-czeństwa zbiorowego- A u tor wykazał, że n eu traln o ść po w stała i rozw in ęła się jak o p ro d uk t an arch ii m ięd zyn aro do rozw ej rozw śrozwiecie, rozw k tó -rym p ań stw a p reten d o w ały do w yk on yw an ia praw a w ojny i w któ-rym nie b yło n aw et zaczątków organ izacji m ięd zy narod ow y ch . Po p rz e j-ściow ym o k resie przyćm ien ia roli tej insty tucji, a naw et prok lam o w ania po trzeby jej elim inacji, o bserw u jem y w dobie o b ecn ej jak b y o d -rodzenie się je j i zm ianę n astaw ienia p ań stw w ty m zakresie. W obec załam ania się w iary w system b ezp ieczeństw a zbiorow ego i p ow stania bloków m ilitarn ych państw a niezaang ażow ane u siłu ją prow ad zić poli-ty kę n eu tralispoli-ty czn ą w czasie p ok oju i w y raźn ie dążą do zachow ania stanow iska n eu traln eg o na w yp adek wojny, wzm ocnionego obaw am i przed skutkam i ew en tu aln ej w ojny n u k learn ej. W tym układzie sto -su nkó w neu traln ość pa ństw niezaangażow any ch o dz ysku je w pew nej m ierze swe po zy tyw ne skutki dla pokoju św iatow eg o, a w przy pa dk u działań w o jen ny ch pań stw a stale i zw ykle n e u tra ln e mogą w y stępo w ać w roli pośred nik a m iędzy stronam i, nadzorow ać w pew n ej m ierze p rzestrzeganie praw a w o jen n ego , zwłaszcza w dziedzinie h u m an itar-nej, ; og raniczać te ry to ria ln y zasięg działań w o jen nych , n atom iast w czasie pokoju n eu traln ość czy neutralizm w po lityce mogą łagodzić tarcia m ędzy przeciw staw nym i blokami.
W ażn ą część dorob ku nauk ow ego prof. R otockiego stano w ią o b jęto -ściowo niew ielkie, lecz bogate w treści studia, pub likow ane n ajcz ęś-ciej w ,,Zeszytach Naukow ych U n iw ersy tetu Łódzkiego" i w ,,Polish Yearbo ok of Intern atio n al Law", poświęcone problem om praw a w o je n -nego związanym z zastoso waniem lotnictw a, rak iet, łodzi podw odnych, a także z o ku p acją w ojen ną. W śró d ogółu polsk ich praw n ik ów in te r-n acjor-n alistó w rzadk o p o dejm u jący ch p ro b lem aty k ę praw a w ojer-nr-n ego prof. Rotocki był jedy nym , k tó ry uczy nił z tej pro blem atyk i głów ny przedm iot sw ych zain teresow ań badawczych.
W skazać należy rów nież na cenn y w kład prof. R otockiego do nauki praw a m iędzyn aro do w eg o i nauki o sto sun k ach m iędzyn aro dow y ch
poza p ro b lem aty k ą p raw a w ojennego. W y m ienić tu trzeb a w arto ścio w ą m onografię h isto ry czn op raw n ą O dro dzenie sil zb ro jn ych w N ie
-m ie ckie j Republice Federalnej, w y d an ą w Poznaniu w 1959 r. w serii
p rac In sty tu tu Zachodniego, będ ącą rozszerzo ną w e rsją rozpraw y do k-to rsk iej p rzed staw io nej w u n iw e rsy tecie paryskim , a po nadk-to rozp raw y pu blik o w an e w „Z eszytach N a uk ow y ch U n iw ersy tetu Łódzkiego" i in-n ych perio dy k ach , p ośw ięcoin-ne teo rii p raw a m iędzy in-naro do w ego (W sp ó
ł-cześni n eg a to rzy prawa m iędzyn aro d ow ego , A m eryk a ń sk a d o ktryn a a ktu pa ństw ow ego), problem om praw a m orskiego (N ow e a sp ek ty prblem u m orza teryto rialnego, K on w encja gdańska), p ro prblem aty ce sam
o-stan ow ien ia (Opcja i p leb iscyt a sam o o-stan o w ienie ludności w tra
dy-c y jn y m pra w ie m ięd zyn a ro d o w ym ). Był w spółautorem p odrędy-cznik a V a d em ecu m dla ka p ita n ów sta tkó w . W sp ółpraco w ał ściśle z ,.Polish
Y earbook o f In te rn atio n al Law" jako członek E ditorial Commit.be i ogło-sił w tym roczniku szereg prac.
Profesor R otocki b rał czynny ud ział w p racach o rgan izacji sp ołe-cznych, p rzy czym szczególne zaintereso w an ie o k azyw ał ' stow arzysze-niom sportow ym , u p atru ją c w nich w ażny in stru m en t w ychow aw czy. Przez długie lata był członkiem zarząd u Łódzkiego Klubu Spo rtow ego i k ierow nikiem zespołu do sp ra w w y cho w aw czych w tym Klubie.
C echy ch arak teru, jakim i odznaczał sfę prof- Rotocki, a m ian ow icie bezpośrednio ść, koleżeńskość, uczyn ność oraz osob isty urok, zjed n ały Mu wielu przyjaciół. Był łubiany i w y so ko cen io ny przez stu -dentów. Był człowiekiem o dużych zdolnościach i rzad ko sp o ty k an ej erud ycji, go rący m patrio tą, cenionym autorem p rac n auk ow ych i za-służonym w y ch ow aw cą m łodzieży. N ależał do ludzi, k tó ry ch się nie zapom ina; będzie długo żył^ w pam ięci tych, k tórzy Go znali.
R e m ig iu sz B ier za ne k
BIBLIOG RAFIA PRAC ZBIGN IEW A RO TOCK IEG O
Z ag a dn ien ie n eu tra ln o ści w r o z w o ju h is to r y c z n y m , Łódź 1950 (ro zp raw a d o kto rsk a). M o d e l o k u p a c ji A u s tr ii, „ Prz eg ląd Z a ch o d ni” 1958, n r 1, s. 58— 98.
Le Plan R apa cki, P a ris 1958, s. 35 (o prac ow an ie p rze d s ta w io n e w C e n tre d ’Ë tu des
de p o litiq u e é tra n g è r e ).
O dr od ze n ie sil z b r o jn y c h w N ie m ie c k ie j R ep u blic e Fed era lne j, Poz nań 1959. Le ré ar m e m e nt d e l'A llem a g n e Fédérale, P aris 1959.
B un de sw e hr a na p rz e ło m ie lat 1959— 1960, „P rz eg ląd Z ac h od n i” 1960, n r 4, s. 187—-
—
Praw o w iz y t y i r e w iz ji a za g a dn ie nie w o ln o ś c i m ó rz, w s p ó ln ie z R. Bier2ank iem , Łódź 1961.
Prawo w iz y ty i re w iz ji, Łódź 1962.
N o w e a s p e k ty m orza te ry tor ia ln eg o , „Z es zy ty N aukoiw e UL" 1962, ser. I, z. 23,
.s. 39—62.
N e u tra ln o ść w o je n n a w św ie tle K a rty N a rod ó w Z je d n o c zo n y c h , ,,Z e sz yty N a u k o w e
UŁ" 1963, ser. I, z. 28, s. 67— 87.
V a d e m e c u m dla k a p ita n ó w s ta tk ó w , w spó lnie z R. Bierzartkiem , W ars za w a 1963,
s. 144.
N a w ic e rt w p ra k ty c e w o jn y m o r sk ie j, „Z esz yty N au k o w e . UL" 1963, ser. I, z. 31,
s. 55— 70.
Prawo w iz y ty i re w iz ji, „Z esz yty N a u k o w e UL" 1964, ser. I, z. 35, s. 79— 108. M ię d zy n a r o d o w o p ra w n e a s p e k ty w o jn y p od w o d n e j, „Z e sz yty N a u k o w e UŁ" 1964,
ser. I, z. 37, s. 23— 48. '
M ię d zy n a ro d o w o p r a w n e a s p e k ty w o jn y n a r o d o w o w y z w o le ń c z e j w A lg ie rz e w z a -k r e s ie p r o b le m a ty -k i m o r s-k ie j, „Z eszy ty N au -k o w e UŁ" 1965, ser. I, z. 38, s. 51— ' —68.
Lo tnic tw o a pra w o łup u w w o jn ie m o r sk ie j, „Z eszy ty N au k o w e UŁ" 1965, ser. I,
z. 42, s. 143— 163.
W sp ó łc z e ś n i n e g a to r zy praw a m ię d zy n a r o d o w e g o , „Z es zy ty N a u k o w e UŁ" 1966, ser. I, z. 44, s. 49.
A m e r y k a ń sk a d o k tr y n a ,,a ktu p a ń s tw o w e g o " w ś w ie tle o rz ec zn ię tw a w sp ra w ie Banco N a cio na l de Cuba v. S ab attin o, „Z eszy ty N au k o w e UŁ" 1967, ser. I,
z. 51, s. 51—78.
P o lskie w y ty c z n e z 1939 r. d o ty c z ą c e bo m b ard ow a nia p o w ie tr zn eg o na tle ro z w oju pra wa w o jn y lotn icz e j, „Z esz yty N au k o w e UŁ" 1968, ser. I, z. 57, s. 51— 77. S ta nis ła w O rdon, Kam pania w rz e śn io w a 1939 r. na m orzu w ś w ie tle prawa m ię d z y
-na rod ow ego , „Polish Y earb o ok of In te rn a tio n a l Law " 1968 (recen zja).
M ilita r y z m n iem ie c k i po p ie r w s ze j i d ru g ie j w o jn ie ś w ia to w e j , „D zieje N ajno-w sze"
1969, n r 2, s. 4— 23.
Potish D irec tive s ol 1939 C o nc ern ing A e r ia l B om b ard m ent in the Light ol In te r -n atio -na l Rules o l A ir W a rfa re, „Polish Y ea rbo ok of I-n te r-n a tio -n a l Law " 1970,
s. 144— 170.
S ta n o w is k o U S A w od n ies ien iu do ne u tra ln oś ci w latac h 1919— Î969, „Z esz yty N a
-u kow e UL” 1971, ser. I, z. 77, s. 69— 104.
S zw ajca ria w ob ec m ię d z y n a r o d o w y c h org a niza cji p o lity c z n y c h , „P rzeg lą d Z a ch od ni"
1971, n r 4, s. 260—298.
O NZ. Z biór s tu d ió w p ra w n o -m ię d z yn a r o d o w y c h , In s ty tu t N auk’ P ra w n y ch PA N, W ars za w a 1971, s. 118— 394.
B un de sw e hra 1955— 1972, W a rs z a w a 1972.
A irc ra ft an d Prize in Sea W a rfa re, „Po lish Y e arbo k of In te rn a tio n a l Law " 1971,
s. 188— 214.
O pcja i p le b is c y t a sa m o s ta n o w ien ie lu d no ś ci w tr a d y c y jn y m p ra w ie m ięd z yn a r o d o -w y m , „S tu dia P ra-w n ic ze PA N " 1972, n r 34, s. 122— 157.
R em ig iu sz B ierz an ek, Prawa c z ło w iek a w k o n flik ta c h z b ro jn yc h , „P a ństw o i Pra w o"
1972, n r 12, s. 3 (rec enz ja).
N e u tr a ln o ść w tr a d y c y jn y m p raw ie m ięd z y n a r o d o w y m , „Z e szy ty N a u k o w e UŁ" 1972,
ser. I, z. 99, s. 3— 19.
l e s o pe ra tion s de l'a v ia tio n a lle m a n de en P ologne en 1939 à la lu m iè re du dr oit
N ie m ie c k ie d ziałan ia p o w ietrz n e w Polsce w 1939 r. w ś w ie tle prawa m ię d z y n a -ro d ow e g o, „Z e sz yty N a u k o w e UŁ" 1974, ser. I, z. 106, s. 123— 145.
D ziałania w o jn y d o m o w e j a flo ta h a nd low a p ań s tw tr zec ic h, „Polish Y ea rboo k of
I n te r n a tio n a l Law " 1975, ». 315,
Broń ra k ie to w a a k o n flik ty z br o jne na m orzu, „P a ństw o i P ra w o ” 1976, n r 7, s 84__
— 104.
K o n w e n cja G dań ska, „Z e szy ty N a u k o w e UŁ" 1976, ser. I, *. 3, s. 87__109.
Les ba ses ju rid iq u es de la re m ilita ris atio n de l'A lle m a g n e Fédérale, „Z es zyty N a
-u ko w e UŁ” 1976, ser. I, z. 6, s. 27— 49.
N e u tra ln o ść w ram ach I w o jn y ś w ia to w e j, „Z es zyty N a u k o w e UŁ" 1976, se r 1 z. 108, s. 3— 14.
W o jn a do m ow a na m orzu w św ie tle praw a m ię d zy n a r o d o w e g o , Łódź 1977. N e u tra ln o ść w ram ach zbior ow eg o b e z p ie c z e ń stw a , Łódź 1977,
N e u tra ln o ść w ś w ie tle P aktu Ligi N aro d ów , „Z e sz yty N a u k o w e UŁ" 1977, ser. I
z. 19, s. 147— 163.
D ziałania w o jn y d o m o w e j na m o rzu, „Z e szy ty N au k o w e UŁ" 1979, ser. I, z 25
s. 113— 136.
P r a k ty k a p a ń stw w o k r e s ie m ię d z y w o je n n y m d o ty cz ą c a n e utr a lno ś ci w o je n n e j,
„Ze-sz y ty N au k o w e UŁ” 1979, ser. I, z. 25, s. 137— 172.
N e u tr a ln i w lata ch 1939— 1945, „Z esz yty N a u k o w e UŁ" 1979, ser. 1, z. 25, s. 173— 197.
