Towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych a reformowanie systemu ochrony zdrowia

Pełen tekst

(1)Zeszyty Naukowe nr. 848. Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. 2011. Grażyna Sordyl Katedra Ubezpieczeń . Towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych a reformowanie systemu ochrony zdrowia 1. Wprowadzenie Towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych (TUW) odegrały we Francji istotną rolę w kształtowaniu systemu ochrony zdrowia. Celem opracowania jest próba odpowiedzi na pytanie o możliwości wykorzystania doświadczeń francuskich w reformowaniu systemu ochrony zdrowia w Polsce i oparcie funkcjonowania prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych na zasadzie wzajemności. W artykule przedstawiono istotę działalności TUW, zarysowano funkcjonowanie systemu ubezpieczeń zdrowotnych we Francji, wreszcie wskazano możliwości rozwoju idei wzajemnościowej w podjęciu działań reformatorskich w ochronie zdrowia w Polsce. 2. Istota organizacji i działalności towarzystw ubezpieczeń wzajemnych Towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych (TUW) są ubezpieczycielami prowadzącymi działalność opartą na zasadzie wzajemności, czyli wzajemnego pokrywania ryzyka przez członków wspólnoty. Cechy specyficzne TUW, wynikające ze specyfiki działalności obejmują: – utworzenie towarzystwa ubezpieczeniowego wokół grupy związanej wspólnym interesem społecznym, – powiązanie w ramach jednej organizacji ochrony ubezpieczeniowej i sprawowania funkcji właścicielskich,.

(2) Grażyna Sordyl. 46. – możliwie najlepsze zaspokajanie potrzeb ubezpieczeniowych członków poprzez wpływanie na kształtowanie produktu ubezpieczeniowego i współdecydowanie o zakresie ochrony ubezpieczeniowej i cenie przez objętego ochroną ubezpieczeniową członka towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych1. Istotą działalności towarzystw ubezpieczeń wzajemnych jest „uwzajemnienie ryzyka”, a wiodącym celem ochrona ubezpieczeniowa członków, a nie zysk. Idea wzajemności w aspekcie ekonomiczno-prawnym przejawia się w dążeniu do dbałości o interesy członków nie tylko w zakresie tworzenia jak najpełniejszej i realnej ochrony ubezpieczeniowej, lecz również w skalkulowaniu składki na możliwie niskim poziomie. Zmniejszenie składki jest możliwe w szczególności poprzez ograniczenie kosztów działalności (np. kosztów akwizycji i marketingu) czy też eliminowanie przestępczości ubezpieczeniowej wśród członków towarzystwa2. Zysk osiągany przez TUW (zwany nadwyżką finansową) nie jest głównym celem działalności, lecz środkiem zapewnienia ochrony ubezpieczeniowej członkom po możliwie niskich kosztach. Nadwyżka finansowa może zostać podzielona pomiędzy członków, co leży w ich gestii, lub może być przekazana na np. dokapitalizowanie towarzystwa. System świadczeń członków na rzecz towarzystwa oraz ich udział w pokrywaniu ewentualnej straty w technicznym rachunku ubezpieczeń określają statuty poszczególnych TUW. Zatem TUW, jako osoba prawna nie ponosi w pełni ryzyka prowadzonej działalności ubezpieczeniowej, gdyż częściowo ryzyko spada na członków towarzystwa i zarazem ubezpieczonych. Obowiązkiem członków jest tworzenie funduszu na pokrycie ryzyka, czemu służy konstrukcja niestałej i nieostatecznej składki. Towarzystwo może stosować wobec swych członków system dopłat do składki lub dokonywać częściowego jej zwrotu w zależności od kształtowania się rachunku przychodów i kosztów spowodowanych wystąpieniem ryzyka i koniecznością wypłacenia odszkodowań lub umówionych sum pieniężnych. Ubezpieczenie wzajemne łączy w sobie cechy ubezpieczenia, czyli przeniesienia ryzyka z jednostki na wspólnotę, oraz samoubezpieczenia, powodując częściowe zatrzymanie ryzyka dla ubezpieczonego – członka TUW3. Towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych powstawały i powstają najczęściej jako wynik inicjatyw lokalnych w grupach społecznych posiadających określony wspólny interes gospodarczy. Uczestnicy takich wspólnot uświadamiali sobie, że 1 M. Płonka, Idea wzajemności wobec wyzwań rynku ubezpieczeniowego XXI wieku [w:] Ubezpieczenia wobec wyzwań XXI wieku, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław 2008, s. 361–362.. 2 M. Płonka, Instytucje rynku ubezpieczeniowego [w:] Ubezpieczenia, red. W. Sułkowska, Wydawnictwo AE w Krakowie, Kraków 2007, s. 139 i nast.. Ibidem, s. 140.. 3.

(3) Towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych…. 47. ich działalność obarczona jest ryzykiem, a komercyjne towarzystwa ubezpieczeniowe nie oferują odpowiedniej ochrony bądź też jest ona zbyt kosztowna. Ubezpieczenia wzajemne realizują ideę wzajemności znaną już w średniowieczu, na której oparto pierwsze ubezpieczenia gospodarcze i społeczne w świecie i w Polsce. Przed II wojną światową na polskim rynku ubezpieczeń TUW posiadały znaczącą pozycję, ich udział wśród zakładów ubezpieczeń wynosił około 66%, natomiast w zbiorze składki przekraczał 15%4. TUW w Polsce miały na ogół charakter lokalny i niższy przeciętny potencjał niż inne zakłady ubezpieczeniowe. Po 1945 r. nastąpiła likwidacja wszystkich TUW, a ich reaktywacji dokonano w 1990 r. ustawą o działalności ubezpieczeniowej, która jednakże nie przyniosła pełnego ich odrodzenia. Obecnie udział podmiotowy TUW w strukturze rynku wynosi około 13%, a w przypisie składki brutto około 2%5. 3. Rola ubezpieczeń wzajemnych w finansowaniu ochrony zdrowia we Francji Ubezpieczenia zdrowotne we Francji, ukształtowane w okresie rządów generała de Gaullea, zostały oparte na następujących podstawach: równości w dostępie do leczenia, jakości świadczonych usług oraz solidarności. Początkowo ubezpieczenia te obejmowały jedynie pracowników i ich rodziny, później poszerzono krąg objętych ubezpieczeniem o inne grupy ludności, takie jak, np.: osoby młode zwolnione ze służby wojskowej, kobiety rozwiedzione i niepracujące, byli więźniowie. W ramach narodowego funduszu ubezpieczeń zdrowotnych działają różne systemy obejmujące poszczególne grupy zawodowe. Ubezpieczenia publiczne gwarantują pokrycie ściśle określonych świadczeń rzeczowych, do których należą: opieka medyczna i leczenie, w tym hospitalizacja, świadczenia medyczne oraz paramedyczne, laboratoryjne, stomatologiczne, transport sanitarny, zaopatrzenie w leki i środki pomocnicze oraz świadczenia pieniężne: zasiłki chorobowe, macierzyńskie oraz pogrzebowe. Osoba ubezpieczona posiada prawo wolnego wyboru lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, któremu przekazuje honorarium za uzyskane świadczenia, po czym otrzymuje częściowy zwrot kosztów z systemu publicznego. W opiece ambulatoryjnej pacjent pokrywa tylko 25% ceny świadczenia, pozostałą część pokrywa fundusz ubezpieczeniowy. W wypadku osób o niskich dochodach, koszty dopłat są ponoszone przez opiekę społeczną. W zależności od potrzeb ubezpieczenia zdrowotne zapewniają każdej osobie możliwości leczenia, niezależnie od wieku i statusu finansowego. 4 T. Sangowski, Towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych w polskim systemie ubezpieczeń (stan i perspektywy), Wydawnictwo AE w Poznaniu, z. 108, Poznań 2001, s. 49–50 i nast. 5. Raport roczny KNF 2007 r., www.knf.gov.pl..

(4) 48. Grażyna Sordyl. Poziom „współpłacenia” zależy od rodzaju świadczonych usług. Wszelkie wydatki związane z leczeniem we Francji są ponoszone przez pacjenta, a następnie może on ubiegać się o zwrot ich części w lokalnej kasie chorych regionu, w którym nastąpiło leczenie – Caisse Primaire d’Assurance Maladie (CPAM). Na przykład koszt wizyty i porady lekarza pierwszego kontaktu jest zwracany w 70% ceny ustalonej w cenniku. Jakakolwiek interwencja pogotowia, pobyt poszkodowanego w szpitalu dłuższy niż miesiąc lub bardzo drogie lekarstwa nie wymagają wnoszenia opłat przez pacjenta. Należy zauważyć, że we Francji około 10% pacjentów jest zwolnionych z wnoszenia jakichkolwiek opłat z powodu przewlekłych chorób. Ubezpieczeniem zdrowotnym jest objętych 99% pracowników i członków ich rodzin. 1% mieszkańców to osoby otrzymujące świadczenia w ramach opieki społecznej. Rozwojowi rynku prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych we Francji sprzyja współfinansowanie świadczeń medycznych przez pacjentów w wysokości od 20 do 60% kosztów świadczeń zdrowotnych. Prywatne ubezpieczenia zdrowotne zapewniają przede wszystkim pokrycie opłat wnoszonych przez ubezpieczonych w ramach „współpłacenia” za korzystanie z publicznej opieki zdrowotnej oraz zwrot wydatków poniesionych na te kategorie świadczeń, które są objęte limitami kwotowymi w ramach publicznej opieki zdrowotnej (np. usługi optyczne czy dentystyczne). Wysoki udział prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych w finansowaniu ochrony zdrowia jest uwarunkowany również czynnikami historycznymi oraz preferencjami podatkowymi dla pracodawców. Ponad 92% obywateli posiada takie ubezpieczenie. Dominującą rolę w tym sektorze pełnią ubezpieczenia wzajemne, oferowane przez tzw. mutuelles, posiadające 60% udział w rynku, natomiast komercyjne prywatne ubezpieczenia zdrowotne oferowane przez spółki ubezpieczeniowe stanowią 20% rynku, a instytucje emerytalne provident institutions kolejne 20% rynku. Wyżej wymienione podmioty rynku ubezpieczeniowego działają według odrębnych regulacji prawnych i zasad powiązania wysokości składki z poziomem ryzyka dotyczącego konkretnego pacjenta. Ruch wzajemnościowy we Francji ma charakter oddolny i współdziała z państwowym systemem zabezpieczenia zdrowotnego. „Mutualite”, jeden z największych TUW w Europie, jest także ruchem społecznym dążącym do eliminowania nierówności związanych z ryzykiem socjalnym, w tym do rozszerzania zakresu ubezpieczenia społecznego oraz do poprawy zdrowia populacji (www.assurancemaladie.fr, www.ameli.fr). Każdy członek „Mutualite” otrzymuje świadczenia zgodnie z potrzebami, niezależnie od posiadanych środków finansowych. Działalność „Mutualite” jest częścią składową nieobowiązkowej opieki socjalnej, w ramach której członkowie uzyskują możliwości leczenia, a w wypadku najuboższej części społeczeństwa spędzania wolnego czasu. Z uwagi na różnorodną dzia-.

(5) Towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych…. 49. łalność, społeczne oraz ekonomiczne znaczenie wszystkie towarzystwa wzajemnościowe, unie i federacje tworzą Narodową Federację Francuskiej „Mutualite” (Federation Nationale de la Mutualite Francaise, FNMF), zwaną w skrócie Francuską Mutualite, której celem jest: – zwrot wydatków na opiekę zdrowotną w ramach ubezpieczenia zdrowotnego, – tworzenie i zarządzanie usługami opieki zdrowotnej i socjalnej w ramach programu opieki zdrowotnej i socjalnej, – zapewnienie gwarancji pokrycia nieprzewidzianych wydatków, – prowadzenie programów profilaktycznych w opiece zdrowotnej6. Francuska „Mutualite” zrzesza 12 mln członków i 25 mln osób objętych ochroną oraz prowadzi ponad 10 tys. programów opieki zdrowotnej. Około 80% rocznego obrotu TUW pokrywa zwrot opłat poniesionych przez pacjentów w ramach współpłacenia. Składka z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego może być kwotą stałą, kwotą zmienną zależną od wieku, może też być ustalana jako procent od wynagrodzenia minimalnego lub pułapu wynagrodzenia ustalanego przez zabezpieczenie społeczne. Zwrot poniesionych kosztów medycznych następuje na podstawie wystawionej pacjentowi karty świadczeń medycznych po uzyskaniu świadczenia i pokryciu jego kosztów przez pacjenta. W ramach dodatkowego ubezpieczenia zdrowotnego pokrywana jest część wydatków ticket moderatuer, której nie zwrócił fundusz ubezpieczeń społecznych. Towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych pełnią też funkcję „płatnika trzeciej strony”, dzięki czemu członkowie towarzystwa mogą korzystać ze świadczeń medycznych bez konieczności wniesienia wcześniejszej opłaty. Zasada ta jest stosowana w odniesieniu do osób najuboższych i tym samym umożliwia im szeroki dostęp do opieki medycznej. Kodeks „Mutualite” dopuszcza zwieranie umów z świadczeniodawcami w zakresie opieki zdrowotnej i socjalnej, np. aptekami, placówkami optycznymi, klinikami stomatologicznymi czy ośrodkami medycznymi. W sektorze opieki społecznej „Mutualite” koncentruje się głównie na zapewnieniu opieki nad inwalidami i osobami starszymi. „Mutualite” prowadzi również działania profilaktyczne i prewencyjne7.. 6 M. Rutkowska, Towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych. Społeczne aspekty funkcjonowania w ubezpieczeniach zdrowotnych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006, s. 86 i nast. 7. Ibidem, s. 88–90.

(6) 50. Grażyna Sordyl. 4. Koncepcje reformy systemu ochrony zdrowia w Polsce a możliwości wykorzystania formuły wzajemnościowej w finansowaniu świadczeń medycznych Dyskusje wokół wprowadzenia reform systemowych w Polsce i zwiększenia współfinansowania świadczeń zdrowotnych przez ubezpieczenia prywatne są prowadzone od dłuższego czasu. Obecny rząd przygotował pakiet ustaw zdrowotnych, który został uchwalony przez Sejm. W pakiecie tym nie znalazł się projekt ustawy o ubezpieczeniach zdrowotnych, który nie uzyskał akceptacji posłów i w efekcie został odrzucony przez Sejm. Przygotowana koncepcja reform nie uzyskała akceptacji prezydenta L. Kaczyńskiego. Tymczasem włączenie prywatnych ubezpieczeń w finansowanie systemu ochrony zdrowia pozwoliłoby nie tylko zwiększyć wielkość środków przeznaczonych na świadczenia zdrowotne, ale również na lepsze wykorzystanie istniejącej infrastruktury, posiadanych zasobów oraz na zmianę zachowań uczestników systemu. Oprócz pozyskania dodatkowego źródła funduszy, wprowadzenie ubezpieczeń prywatnych może zracjonalizować wydatki w systemie, wywołać zmiany w strukturze finansowania ochrony zdrowia, w tym spowodować przesunięcie wydatków z medycyny naprawczej na profilaktykę, podnieść jakość i dostępność świadczeń oraz zwiększyć świadomość i zachowania prozdrowotne oraz wyeliminować, prznajmniej częściowo, szarą strefę. Duże znaczenie w funkcjonowaniu prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych mogłyby odegrać ubezpieczenia wzajemne, przy czym żaden z dotychczasowych projektów reformy systemu zdrowia w Polsce nie przewidział szczególnego miejsca dla rozszerzenia znaczenia idei wzajemnościowej w ubezpieczeniach zdrowotnych. Prezentowane cztery koncepcje reformy systemu ochrony zdrowia nie obejmują wszystkich koncepcji, jakie pojawiały się w ostatnich latach, niemniej jednak te zostały poddane pod publiczną dyskusję. W założeniach projektu opracowanego przez zespół E. Nojszewskiej przyjęto utworzenie III-filarowego systemu. Podstawą jego funkcjonowania byłoby wprowadzenie koszyka świadczeń gwarantowanych. Filar I cechowałyby obowiązkowość oraz dostęp do bezpłatnych świadczeń w ramach tzw. świadczeń gwarantowanych. Przynależność do II filara byłaby również obowiązkowa, jednakże w odróżnieniu od I filara korzystanie z świadczeń wymagałoby współpłacenia. W II filarze działalność mogłyby prowadzić zakłady ubezpieczeń o jednolitej formie prawnej, która w projekcie nie została określona, a którymi mogłyby być np. spółki prawa handlowego. Oferowane przez nie ubezpieczenia pokrywałyby świadczenia ujęte również w koszyku, ale wymagające dopłat. Dodatkowe ubezpieczenia nie pozwalałyby, w myśl projektu, na ominięcie kolejki, wyższy standard czy wybór lekarza. Przynależność do III filara byłaby dobrowolna i umożliwiałaby przede wszystkim pokrycie z ubezpieczenia prywatnego kosztów świadczeń nieobjętych koszykiem..

(7) Towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych…. 51. W autorskim projekcie P. Kulpy8 założono współfinansowanie z prywatnych ubezpieczeń równoległych świadczeń mieszczących się w obrębie systemu publicznego, w zakresie szpitalnictwa i ambulatoryjnej opieki specjalistycznej oraz utworzenie nowych podmiotów uprawnionych do prowadzenia wspomnianych ubezpieczeń. Koncepcja ta została oparta również na trójfilarowej konstrukcji. Pierwszy filar obejmowałby ubezpieczenia obowiązkowe realizowane na dotychczasowych zasadach, finansowane ze składek przekazywanych do Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ). W ramach drugiego filara wyodrębnione podmioty oferować mogłyby ubezpieczenia dobrowolne, tzw. równoległe, których zakres odpowiadałby zakresowi świadczeń udzielanych w systemie publicznym z jednoczesnym podniesieniem standardu usług. Podstawowe znaczenie w realizacji powyższych założeń miałoby wprowadzenie II filara, w ramach którego działalność mogłyby prowadzić Fundusze Ubezpieczeń Dodatkowych (FUD), tworzone przez zakłady ubezpieczeniowe, świadczeniodawców, związki zawodowe, organizacje pracodawców, instytucje publiczne, samorządy terytorialne. W założeniu mogłyby więc powstać FUD podobne w swojej konstrukcji do otwartych funduszy emerytralnych: publiczne, sektorowe, terytorialne lub mieszane. Przynależność do FUD miałaby być dobrowolna i nieograniczona wiekowo. Jednocześnie ubezpieczenie w II filarze uprawniałoby do uzyskania ulgi podatkowej z tytułu zawarcia umowy ubezpieczenia dobrowolnego w filarze II i III. Ubezpieczenia dobrowolne suplementarne oferowane przez ubezpieczycieli prywatnych (spółki akcyjne i towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych operujące na rynku ubezpieczeniowym) realizowane byłyby w trzecim filarze. Z kolei koncepcja reformy zaprezentowana przez Polską Izbę Ubezpieczeń, dotycząca wdrożenia prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych, oparta została na tzw. ubezpieczeniach zastępczych i suplementarnych9. Na rynku ubezpieczeń zdrowotnych, oprócz Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ) oraz innych płatników publicznych, mogłyby funkcjonować Prywatne Fundusze Zdrowia (PFZ) świadczące ochronę ubezpieczeniową w zakresie świadczeń zdrowotnych. System ubezpieczeń zdrowotnych pozwoliłby ubezpieczonym dokonać wyboru ubezpieczyciela kontraktującego świadczenia medyczne, a tym samym wprowadziłby konkurencję między ubezpieczycielami. Prywatne Fundusze Zdrowia byłyby zobowiązane do zapewnienia dostępu do opieki zdrowotnej, obejmujacej świadczenia opieki ambulatoryjnej i stacjonarnej (z wyjątkiem świadczeń wysokospecjalistycznych, medycyny ratunkowej, nie P. Kulpa, System dobrowolnych prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych. Ubezpieczenia równoległe, Prezentacja, Ministerstwo Zdrowia, Warszawa 2006; D. Sikora, Rząd: dla każdego tanie polisy zdrowotne, „Gazeta Prawna” 2006, nr 224. 8. Budowanie systemu prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych w Polsce. Propozycja rozwiązań PIU, Warszawa, luty 2008, s. 8–50. 9.

(8) Grażyna Sordyl. 52. których drogich programów lekowych i badań diagnostycznych) oraz refundację cen leków w zakresie nie mniejszym niż w systemie publicznym. Zakres ochrony ubezpieczeniowej mógłby być rozszerzony o opcje dodatkowe, np. konsultacje i leczenie za granicą. Prywatne fundusze zdrowia w ramach ubezpieczenia zdrowotnego otrzymywałyby środki finansowe z kilku źródeł: ZUS (stawka kapitacyjna oraz dopłaty do ubezpieczenia dzieci), KRUS (stawka kapitacyjna oraz dopłaty do ubezpieczenia dzieci), jak również osób ubezpieczonych (składka dodatkowa). Transfery za świadczenia zdrowotne ze strony PFZ przekazywane byłyby do świadczeniodawców10. W myśl art. 2 rządowego projektu ustawy o dobrowolnych dodatkowych ubezpieczeniach zdrowotnych11, który został odrzucony przez Sejm, dodatkowe ubezpieczenie zdrowotne polegałoby na udzieleniu, na podstawie umowy ubezpieczenia i w zakresie określonym przepisami ustawy, ochrony na wypadek wystąpienia skutków zdarzeń losowych dotyczących zdrowia ubezpieczonego, polegających na wystąpieniu potrzeb ubezpieczonego w zakresie skorzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej zakwalifikowanych jako: – gwarantowane świadczenia opieki zdrowotnej, z których korzystania ubezpieczony zrzekł się na zasadach określonych w ustawie, – częściowo gwarantowane świadczenia opieki zdrowotnej, – niegwarantowane świadczenia opieki zdrowotnej (w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, z uwzględnieniem świadczeń zdrowotnych rzeczowych i świadczeń towarzyszących. Działalność ubezpieczeniową w zakresie dobrowolnych, dodatkowych ubezpieczeń zdrowotnych mogłyby prowadzić zakłady ubezpieczeń w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej12. W wymienionych czterech projektach przewidziano prowadzenie dodatkowych ubezpieczeń zdrowotnych dobrowolnych przez instytucje ubezpieczeniowe bądź to działające w formach dopuszczonych przez ustawę o działalności ubezpieczeniowej – spółki akcyjnej lub towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, bądź też w formie funduszy ubezpieczeniowych, analogicznie jak w II filarze systemu ubezpieczenia społecznego, czyli działających jako spółki akcyjne.. G. Sordyl, J. Niżnik, Zdravotné poistenie ako nástroj na reformu zdravotného systemu [w:] Vyvojove trendy v poistovnictve, Bratysława 2008. 10. 11. Druk sejmowy nr 293 z 18.01.2008 r.. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, Dz.U. nr 210, poz. 2135 z późn. zm. 12.

(9) Towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych…. 53. 5. Zakończenie Słabo rozwinięta idea wzajemnościowa w Polsce i marginalny udział towarzystw ubezpieczeń wzajemnych w rynku ubezpieczeniowym może stanowić barierę do wykorzystania tej formy działalności w sektorze ubezpieczeń zdrowotnych. Zdaniem wielu autorów13, dopuszczenie przepisami prawa możliwości tworzenia w Polsce TUW bez dodatkowego wsparcia ze strony państwa nie zapewniły upowszechnienia formuły wzajemnościowej w ubezpieczeniach. Istotnymi ograniczeniami w tym zakresie są: – zbyt wysokie wymogi kapitałowe w procesie zakładania TUW, – brak możliwości tworzenia tzw. funduszu bezpieczeństwa ze składki, który miałby wpływ na wysokość środków własnych towarzystwa, – brak rozpowszechnienia świadomości i etyki wzajemnościowej, – brak świadomości wspólnoty i aktywności lokalnej związany z atomizacją życia społecznego14. Trzeba podkreślić, że możliwe byłoby implementowanie części rozwiązań przyjętych w prezentowanych systemach ochrony zdrowia. Należałoby jednak najpierw określić przyszły kształt systemu ochrony zdrowia w Polsce i działań zmierzających do jego wdrożenia. Literatura Budowanie systemu prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych w Polsce. Propozycja rozwiązań PIU, Warszawa, luty 2008. Kulpa P., System dobrowolnych prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych. Ubezpieczenia równoległe, Prezentacja, Ministerstwo Zdrowia, Warszawa 2006. Janowicz-Lamott M., Szanse rozwoju ubezpieczeń wzajemnych w Polsce [w:] Współczesne finanse. Stan i perspektywy rozwoju finansów przedsiębiorstw i ubezpieczeń, red. B. Kłosowska, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2008. Płonka M., Idea wzajemności wobec wyzwań rynku ubezpieczeniowego XXI wieku [w:] Ubezpieczenia wobec wyzwań XXI wieku, Prace naukowe Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław 2008. Płonka M., Instytucje rynku ubezpieczeniowego [w:] Ubezpieczenia, red. W. Sułkowska, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 2007. Rutkowska M., Towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych. Społeczne aspekty funkcjonowania w ubezpieczeniach zdrowotnych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.. 13 M. Janowicz-Lamott, Szanse rozwoju ubezpieczeń wzajemnych w Polsce [w:] Współczesne finanse. Stan i perspektywy rozwoju finansów przedsiębiorstw i ubezpieczeń, red. B. Kłosowska, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2008, s. 598. 14. Ibidem, s. 598–600..

(10) 54. Grażyna Sordyl. T. Sangowski, Towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych w polskim systemie ubezpieczeń (stan i perspektywy), Wydawnictwo AE w Poznaniu, z. 108, Poznań 2001. Sikora D., Rząd: dla każdego tanie polisy zdrowotne, „Gazeta Prawna” 2006, nr 224. Sordyl G., Niżnik J., Zdravotné poistenie ako nástroj na reformu zdravotného systemu [w:] Vyvojove trendy v poistovnictve, Bratysława 2008. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, Dz.U. nr 210, poz. 2135 z późn. zm. Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej, Dz.U. nr 124 poz. 1151 z późn. zm. Mutual Insurance Companies and the Reforming of the Healthcare System The paper looks at how mutual insurance companies operate in the healthcare arena in France and addresses the issue of using the idea of mutuality in reforming the Polish healthcare system. A low level of development of such companies in Poland may however pose a barrier to using the idea of mutuality in the private healthcare sector. In its examination of the concept of healthcare reform, the paper points out the limited options for Poland to implement solutions in use in the French healthcare system. A necessary step nonetheless would be to define the eventual form the healthcare system in Poland will take and provide an elaboration of measures for its implementation as well as state support for developing the idea of mutuality..

(11)