"Wywalczyć cudaczne prawo bytu...", Krzysztof Dybciak, "Twórczość" nr 5 (1978) : [recenzja]

Anna Braciszewska

"Wywalczyć cudaczne prawo bytu...",

Krzysztof Dybciak, "Twórczość" nr 5

(1978) : [recenzja]

Biuletyn Polonistyczny 21/4 (70), 176

Autor przedstaw ia teatralne dzieje utworu R u ssa w P olsce drugiej połowy XVIII wieku. R ejestru jąc kolejne inscen izacje "Pigm aliona"

(p ierw sza w kwietniu 1777 r . ) , zw raca uwagę na k arie rę nowego gatun­ ku dramatu - "scen y liry c z n e j", i próbuje o k reślić przyczyny jego po­ pularności w epoce Ośw iecenia oraz braku zainteresow ania nim w okresie późniejszym . Zdaniem autora, egocentryczno-indywidualistyczne tre śc i

"Pigm aliona" nie mogły znaleźć oddźwięku w P olsce polistopadow ej; nigdy też nie został powtórzony fenomen oświeceniowej popularności utworu.

B P /70/31 M .S z .

/11/ CIECHOWICZ Jan: "Pigm alion" Jana Jakuba R ousseau w teatrze polskim. "Roczniki Humanistyczne K U L", t. XXIV, z. 1, Lublin 1976 (wyd. 1978) s . 177-184.

/11/ DYBCIAK K rzysztof: Wywalczyć cudaczne prawo b y tu .. . "Tw ór­ c z o ść" 1973 nr 5 s . 79-89.

Sytuacja człowieka wśród innych istnień oraz moralny aspekt egzy­ stencji - oto zagadnienia, które poru sza autor w pracy o świecie L eś- mianowskich utworów. Znajduje u tego poety swoiste dla niego zrównanie człow ieka z innymi bytami. Taka " antyantropocentryczna" postaw a Leśm ia­ n a; nazwana przez autora "humanizmem antycentrycznym", ma swoje mo­ ralne uzasadnienie: w szystkie istoty m uszą być równe, by żadna z nich nie była n ieszczęśliw a. Ł ączy je w szechogarniająca miłość i śmiech.

Szczególny Leśmianowski humanizm pozwala autorowi na odnalezienie związków tej tw órczości z dziełami późniejszych p isa rz y : Gombrowiczem, Miłoszem i poetami pokolenia "W spółczesn ości".