Konferencja Tatrzañskie Mapy Geologiczne
Zakopane, 27–29.05.2008
W 2005 roku, po kilkudziesiêcioletniej przerwie, wznowiono kompleksowe prace kartograficzne w Tatrach. Dzia³alnoœæ tê, której inicjatork¹ jest prof. dr hab. Krystyna Piotrowska, podj¹³ zespó³ geologów z Pañstwowego Insty-tutu Geologicznego we wspó³pracy z pracownikami S³owac-kiej S³u¿by Geologicznej z Bratys³awy. Pod kierownictwem profesor K. Piotrowskiej powstaje nowa Szczegó³owa mapa geologiczna Tatr (SMGT) w skali 1 : 10 000, której pierw-szych dziewiêæ arkuszy ukoñczono w ubieg³ym roku. Mapy zosta³y opracowane w wersji cyfrowej, a w przy-sz³oœci uka¿¹ siê drukiem. Aby móc zaprezentowaæ je szer-szemu gronu geologów, w maju bie¿¹cego roku zorganizo-wano konferencjê naukow¹ Tatrzañskie Mapy Geologicz-ne, której towarzyszy³a wystawa opracowañ kartograficz-nych Tatr.
Konferencja odby³a siê w Zakopanem, w siedzibie dyrekcji Tatrzañskiego Parku Narodowego przy ul. Cha³u-biñskiego. Komitet organizacyjny konferencji, któremu przewodniczy³a prof. K. Piotrowska, stanowili polscy i s³owaccy wykonawcy SMGT, natomiast w sk³ad komitetu honorowego weszli przedstawiciele Ministerstwa Œrodo-wiska, Pañstwowego Instytutu Geologicznego, S³owackiej S³u¿by Geologicznej (Štátny geologický ústav Dionýza Štúra), Tatrzañskiego Parku Narodowego i jego
s³owackie-go odpowiednika — TANAP-u, a tak¿e Polskiej Akademii Nauk i Uniwersytetu Warszawskiego. W spotkaniu wziê³o udzia³ 75 osób reprezentuj¹cych 14 instytucji naukowo-ba-dawczych i dydaktycznych — z Polski i S³owacji.
Konferencja, której program obejmowa³ sesjê refera-tow¹ i posterow¹ (27 maja) oraz wycieczki terenowe (28–29 maja), rozpoczê³a siê w³aœciwie dzieñ wczeœniej uroczystym wernisa¿em wystawy map geologicznych Tatr, na który dyrekcja TPN-u zaprosi³a uczestników konferen-cji. Gospodarzem spotkania by³ zastêpca dyrektora TPN-u dr in¿. Z. Krzan, który mówi¹c o trwaj¹cej od wielu lat wspó³pracy TPN-u z geologami, wspomnia³ o podjêtej ostatnio inicjatywie wydania atlasu Tatr, zawieraj¹cego miêdzy innymi czêœæ geologiczn¹. Tego dnia wieczorem odby³o siê te¿ spotkanie uczestników konferencji przy ognisku.
Wystawa, której autork¹ jest prof. K. Piotrowska, obej-muje zbiór kilkudziesiêciu map geologicznych Tatr — od najstarszych, pochodz¹cych z prze³omu XVIII i XIX wie-ku (Hacqueta i Staszica), do najnowszych arwie-kuszy SMGT, ukoñczonych w ubieg³ym roku. Ekspozycja prezentowana by³a w siedzibie TPN-u przez ca³y miesi¹c, a nastêpnie zosta³a wypo¿yczona do innych oœrodków.
1067 Przegl¹d Geologiczny, vol. 56, nr 12, 2008
Ryc. 1. Na zboczu Goryczkowej Czuby. Poznanie masywu krystalicznego Tatr Zachodnich wymaga³o pokonania wielu trudnoœci.
Uroczystego otwarcia konferencji dokonali: dyrektor Tatrzañskiego Parku Narodowego — dr Pawe³ Skawiñski oraz dyrektor Pañstwowego Instytutu Geologicznego — doc. dr hab. J. Nawrocki. Podczas sesji referatowej przed-stawiono 14 referatów o bardzo zró¿nicowanej tematyce. Wprowadzeniem w g³ówn¹ problematykê konferencji by³y referaty K. Piotrowskiej, Z Wójcika oraz J. Chowañca, ukazuj¹ce zarówno historiê kartografii geologicznej i hydrogeologicznej w Tatrach, jak te¿ ich aktualne proble-my i perspektywy. Pozosta³e referaty obejmowa³y szerokie spektrum zagadnieñ. Dotyczy³y zarówno badañ podstawo-wych: od stratygrafii (A. GaŸdzicki — Biostratygrafia póŸ-nego triasu i wczesnej jury jednostek reglowych Tatr w œwietle badañ mikropaleontologicznych), poprzez tektoni-kê i geologiê strukturaln¹ (Z. Cymerman — Kartografia geologiczna krystaliniku Tatr Zachodnich: wyniki prac kartograficznych i strukturalnych na trzech arkuszach SMGT 1 : 10 000; L. Mastella — Tektoniczne uwarunko-wania wystêpouwarunko-wania martwic wapiennych we fliszu podhalañ-skim, L. Štrba, J. Janoèko i S. Jacko — Structural and sedi-mentological analysis of Litvor’s groove, High Tatra Mts.), geologiê plejstocenu (L. Lindner, J. Dzier¿ek i J. Nitychoruk — Ostatnie zlodowacenie tatrzañskie; W. Granoszewski i Z. Wójcik — Wyniki badañ palinologicznych dwóch torfo-wisk z Tatr Reglowych), do zagadnieñ kartograficznych i metodologicznych (J. G³azek, A. Przybycin i A. Socha-czewski — Kartograficzne i paleogeograficzne znaczenie œrodkowoeoceñskich tufitów Tatr i Podhala; M. Kohút — The Tatra Mts. crystalline basement — from historical aspects to recent knowledge; Z. Perski — Wspó³czesna aktywnoœæ tektoniczna Tatr i Podhala w œwietle wyników badañ satelitarnej interferometrii radarowej InSAR i PSIn-SAR; J. Rubinkiewicz i M. Tomaszczyk — 3d model roz-przestrzenienia eocenu numulitowego w Tatrach pomiêdzy Dolin¹ Chocho³owsk¹ a Dolin¹ Ma³ej £¹ki).
Sesja posterowa, podczas której zaprezentowano 15 prac, cieszy³a siê du¿ym zainteresowaniem. Wiêkszoœæ posterów dotyczy³a szeroko pojêtej problematyki kartogra-ficznej. Wykorzystanie nowoczesnych programów kompu-terowych i systemów informacji przestrzennej, w tym radarowego modelu terenu, daj¹ nowe mo¿liwoœci inter-pretacji struktur tektonicznych (W. Ozimkowski i R. Wasi-luk), rekonstrukcji rozwoju lodowców górskich w plejstocenie (M. Makos i £. Nowacki) czy rejestracji i monitoringu powierzchniowych ruchów masowych (T. Wojciechowski i Z. Perski).
Drug¹ czêœæ konferencji stanowi³a dwudniowa sesja terenowa, obejmuj¹ca siedem tras. Wycieczki prowadzili autorzy poszczególnych arkuszy nowej edycji SMGT, nie-kiedy z pomoc¹ wspó³pracowników zaanga¿owanych w badania geologiczne, które zosta³y wykonane w celu opra-cowania map. Uczestnicy konferencji mieli mo¿liwoœæ skonfrontowania w terenie obrazu kartograficznego z rze-czywistoœci¹. Mogli te¿ doœwiadczyæ wielu trudnoœci, na które napotykaj¹ geolodzy kartuj¹cy te piêkne, ale strzeg¹ce swych tajemnic góry. Trasy poszczególnych wycieczek prowadzi³y przez wszystkie jednostki strukturalne Tatr — od trzonu krystalicznego, poprzez serie wierchowe i reglo-we, do sekwencji posttektogenicznych, z uwzglêdnieniem struktur i osadów glacjalnych. Wycieczki zaprojektowano tak, aby mo¿na by³o przedstawiæ jak najszersz¹
problema-tykê geologiczn¹, uwzglêdniaj¹c¹ specyfikê poszczegól-nych arkuszy najnowszej edycji SMGT.
W terenie zaprezentowano 8 arkuszy, obejmuj¹cych: a) obszar krystaliniku i autochtonicznej pokrywy osadowej (arkusze Czerwone Wierchy, Kasprowy Wierch i Góra Rakoñ), b) regle wschodnie, od Doliny Bystrej do Doliny Bia³ej Wody (arkusze Zakopane Po³udnie, Toporowa Cyrhla, £ysa Polana) oraz c) regle zachodnie, pomiêdzy Dolin¹ Koœcie-lisk¹ a Dolin¹ Chocho³owsk¹ (arkusze Kiry i Koœcielisko). Wycieczki prowadzili: K. Piotrowska, Z. R¹czkowski i Z. Cymerman (strefa wierchowa), A. Iwanow, R. Zabielski, A. Wójcik, M. Derkacz, W. Granoszewski i M. Kot (regle wschodnie) oraz E. GaŸdzicka, A. GaŸdzicki, M. Bac-Mo-szaszwili i A. Borecka (regle zachodnie).
Konferencja Tatrzañskie Mapy Geologiczne stanowi³a, niew¹tpliwie, forum wymiany myœli i doœwiadczeñ. By³a równie¿ okazj¹ do wzajemnego poznania siê polskich i s³owackich geologów prowadz¹cych badania w Tatrach. Pok³osiem konferencji jest te¿, licz¹cy 175 stron, tom zawieraj¹cy streszczenia referatów, posterów oraz prze-wodnik wycieczek terenowych. Zosta³ on wydany przez Pañstwowy Instytut Geologiczny w nak³adzie 200 egzem-plarzy. Zamierzeniem zespo³u redakcyjnego by³o, aby tom ten trafi³ do bibliotek placówek naukowych i dydaktycz-nych, w których s¹ prowadzone badania geologiczne w Tatrach.
Tatry s¹ obszarem o wyj¹tkowo skomplikowanej budo-wie geologicznej, bêd¹cej efektem ich budo-wielofazowego roz-woju. Serie skalne poszczególnych jednostek strukturalnych charakteryzuj¹ siê du¿ym zró¿nicowaniem facjalnym, sil-nym zaanga¿owaniem tektoniczsil-nym, przejawiaj¹cym siê du¿¹ liczb¹ drobnych struktur tektonicznych oraz wysokim stopniem diagenezy i metamorfizmu. Alpejskie pochodze-nie serii osadowych sprawia, ¿e s¹ one ca³kowicie pochodze- niepo-równywalne z ich równowiekowymi odpowiednikami na ni¿u polskim i zrozumienie ich wymaga szerokiej wiedzy o rozwoju prowincji Tetydy, co pocz¹wszy od lat 60. XX wieku propagowa³ prof. Z. Kotañski. Te i inne, nie wymie-nione tu, cechy budowy tych najpiêkniejszych gór Polski powoduj¹, ¿e przed kartuj¹cymi je geologami piêtrz¹ siê rozmaite trudnoœci. Od czasu poprzedniej edycji mapy geologicznej Tatr bujnie rozwinê³a siê przyroda tatrzañska — znacznie uros³y lasy i zaros³y hale, na których nie wypa-sa siê owiec — spowodowa³o to znikniêcie wielu wychod-ni skalnych lub utrudwychod-ni³o do wychod-nich dostêp. Z kolei rozwój techniki nawigacji satelitarnej i dok³adniejsze podk³ady topograficzne umo¿liwiaj¹ bardziej precyzyjn¹ lokalizacjê obserwowanych serii skalnych i struktur geologicznych. Nie bez znaczenia s¹ te¿ liczne publikacje prezentuj¹ce wyniki badañ geologicznych wykonanych w Tatrach w ostatnich dekadach, które zosta³y uwzglêdnione w najnow-szej edycji SMGT.
Autorzy wszystkich 9 arkuszy, ukoñczonych w pierw-szym etapie realizacji mapy, z pewnoœci¹ œwiadomi s¹ wie-lu niedoskona³oœci, których nie uda³o siê unikn¹æ w trakcie ich opracowywania. Maj¹ jednak nadziejê, ¿e dziêki kry-tycznym uwagom zg³aszanym przez u¿ytkowników cyfro-wej wersji SMGT uda siê j¹ udoskonaliæ, zanim uka¿e siê drukiem.
W imieniu organizatorów konferencji El¿bieta GaŸdzicka
1068
