Spotkanie Polskiej Grupy Roboczej Systemu Jurajskiego PTG — Jurassica VII
¯ywiec–Štramberk, 27–29.09.2008
W dniach 27–29 wrzeœnia w ¯ywcu odby³o siê VII spo-tkanie Sekcji Polskiej Grupy Roboczej Systemu Jurajskie-go PTG. Konferencja zosta³a zorganizowana przez Wydzia³ Geologii, Geofizyki i Ochrony Œrodowiska Akademii Gór-niczo-Hutniczej, Instytut Nauk Geologicznych Uniwersy-tetu Jagielloñskiego, Pañstwowy Instytut Geologiczny oraz Wydzia³ Geologii Uniwersytetu Warszawskiego. G³ównym organizatorem tegorocznej Jurassiki by³ Micha³ Krobicki (AGH), a dziêki wspó³pracy z kolegami z Czech, Petrem Skupniem oraz Zdenkiem Vašièkiem (Politechnika w Ostrawie), mo¿liwe by³o zorganizowanie wycieczek terenowych na terytorium tego kraju.
W spotkaniu wziê³o udzia³ ponad 50 osób z czterech krajów (Polski, Czech, S³owacji i Rosji). W czasie konfe-rencji wyg³oszono 24 referaty, które zosta³y opublikowane w kwartalniku AGH Geologia (tom 34, zeszyt 3/1). Ca³y zeszyt tematycznie poœwiêcony jest zagadnieniom juraj-skim, a w szczególnoœci budowie geologicznej fliszowych Karpat Zewnêtrznych.
Referaty zosta³y wyg³oszone w pierwszym dniu sesji. Zgodnie z tematem przewodnim spotkania porusza³y one ró¿ne zagadnienia zwi¹zane z systemem jurajskim, m.in. problem granicy jura–kreda, problemy biostratygraficzne i litostratygraficzne. Przedstawiono równie¿ referaty poœwiê-cone facjom jurajskim z ró¿nych jednostek geologicznych oraz florze i faunie jurajskiej.
Pozosta³e dwa dni spotkania zajê³y sesje terenowe. Pierwszym punktem programu by³o ods³oniêcie unikato-wego fliszu wapiennego oraz silli ska³ cieszynitowych w dolinie So³y w ¯ywcu. Micha³ Krobicki oraz Jan Golonka zaprezentowali skomplikowan¹ budowê geologiczn¹ okna tektonicznego ¯ywca, natomiast Jacek Grabowski nakre-œli³ zagadnienia zwi¹zane z paleomagnetyzmem i datowa-niem ska³ cieszynitowych. Uczestnicy spotkania ogl¹dali warstwy cieszyñskie, wykszta³cone jako œrednio³awicowe
wapienie detrytyczne oraz pelityczne, czêsto z hieroglifami organicznymi oraz ze strukturami powsta³ymi w wyniku dzia³alnoœci pr¹dów turbidytowych, laminacje równoleg³e, faliste, smu¿yste oraz rozmycia erozyjne. Warstwy wapieni s¹ prze³awicone ³upkami marglistymi i marglami. Pomiêdzy wapieniami wystêpuj¹ sille cieszynitów o maksymalnej mi¹¿szoœci do 2 m. Intruzje te powsta³y na prze³omie jury i kredy, kiedy ska³y magmowe intrudowa³y kompleks wapien-ny, rozpychaj¹c przestrzenie miêdzy³awicowe.
Nastêpnym punktem wycieczki by³ kamienio³om Nowa Marglownia w Goleszowie, obecnie s³u¿¹cy jako sk³adowisko odpadów komunalnych. Micha³ Krobicki opowiedzia³ o najstarszych ska³ach osadowych znanych z fliszu Karpat Zewnêtrznych, wieku kimeryd-tyton. W kamie-nio³omie mo¿na obserwowaæ utwory formacji wêdryñskiej wykszta³cone w postaci szarych margli i mu³owców margli-stych oraz tkwi¹ce w nich olistolity wapieni detrytycznych. W obrêbie ods³oniêcia widoczne s¹ liczne struktury defor-macyjne (struktury osuwiskowe, olistostromy) powsta³e w wyniku podmorskich ruchów masowych zwi¹zanych ze zmianami g³êbokoœci zbiornika i okresami niepokojów sej-smicznych.
Kolejnym punktem sesji terenowej by³ kamienio³om w Lesznej Górnej, gdzie ods³aniaj¹ siê utwory formacji wapieni cieszyñskich, wykszta³cone jako grubo- i œrednio-³awicowy flisz wapienny. W kamienio³omie mo¿na obser-wowaæ zró¿nicowanie facjalne tych warstw oraz zjawiska tektoniki fa³dowej i uskokowej. Miejsce to jest szczególnie ciekawe ze wzglêdu na wystêpuj¹ce w nim œwiadectwa tektoniki synsedymentacyjnej.
W godzinach popo³udniowych Petr Skupien oraz Zde-nìk Vašíèek pokazali uczestnikom spotkania ods³oniêcia znajduj¹ce siê na terytorium Czech. Pierwszym z nich po przekroczeniu granicy polsko-czeskiej by³o ods³oniêcie nad rzek¹ Ostrawic¹ nieopodal wsi Baška, gdzie wystêpuj¹
1044
Przegl¹d Geologiczny, vol. 56, nr 12, 2008
Ryc. 4. Szare margle i mu³owce margliste oraz tkwi¹ce w nich olistolity wapieni detrytycznych w kamienio³omie Nowa Marglownia w Goleszowie. Formacja wêdryñska jednostki œl¹skiej (Beskid Œl¹ski). Fot. Z. Z³onkiewicz
1045
Przegl¹d Geologiczny, vol. 56, nr 12, 2008
Ryc. 6. Widok ogólny na kamienio³om w Lesznej Górnej. Grubo- i œrednio³awicowy flisz wapienny. Formacja wapieni cieszyñskich jednostki œl¹skiej (Beskid Œl¹ski)
Ryc. 5. Sfa³dowane utwory formacji wapieni cieszyñskich w kamienio³omie w Lesznej Górnej. Jednostka œl¹ska (Beskid Œl¹ski). Obie fot. A. Feldman-Olszewska
dolnokredowe tufity oraz lawy poduszkowe. Kolejne ods³oniêcie równie¿ znajdowa³o siê nad rzek¹ Ostrawic¹, ko³o wsi Ostrawica. W korycie rzeki widoczny jest kontakt jednostki podœl¹skiej i nadleg³ej œlaskiej, w pod³o¿u wystê-puje karbon produktywny.
Kolejnego dnia uczestnicy spotkania jurajskiego zwie-dzali kamienio³om Kotouè usytuowany ko³o Štramberka. Wapienie facji sztramberskiej s¹ to p³ytkowodne utwory wêglanowe, czêsto rafowe. Eksploatowany jest tu ogromny olistolit tkwi¹cy w utworach fliszowych na granicy
jed-nostki œl¹skiej i podœl¹skiej. To unikalne miejsce ze wzglê-du na skalê olistolitu równoczeœnie jest klasycznym ods³o-niêciem facji sztramberskich w Karpatach Zewnêtrznych.
Drugiego dnia konferencji, po burzliwej dyskusji i g³oso-waniu, uczestnicy zdedycowali, ¿e miejscem Jurassiki 2009 bêdzie S³owacja, a jej organizacji podj¹³ siê Jozef Michalík z Instytutu Geologii S³owackiej Akademii Nauk w Bratys³awie. Jolanta Iwañczuk Serwis fotograficzny na str. 1111 1046
Przegl¹d Geologiczny, vol. 56, nr 12, 2008
Ryc. 8. Wapienie facji sztramberskiej, œciana w kamienio³omie Kotouè k. Štramberka (Czechy, Beskid Morawsko-Œl¹ski). Obie fot. W. Ry³ko
Ryc. 7. Eksploatacja egzotykowych wapieni sztramberskich. Widok ogólny na kamienio³om Kotouè usytuowany k. Štramberka (Czechy, Beskid Morawsko-Œl¹ski)
Spotkanie Polskiej Grupy Roboczej Systemu Jurajskiego PTG — Jurassica VII
¯ywiec–Štramberk, 27–29.09.2008 (patrz str. 1044)
1111 Ryc. 1. Osady fliszowe — formacja grodziska jednostki œl¹skiej. Wodospad na rzece Ostrawica w pobli¿u wsi Ostrawica. (Czechy, Beskid Morawsko-Œl¹ski). Fot. A. Feldman-Olszewska
Ryc. 2. Hieroglify pr¹dowe w osadach fliszowych, formacja grodziska jednostki œl¹skiej. Ods³oniêcie ko³o wsi Ostrawica nad rzek¹ Ostrawica. (Czechy, Beskid Morawsko-Œl¹ski). Fot. A. Feldman-Olszewska
Ryc. 3. Œrednio³awicowy flisz wapienny, wykszta³cony jako wapienie detrytyczne oraz pelityczne. Warstwy cieszyñskie jednostki œl¹skiej, ods³oniêcie w dolinie So³y, na prawym brzegu rzeki w ¯ywcu. Fot. J. Grabowski
