Kamila Radlińska
Przedsiębiorczość bezrobotnych w
województwie zachodniopomorskim
Ekonomiczne Problemy Usług nr 97, 143-155NR 724 EKONOMICZNE PROBLEMY USŁUG NR 97 2012 Kamila Radlińska Politechnika Koszalińska PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ BEZROBOTNYCH W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM Wprowadzenie
Naturalnym przeciwieństwem dla zjawiska bezrobocia jest przedsiębior-czość. Działalność przedsiębiorcza może być podejmowana przez samych bezro-botnych, albo przez podmioty, które zatrudniają osoby bezrobotne. Z obserwacji dotychczasowych zmian zachodzących na rynku pracy wynika, że rozwój przed-siębiorczości może być skutecznie pobudzany za pomocą odpowiednich instru-mentów instytucjonalnych, co ma duży wpływ na relacje zachodzące na rynkach pracy. W artykule przedstawiono stan przedsiębiorczości osób bezrobotnych w województwie zachodniopomorskim.
Badaniem objęto cały 2011 rok. Wykorzystano w nim dane statystyczne udo-stępnione przez Wojewódzki Urząd Pracy w Szczecinie oraz wybrane powiatowe urzędy pracy województwa zachodniopomorskiego, dotyczące głównie liczby bezrobotnych.
1. Materiał i procedura badawcza
W badaniu posłużono się tradycyjną analizą zmian zachodzących na rynku pracy. W tym celu wykorzystano dane o krajowej i wojewódzkiej stopie bez-robocia w latach 2004–2011, które pochodziły z zasobów Głównego Urzędu Statystycznego. W praktyce stosowanych jest kilka sposobów obliczania stopy bezrobocia, które dają bardzo różne wyniki. Wybór którejkolwiek metodyki obli-czania stopy bezrobocia nie miał tu istotnego wpływu na wyniki analizy,
ponie-waż dane o poziomie stopy bezrobocia w województwie zachodniopomorskim miały charakter jedynie wprowadzający.
W artykule przeprowadzono również analizę rynku pracy za pomocą prze-pływów bezrobotnych. W tym celu wykorzystano miesięczne dane za cały 2011 rok o liczbie wyłączeń z ewidencji bezrobotnych dla województwa zachodnio-pomorskiego oraz 21 powiatów województwa. Dane pochodziły z zasobu Woje-wódzkiego Urzędu Pracy w Szczecinie.
2. Przedsiębiorczość bezrobotnych
Przedsiębiorczość to zachowanie osób lub organizacji polegające na poszuki-waniu i stosoposzuki-waniu nowych rozwiązań, wymagających więcej energii, inicjatywy i pomysłowości oraz umiejętnego oszacowania koniecznych nakładów (czasu, wysiłku, środków) i możliwych do osiągnięcia korzyści w obszarze występu-jących ograniczeń i możliwości, a także skłonność do brania na siebie ryzyka
i odpowiedzialności za swoje decyzje i działania1. Zachowanie przedsiębiorcze
osób lub organizacji zależy od osobistych predyspozycji osoby podejmującej działanie przedsiębiorcze (kreatywności, pomysłowości, odpowiedzialności) oraz od istniejących warunków do działania (systemu gospodarczego kraju, przepi-sów prawa). W teorii ekonomii przedsiębiorczość jest swoistą formą pracy bądź
czwartym (oprócz pracy, ziemi, kapitału) czynnikiem produkcji2.
Przedsiębior-czość jest to zatem zespół cech właściwych przede wszystkim przedsiębiorcom, czyli umiejętność dostrzegania potrzeb i doskonalenia pomysłów oraz gotowość do podejmowania ryzyka. Przedsiębiorczość więc to sposób myślenia oraz pro-ces projektowania i rozwijania działalności gospodarczej dzięki zdolności do podejmowania ryzyka, kreatywności i innowacyjności połączonych z
odpowied-nim sposobem zarządzania3. Na przedsiębiorczość można spojrzeć w szerszym
kontekście – przedsiębiorczość ludności to elementarny warunek niezbędny do rozwoju regionalnego, który jest jednym z głównych celów jednostek admini-stracyjnych kraju. Mechanizm rozwoju regionalnego, czyli sposób
oddziaływa-1 J. Penc, Leksykon biznesu, Biblioteka Biznesmena, Wydawnictwo Placet 1997, s. 488. 2 K.B. Matusiak, Innowacje i transfer technologii. Słownik pojęć, Polska Agencja Rozwoju
Przedsiębiorczości, Warszawa 2008, s. 34.
3 G. Banerski, A. Gryzik, K. B. Matusiak, M. Mażewska, E. Stawasz, Przedsiębiorczość akade-micka. Raport z badania, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa 2009, s. 22.
nia czynników rozwoju na zmiany w obszarze pól rozwoju regionalnego oraz kreowania obserwowalnych efektów społecznych, gospodarczych, ekologicznych
i przestrzennych w regionie4, musi dotyczyć przedsiębiorczości. W
kształtowa-niu i rozwoju przedsiębiorczości w ujęciu regionalnym czy lokalnym różną rolę odgrywają instytucje rynku pracy.
W literaturze przedsiębiorczość definiuje się w różny sposób, jednak zazwy-czaj uwzględnia się takie cechy, jak umiejętność organizacji, podejmowanie ryzyka, inwencja, innowacja. Instytucje działające na rynku pracy powinny te cechy kreować i wzmacniać u osób bezrobotnych. Głównym problemem rynku pracy nie jest jednak przedsiębiorczość, lecz bezrobocie, dlatego konieczne jest tworzenie nowych miejsc pracy. Zdaniem instytucji rynku pracy, szansą jest tu sektor małych i średnich przedsiębiorstw, który wymaga jednak zmiany postaw społecznych przedsiębiorców i samych bezrobotnych. Wiele programów sformu-łowanych przez centralne instytucje jest skierowanych na wspieranie przedsię-biorczości bezrobotnych na lokalnych rynkach pracy. Dobrze wdrożony program może przyczynić się do wzrostu gospodarczego regionu i w konsekwencji kraju oraz znacznie ograniczyć bezrobocie.
Urzędy pracy, z uwagi na powierzone im zadania, między innymi wspierają przedsiębiorczość na lokalnych rynkach pracy, w tym przedsiębiorczość bezro-botnych. Ich głównym zadaniem jest promowanie inicjatyw i rozwiązań zmie-rzających do tworzenia nowych miejsc pracy oraz budowy postaw kreatywnych, służących rozwojowi przedsiębiorczości i samozatrudnienia wśród osób pozosta-jących bez pracy. Osiągając ten cel, pełnią swoją zasadniczą funkcję, czyli walkę z bezrobociem.
W województwie zachodniopomorskich zadania z zakresu polityki rynku
pracy i rozwoju zasobów ludzkich5 wykonuje Wojewódzki Urząd Pracy w
Szcze-cinie. Jest to wojewódzka samorządowa jednostka organizacyjna, która jest finansowana z budżetu samorządu województwa. Swą siedzibę ma w Szczecinie. W skład jego struktury organizacyjnej wchodzi Filia Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Koszalinie. Na terenie województwa zachodniopomorskiego zlokalizo-wane są również powiatowe urzędy pracy. Nie są one powiązane ze sobą pod
4 D. Strahl, Metody oceny rozwoju regionalnego, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej
im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław 2006, s. 22.
5 Zakres działalności określono przede wszystkim w art. 8 Ustawy o promocji zatrudnienia i
względem podległości i realizują odmienne zadania, choć działają na mocy takich samych przepisów prawnych i dążą do osiągnięcia tych samych celów.
3. Stopa bezrobocia w województwie zachodniopomorskim
Województwo zachodniopomorskie charakteryzuje się jednym z najwyż-szych poziomów stóp bezrobocia. Przyczyn tego zjawiska jest wiele, lecz na ogół wskazuje się na postpegeerowską przeszłość województwa, niską mobil-ność pracowników na lokalnych i wojewódzkim rynku pracy, nienowoczesną strukturę przemysłu, zjawisko mismatchu czy niewystarczająco wykształconą
infrastrukturę6. 27,5 17,5 17,8 17,1 13,3 16,4 21,5 25,6 12,5 12,4 12,1 9,5 11,2 14,8 17,6 19,0 0 5 10 15 20 25 30 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
województwo zachodniopomorskie Polska Wykres 1. Stopa bezrobocia w województwie zachodniopomorskim
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS, www.stat.gov.pl, dostęp 28.02.2012.
Analizując stopę bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w okre-sie 2004–2011, można zauważyć, że we wszystkich latach przewyższała ona przeciętny poziom stopy bezrobocia w kraju, co przedstawiono na wykresie 1. Różnica między średnią stopą bezrobocia była wyższa w pierwszych latach ana-lizy i zmniejszyła się wraz z upływem czasu. Świadczy to o zmniejszeniu się stopy bezrobocia w Polsce i w województwie. Tendencja ta była widoczna rów-nież w powiatach i gminach. Wydaje się więc, że działania podejmowane przez instytucje funkcjonujące na rynku pracy dały pozytywne efekty.
6 A. Radziwiłł, Zróżnicowanie regionalne bezrobocia w Polsce. Przyczyny zrównoważonego rozwoju, Studia i Analizy, Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych, Warszawa 1999, s. 24.
Stopa bezrobocia w województwie zachodniopomorskim reagowała także na ogólną koniunkturę w kraju – większą różnicę między krajową a wojewódzką stopą bezrobocia odnotowano w czasie gorszej koniunktury, czyli na początku 2004 roku, natomiast najmniejszą w 2008 roku (3,8 punktu procentowego). Wów-czas w Polsce osiągnięto najwyższy poziom produkcji (dynamika wzrostu PKB – 106,8%).
Stopa bezrobocia w województwie zachodniopomorskim nadal cechuje się relatywnie dużym zróżnicowaniem w czasie, choć w regionach maleje ona wraz z upływem lat. Przestrzenne zróżnicowanie stóp bezrobocia, czyli w poszczegól-nych powiatach, przedstawiono w tabeli 1.
Tabela 1 Przestrzenne zróżnicowanie stopy bezrobocia w województwie zachodniopomorskim
Powiaty 2004 2011 Województwo zachodniopomorskie 27,4 17,5 Białogardzki 39,8 28,1 Drawski 40,5 26,1 Kołobrzeski 21,3 11,9 Koszaliński 39,0 26,5 Sławieński 37,4 23,9 Szczecinecki 36,9 26,6 Świdwiński 40,0 26,9 Wałecki 31,7 19,7 Miasto Koszalin 20,7 11,2 Choszczeński 36,5 26,5 Gryficki 38,0 24,0 Myśliborski 30,0 16,5 Pyrzycki 36,9 27,7 Stargardzki 32,0 20,0 Łobeski 42,6 29,0 Miasto Szczecin 15,3 9,9 Goleniowski 29,7 16,8 Gryfiński 32,7 21,9 Kamieński 34,5 25,4 Policki 22,7 15,6 Miasto Świnoujście 20,3 10,9 Minimum 15,3 9,9 Maksimum 42,6 29,0 Me 34,5 23,9
Z tabeli 1 wynika duże zróżnicowanie stóp procentowych w przestrzeni. Stopa procentowa w województwie, i tak relatywnie wysoka w stosunku do śred-niej krajowej, jest jeszcze zróżnicowana wewnątrz regionu. W województwie są powiaty, gdzie stopa bezrobocia jest niższa niż średnia województwa, ale także takie, w których poziom ten jest znacznie wyższy. W roku 2004 można zauważyć następującą prawidłowość: niższy poziom bezrobocia niż w województwie odno-towano w miastach: Szczecin (5,4%), Świnoujście (20,3%), Koszalin (20,7%), oraz powiatach: kołobrzeskim (21,3%) i polickim (22,7%). Podobnie było w 2011 roku – stopę bezrobocia poniżej średniej dla województwa zarejestrowano również w miastach: odpowiednio miasto Szczecin (9,9%), Świnoujście (10,9%), Koszalin (11,2%), oraz powiatach: kołobrzeskim (11,9%), polickim (15,6%), myśliborskim (16,5%), goleniowskim (16,8%). Podobnie jest w przypadku powiatów o najwyż-szym poziomie bezrobocia. Taki stan rzeczy jest dowodem na zakorzeniony układ przestrzenny w województwie i może świadczyć o braku skutecznej strategii roz-woju lokalnych rynków pracy – układ stopy bezrobocia nie zmienia się tu mimo podejmowanych przedsięwzięć przez odpowiednie instytucje. Wnioski z analizy sugerują potrzebę zmiany dotychczas stosowanych narzędzi instytucjonalnych.
Analiza w układzie miasto–wieś prowadzi do podobnych wniosków. Aktyw-ność zawodowa ludności jest zdecydowanie wyższa w miastach. Rynek pracy województwa zachodniopomorskiego składa się zasadniczo z gmin wiejskich oraz wiejsko-miejskich. Przeważają małe miasta. Do dużych miast można zali-czyć tylko Szczecin (powyżej 400 tys. mieszkańców), do średnich – Koszalin (powyżej 100 tys. mieszkańców), a pozostałe mają poniżej 100 tys. mieszkańców. Wielkomiejskie i miejskie rynki pracy mają swoją specyfikę. Poziom stóp bezro-bocia powinien być na nich zdecydowanie niższy niż średnia dla województwa. Prawidłowość tę potwierdza sytuacja w województwie zachodniopomorskim (zob. tab. 1). Obszary zurbanizowane miały niższą stopę bezrobocia, a gminy wiejskie – znacznie wyższą, w skrajnych przypadkach prawie trzykrotnie wyż-szą niż w województwie. Najwyższymi stopami bezrobocia cechowały się nastę-pujące powiaty: łobeski (42,6% w 2004 r. i 29,0% w 2011 r.), drawski (40,5% w 2004 r. i 26,1% w 2011 r.), świdwiński (40,0% w 2004 r. i 26,9% w 2011 r.). Pozwala to na przypuszczenie, że rozwój sieci osadniczej i związany z nim rozwój działalności przemysłowej w obrębie miast przyczynia się do pozytywnych zmian na rynku pracy. Stworzenie mechanizmów przyciągających pracujących z peryfe-ryjnych rynków pracy wymaga jednak czasu, lecz mogą się one okazać skuteczne, choć potrzeba tu dalszych, pogłębionych analiz.
Z analizy rynków pracy w województwie zachodniopomorskim wynika także, że zaczynają się zmieniać postawy ludności wobec migracji. W roku 2011 powiaty goleniowski i policki trafiły do grupy rynków, na których stopa bezro-bocia kształtowała się na poziomie niższym niż średni. Można to tłumaczyć tym, że powiaty sąsiadują z miejskimi rynkami pracy. Odpływ ludności na szczeciń-ski rynek w naturalny sposób obniżył tam stopę bezrobocia. Wniosek ten, choć wydaje się oczywisty, wymaga dalszych pogłębionych analiz.
4. Analiza odpływu bezrobotnych
Tradycyjną analizę rynku pracy poszerzono o analizę odpływu bezrobotnych z ewidencji. Statystyki urzędów pracy gromadzą szczegółowe dane dotyczące odpływu bezrobotnych w różnych przekrojach. W tej części artykułu podjęto próbę zbadania odpływu bezrobotnych z rynku pracy województwa zachodnio-pomorskiego w 2011 roku. Według uzyskanych danych w badanym 2011 roku wyłączono łącznie 149 751 osób. W każdym miesiącu było to średnio 12 479 osób (przy odchyleniu 2235 osób). Największy odpływ osób bezrobotnych z ewidencji nastąpił w kwietniu (15 683 osób), a najmniejszy w styczniu (8786 osób). Mogło to być spowodowane sezonowością zachodniopomorskiego rynku pracy, wyni-kającą z cech województwa, struktury działalności przemysłowej oraz położenia geograficznego. Do kompleksowej analizy należałoby włączyć napływ bezrobot-nych do ewidencji, lecz z uwagi na ograniczoność analizy i relatywnie niewielkie wahania stopy bezrobocia w poszczególnych miesiącach 2011 roku zdecydowano się pominąć ten aspekt rynku pracy.
Z punktu widzenia prezentowanych tez ciekawa jest analiza przyczyn wyłą-czeń z ewidencji. Najczęściej było to podjęcie pracy przez bezrobotnego oraz brak gotowości do podjęcia pracy. Na podstawie miesięcznych danych obliczono średniomiesięczną zmianę odpływu bezrobotnych z ewidencji w 2011 roku, którą przedstawiono na wykresie 2. Wynika z niego, że w ciągu miesiąca pracę podjęło 45,33% zarejestrowanych bezrobotnych, 33,30% wyłączonych z grupy nie wyka-zało gotowości do pracy, a ze statusu bezrobotnego zrezygnowało 5,94%. Odpływ bezrobotnych związany z ukończeniem 60 lat przez kobiety lub 65 lat przez męż-czyzn, nabyciem praw emerytalnych lub rentowych bądź świadczeń przedemery-talnych wynosił średnio miesięcznie 1,77% osoby. Pozostałe przyczyny to między innymi podjęcie praktyki zawodowej, stażu lub nauki, zatrudnienie socjalne lub
prace pożyteczne społecznie. Niepokojące jest to, że tylko 45,33% bezrobotnych podjęło pracę niesubsydiowaną i subsydiowaną. Dotyczy to prawie wszystkich powiatowych rynków pracy w województwie, co przedstawiono w tabeli 2.
Podjęcie pracy 45,33% Podjęcie szkolenia 1,63% Podjęcie stażu 3,23% Przygotowanie zawodowe dorosłych 0,00% Praca społecznie użyteczna 2,77% Indywidualny program zatrudnienia socjalnego (kontrakt socjalny) 0,18% Odmowa przyjęcia propozycji pracy lub innej formy
pomocy 2,29% Brak gotowości do pracy 33,30% Rezygnacja ze statusu bezrobotnego 5,94% Podjęcia nauki 0,22% Ukończenie 60/65 lat 0,39% Nabycie praw emerytalnych lub rentowych 0,74% Świadczenia przedemerytalne 0,64% Innych 3,35%
Wykres 2. Średniomiesięczny wskaźnik osób wyłączonych z ewidencji bezrobotnych w województwie zachodniopomorskim w 2011 roku
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych WUP Szczecin, www.wup.pl, dostęp 28.02. 2012.
Najczęstszą przyczyną odpływu bezrobotnych było podjęcie pracy – nie-omal we wszystkich powiatach, z wyłączeniem kołobrzeskiego i kamienieckiego. Minimalną wartość wskaźnika średniomiesięcznej zmiany odnotowano w powie-cie kołobrzeskim (38,2%), natomiast najwyższą w powiepowie-cie gryfickim (54,2%). Do następnej grupy przyczyn należy zaliczyć brak gotowości do pracy (od 24,1% do 43,3% wyłączeń z ewidencji), odmowę przyjęcia pracy (minimalna wartość 0,6%, wartość maksymalna 7,0%) oraz rezygnację ze statusu bezrobotnego (w poszczególnych powiatach odpowiednio od 3,1% do 11,7%). Ze wstępnej analizy przyczyn wyłączeń z ewidencji bezrobotnych wynika następująca prawid-łowość: najbardziej niepokojącą sytuację pod względem odpływu bezrobotnych
odnotowano w powiatach: kołobrzeskim (średniomiesięcznie 56,0% wyłączeń z ewidencji z przyczyn leżących po stronie bezrobotnego, tj. braku gotowości do pracy, odmowy przyjęcia pracy lub rezygnacji ze statusu bezrobotnego), kamie-nieckim (49,8%), oraz w miastach: Świnoujście (55,6%) i Szczecin (49,1%). Relatywnie mały wskaźnik wyłączeń z powodu podjęcia pracy w wymienionych powiatach oraz specyfika gospodarcza powiatów nakreślają ciekawy obszar badawczy, lecz ten wątek badania nie zostanie tu podjęty.
Tabela 2 Wyłączenia z ewidencji bezrobotnych w powiatach
województwa zachodniopomorskiego w 2011 roku – wartość średniomiesięczna (%)
Powiaty Podj
ęcie pracy
Podj
ęcie szkolenia, sta
żu
lub praktyki zawodowej Praca spo
łecznie u
ży-teczna Zatrudnienie socjalne Odmowa przyj
ęcia
propozycji pracy Brak gotowo
ści do pracy
Rezygnacja ze statusu bezrobotnego Podj
ęcia nauki
Uko
ńczenie
60 lub 65 lat Nabycie praw emerytal- nych Świadczenia przedeme- rytalne Inne Białogardzki 49,6 1,7 5,6 0,0 2,8 27,4 5,8 0,1 0,6 0,8 1,2 4,4 Choszczeński 42,4 6,0 3,7 0,0 0,9 31,1 10,3 0,6 0,1 0,6 0,5 3,8 Drawski 47,2 8,4 4,9 0,0 4,7 24,1 5,7 0,2 0,4 0,9 0,8 2,8 Goleniowski 47,1 4,4 1,4 0,0 1,8 34,5 5,6 0,2 0,4 0,8 0,8 3,1 Gryficki 54,2 3,3 2,6 0,9 1,4 26,0 5,7 0,1 0,4 0,7 0,6 4,2 Gryfiński 42,9 6,1 1,2 0,0 1,0 37,7 6,0 0,2 0,4 0,6 0,5 3,6 Kamieński 40,8 4,6 1,5 0,0 1,3 40,9 7,6 0,1 0,4 0,7 0,2 2,0 Kołobrzeski 38,2 1,5 0,3 0,0 2,0 43,3 11,7 0,0 0,4 0,1 0,3 2,3 Miasto Koszalin 51,3 5,7 2,2 0,5 1,7 28,4 3,5 0,4 0,7 0,8 1,1 3,6 Koszaliński 52,2 4,5 4,4 0,1 2,1 26,6 5,3 0,4 0,3 0,7 0,5 3,0 Łobeski 46,3 5,6 2,9 0,7 1,3 32,5 4,9 0,1 0,3 0,3 0,4 4,6 Myśliborski 42,2 6,2 1,0 0,0 1,1 37,6 5,8 0,2 0,3 0,7 0,9 4,1 Policki 41,8 4,3 2,7 0,0 1,9 35,2 7,6 0,4 0,7 1,4 1,1 2,9 Pyrzycki 48,9 9,6 2,2 0,0 2,1 26,2 6,2 0,5 0,4 0,7 0,5 2,9 Sławieński 53,4 6,3 3,5 0,0 2,9 24,1 4,4 0,1 0,6 1,6 0,8 2,3 Stargardzki 45,9 3,7 2,7 0,4 1,0 34,6 7,5 0,2 0,2 0,5 0,6 2,7 Szczecinecki 48,8 5,9 2,4 0,0 0,6 28,0 8,3 0,2 0,4 1,4 0,4 3,7 Świdwiński 44,7 4,9 8,8 0,1 0,8 30,0 5,3 0,2 0,3 0,7 0,6 3,8 Miasto Świnoujście 38,2 2,5 0,0 0,0 7,0 38,1 10,5 0,0 0,2 0,4 0,4 2,6 Wałecki 46,3 8,8 2,3 0,0 4,5 27,6 6,0 0,2 0,4 0,5 0,5 2,9 Miasto Szczecin 40,3 3,3 0,8 0,4 3,9 42,2 3,1 0,2 0,5 0,7 0,7 4,0 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych WUP Szczecin, www.wup.pl, dostęp 28.02.
Na ogół najczęstszą przyczyną wyłączeń z ewidencji bezrobotnych było podjęcie pracy. Fakt ten urzędy pracy ewidencjonowały w kategoriach pracy nie-subsydiowanej i pracy nie-subsydiowanej. Średniomiesięczny wskaźnik przyjęć do pracy niesubsydiowanej wyniósł 89,2%, a do prac subsydiowanych – 10,8%. Taką tendencję zaobserwowano we wszystkich powiatach i można ją ocenić pozytyw-nie. Statystyki prowadzone przez urzędy pracy pozwalają na szczegółową analizę jedynie grupy przyjętej do pracy subsydiowanej (jest to duża niedogodność dla badaczy rynku pracy).
5. Przedsiębiorczość – sposób na wyjście z bezrobocia
W wyniku podjęcia zatrudnienia w 2011 roku z rynku pracy w wojewódz-twie zachodniopomorskim zostało wyłączonych łącznie 67 748 osób, z czego 60 425 osób to osoby, które podjęły zatrudnienie niesubsydiowane, a 7323 w ramach prac subsydiowanych. Analiza pracy niesubsydiowanej (jak wspo-mniano) jest niemożliwa z powodu ograniczonego dostępu do danych, natomiast możliwe jest badanie zatrudnienia subsydiowanego.
Praca interwencyjna 25,04% Roboty publiczne 30,95% Podjęcie działalności gospodarczej 18,00% Podjęcia pracy w ramach refundacji kosztów zatrudnienia 25,06% Inne 0,95%
Wykres 3. Średni udział poszczególnych form zatrudnienia w grupie pracy subsydiowa-nej w województwie zachodniopomorskim w 2011 roku
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych WUP Szczecin, www.wup.pl, dostęp 28.02. 2012.
W roku 2011 nieomal co piąty bezrobotny korzystający z możliwości pracy subsydiowanej odchodził z grupy bezrobotnej do pracujących przez podjęcie dzia-łalności gospodarczej. W województwie było to łącznie 1439 osób, czyli 18,00% podejmujących prace subsydiowane. Wszystkie formy aktywnego
przeciwdziała-nia bezrobociu podejmowane przez urzędy pracy zaprezentowano na wykresie 3. Wynika z niego, że przedsiębiorczość osób bezrobotnych w 2011 roku może się wydawać niezadowalająca, ponieważ roboty publiczne, zatrudnienie w ramach refundacji kosztów czy prace interwencyjne w większym stopniu przyczyniają się do wyłączenia z ewidencji bezrobotnych w ramach prac subsydiowanych. Biorąc jednak pod uwagę relatywnie niewielkie doświadczenie w tym obszarze oraz cechy tej formy pracy subsydiowanej, czyli aktywną postawę bezrobotnego, sytuacja wydaje się pozytywna. Stosowanie takiej praktyki może w przyszłości istotnie ograniczyć bezrobocie, lecz wymaga to wsparcia istniejących i potencjal-nych instrumentów instytucjonalpotencjal-nych.
Zakończenie
Województwo zachodniopomorskie nadal charakteryzuje się stosunkowo wysoką stopą bezrobocia. W latach 2004–2011 różnica w stosunku do średniej krajowej uległa jedynie niewielkiemu zmniejszeniu. Analizując wojewódzki rynek pracy na tle rynku krajowego, można zauważyć tendencję do obniżania się stopy bezrobocia oraz zmniejszenie różnicy między krajową a wojewódzką stopą bez-robocia, znaczną wrażliwość wojewódzkiego rynku pracy na koniunkturę gospo-darczą kraju, duże i utrzymujące się zróżnicowanie przestrzenne stopy bezrobocia w województwie zachodniopomorskim, oddziaływanie miejskich rynków pracy na przyległe tereny, pojawienie się na tych rynkach zjawiska migracji ludności. Tak sformułowane prawidłowości były podstawą analizy odpływu bezrobotnych z wojewódzkiego rynku pracy. W przyszłości mogą być one cennym źródłem informacji o tworzeniu możliwych do wykorzystania narzędzi instytucjonalnych na wojewódzkim rynku pracy. Analizując odpływy bezrobotnych w 2011 roku, można zauważyć, że najliczniejszą grupę wyłączanych z ewidencji bezrobotnych tworzyły osoby, które podjęły pracę zarobkową, co należy ocenić pozytywnie. Największe znaczenie ma tu praca niesubsydiowana, a jedynie marginalne – praca subsydiowana, co także jest zjawiskiem korzystnym. Drugim, równie ważnym miejscem odpływu bezrobotnych z rynku pracy był brak gotowości do podjęcia pracy przez osoby bezrobotne, co jest problemem wymagającym poszerzonych analiz. Jednak z uwagi na brak szczegółowych informacji o odpływie bezrobot-nych w statystyce rynku pracy, analizę zakończono jedynie na sformułowaniu ogólnego wniosku. Będzie on przedmiotem przyszłych analiz autorki. Polityka
rządu wobec rynku pracy w analizowanym okresie sprzyjała przemianom w zaso-bie osób bezrobotnych i pracujących. Dotyczyło to z jednej strony korzystnych, ogólnokrajowych warunków funkcjonowania rynku pracy, a z drugiej strony wspierania zmian przez stworzenie możliwości instytucjom rynku pracy wyko-rzystywania nowych narzędzi.
Literatura
Banerski G., Gryzik A., Matusiak K.B., Mażewska M., Stawasz E., Przedsiębiorczość akademicka. Raport z badania, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, War-szawa 2009.
Matusiak K.B., Innowacje i transfer technologii. Słownik pojęć, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa 2008.
Penc J., Leksykon biznesu, Biblioteka Biznesmena, Wydawnictwo Placet 1997.
Radziwiłł A., Zróżnicowanie regionalne bezrobocia w Polsce. Przyczyny zrównoważo-nego rozwoju, Studia i Analizy, Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych, War-szawa 1999.
Strahl D., Metody oceny rozwoju regionalnego, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław 2006.
www.stat.gov.pl, dostęp 28.02.2012. www.wup.pl, dostęp 28.02.2012.
UNEMPLOYMENT’S ENTREPRENEURSHIP OF THE ZACHODNIOPOMORSKIE VOIVODSHIP
Summary
In the article entrepreneurship of the unemployed of the Zachodniopomorskie voivodship in 2011 is presented. The entrepreneurship of the unemployed was shown based on their exclusions from the register of employment offices.
In the article for the evaluation of nationwide conditioning of the entrepreneurship they used the traditional analysis of changes on the labour market. For that purpose details about the domestic and provincial unemployment rate were used 2004–2011 which came from resources of the Central Statistical Office. Analysis of changes on the labour market was concentrated on changes in levels of unemployment rates. Apart from the traditional analysis of changes of level of the unemployment rate analysis of the labour market was conducted with flows of unemployed persons. For that purpose monthly I–XII 2011 was
used about the number of exclusions from the register of the unemployed for the Za-chodniopomorskie voivodship and 21 districts of the province. Disclosed data came from the source of Voivodship Labour Office in Szczecin.
Analysis of the labour market of the Zachodniopomorskie voivodship, it pointed at favourable nationwide conditioning of the labour market as well as pointed at positive changes on the side of tools which at present Labour Market Institutions have.
