Budowanie zdolności
innowacyjnych regionów
Redakcja
Budowanie zdolności
innowacyjnych regionów
Budowanie zdolności
innowacyjnych regionów
Redakcja
Aleksandra Nowakowska
Recenzent:
Prof. dr hab. Piotr Niedzielski Redakcja naukowa: Aleksandra Nowakowska 3URMHNWRNïDGNL Mateusz Poradecki 3XEOLNDFMDVğQDQVRZDQDZUDPDFKSURMHNWXEDGDZF]HJR0LQLVWHUVWZD1DXNLL6]NROQLFWZD :\ĝV]HJRķ%XGRZDQLH]GROQRĂFLLQQRZDF\MQ\FKSROVNLFKUHJLRQöZĵ 1USURMHNWX + Ņ&RS\ULJKWE\:\GDZQLFWZR8QLZHUV\WHWXöG]NLHJR öGě Wydawca :\GDZQLFWZR%LEOLRWHND ,6%1 ļļ ļ ļ 2SUDFRZDQLHW\SRJUDğF]QHLVNïDG :\GDZQLFWZR%LEOLRWHND0DWHXV]3RUDGHFNL WHO HPDLO Z\GBE#RSO KWWS VLWHVJRRJOHFRPVLWHZ\GDZQLFWZRELEOLRWHND+RPH Druk
Drukarnia Cyfrowa Piktor ELXUR#SLNWRUSO
5
Spis treści
:VWÚS . . . 7 $OHNVDQGUD-HZWXFKRZLF] 7HU\WRULXPMDNRSRGVWDZDSURFHVXWZRU]HQLDLQQRZDF\MQ\FKĂURGRZLVN SU]HGVLÚELRUF]RĂFL . . . 9 ,QQRZDF\MQHLbXPLÚG]\QDURGDZLDMÈFHĂURGRZLVNDSU]HGVLÚELRUF]RĂFL . . . 11 $OHNVDQGUD1RZDNRZVND 5HJLRQDOQ\NRQWHNVWSURFHVöZLQQRZDFML . . . 19 ,QQRZDFMHLQQRZDF\MQRĂÊ]GROQRĂFLLQQRZDF\MQH . . . 19 5HJLRQMDNRVNDODSU]HVWU]HQQDRUJDQL]DFMLSURFHVöZLQQRZDFML . . . 22 7HRUHW\F]QDSRGEXGRZDUHJLRQDOQHJRFKDUDNWHUXSURFHVöZLQQRZDFML . . . 25 .RQFHSFMDĂURGRZLVNLQQRZDF\MQ\FK . . . 27 3DUDG\JPDWEOLVNRĂFL . . . 30 =DVRE\VSHF\ğF]QH . . . 32 .RQFHSFMDUHJLRQXXF]ÈFHJRVLÚ . . . 32 5HJLRQDOQ\V\VWHPLQQRZDFML . . . 35 Klastry innowacyjne . . . 35 3RGVXPRZDQLH . . . 37 0DULXV](b6RNRïRZLF] .RUSRUDFMHWUDQVQDURGRZHZbWZRU]HQLXUHJLRQDOQ\FKV\VWHPöZLQQRZDFML . . . . 43 .RQFHSFMDWHU\WRULDOL]DFMLSU]HGVLÚELRUVWZ . . . 44 .RUSRUDFMHWUDQVQDURGRZHMDNRJOREDOQ\QRĂQLNLQQRZDFML . . . 46 :Sï\Z.71QDEXGRZDQLHLbUR]ZöMUHJLRQDOQ\FKV\VWHPöZLQQRZDFMLZbNRQWHNĂFLH SURFHVöZWHU\WRULDOL]DFML . . . 49 :QLRVNLLbUHNRPHQGDFMHGODSROLW\NLUHJLRQDOQHM . . . 56 =ELJQLHZ3U]\JRG]NL =QDF]HQLHNDSLWDïXOXG]NLHJRZbEXGRZDQLXLQQRZDF\MQ\FKUHJLRQöZ . . . 61 'ODF]HJRQDOHĝ\LQZHVWRZDÊZbOXG]L"ĽbF]\OL]QDF]HQLHZLHG]\LbLQQRZDFMLZH ZVSöïF]HVQ\PĂZLHFLH . . . 62 :ïDĂFLZRĂFLNDSLWDïXOXG]NLHJRĽbNDSLWDïOXG]NLMDNR]DVöELb]DVRE\NDSLWDïXOXG]NLHJR . . 66 .DSLWDïOXG]NLZbWHRULDFKUR]ZRMXUHJLRQDOQHJRĽbZbNLHUXQNXUHJLRQXLQQRZDF\MQHJR . . . 696 6SLVWUHĂFL 2EV]DU\LQZHVW\FMLZbNDSLWDïOXG]NLZbUHJLRQLH . . . 75 3RGVXPRZDQLH . . . 78 $OHNVDQGUD1RZDNRZVND 5HJLRQDOQHLbQDURGRZHV\VWHP\LQQRZDFMLĽbLVWRWDPRGHOHG\OHPDW\ . . . 83 ,VWRWDQDURGRZ\FKV\VWHPöZLQQRZDFML . . . 86 5öĝQRURGQRĂÊXMÚÊQDURGRZ\FKV\VWHPöZLQQRZDFMLZbEDGDQLDFKHPSLU\F]Q\FK . . . 88 =PLHU]FKF]\UHQHVDQVQDURGRZ\FKV\VWHPöZLQQRZDFML" . . . 89 ,VWRWDUHJLRQDOQ\FKV\VWHPöZLQQRZDFML . . . 92 7\SRORJLDUHJLRQDOQ\FKV\VWHPöZLQQRZDFML . . . 96 1DURGRZ\DbUHJLRQDOQ\V\VWHPLQQRZDFMLĽbSRGVXPRZDQLH . . . 99 (GZDUG6WDZDV] 5HDOL]DFMDLbLQWHJUDFMDSROLW\NLLQQRZDF\MQHMLbSU]HGVLÚELRUF]RĂFL Z\EUDQHSUREOHP\QDSU]\NïDG]LHUHJLRQXïöG]NLHJR . . . 103 3ROLW\NDLQQRZDF\MQDZbUHJLRQLHïöG]NLP . . . 107 3ROLW\NDLbSURJUDP\ZVSLHUDQLDSU]HGVLÚELRUF]RĂFLZbUHJLRQLHïöG]NLP . . . 113 ,QWHJUDFMDSROLW\NLLQQRZDF\MQHMLbSU]HGVLÚELRUF]RĂFLQDSR]LRPLHUHJLRQDOQ\P . . . 119 0RQLND6ïXSLñVND (ZROXFMDSROLW\NLLQQRZDF\MQHMZbZDUXQNDFKF]ïRQNRVWZD3ROVNLZb8QLL (XURSHMVNLHM . . . 125 .UDMRZ\Z\PLDULQQRZDFML . . . 125 Polityka innowacyjna . . . 129 5R]ZöMSROLW\NLLQQRZDF\MQHMZb3ROVFH . . . 132 3RGVXPRZDQLH . . . 141 (ZD0b%RU\F]ND 3U]HVWU]HQQ\Z\PLDUIXQNFMRQRZDQLDSDUNöZWHFKQRORJLF]Q\FK . . . 145 3DUNLWHFKQRORJLF]QHĽbGHğQLFMDSRMÚFLD . . . 146 5RODLb]QDF]HQLHIXQNFMRQRZDQLDSDUNöZWHFKQRORJLF]Q\FK . . . 148 /RNDOL]DFMDSDUNöZWHFKQRORJLF]Q\FK . . . 150 0RGHOHEXGRZ\XNïDGöZSU]HVWU]HQQ\FKSDUNöZWHFKQRORJLF]Q\FKQDĂZLHFLH . . . 156 $UFKLWHNWXUDLbDWUDNF\MQHĂURGRZLVNRSUDF\ZbSDUNDFKWHFKQRORJLF]Q\FK . . . 160 3U]HVWU]HñSROVNLFKSDUNöZWHFKQRORJLF]Q\FK . . . 162 3RGVXPRZDQLH . . . 163 0DUFLQ)HOW\QRZVNL 6\VWHP\LQIRUPDFMLSU]HVWU]HQQHMMDNRQDU]ÚG]LHZ]PDFQLDQLDLQQRZDF\MQRĂFL UHJLRQX . . . 167 ,VWRWDV\VWHPöZLQIRUPDFMLSU]HVWU]HQQHM . . . 167 6\VWHP\LQIRUPDFMLSU]HVWU]HQQHMMDNRLQVWUXPHQWZVSLHUDQLDLQQRZDF\MQRĂFLSRGPLRWöZ JRVSRGDUF]\FK . . . 171 6\VWHP\LQIRUPDFMLSU]HVWU]HQQHMMDNRLQVWUXPHQWZVSLHUDQLDLQQRZDF\MQRĂFL ZbDGPLQLVWUDFMLSXEOLF]QHM . . . 173 3RGVXPRZDQLH . . . 178
7
Wstęp
2VWDQLH NLONDQDĂFLH ODW SU]\QLRVïR UDG\NDOQH SU]HZDUWRĂFLRZDQLH F]\QQLNöZ UR]ZRMX VSRïHF]QRJRVSRGDUF]HJR :b FHQWUXP XZDJL ]QDOD]ï\ VLÚ ]DVRE\ LQ IRUPDFML ZLHG]\ LQQRZDFML Db ZVSöïF]HVQD JRVSRGDUND RWU]\PDïD PLDQR JR VSRGDUNL RSDUWHM QD ZLHG]\ 1DVWÈSLïR SU]HVNDORZDQLH SURFHVöZ VSRïHF]QR JRVSRGDUF]\FK]bSR]LRPXQDURGRZHJRQDSR]LRPPLÚG]\QDURGRZ\ JOREDOQ\ LbUHJLRQDOQ\.OXF]RZÈSïDV]F]\]QÈSURFHVöZUR]ZRMXRUD]NV]WDïWRZDQLDSR OLW\NLJRVSRGDUF]HMVWDïVLÚUHJLRQ3RVWU]HJDQ\RQMHVWMDNRLQNXEDWRUZLHG]\ LbLQQRZDFMLHOHPHQWQLH]EÚGQ\GOD]DLVWQLHQLDSURFHVöZNUHRZDQLDDEVRUSFML LbG\IX]MLLQQRZDFML5HJLRQVWDïVLÚIXQGDPHQWDOQÈSïDV]F]\]QÈRUJDQL]DFMLJR VSRGDUNLPLHMVFHPWZRU]HQLDQLHW\ONRNROHNW\ZQHMZLHG]\LbLQQRZDFMLDOH]D UD]HP]GROQRĂFLLQQRZDF\MQ\FKLbWHFKQRORJLF]Q\FKSRMHG\QF]\FKSRGPLRWöZ ,VWQLHQLHSRWHQFMDïXSURLQQRZDF\MQHJRMHVWZDUXQNLHPNRQLHF]Q\PDOHQLH Z\VWDUF]DMÈF\PGODEXGRZDQLD]GROQRĂFLLQQRZDF\MQ\FKUHJLRQöZ1LH]EÚGQH MHVWZ\NV]WDïFHQLHPHFKDQL]PöZVDPRLVWQHMHGXNDFMLLbDGDSWDFMLUHJLRQDOQ\FK SRGPLRWöZZUD]]bXPLHMÚWQRĂFLDPLNRPXQLNRZDQLDVLÚLbEXGRZDQLDUHODFMLVLH FLRZ\FK,QDF]HMPöZLÈF]GROQRĂFLLQQRZDF\MQHUHJLRQXVÈSRFKRGQÈXPLHMÚW QRĂFLJHQHURZDQLDDEVRUSFMLLbUR]SU]HVWU]HQLDQLDLQQRZDFML
3UH]HQWRZDQD PRQRJUDğD GRW\ND ]DU\VRZDQHM SRZ\ĝHM SUREOHPDW\NL $X WRU]\SRGHMPXMÈSUöEÚWHRUHW\F]QHJRXFKZ\FHQLDUHJLRQDOQHJRZ\PLDUXSUR FHVöZLQQRZDFMLPHFKDQL]PöZLbXZDUXQNRZDñWZRU]HQLD]GROQRĂFLLQQRZD F\MQ\FKUHJLRQöZ=DPLHV]F]RQHZbSXEOLNDFMLRSUDFRZDQLDDXWRUVNLHQLHZ\ F]HUSXMÈ ]ïRĝRQRĂFL Lb ZLHORDVSHNWRZRĂFL RPDZLDQHJR SUREOHPX .RQFHQWUXMÈ VLÚQDRPöZLHQLXZ\EUDQ\FKHOHPHQWöZSURFHVXEXGRZDQLD]GROQRĂFLLQQRZD F\MQ\FKUHJLRQöZ
3XEOLNDFMDVNïDGDVLÚ]b UR]G]LDïöZ&DïRĂÊUR]ZDĝDñUR]SRF]\QDDUW\NXï DXWRUVWZD $b -HZWXFKRZLF] $XWRUND NRQFHQWUXMH VLÚ QD LQWHUSUHWDFML SRMÚFLD WHU\WRULXPE\ZbGDOV]HMF]ÚĂFLSUDF\QDWDN]DU\VRZDQ\PWOHGRNRQDÊDQDOL]\ LQQRZDF\MQ\FKLbXPLÚG]\QDURGDZLDMÈF\FKVLÚĂURGRZLVNSU]HGVLÚELRUF]RĂFL
5R]ZDĝDQLD]DSUH]HQWRZDQHZbNROHMQ\PUR]G]LDOHDXWRUVWZD$b1RZDNRZ VNLHM]DU\VRZXMÈ]QDF]HQLHUHJLRQXZbWZRU]HQLX]DVREöZZLHG]\LbLQQRZDFML $XWRUNDRGQRV]ÈFVLÚGRUöĝQ\FKNRQFHSFMLWHRUHW\F]Q\FKSRGNUHĂODIDNWĝH
8 :VWÚS UHJLRQSRVWU]HJDQ\MHVWMDNRIRUPDRUJDQL]DFMLUHGXNXMÈFDQLHSHZQRĂÊLbU\]\ NRVWDQRZLÈFDěUöGïRLQQRZDFMLNXPXORZDQLDLbWUDQVIHUXZLHG]\RUD]UöĝQR URGQ\FKXPLHMÚWQRĂFL .ROHMQ\EORNUR]ZDĝDñ]DZDUW\FKZbSXEOLNDFMLNRQFHQWUXMHVLÚQDUR]SR]QD QLXXZDUXQNRZDñ]GROQRĂFLLQQRZDF\MQ\FKUHJLRQX0b6RNRïRZLF]DQDOL]XMH ZSï\ZNRUSRUDFMLWUDQVQDURGRZ\FKQDUR]ZöMLQQRZDF\MQRĂFLUHJLRQöZ6WDUD VLÚ]QDOHěÊRGSRZLHG]QDS\WDQLHF]\LbMDNNRUSRUDFMHWHEXGXMÈ]GROQRĂFLLQQR ZDF\MQHUHJLRQöZ
=b 3U]\JRG]NL VQXMH UR]ZDĝDQLD ZRNöï SUREOHPDW\NL NDSLWDïX OXG]NLHJR LbMHJR]QDF]HQLDZbEXGRZDQLXLQQRZDF\MQRĂFLUHJLRQX3RND]XMHUöĝQHXMÚFLD WHRUHW\F]QHWHJRSUREOHPXRUD]HNVSRQXMHNRQLHF]QRĂÊLQZHVWRZDQLDZbUR]ZöM NDSLWDïXOXG]NLHJR
3U]HGPLRWHP QDVWÚSQ\FK UR]ZDĝDñ VÈ NRQFHSFMH UHJLRQDOQ\FK Lb QDURGR Z\FKV\VWHPöZLQQRZDFML$XWRUNDDQDOL]XMHWHRUHW\F]QHUDP\G]LDïDQLDW\FK V\VWHPöZSRND]XMHUöĝQHLFKPRGHOHSRGNUHĂODMÈF]DUD]HPOLF]QHG\OHPDW\ WHRUHW\F]QHSRZVWDïHZRNöïW\FKNRQFHSFML :bNROHMQ\FKUR]ZDĝDQLDFK$XWRU]\GRW\NDMÈSUREOHPDW\NLHIHNW\ZQHMSROL W\NLLQQRZDF\MQHM(b6WDZDV]RPDZLDSUREOHPLQWHJUDFMLSROLW\NLLQQRZDF\MQHM ]bSROLW\NÈSU]HGVLÚELRUF]RĂFLLOXVWUXMÈFWHQSUREOHPSU]\NïDGHPUHJLRQXïöG] NLHJR0b6ïXSLñVNDSRND]XMHHZROXFMÚSROVNLHMSROLW\NLLQQRZDF\MQHMZbNRQ WHNĂFLH WZRU]HQLD QDURGRZ\FK V\VWHPöZ LQQRZDFML RUD] SURFHVöZ LQWHJUDFML Zb8QLD(XURSHMVNÈ
&LHNDZÈ SUREOHPDW\NÚ SUH]HQWXMH WHNVW (b %RU\F]NL $XWRUND SRGMÚïD VLÚ SUöE\ SRND]DQLD RGG]LDï\ZDQLD ORNDOL]DFML Lb UR]ZLÈ]Dñ XUEDQLVW\F]QRDUFKL WHNWRQLF]Q\FKSDUNöZQDXNRZRĽbWHFKQRORJLF]Q\FKQDUR]ZöMLQQRZDF\MQRĂFL PLDVWLbUHJLRQöZ
&DïRĂÊ UR]ZDĝDñ ]DP\ND DQDOL]D SU]\JRWRZDQD SU]H] 0b )HOW\QRZVNLHJR SRND]XMÈFD PRĝOLZRĂFL Z\NRU]\VWDQLD QRZRF]HVQ\FK V\VWHPöZ LQIRUPDFML SU]HVWU]HQQHMZHZ]PDFQLDQLXLQQRZDF\MQRĂFLUHJLRQöZ
3UH]HQWRZDQ\F\NODUW\NXïöZGRW\NDEDUG]RZDĝQHMLbDNWXDOQHMSUREOHPDW\ NLUR]ZRMXUHJLRQöZRUD]NV]WDïWRZDQLDSROLW\NLUHJLRQDOQHM'RVWDUF]DLQWHUH VXMÈFHJRPDWHULDïXDQDOLW\F]QHJRLbSU]HP\ĂOHñQDWHPDWPHFKDQL]PöZLbXZD UXQNRZDñWZRU]HQLDUHJLRQDOQ\FK]GROQRĂFLLQQRZDF\MQ\FK
3XEOLNDFMD WD MHVW HIHNWHP SUDF QDXNRZREDGDZF]\FK Z\NRQDQ\FK Zb UD PDFKSURMHNWXķ%XGRZDQLH]GROQRĂFLLQQRZDF\MQ\FKUHJLRQöZĵ3URMHNWWHQUH DOL]RZDQ\E\ïZb.DWHGU]H*RVSRGDUNL5HJLRQDOQHMLb¥URGRZLVND8QLZHUV\WHWX öG]NLHJRDbğQDQVRZDQ\SU]H]0LQLVWHUVWZR1DXNLLb6]NROQLFWZD:\ĝV]HJR ZbUDPDFKJUDQWXQUb $OHNVDQGUD1RZDNRZVND .RRUG\QDWRUSURMHNWXEDGDZF]HJR
19
Regionalny kontekst procesów innowacji
$OHNVDQGUD1RZDNRZVND
Wprowadzenie
3DUDGRNVDOQLH SRVWÚSXMÈF\ SURFHV JOREDOL]DFML QLH W\ONR QLH PLQLPDOL]XMH ]QDF]HQLHUHJLRQöZ WHU\WRULöZ DOHZ]PDFQLDLFKUDQJÚLb]QDF]HQLHZbSUR FHVDFKVSRïHF]QRĽbJRVSRGDUF]\FK&RZLÚFHMPLÚG]\JOREDOL]DFMÈDbUHJLR QHPZ\VWÚSXMHSHïQDNRHJ]\VWHQFMDLbV\PELR]DZbWZRU]HQLXJRVSRGDUNLRS DUWHM QD ZLHG]\ 3RZV]HFKQLH GRVWU]HJD VLÚ Zb UHJLRQDFK FRUD] ZDĝQLHMV]È SïDV]F]\]QÚ HNRQRPLF]QHM Lb WHFKQRORJLF]QHM RUJDQL]DFML JRVSRGDUNL *OR EDOL]DFMDSRWU]HEXMHUHJLRQöZLbED]XMHQDSURFHVDFKZbQLFK]DFKRG]ÈF\FK 6]F]HJöOQH]QDF]HQLHUHJLRQ WHU\WRULXP RGJU\ZDZbSURFHVDFKWZRU]HQLD ZLHG]\LbLQQRZDFML
3UH]HQWRZDQH UR]ZDĝDQLD GRW\NDMÈ Lb ]DU\VRZXMÈ ERJDWR RSLVDQ\ Zb OLWH UDWXU]HUHJLRQDOQ\ WHU\WRULDOQ\ NRQWHNVWSURFHVöZLQQRZDFML5R]ZDĝDQLD GRW\NDMÈNRQFHSFMLĂURGRZLVNDLQQRZDF\MQHJRUHJLRQXXF]ÈFHJRVLÚUHJLR QDOQHJR V\VWHPX LQQRZDFML F]\ WHĝ LQQRZDF\MQ\FK NODVWUöZ 2GZRïXMÈ VLÚ ]DUD]HPGRSDUDG\JPDWXEOLVNRĂFLLb]DVRERZHMV]NRïDP\ĂOHQLDRUD]ZNïDGX W\FKQXUWöZDQDOLW\F]Q\FKQDU]HF]LQWHUSUHWDFMLSURFHVöZLQQRZDFML
Innowacje, innowacyjność, zdolności innowacyjne
,QQRZDFMDLbSURFHV\LQQRZDF\MQH]QDMGXMÈVLÚZbFHQWUXPXZDJLZVSöïF]HVQHM JRVSRGDUNL%RJDWDQDWHQWHPDWOLWHUDWXUDZLHORDVSHNWRZRDQDOL]XMHLbRSLVXMH WH]MDZLVND3RGNUHĂODQ\MHVWIDNWĝHSURFHV\LQQRZDF\MQH]DFKRG]ÈFHZbHSR FHJRVSRGDUNLRSDUWHMQDZLHG]\PDMÈ]ïRĝRQ\FKDUDNWHULbZbGXĝHMPLHU]H]DOHĝÈ RQHRGZLHOXZVSöï]DOHĝQ\FKSR]DWHFKQRORJLF]Q\FKF]\QQLNöZ:LHORZ\PLD 3b'UXFNHU,QQRZDFMHLbSU]HGVLÚELRUF]RĂÊ3UDNW\NDLb]DVDG\3:(:DUV]DZD (b6WDZDV] ,QQRZDFMHDbPDïDğUPD:\G8QLZHUV\WHWXöG]NLHJRöGě -b&]XSLDï UHG (NRQRPLND LQQRZDFML:\G$NDGHPLL(NRQRPLF]QHMZH:URFïDZLX:URFïDZ
20 $OHNVDQGUD1RZDNRZVND URZRĂÊSURFHVöZLQQRZDFMLWUDIQLHXMÈï-b*XLQHWSU]\SLVXMÈFLPQDVWÚSXMÈFH FHFK\
Ľ ,QQRZDFMDPDFKDUDNWHULQWHUDNF\MQ\-HMWZRU]HQLHED]XMHQDUHODFMDFKSR ZVWDMÈF\FK ]DUöZQR ZHZQÈWU] ğUP\ PLÚG]\ SRV]F]HJöOQ\PL MHM G]LDïDPL MDN Lb Zb NRQWDNWDFK ]b RWRF]HQLHP Ľb GRVWDZFDPL RGELRUFDPL MHGQRVWNDPL EDGDZF]\PLZïDG]DPLORNDOQ\PLF]\LQVW\WXFMDPLğQDQVRZ\PLLbNRQVXOWLQ JRZ\PL Ľ ,QQRZDFMDMHVW]ORNDOL]RZDQD3RZVWDMHRQDZbNRQNUHWQ\PWHU\WRULXPSRVLD GDMÈF\PVSHF\ğF]QH]DVRE\NOXF]RZHLbQLHSRZWDU]DOQHZbSURFHVLHMHMWZR U]HQLDSRZRGXMÈFHĝHķSU]HQLHVLHQLHĵLQQRZDFMLMHVWQLHPRĝOLZH Ľ ,QQRZDFMDMHVWSURFHVHPLQWHJUDFMLED]XMHQD]LQWHJURZDQHMVWUXNWXU]HRUD] VSHF\ğF]QHM IRUPLH RUJDQL]DFML NWöUD VSU]\MD SURFHVRP SRZVWDZDQLD DE VRUSFMLLbG\IX]MLZLHG]\LbLQQRZDFML
Ľ ,QQRZDFMD MHVW SURFHVHP XF]HQLD VLÚ SURFHVHP LQWHUDNW\ZQ\P Z\QLNDMÈ F\P]bNRQWHNVWXRUJDQL]DF\MQHJRLbLQVW\WXFMRQDOQHJR
Ľ ,QQRZDFMDZbGXĝHMPLHU]HPDSR]DWHFKQRORJLF]Q\FKDUDNWHUW\ONRZbZ\MÈW NRZ\FKV\WXDFMDFK]DOHĝ\RQDFDïNRZLFLHRGWHFKQRORJLF]QHJRNQRZKRZ Ľ ,QQRZDFMD PD Z\PLDU VSRïHF]Q\ MHVW Z\QLNLHP UöĝQRURGQ\FK LQWHUDNFML
LbUHODFML]DFKRG]ÈF\PLPLÚG]\LQG\ZLGXDOQ\PLSRGPLRWDPLDbSU]H]WR]DNR U]HQLRQDMHVWZbV\VWHPDFKLbLQVW\WXFMDFKVSRïHF]Q\FK
Ľ ,QQRZDFMD MHVW SURFHVHP NUHDW\ZQHM GHVWUXNFML :SURZDG]DQLH LQQRZDFML ]PLHQLDLVWQLHMÈFÈVWUXNWXUÚU\QNXLbJRVSRGDUNL]PLHQLDV\VWHP\RUJDQL]D F\MQHSRFLÈJD]DVREÈ]PLDQ\]DU]ÈG]DQLD]DFKRZDQLDLWS Ľ ,QQRZDFMDPDěUöGïDNXOWXURZH-HVWSURFHVHPZ\QLNDMÈF\P]bNXOWXU\WUD G\FMLV\VWHPXZDUWRĂFLPDZLÚFKLVWRU\F]Q\NRQWHNVW Ľ ,QQRZDFMDMHVWU\]\NRZQDLbNRV]WRZQDV]F]HJöOQLHGODPDï\FKSRGPLRWöZ JRVSRGDUF]\FKFRPDRJURPQH]QDF]HQLHGODSURFHVXMHMWZRU]HQLDLbNRPHU FMDOL]DFML 3RMÚFLHLQQRZDF\MQRĂFLWDNMDN]GROQRĂFLLQQRZDF\MQ\FKVWDï\VLÚSRMÚFLDPL F]ÚVWRVWRVRZDQ\PZbOLWHUDWXU]HSU]HGPLRWX7UDNWRZDQHVÈRQHF]ÚVWRMDNR V\QRQLP\1LH]RVWDï\MHGQDNMHGQR]QDF]QLH]GHğQLRZDQHDbVWRVRZDQHLQWHU SUHWDFMH VÈ XMÚFLDPL GRNRQ\ZDQ\PL QD SRWU]HE\ SRV]F]HJöOQ\FK SURMHNWöZ RUD] EDGDñ Lb QLH PDMÈ XQLZHUVDOQHJR FKDUDNWHUX RVDG]RQHJR Zb WHRUHW\F]QHM SRGEXGRZLH ,QQRZDF\MQRĂÊMHVWFHFKÈWDNLQG\ZLGXDOQ\FKSRGPLRWöZMDNLbFDï\FKJRVSR GDUHN2JöOQLHR]QDF]DRQD]GROQRĂÊGRWZRU]HQLDV]HURNRUR]XPLDQ\FKLQQR ZDFML:LÈĝHVLÚ]bDNW\ZQ\PDQJDĝRZDQLHPZbSURFHV\LQQRZDF\MQHRUD]bSRGHM PRZDQLHPG]LDïDñZbW\PNLHUXQNX:DUXQNRZDQDMHVWSU]H]SRVLDGDQH]DVRE\ RUD]XPLHMÚWQRĂFLXF]HVWQLFWZDZbSURFHVDFKWZRU]HQLDZGUDĝDQLDLbDEVRUSFML ,QQRZDF\MQRĂÊPRĝHE\ÊSRVWU]HJDQDQDSR]LRPLH MHGQRVWNRZ\PRUJDQL]D F\MQ\PLbPDNURHNRQRPLF]Q\P =bPDNURHNRQRPLF]QHJRSXQNWXZLG]HQLDPöZLVLÚRbLQQRZDF\MQRĂFLJRVSR GDUNLF]\UHJLRQX:bW\PSU]\SDGNXLQQRZDF\MQRĂÊMHVWSRFKRGQÈSRVLDGDQ\FK -b*XLQHW1DWLRQDO6\VWHPVRI)LQDQFLQJ,QQRYDWLRQ2(&'3DULV S
3b 1LHG]LHOVNL ,QQRZDF\MQRĂÊ >Z @ ,QQRZDFMH Lb WUDQVIHU WHFKQRORJLL 6ïRZQLN SRMÚÊ SRG UHG .b%b0DWXVLDND:\G3ROVND$JHQFMD5R]ZRMX3U]HGVLÚELRUF]RĂFL:DUV]DZDVb
21 5HJLRQDOQ\NRQWHNVWSURFHVöZLQQRZDFML
]DVREöZSURLQQRZDF\MQ\FK OXG]NLHU]HF]RZHNDSLWDïRZHLQIRUPDF\MQH RUD] XPLHMÚWQRĂFLLb]GROQRĂFLGRFLÈJïHJRSRV]XNLZDQLDLbZ\NRU]\VW\ZDQLDZbSUDN W\FH JRVSRGDUF]HM Z\QLNöZ EDGDñ QDXNRZ\FK SUDF EDGDZF]RUR]ZRMRZ\FK QRZ\FK NRQFHSFML SRP\VïöZ Z\QDOD]NöZ ZSURZDG]DQLD QRZ\FK PHWRG LbWHFKQLNZbRUJDQL]DFMLLb]DU]ÈG]DQLXGRVNRQDOHQLDLbUR]ZġDQLDLQIUDVWUXNWXU\ RUD]]DVREöZZLHG]\
3RMÚFLXLQQRZDF\MQRĂFLF]ÚVWRWRZDU]\V]\SRMHFLH]GROQRĂFLLQQRZDF\MQ\FK 2JöOQLH SRMÚFLH ]GROQRĂFL LQWHUSUHWRZDQH MHVW MDNR ķXNïDG ZDUXQNöZ ZH ZQÚWU]Q\FKGDQHMMHGQRVWNLXPRĝOLZLDMÈF\Z\NRQ\ZDQLHRNUHĂORQ\FKF]\QQR ĂFLRUD]GHF\GXMÈF\RbSR]LRPLHLbMDNRĂFLRVLÈJQLÚÊZbUHDOL]RZDQHMSU]H]MHGQRVW NÚG]LDïDOQRĂFLĵ56ïRZQLNMÚ]\NDSROVNLHJRSRMÚFLH]GROQRĂFLLQWHUSUHWXMHMDNR ]HVSöïZ]JOÚGQLHVWDï\FKZïDĂFLZRĂFLZDUXQNXMÈF\FKïDWZRĂÊXF]HQLDVLÚRUD] HIHNW\ZQRĂÊ Z\NRQ\ZDQLD F]\QQRĂFL Zb RNUHĂORQHM G]LHG]LQLH G]LDïDOQRĂFL =GROQRĂFLWRSHZQHSUHG\VSR]\FMHïDWZHJRRSDQRZDQLDSHZQ\FKXPLHMÚWQRĂFL ]GRE\ZDQLDZLHG]\F]\XF]HQLDVLÚ
3U]HQRV]ÈFWHXQLZHUVDOQHLQWHUSUHWDFMHQDJUXQWHNRQRPLL]GROQRĂFLLQQR ZDF\MQHUHJLRQöZPRĝQDLQWHUSUHWRZDÊMDNRXNïDGZHZQÚWU]Q\FKZDUXQNöZ Lb ZïDĂFLZRĂFL GDQHJR UHJLRQX XPRĝOLZLDMÈF\ WZRU]HQLH SURFHVöZ LQQRZDF\M Q\FKZbQLP]DFKRG]ÈF\-HVWWR]HVSöïF]\QQLNöZFHFKLb]DVREöZUHJLRQXGH F\GXMÈF\ Rb HIHNW\ZQRĂFL WZRU]HQLD ]DVREöZ Lb SURFHVöZ LQQRZDFML =GROQRĂFL LQQRZDF\MQHUHJLRQXZbXMÚFLXSRGPLRWRZ\PVWDQRZLÈVXPÚ]GROQRĂFLLQQRZD F\MQ\FKSRV]F]HJöOQ\FKSRGPLRWöZ MHGQRVWHN ZFKRG]ÈF\FKZbVNïDGUHJLRQDO QHJRV\VWHPXLQQRZDFMLZUD]]bPHFKDQL]PDPLV\QHUJLL]DFKRG]ÈF\PLZbW\P XNïDG]LH1LHMHVWWRZLÚFW\ONRLbZ\ïÈF]QLHSURVWDVXPDDNW\ZQRĂFLLQQRZDF\M QHMSRV]F]HJöOQ\FKSRGPLRWöZV\VWHPXDOHMHVWWRZDUWRĂÊZLÚNV]DSRZVWDïD ZbZ\QLNXZVSöïG]LDïDQLDLbNRRSHUDFMLZV]\VWNLFKHOHPHQWöZV\VWHPXUHJLRQDO QHJR:bW\PXMÚFLX]GROQRĂFLLQQRZDF\MQHUHJLRQXWZRU]ÈDNWRU]\UHJLRQDOQHM VFHQ\LQQRZDF\MQHMĽbPLQSRGPLRW\JRVSRGDUF]HMHGQRVWNLQDXNRZREDGDZ F]HLQVW\WXFMHRWRF]HQLDEL]QHVXSRGPLRW\ZïDG]\SXEOLF]QHM :bXMÚFLXSURFHVRZ\P]GROQRĂFLLQQRZDF\MQHUHJLRQöZPRĝQD]LQWHUSUHWR ZDÊMDNRVXPÚSURFHVöZVNïDGRZ\FKWZRU]ÈF\FKSURFHVLQQRZDFMLWDNLFKMDN SURFHVXF]HQLDVLÚDGDSWDFMLSURFHVUR]SU]HVWU]HQLDQLDVLÚF]\SURFHV\ZVSöï G]LDïDQLD3URFHVRPW\PVSU]\MDMÈSRVWDZ\SURLQQRZDF\MQHWDNLHMDNNUHDW\Z QRĂÊRWZDUWRĂÊLbHODVW\F]QRĂÊF]\SU]HGVLÚELRUF]RĂÊ =GROQRĂFLLQQRZDF\MQHUHJLRQöZPRĝQDUR]SDWU\ZDÊZbGZöFKXMÚFLDFK MDNR ]GROQRĂFLF]\QQHSROHJDMÈFHQDWZRU]HQLXDEVRUSFMLLbG\IX]MLLQQRZDFMLZbĂUR GRZLVNXUHJLRQDOQ\PRUD]MDNR]GROQRĂFLXïRPQH ELHUQH SROHJDMÈFHQDWZR U]HQLXLQQRZDFMLEH]XPLHMÚWQRĂFLLFKRVDG]HQLDZbUHDOLDFKU\QNRZ\FKEÈGě WHĝSRVLDGDQLHMHG\QLH]GROQRĂFL]ZLÈ]DQ\FK]bSURFHVDPLDEVRUSFMLLbLPLWDFML 3b 1LHG]LHOVNL ,QQRZDF\MQRĂÊ >Z @ ,QQRZDFMH Lb WUDQVIHU WHFKQRORJLL 6ïRZQLN SRMÚÊ SRG UHG .b%b0DWXVLDND:\G3ROVND$JHQFMD5R]ZRMX3U]HGVLÚELRUF]RĂFL:DUV]DZDVb 5 3RSXODUQD(QF\NORSHGLD3RZV]HFKQD2ğF\QD:\GDZQLF]D)2*5$ 8QLZHUVDOQ\VïRZQLNMÚ]\NDSROVNLHJRSRGUHG6b'XELV]D:\GDZQLFWZR1DXNRZH3:1:DU V]DZD 6ïRZQLNMÚ]\NDSROVNLHJRSRGUHG:b'RURV]HZVNLHJR3DñVWZRZH:\GDZQLFWZR1DXNRZH:DU V]DZD Vb
22 $OHNVDQGUD1RZDNRZVND EH]XPLHMÚWQRĂFLWZRU]HQLDZïDVQ\FKLQQRZDFML:bNRQVHNZHQFMLPRĝQDZVND ]DÊUHJLRQ\
Ľ ]GROQHGRJHQHURZDQLDLbDEVRUSFMLLQQRZDFML
Ľ ]GROQH GR JHQHURZDQLD LQQRZDFML QS Zb MHGQRVWNDFK EDGDZF]RUR]ZRMR Z\FK DOHQLHSRVLDGDMÈFH]GROQRĂFLLFKDEVRUSFMLGRJRVSRGDUNL
Ľ QLH]GROQH GR JHQHURZDQLD LQQRZDFML DOH ]GROQH GR LFK DEVRUSFML Lb G\IX]ML ZbĂURGRZLVNXUHJLRQDOQ\P
Ľ QLH]GROQHDQLGRMHGQHJRDQLGRGUXJLHJRĽbEUDN]GROQRĂFLLQQRZDF\MQ\FK =GROQRĂFLLQQRZDF\MQHWDNSRV]F]HJöOQ\FKSRGPLRWöZMDNLbFDï\FKJRVSR GDUHNSRVWU]HJDQHVÈMDNRNOXF]RZHěUöGïRSU]HZDJLNRQNXUHQF\MQHMZbGRELH JRVSRGDUNL RSDUWHM QD ZLHG]\ =GROQRĂFL LQQRZDF\MQH PRĝQD LQWHUSUHWRZDÊ SRSU]H] GZLH SHUVSHNW\Z\ =GROQRĂFL ]DUöZQR GR WZRU]HQLD ZïDVQ\FK ]DVR EöZLbPHFKDQL]PöZUR]ZRMXLQQRZDFML ZHZQÚWU]QDSHUVSHNW\ZD MDNLb]GRO QRĂFLGRGRVWRVRZ\ZDQLDVLÚGR]PLDQ]DFKRG]ÈF\FKZbRWRF]HQLX DGDSWDFML LbZFKRG]HQLDZbUHODFMH]bRWRF]HQLHP ]HZQÚWU]QDSHUVSHNW\ZD :bW\PXMÚFLX HNVSRQRZDQ\MHVWIDNWĝH]GROQRĂFLLQQRZDF\MQHUHJLRQöZ]DOHĝÈ]DUöZQRRG VNXPXORZDQ\FK]DVREöZRUD]ķZURG]RQ\FKĵZïDĂFLZRĂFLXNïDGXWHU\WRULDOQH JR SU]\ZLÈ]DQ\FKGRUHJLRQXSRZVWDï\FKZbZ\QLNXHZROXFML MDNUöZQLHĝRG ZSï\ZXĂURGRZLVNDRWRF]HQLD
Region jako skala przestrzenna organizacji procesów
innowacji
:bFLÈJXRVWDWQLFKODWZbQDXNDFKHNRQRPLF]Q\FKQDVWÈSLïSRQRZQ\Z]URVW]DLQ WHUHVRZDQLDUHJLRQHPMDNRVNDOÈRUJDQL]DFMLĝ\FLDJRVSRGDUF]HJRRUD]RGG]LD ï\ZDQLDSROLW\F]QHJR:bOLWHUDWXU]HSU]HGPLRWXLVWQLHMHMHGQDNGXĝDGRZROQRĂÊ ZbLQWHUSUHWDFMLSRMÚFLDUHJLRQDbFR]DW\PLG]LHGXĝ\QLHSRU]ÈGHNDQDOLW\F]QR EDGDZF]\0öZLÈFRbUHJLRQDOQ\PNRQWHNĂFLHSURFHVöZLQQRZDFMLZ\NRU]\VW\ ZDQH VÈ UöĝQH VNDOH SU]HVWU]HQQH Ľb PLDVWD DJORPHUDFMH UHJLRQ\ GR VQXFLD UR]ZDĝDñWHRUHW\F]Q\FKLbSURZDG]HQLDEDGDñHPSLU\F]Q\FK'RPLQXMÈF\P Zb OLWHUDWXU]H Z\PLDUHP DQDOL] SRND]XMÈF\FK UHJLRQDOQ\ NRQWHNVW SURFHVöZ LQQRZDFML MHVW PLDVWR DJORPHUDFMD Lb PHWURSROLD F]\OL UDF]HM VNDOD ORNDOQD QLĝ NODV\F]QLH LQWHUSUHWRZDQD VNDOD UHJLRQDOQD 3R ZV]HFKQLHX]QDMHLbX]DVDGQLDVLÚĝHPLDVWDVÈV]F]HJöOQLHXSU]\ZLOHMRZD Q\PPLHMVFHPZbJHQHURZDQLXLQQRZDFML2GJU\ZDMÈRQHUROÚķDUHQĵGRJUR PDG]HQLDVLÚF]\QQLNöZLQQRZDF\MQ\FK3RGREQ\DUJXPHQWVIRUPXïRZDQ\ ]RVWDïGODRĂURGNöZPHWURSROLWDUQ\FKMDNRPLHMVFĽbV\VWHPöZFHQWUDOQ\FK GODSURFHVöZLQQRZDFML/LF]QLQDXNRZF\ZVND]XMÈĝHREV]DU\PHWURSROL WDUQHVÈQDMEDUG]LHMLVWRWQ\PLORNDOL]DFMDPLGODLQQRZDFML2IHUXMÈRQHGXĝ\ SRWHQFMDï LQQRZDF\MQ\ EOLVNRĂÊ SU]HVWU]HQQÈ WHFKQRORJLF]QÈ Lb LQVW\WXFMR QDOQÈ :b DQDOL]DFK WZRU]HQLD SURFHVöZ ZLHG]\ Lb LQQRZDFML F]ÚVWR Z\NR 3RU=b5\NLHO6NXWNLSU]HVWU]HQQHSU]\VWÈSLHQLD3ROVNLGR8QLL(XURSHMVNLHM>Z @$b.XNOLñVNL .b3DZïRZVND UHG ,QQRZDFMHĽb(GXNDFMDĽb5R]ZöMUHJLRQDOQ\1RZ\6ÈF] RUD]3b1LH G]LHOVNL,QQRZDF\MQRĂÊ>Z @,QQRZDFMHLbWUDQVIHUWHFKQRORJLL6ïRZQLNSRMÚÊSRGUHG.b%b0DWX VLDND:\G3ROVND$JHQFMD5R]ZRMX3U]HGVLÚELRUF]RĂFL:DUV]DZDVb
23 5HJLRQDOQ\NRQWHNVWSURFHVöZLQQRZDFML U]\VW\ZDQDMHVWWDNĝHMHV]F]HPQLHMV]DVNDODSU]HVWU]HQQDĽbG]LHOQLFHZH ZQÈWU]GXĝ\FKPLDVW 3RSXODUQ\PZ\PLDUHPDQDOL]SURFHVöZLQQRZDF\MQ\FKMHVWWDNĝHMHGQRVWND WHU\WRULDOQRVWDW\VW\F]QD1876,,Z\NRU]\VW\ZDQDSU]HGHZV]\VWNLPSU]H] (XURVWDWGRFHOöZVWDW\VW\F]Q\FK3RUöZQ\ZDOQHED]\GDQ\FKRUD]GXĝDLFK GRVWÚSQRĂÊVWDï\VLÚSRGVWDZÈOLF]Q\FKEDGDñRbFKDUDNWHU]HUHJLRQDOQ\P7HQ SR]LRP WHU\WRULDOQ\ MHVW V]F]HJöOQLH F]ÚVWR Z\NRU]\VW\ZDQ\ SU]\ DQDOL]DFK SRUöZQDZF]\FK ZHZQÈWU] 8QLL (XURSHMVNLHM 3RZV]HFKQLH Z\NRU]\VW\ZDQD MHVWWDNĝHVNDODSRQDGUHJLRQDOQD VXSUDUHJLRQDOQD V]F]HJöOQLHZbEDGDQLDFK QDGVSHF\ğF]Q\PLVWUXNWXUDPLLQVW\WXFMRQDOQ\PLRUD]NXOWXURZRVSRïHF]Q\P NRQWHNVWHP]DFKRZDñJRVSRGDUF]\FK
:\VRNDķHODVW\F]QRĂÊĵZbLQWHUSUHWRZDQLXVNDOLSU]HVWU]HQQHMSURFHVöZLQ QRZDFMLMHVWSRZV]HFKQLHGRVWU]HJDQD5HJLRQGHğQLRZDQ\MHVWZbZLHOXNRQ WHNVWDFK Ľb MDNR UHJLRQ QDWXUDOQ\ ğ]\F]QRJHRJUDğF]Q\ UHJLRQ NXOWXURZ\ KLVWRU\F]Q\ MDNR MHGQRVWND SRG]LDïX DGPLQLVWUDF\MQHJR F]\ ZUHV]FLH MDNR UHJLRQHNRQRPLF]Q\:bNODV\F]Q\PXMÚFLXGRPLQXMÈGZLHSHUVSHNW\Z\GHOL PLWDFMLĽbZHZQÚWU]QDLb]HZQÚWU]QDZ\RGUÚEQLDQLDUHJLRQöZ=bMHGQHMVWURQ\ MHVWWRZHZQÚWU]QDVSöMQRĂÊ]bGUXJLHMRGUÚEQRĂÊZ]JOÚGHPRWRF]HQLD1DMF]ÚĂ FLHM]DUöZQRZbHNRQRPLLUHJLRQDOQHMMDNLbZbQDXNDFKJHRJUDğF]Q\FKUHJLRQ SRVWU]HJDQ\MHVWMDNRREV]DUZbNWöU\PFKDUDNWHUF]ÚĂFLVNïDGRZ\FKLbUHODFML SU]HVWU]HQQ\FKWZRU]\SHZQÈMHGQROLWÈOXEVSöMQÈFDïRĂÊ&DïRĂÊWDMHVWZ\RG UÚEQLDQD ]b ZLÚNV]HJR REV]DUX ]D SRPRFÈ VSHF\ğF]Q\FK NU\WHULöZ -HGQDN Zb ZLHOX SU]\SDGNDFK REV]DU X]QDQ\ ]D UHJLRQ Zb VHQVLH HNRQRPLF]Q\P QLH SRNU\ZDVLÚ]bGHOLPLWDFMÈRSDUWÈQDLQQ\FKNU\WHULDFK QSUHJLRQ\ğ]\F]QR JHRJUDğF]QHKLVWRU\F]QHDGPLQLVWUDF\MQH 7DSRZLHU]FKRZQDDQDOL]DSU]HSURZDG]RQDSRZ\ĝHMSRND]XMHUöĝQRURGQRĂÊ LQWHUSUHWDFMLUHJLRQXMDNRSU]HGPLRWXEDGDñLbGHOLPLWDFML5öĝQRURGQRĂÊVNDOL SU]HVWU]HQQHMMHVWMHGQ\P]bQDMZLÚNV]\FKSUREOHPöZZbUR]ZġDQLXMHGQRURGQHM VWUXNWXU\P\ĂORZHMGODDQDOL]\UHJLRQXMDNRWHRUHW\F]QHJRRELHNWXEDGDñSUR FHVöZLQQRZDFML3RZV]HFKQDGRZROQRĂÊLQWHUSUHWDFMLMDNZVND]XMH=b6]\POD MHVWV]F]HJöOQLHZLGRF]QDZbOLWHUDWXU]HDPHU\NDñVNLHMZbNWöUHMZLHOXEDGDF]\ WUDNWXMH UHJLRQ MDNR ķVZRLVWH QDU]ÚG]LH DQDOL]\ QDXNRZHM VXELHNW\ZQÈ NRQ 'b'RORUHX[5HJLRQDOLQQRYDWLRQV\VWHPV DbFULWLFDOUHYLHZ$VVRFLDWLRQGH6FLHQFH5ÓJLRQDOHGH /DQJXH)UDQÎDLVHZZZXOEDFEHVRFRDVUGOIGRFXPHQWV
3RMÚFLHUHJLRQXPLPRĝHSRZV]HFKQLHVWRVRZDQHZbOLWHUDWXU]HMHVWWHUPLQHPGHğQLRZDQ\PQD ZLHOHVSRVREöZSU]\Z\NRU]\VWDQLXUöĝQ\FKNU\WHULöZGHOLPLWDFML:bSROVNLHMOLWHUDWXU]HSU]HG PLRWX SUREOHP GHğQLFML Lb GHOLPLWDFML UHJLRQöZ MHVW DQDOL]RZDQ\ Lb RSLV\ZDQ\ PLQ Zb SUDFDFK .b.XFLñVNL*HRJUDğDHNRQRPLF]QDĽb]DU\VWHRUHW\F]Q\:\G6*+:DUV]DZD $b)DMIHUHN 5HJLRQHNRQRPLF]Q\LbPHWRG\DQDOL]\UHJLRQDOQHM3:(:DUV]DZD =b6]\POD'HWHUPLQDQW\ UR]ZRMXUHJLRQDOQHJR=DNïDG1DURGRZ\LP2VVROLñVNLFK:URFïDZ .b50D]XUVNLEkono-PLF]QHDVSHNW\UHJLRQDOLVW\NL =DU\VSUREOHPDW\NL2:6XGHW\:URFïDZ,b6DJDQ7HRULH UR]ZRMXUHJLRQDOQHJRLbLFKSUDNW\F]QH]DVWRVRZDQLH>Z @5R]ZöMUHJLRQSU]HVWU]Hñ*b*RU]HODN $b7XFKROVND UHG :DUV]DZDVb ļ 5b'RPDñVNL*RVSRGDUNDSU]HVWU]HQQD3:1:DUV]DZDVb :bOLWHUDWXU]HSU]HGPLRWXLVWQLHMHWDNĝHSRMÚFLHķSDñVWZDUHJLRQDOQHJRĵ DQJUHJLRQVWDWH UR]X PLDQHJRMDNRSRGPLRWQLHOLPLWRZDQ\LVWQLHMÈF\PLJUDQLFDPLSROLW\F]Q\PL6ÈWRUDF]HMQDWXUDOQH VWUHI\HNRQRPLF]QHJRZSï\ZXZ\ND]XMÈFHGXĝÈZbVNDOLJOREDOQHM6]HU]HM 7b.XGïDF]3URJUDPR-ZDQLHUR]ZRMXUHJLRQDOQHJR3:1:DUV]DZD Vbļ
24 $OHNVDQGUD1RZDNRZVND VWUXNFMÚ DQDOLW\F]QÈ VWRVRZDQÈ GR JHQHUDOL]DFML Lb V]HUHJRZDQLD SU]HVWU]HQ Q\FKXJUXSRZDñ]MDZLVNZ\VWÚSXMÈF\FKQDSRZLHU]FKQL]LHPLĵ 2JöOQLHXMPXMÈFZbUR]ZDĝDQLDFKQDGUHJLRQDOQ\PNRQWHNVWHPSURFHVöZLQ QRZDFMLSU]HZġDMÈVLÚGZDJHQHUDOQHSRGHMĂFLDLbLQWHUSUHWDFMHSRMÚFLDUHJLRQ :bSLHUZV]\PWUDG\F\MQ\PXMÚFLXUHJLRQRSLVDQ\MHVWMDNRJHRJUDğF]QLH]GHğ QLRZDQ\LbZVSLHUDQ\DGPLQLVWUDF\MQLHXNïDGUHODFMLVLHFLRUD]LQVW\WXFML JïöZ QLHIRUPDOQ\FK NWöUHPRFQRZVSöïG]LDïDMÈ]bSRGPLRWDPLSURFHVöZLQQRZDFML ]ORNDOL]RZDQ\PLZbGDQ\PUHJLRQDOQLH7HQW\SGHOLPLWDFMLRGJU\ZDIXQGDPHQ WDOQÈUROÚZbNV]WDïWRZDQLXSROLW\NLLQQRZDF\MQHMĽbMHGQHJR]bQDMZDĝQLHMV]\FK REV]DUöZDNW\ZQRĂFLSROLW\NLUHJLRQDOQHMNUDMRZHMLb:VSöOQRW\(XURSHMVNLHM 'ODWHJR WHĝ MDN SRGNUHĂOD 7b .XGïDF] PLÚG]\ SRG]LDïHP DGPLQLVWUDF\MQ\P DbW]ZSRG]LDïHPU]HF]\ZLVW\PSRZLQQDLVWQLHÊMDNQDMGDOHMLGÈFD]ELHĝQRĂÊ -HVWWRMHGQ\P]bSRGVWDZRZ\FKZ\]QDF]QLNöZVSUDZQRĂFLG]LDïDQLDSDñVWZD
:b GUXJLP SRGHMĂFLX DQDOLW\F]Q\P QDFLVN SRïRĝRQ\ MHVW QD VSRïHF]QRNXO WXURZ\NRQWHNVWUHJLRQXRUD]QDWXUDOQHZLÚ]LZHZQÈWU]WHMVWUXNWXU\:bW\P ]QDF]HQLXUHJLRQQLHPDRNUHĂORQHJRUR]PLDUXMHVWMHGQRURGQ\SRGZ]JOÚGHP VSHF\ğF]Q\FK NU\WHULöZ PRĝH E\Ê Z\RGUÚEQLDQ\ ]b LQQ\FK WHU\WRULöZ SU]H] SU\]PDWV]F]HJöOQHJRURG]DMX]ZLÈ]NöZ SRïÈF]Hñ OXESRZLÈ]DQ\FK VSRNUHZ QLRQ\FK FHFK0XVLSRVLDGDÊSHZQ\URG]DMZHZQÚWU]QHMVSöMQRĂFL:bW\PXMÚ FLXUHJLRQXWRĝVDPLDQ\MHVW]bSRMÚFLHPWHU\WRULXP1LHMHVWWRZLÚFSU]HVWU]Hñ Z\RGUÚEQLRQD JHRJUDğF]QRDGPLQLVWUDF\MQLH DOH WHU\WRULXP XNV]WDïWRZDQH KLVWRU\F]QLHZbNWöU\PQDSU]HVWU]HQLODWSRZVWDïVSHF\ğF]Q\XNïDGLQVW\WX FMRQDOQ\F]\QLÈF\]bQLHMDUHQÚJRVSRGDUF]HMDNFMLLbLQWHUZHQFML:bW\PXMÚFLX UHJLRQ WHU\WRULXP SU]HVWDMHE\ÊXWRĝVDPLDQ\MHG\QLH]bSU]HVWU]HQLÈğ]\F]QÈ WUDNWRZDQÈ Zb WUDG\F\MQ\FK WHRULDFK ORNDOL]DFML JRVSRGDUF]HM Zb NDWHJRULDFK NRV]WöZ]LHPLNDSLWDïXVLï\URERF]HMF]\NRV]WöZWUDQVSRUWXLb]DF]\QDE\ÊSR VWU]HJDQ\MDNRķIRUPDRUJDQL]DFMLUHGXNXMÈFHMQLHSHZQRĂÊLbU\]\NRVWDQRZLÈ FHMěUöGïRLQIRUPDFMLNXPXORZDQLDLbWUDQVIHUXZLHG]\LbXPLHMÚWQRĂFL,QDF]HM PöZLÈFUHJLRQVWDMHVLÚěUöGïHPLQQRZDF\MQRĂFLĵ-DNZVND]XMH$b-HZWXFKR ZLF]WHU\WRULXPX]QDZDQHMHVW]DDNW\ZQ\SRGPLRWSRVLDGDMÈF\ZïDVQÈORJLNÚ RUJDQL]DF\MQÈNWöUHMHIHNW\ZQRĂÊPRĝHSREXG]DÊOXERJUDQLF]DÊUR]ZöMSRG PLRWöZIXQNFMRQXMÈF\FKQDMHJRWHU\WRULXP7HU\WRULXPQLHMHVWMXĝķSXVWH LbSR]EDZLRQH]DZDUWRĂFLĵĽbSR]EDZLRQHķVZRLFKIRUPLbVZRLFKZ\PLDUöZĵ =b6]\PODRSFLWVb 3K&RRNH5HJLRQDOLQQRYDWLRQV\VWHPVOXVWHUDQGWKHNQRZOHGJHHFRQRP\ķ,QGXVWULDODQG&RU SRUDWH&KDQJHĵ1R F\W]D 'b'RORUHX[5HJLRQDOLQQRYDWLRQV\VWHPV DbFULWLFDOUHYLHZ$V VRFLDWLRQGH6FLHQFH5ÓJLRQDOHGH/DQJXH)UDQÎDLVHZZZXOEDFEHVRFRDVUGOIGRFXPHQWVS 7b.XGïDF]3URJUDPRZDQLHUR]ZRMXUHJLRQDOQHJR3:1:DUV]DZD Vb 6]HURNDLQWHUSUHWDFMDSRMÚFLDWHU\WRULXPRUD]WHU\WRULDOQHJRFKDUDNWHUXUR]ZRMX]RVWDïDGR NRQDQDZbRSUDFRZDQLX $b-HZWXFKRZLF]7HU\WRULXPLbZVSöïF]HVQHG\OHPDW\MHJRUR]ZRMX:\G 8QLZHUV\WHWXöG]NLHJRöGěVb ,b3LHWU]\N3ROLW\NDUHJLRQDOQD8QLL(XURSHMVNLHMLbUHJLRQ\ZbSDñVWZDFKF]ïRQNRZVNLFK3:1 :DUV]DZDVb $b-HZWXFKRZLF]7HU\WRULXPLbZVSöïF]HVQHG\OHPDW\MHJRUR]ZRMX:\G8QLZHUV\WHWXöG]NLH JRöGěVb ļ *b%HQNR/DVFLHQFHUÓJLRQDOHVHULH4XHVDLVMH"38) Vb
25 5HJLRQDOQ\NRQWHNVWSURFHVöZLQQRZDFML
-HVW]DVREHPSRVLDGDMÈF\PVZRMÈKLVWRULÚNXOWXUÚVZRMÈORJLNÚLbDUFKLWHNWXUÚ VSRïHF]QÈ
Teoretyczna podbudowa regionalnego charakteru
procesów innowacji
)XQGDPHQWDOQH ]QDF]HQLH GOD LQWHUSUHWDFML FHFK Lb PHFKDQL]PöZ WZRU]HQLD SURFHVöZLQQRZDFMLPDMÈGZDķDbWHU\WRULDOQHĵQXUW\WHRUHW\F]QH:\]QDF]DMÈ RQHQRZHUDP\GODDQDOL]\SURFHVöZLQQRZDFML3LHUZV]\]bQLFKWRV\VWHPR ZHXMÚFLHLQQRZDFMLED]XMÈFHQDHZROXF\MQ\FKWHRULDFK]PLDQHNRQRPLF]Q\FK Lb WHFKQRORJLF]Q\FK HNVSRQXMÈFH HZROXF\MQ\ FKDUDNWHU SURFHVX SRZVWDZDQLD LQQRZDFMLZ\QLNDMÈF\]bNRQWHNVWXLQVW\WXFMRQDOQHJR:bW\PXMÚFLXLQQRZDFMD MHVWSRFKRGQÈHZROXFMLUöĝQRURGQ\FKLQVW\WXFMLLb]PLDQMHVWSURFHVHPSRVLDGD MÈF\PVZRMÈKLVWRU\F]QLHXZDUXQNRZDQÈķĂFLHĝNÚUR]ZRMXĵLbMHVWZbSHZQ\P VHQVLHķSU]\ZLÈ]DQDĵGRĂFLHĝNLUR]ZRMXGDQHJRWHU\WRULXP'UXJLHSRGHMĂFLH HNVSRQXMHUROÚUöĝQRURGQ\FKLQVW\WXFMLZLHG]\RUD]LQWHUDNW\ZQHJRXF]HQLD VLÚZbV\VWHPLH7HQQXUWEDGDñSRVWU]HJDZLHG]ÚMDNRIXQGDPHQWDOQ\]DVöE ZbQRZRF]HVQHMJRVSRGDUFHF]\QLÈFZbNRQVHNZHQFML]bXF]HQLDVLÚQDMZDĝQLHMV]\ SURFHV 5öZQRF]HĂQLH HNVSRQRZDQ\ MHVW LQWHUDNW\ZQ\ Lb VSRïHF]Q\ FKDUDNWHU WHJRSURFHVX3RGHMĂFLHWRSRGNUHĂODĝHLQQRZDFMHVÈVSRïHF]Q\PSURFHVHP WZRU]RQ\PSU]H]ZLHOXDNWRUöZLbF]\QQLNöZ]DUöZQRZHZQÚWU]Q\FKMDNLb]H ZQÚWU]Q\FK,QQRZDFMDQLHSRZVWDMHZbZ\L]RORZDQ\PSRMHG\QF]\PSRGPLR FLH OHF] WZRU]RQD MHVW SU]H] V\VWHP ZVSöï]DOHĝQ\FK SRGPLRWöZ WZRU]ÈF\FK VLHFL]DOHĝQRĂFL-HVWRQDNRQVHNZHQFMÈSURFHVX]ELRURZHJRXF]HQLDVLÚ
,VWRWQH ]QDF]HQLH Lb SRGEXGRZÚ WHRUHW\F]QÈ GOD LQWHUSUHWDFML UHJLRQDOQHJR NRQWHNVWX SURFHVöZ LQQRZDFML WZRU]È QXUW\ EDGDZF]H NRQFHQWUXMÈFH VLÚ QD SURFHVDFKDJORPHUDFMLRUD]QRZ\FKSU]HVWU]HQLDFKSURGXNF\MQ\FK3UREOHP\ WHE\ï\SU]HGPLRWHPLQWHQV\ZQHJR]DLQWHUHVRZDQLDEDGDF]\ZbODWDFKRVLHP G]LHVLÈW\FK 6]F]HJöOQÈ UROÚ RGHJUDï QXUW EDGDñ Z\ZRG]ÈF\ VLÚ ]b NDOLIRUQġ VNLHMV]NRï\JHRJUDIöZHNRQRPLF]Q\FKNWöUHJRF]RïRZ\PLSU]HGVWDZLFLHODPL VÈ$b-6FRWWLb06WRUSHU=DNïDGDOLRQLĝHSU]HGVLÚELRUVWZDZbREOLF]X]DFKR G]ÈF\FK]PLDQU\QNRZ\FKFRUD]F]ÚĂFLHMVWRVXMÈVWUDWHJLHGH]LQWHJUDFMLSLRQR ZHM 1DUDVWDQLH SURFHVöZ HNVWHUQDOL]DFML SURGXNFML VSU]\MDïR SURFHVRP DJOR PHUDFMLJG\ĝEOLVNRĂÊSU]HVWU]HQQD]DSHZQLDÊPRJïDPLQLPDOL]DFMÚNRV]WöZ WUDQVDNF\MQ\FKV]F]HJöOQLHZbV\WXDFMLJG\WUDQVDNFMHWHVWDZDï\VLÚF]ÚVWHQLH SU]HZLG\ZDOQHLb]ïRĝRQH'ODWHJRWHĝSRZVWDZDQLHķQRZ\FKSU]HVWU]HQLSUR &K(GJXLVW HG 6\VWHPRILQQRYDWLRQĽbWHFKQRORJLHVLQVWLWXWLRQVDQGRUJDQL]DWLRQV/RQGRQ 3ULQWHU3XEOLVKHUV %$/XQGYDOO1DWLRQDOV\VWHPRILQQRYDWLRQ WRZDUGVDbWKHRU\RILQQR-YDWLRQDQGLQWHUDFWLYHOHDUQLQJ/RQGRQ3ULQWHU
%$ /XQGYDOO %b -RKQVRQ 7KH OHDUQLQJ HFRQRP\ Ĵ-RXUQDO RI ,QGXVWU\ 6WXGLHVĵ S ļ )b &DVWHODFFL 6b *URGDO 6b 0HQGRQFD 0b :LEH $GYDQFHV DQG FKDOOHQJHV LQ LQQRYDWLRQ VWXGLHVĴ-RXUQDORI(FRQRPLF,VVXHVĵ1RS
*ïöZQHSUDFHW\FKHNRQRPLVWöZWR $b6FRWW1HZLQGXVWULDOVSDFHU3HUJDPRQ/RQGRQ 0b6WRUSHU7KHUHJLRQDOZRUOG WHUULWRULDOGHYHORSPHQWLQDbJOREDOHFRQRP\*XLOIRUG3UHVV1HZ <RUN
26 $OHNVDQGUD1RZDNRZVND GXNF\MQ\FKĵWïXPDF]RQHE\ïRJïöZQLHSU]H]DQDOL]Ú]PLHQLDMÈF\FKVLÚVWUXNWXU RUJDQL]DF\MQ\FKRUD]UHODFMLLQSXWRXWSXWZbVWUXNWXU]HSU]HGVLÚELRUVWZD Ta ]PLDQDVWUXNWXU\RUJDQL]DF\MQHMSURFHVXSURGXNFMLRUD]RUJDQL]DFMLSU]HGVLÚ ELRUVWZVSU]\MDSURFHVRPZ\PLDQ\ZLHG]\LbWZRU]HQLDLQQRZDFMLWZRU]\UHOD FMH]bWHU\WRULXPZbNWöU\PGDQ\SRGPLRWIXQNFMRQXMH
Schemat 1. Teoretyczna podbudowa regionalnego kontekstu procesów innowacji
Podejścia teoretyczne koncentru-jące się na
ZASOBACH
Podejścia teoretyczne koncentru-jące się na
RELACJACH I SIECIACH
Podejścia teoretyczne koncentru-jące się na
INSTYTUCJACH I SYSTEMACH
Gospodarka oparta na rolnictwie i przemyśle
Gospodarka oparta na przemyśle i wysokich
techno-logiach
Gospodarka oparta na wiedzy Szkoły myśli
ekonomicznej
Neoklasyczne teorie lokalizacji (W. Isard, Moses, Alonso, Mills)
Włoskie dystrykty przemysłowe (G. Becattini) Elastyczne systemy produkcji
(M. Piore, C. Sabel) Szkoła kalifornijska — nowe
przestrzenie przemysłowe (A. J. Scott, M. Storper)
Szkoła skandynawska — uczące się regiony (R. Floryda,
B. Asheim,) Regionalne systemy innowacji
(Ph. Cooke) Środowiska innowacyjne
— GREMI (P. Aydalot) Francuska szkoła bliskości
(A. Rallet, A. Torre) Klastry innowacyjne (M. E. Porter) Dominująca me-toda badawcza Formalne modelowanie i statyczna analiza lokalizacji
przemysłu
Analizy danych empirycznych i studia przypadków
Wieloaspektowe analizy oraz subiektywizm analityczny
(„teoretyzowanie”)
Czas …—1970 1970–1990 1990–…
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: D. MacKinnon, A. Cumbers, K. Chapman, Learning, innovation
and regional development: a critical appraisal of recent debates, Progress In Human Geography no. 26, 3/2002; S. C. Santos Cruz, A. A. C. Teixeira, A New look into the evolution of cluster literature, [w:] Working Papers Universidade do Porto, Issue 164, December 2007.
:\FKRG]ÈF ]b RGPLHQQHM SHUVSHNW\Z\ EDGDF]H LQQHJR QXUWX ]DNïDGDOL ĝH VXNFHVJRVSRGDUF]\QLHNWöU\FKG\VWU\NWöZZbFHQWUDOQ\FKLbSöïQRFQR]DFKRG QLFK:ïRV]HFK W]Z7U]HFLHM,WDOLL WïXPDF]\ÊPRĝQD]ZURWHPRGV\VWHPXSUR GXNFMLPDVRZHMZbNLHUXQNXV\VWHPXHODVW\F]QHMVSHFMDOL]DFML:bSU]HFLZLHñ VWZLH GR VWDUDñ SRGHMPRZDQ\FK SU]H] $b - 6FRWWD Zb FHOX ]EXGRZDQLD HNR QRPLF]QHJRPRGHOXDJORPHUDFMLRSDUWHJRQDNRV]WDFKWUDQVDNF\MQ\FKPRGHO 'b 0DF.LQQRQ $b &XPEHUV .b &KDSPDQ /HDUQLQJ LQQRYDWLRQ DQG UHJLRQDO GHYHORSPHQW DbFULWLFDODSSUDLVDORIUHFHQWGHEDWHV3URJUHVV,Q+XPDQ*HRJUDSK\QR9ROS 0b3LRUH&b6DEHO7KH6HFRQG,QGXVWULDO'LYLGH%DVLF%RRNV1HZ<RUN
27 5HJLRQDOQ\NRQWHNVWSURFHVöZLQQRZDFML RSDUW\QDHODVW\F]QHMVSHFMDOL]DFMLSRGNUHĂODï]QDF]HQLHNDSLWDïXVSRïHF]QHJR LbRWRF]HQLDLQVW\WXFMRQDOQHJR3RGHMĂFLHWR]ZUöFLïRXZDJÚQD]QDF]HQLHVSHF\ ğF]Q\FKGODRNUHĂORQ\FKXNïDGöZORNDOQ\FKVSRïHF]Q\FKLbLQVW\WXFMRQDOQ\FK F]\QQLNöZNV]WDïWXMÈF\FKUR]ZöMJRVSRGDUF]\SU]HGHZV]\VWNLPSU]H]ZVSLH UDQLHSRVWDZLQQRZDF\MQ\FKLbSU]HGVLÚELRUF]\FKUR]ZġDQ\FKZbZ\QLNXZVSöï SUDF\Lb]DXIDQLDPLÚG]\ğUPDPLLbRUJDQL]DFMDPLQDGDQ\PREV]DU]H
Koncepcja środowisk innowacyjnych
&HQWUDOQH]QDF]HQLHGOD]UR]XPLHQLDSURFHVöZLQQRZDF\MQ\FKPDMÈEDGDQLD ]DLQDXJXURZDQHQDSRF]ÈWNXODWRVLHPG]LHVLÈW\FKSU]H]3K$\GDORWDbQDVWÚS QLHUR]ZġDQHSU]H]JUXSÚ*5(0,QDGLQQRZDF\MQ\PĂURGRZLVNLHPSU]HGVLÚ ELRUF]RĂFL 'b 0DLOODW RNUHĂOD ĂURGRZLVNR LQQRZDF\MQH PLOLHX LQQRYDWHXU MDNRRUJDQL]DFMÚWHU\WRULDOQÈZbNWöUHMELHU]HSRF]ÈWHNSURFHVLQQRZDFML¥UR GRZLVNR LQQRZDF\MQH WR ]ELöU ]RULHQWRZDQ\ WHU\WRULDOQLH Zb NWöU\P LQWHUDN FMHPLÚG]\SRGPLRWDPLJRVSRGDUF]\PL]DFKRG]ÈFHZbZ\QLNXZLHORVWURQQ\FK WUDQVDNFMLVSU]\MDMÈSURFHVRPXF]HQLDVLÚLbZSURZDG]DQLDLQQRZDFML:bNRQ VHNZHQFMLZSï\ZDMÈRQHQDSRZVWDZDQLHHIHNWöZ]HZQÚWU]Q\FKVSHF\ğF]Q\FK GODSURFHVöZLQQRZDFMLXPRĝOLZLDMÈF\FK]DLVWQLHQLHFRUD]EDUG]LHMGRVNRQD ï\FKIRUP]ELRURZHJRXF]HQLDVLÚLb]DU]ÈG]DQLD]DVREDPL 3RGVWDZRZHFHFK\ĂURGRZLVNDLQQRZDF\MQHJRWRORJLNDRUJDQL]DF\MQDNWöUD XPRĝOLZLDRELHJZLHG]\ZbW\PPLOF]ÈFHMSRSU]H]VLHFLVSRïHF]QHLQVW\WX FMRQDOQHLbUöĝQHIRUP\PRELOQRĂFL VSRïHF]QHMLb]DZRGRZHM -HVWWRWDNĝHG\ QDPLNDXF]HQLDVLÚSU]HMDZLDMÈFÈVLÚZb]GROQRĂFLDFKLbFKÚFLDFKZV]\VWNLFKDN WRUöZVWDQRZLÈF\FKLQWHJUDOQÈF]ÚĂÊĂURGRZLVNDLQQRZDF\MQHJRGRV]\ENLFK ]PLDQLbUHDJRZDQLDQD]PLHQLDMÈFHVLÚZDUXQNLLbZïDĂFLZHJRGRVWRVRZ\ZDQLD VLÚGRQLFK3RQDGWRĂURGRZLVNRLQQRZDF\MQHPXVLE\ÊRWZDUWHQDVZRMHRWR F]HQLHLbEDUG]RZUDĝOLZHQD]PLDQ\ZbQLP]DFKRG]ÈFHFRZSï\QLHNRU]\VWQLH 'b0DF.LQQRQ$b&XPEHUV.b&KDSPDQ/HDUQLQJLQQRYDWLRQĮS 3RGVWDZÈEDGDñE\ïDSUöEDXFKZ\FHQLDZVSöï]DOHĝQRĂFLSRPLÚG]\UR]ZRMHPLQQRZDFMLDbUR] ZRMHP WHU\WRULXP 3UDFH EDGDZF]H QDG ĂURGRZLVNLHP LQQRZDF\MQ\P E\ï\ UR]ZġDQH SRSU]H] V]HĂÊSURJUDPöZEDGDZF]\FKUHDOL]RZDQ\FKZbNLONXQDVWXUHJLRQDFK3URJUDPEDGDZF]\*5( 0,Lb*5(0, ļ NRQFHQWURZDïXZDJÚQD]GHğQLRZDQLXRUD]W\SRORJLLWUDMHNWRULLĂUR GRZLVNDLQQRZDF\MQHJRDbZbV]F]HJöOQRĂFL]ZUDFDïXZDJÚQDLQWHUDNFMHPLÚG]\SU]HGVLÚELRUVWZD PLDbĂURGRZLVNLHP3URJUDPEDGDZF]\*5(0, ļ Lb*5(0, ļ NïDGQDFLVN QD UR]SR]QDQLH UHODFML VLHFLRZ\FK Zb ĂURGRZLVNX RUD] G\QDPLFH ĂURGRZLVND Zb GïXJLP RNUHVLH 3URJUDPEDGDZF]\*5(0, ļ GRW\NDïSUREOHPDW\NLĂURGRZLVNPLHMVNLFKLbNRQFHQWUR ZDïVLÚQDUR]SR]QDQLXUHODFML]DFKRG]ÈF\FKPLÚG]\ĂURGRZLVNLHPDbUR]ZRMHPPLDVWD%DGDQLD UHDOL]RZDQHZbUDPDFK*5(0, ļ ZNURF]\ï\ZbQRZÈSUREOHPDW\NÚEDGDZF]ÈNRQFHQ WUXMÈFVLÚQDUR]SR]QDQLXSR]DWHFKQRORJLF]Q\FKLbHNRQRPLF]Q\FKDVSHNWöZĂURGRZLVNDLQQRZD F\MQHJR6]HU]HM>Z @$b0DWWHDFFLROL0b7DEDULHV+LVWRULTXHGX*5(0,Ľb/DDSSRUWVGX*5(0, DbOijDQDO\VHWHUULWRULDOHGHOijLQQRYDWLRQ>Z @5b&DPDJQL'b0DLOODW0LOLHX[LQQRYDWHXUV7KHRULHHW SROLWLTXHV2FRQRPLFD$QWKURSRV3DULVSļ 'b0DLOODW*OREDOL]DFMDWHU\WRULDOQHV\VWHP\SURGXNF\MQHLbĂURGRZLVNDLQQRZDF\MQH5HFWRUijV /HFWXUHV$NDGHPLD(NRQRPLF]QDZb.UDNRZLH.UDNöZVb
$XWRUHP SRMÚFLD ķZLHG]\ PLOF]ÈFHMĵ E\ï 0b 3RODQ\L NWöU\ Z\FKRG]Lï ]b ]DïRĝHQLD ĝH ķZLHP\ GXĝRZLÚFHMQLĝSRWUDğP\SRZLHG]LHÊĵ:bLQQRZDF\MQ\PĂURGRZLVNXSRZVWDMHZLHG]DNWöUDQLH MHVWVNRG\ğNRZDQDLbQLHSRGOHJDPHFKDQL]PRPU\QNRZ\PDbķNUÈĝ\ĵZbGDQ\PWHU\WRULXP
28 $OHNVDQGUD1RZDNRZVND QDPRĝOLZRĂFL]GRE\ZDQLDLbSU]HWZDU]DQLDLQIRUPDFMLRUD]]DVREöZJHQHURZD Q\FKSU]H]RWRF]HQLH&RZLÚFHMSRWHQFMDOQH]DVRE\PXV]ÈE\ÊSR]\VNLZDQH ]D SRPRFÈ PHFKDQL]PöZ U\QNRZ\FK RUD] NXOWXU\ Lb WHFKQLNL VSHF\ğF]Q\FK GODGDQHJRĂURGRZLVNDSRQLHZDĝW\ONRZWHG\EÚGÈHIHNW\ZQLHZ\NRU]\VWDQH GRVWZRU]HQLDQRZ\FKOHSV]\FKUR]ZLÈ]DñVWRVRZDQ\FKZbSURFHVLHSURGXN FML%DUG]RLVWRWQÈFHFKÈĂURGRZLVNDMHVWWDNĝHXWU]\P\ZDQLHSU]H]QLHZLÚ ]LSRQDGWHU\WRULDOQ\FKNWöUHSU]\F]\QLDMÈVLÚGRGRSï\ZXZLHG]\LbLGHL]b]H ZQÈWU]
¥URGRZLVNR LQQRZDFML LQWHUSUHWRZDQH MHVW MDNR DNWRU ]ELRURZ\ RUD] NDSL WDï]ZLÈ]NöZLbUHODFMLSRZVWDï\FKQDSRĝ\ZFHV\QHUJLLRUD]SURFHVDFKZVSöï SUDF\ =RUJDQL]RZDQH MHVW RQR ZRNöï WU]HFK RVL SïDV]F]\]Q SU]HREUDĝHñ G\QDPLNL WHFKQRORJLF]QHM SDUDG\JPDW WHFKQRORJLF]Q\ WUDQVIRUPDFML WHU\ WRULöZ SDUDG\JPDW WHU\WRULDOQ\ RUD] ]PLDQ RUJDQL]DF\MQ\FK SDUDG\JPDW RUJDQL]DF\MQ\
3DUDG\JPDWWHFKQRORJLF]Q\HNVSRQXMHLbZ\MDĂQLDGURJL]PLDQWHFKQRORJLF] Q\FK RUD] ěUöGïD LQQRZDFML 3RGNUHĂOD ĝH ZVSöïF]HĂQLH ěUöGïHP LQQRZDFML PRĝHE\ÊFDïRĂÊV\VWHPXLbIXQNFMLSURGXNF\MQ\FK ěUöGïHPLQQRZDFMLPRJÈE\Ê UHODFMH]bLQQ\PLSU]HGVLÚELRUVWZDPL]HVZRMHJRU\QNXVSRVRE\Z\WZDU]DQLD F]\XVïXJLWRZDU]\V]ÈFH,QQRZDFMDPRĝHE\ÊWDNĝHNRQVHNZHQFMÈSRZLÈ]DQLD SU]HGVLÚELRUVWZD]HVZRLPRWRF]HQLHP UHODFMH]bLQQ\PLSU]HGVLÚELRUVWZDPL RJöOQDG\QDPLNDVHNWRUDSRMDZLHQLHVLÚQRZ\FKWHFKQLNZbLQQ\FKVHNWRUDFK F]\ UHODFMH ]b LQQ\PL DNWRUDPL UHJLRQDOQ\PL EÈGě WHĝ SRGPLRWDPL Z\ZRG]È F\PLVLÚVSR]DUHJLRQX:GUDĝDQLHQRZ\FKSURGXNWöZF]\QRZ\FKWHFKQRORJLL MHVWNRQVHNZHQFMÈSURFHVöZXF]HQLDVLÚSR]\VNLZDQLDZLHG]\RUD]WZRU]HQLD QRZ\FK XPLHMÚWQRĂFL ZHZQÈWU] ĂURGRZLVND 6WDïH Lb UHJXODUQLH SRZWDU]DQH ZbF]DVLHXOHSV]DQLDQRZ\FKSURGXNWöZRUD]WHFKQLNSRZRGXMHSURJUHV\ZQH ]UöĝQLFRZDQLH XPLHMÚWQRĂFL RUD] NXOWXU\ WHFKQLF]QHM ĂURGRZLVND Z]JOÚGHP VZRMHJRRWRF]HQLD:bZ\QLNXW\FKSURFHVöZSU]HGVLÚELRUVWZRVWDMHVLÚQLHW\ONR EDUG]LHMG\QDPLF]QHDOHLbNRQNXUHQF\MQH 3DUDG\JPDWRUJDQL]DF\MQ\RSLVXMHPHFKDQL]P\XPRĝOLZLDMÈFHNRRUG\QRZD QLHG]LDïDñSRV]F]HJöOQ\FKDNWRUöZZHZQÈWU]GDQHJRĂURGRZLVND(NVSRQXMH IDNWLĝSU]HGVLÚELRUVWZRMHVWHOHPHQWHP]DNRU]HQLRQ\PZbNRQNUHWQ\PV\VWH PLHSURGXNF\MQ\PRUD]ZbNRQNUHWQ\PV\VWHPLHWHU\WRULDOQ\P=DNRU]HQLHQLH WRPDPLHMVFHQDVNXWHNZ\WZRU]HQLDUHODFML]bSR]RVWDï\PLSU]HGVLÚELRUVWZDPL ]bRWRF]HQLDNWöUHGRVWDUF]DMÈWHPXSU]HGVLÚELRUVWZXVZRLFKGöEUOXEĂURGNöZ EÈGěWHĝNWöUHRGQLHJRWHSURGXNW\OXEXVïXJLNXSXMÈ3RGPLRW\WH]bMHGQHM VWURQ\ZVSöïSUDFXMÈ]HVREÈ]bGUXJLHMĽbSR]RVWDMÈZbUHODFMDFKNRQNXUHQFML=D $b -HZWXFKRZLF] 5R]ZöM ĂURGRZLVNR VLHFL LQQRZDF\MQH Lb ORNDOQH V\VWHP\ SURGXNF\MQH >Z @ .b%b0DWXVLDN(b6WDZDV]$b-HZWXFKRZLF] UHG =HZQÚWU]QHGHWHUPLQDQW\UR]ZRMXLQQRZDF\M-Q\FKğUP:\G8QLZHUV\WHWXöG]NLHJRöGěVbļ 2b&UHYRLVLHU/ijDSSURFKHSDUOHVPLOLHX[LQQRYDWHXUVb HWDWGHVOLHX[HWSHUVSHFWLYHV>Z @5b&D PDJQL'b0DLOODW0LOLHX[LQQRYDWHXUV7KHRULHHWSROLWLTXHV2FRQRPLFD$QWKURSRV3DULVS ļ 'b0DLOODW&RPSRUWHPHQWVVSDWLDX[HWPLOLHX[LQQRYDWHXUV>Z @5b&DPDJQL'b0DLOODW 0LOLHX[LQQRYDWHXUV7KHRULHHWSROLWLTXHV2FRQRPLFD$QWKURSRV3DULVSļ 5b&DPDJQL&KDQJHPDHQWWHFKQRORJLTXHPLOLHXORFDOHWUHVHDX[GijHQWUHSULVHb SRXUXQHWKHRULH G\QDPLTXHGHOijHVSDFHHFRQRPLTXH>Z @5b&DPDJQL'b0DLOODW0LOLHX[LQQRYDWHXUV7KHRULHHW SROLWLTXHV2FRQRPLFD$QWKURSRV3DULVSļ
29 5HJLRQDOQ\NRQWHNVWSURFHVöZLQQRZDFML NRU]HQLHQLHWRMHVWUöZQLHĝZ\QLNLHPWHU\WRULDOQHJR]DNRWZLF]HQLDSU]HGVLÚ ELRUVWZDSU]H]Z\NRU]\VW\ZDQLHVSHF\ğF]Q\FK]DVREöZUHJLRQXRUD]XF]HVWQL FWZDZbORNDOQ\FKVLHFLDFKLQQRZDF\MQ\FKF]\ZbVWUXNWXUDFKZVSRPDJDMÈF\FK UHJLRQDOQ\V\VWHPSURGXNF\MQ\ :ïDĂFLZLHG]LDïDMÈFHĂURGRZLVNDJHQHUXMÈUöZQLHĝ]bELHJLHPF]DVXZVSöï ]DOHĝQRĂFLQLHU\QNRZHLQDF]HMPöZLÈFSHZLHQ]DVöEķNROHNW\ZĵZ\QLNDMÈF\ ]bVXNFHV\ZQHJRZGUDĝDQLDRNUHĂORQHJRSRG]LDïXSUDF\RUD]VSRVREöZZVSöï SUDF\:VSöïSUDFDWDQLHMHVWVWDïDDOHG]LÚNLQLHMZ\WZDU]DVLÚVSHF\ğF]Q\ND SLWDïSRZLÈ]DñLb]ZLÈ]NöZ$NWRU]\ORNDOQLSRWUDğÈ]LGHQW\ğNRZDÊVSHF\ğF]QH ]DVRE\VZRMHJRWHU\WRULXPRUD]ZLHG]ÈZbMDNLVSRVöEPRĝQDGRQLFKGRWU]HÊ OXEMHSR]\VNDÊ2EHFQRĂÊWHJRNDSLWDïXLbZDUWRĂFLRERZLÈ]XMÈFHZbGDQ\PĂUR GRZLVNXORNDOQ\P SU]HGVLÚELRUF]RĂÊZDUWRĂFLURG]LQQHZDUWRĂFL]DZRGRZH LWS VSUDZLDMÈĝHSRV]F]HJöOQLDNWRU]\ZVSöïWZRU]ÈLQZHVW\FMHRbFKDUDNWHU]H VSRïHF]Q\PG]LÚNLNWöU\P]bF]DVHPEXGXMHVLÚZ]DMHPQH]DXIDQLHRUD]ZROD ZVSöïSUDF\ 3DUDG\JPDW RUJDQL]DF\MQ\ RGZRïXMH VLÚ WDNĝH GR PHFKDQL]PöZ
JRYHUQDQFHPHFKDQL]PöZ]DU]ÈG]DQLDVWUXNWXUÈNWöUHQLHVÈQDU]XFRQH]b]H
ZQÈWU]DOHNWöUHZ\QLNDMÈ]bLQWHUDNFML]DFKRG]ÈF\FKPLÚG]\UöĝQ\PLSRGPLR WDPLLbJUXSDPLZ]DMHPQLHQDVLHELHRGG]LDï\ZDMÈF\PL
Schemat 2. Paradygmat środowiska innowacyjnego i terytorializacji rozwoju gospodarczego
Sieci i systemy produkcji Innowacje Reguły konkurencji i współpracy Wiedza, know-how
Paradygmat organizacyjny Paradygmat technologiczny
Środowisko innowacyjne (wspólnota aktorów) Paradygmat terytorialny Relacje bliskości/odległości
Przewaga konkurencyjna
Źródło: O. Crevoisier, L’approche par les milieux innovateurs : etat des lieux et perspectives, Revue d’Economie
Regionale et Urbaine, n 1/2001, za R. Camagni, D. Maillat, Milieux innovateurs. Theorie et politiques. Oconomica Anthropos, Paris 2006, p. 157.
30 $OHNVDQGUD1RZDNRZVND 3DUDG\JPDWWHU\WRULDOQ\SRND]XMHĝHWHU\WRULXPMDNRMHGQRVWNDRbRNUHĂOR QHMRUJDQL]DFMLPRĝHJHQHURZDÊ]DVRE\ XPLHMÚWQRĂFLNRPSHWHQFMHNDSLWDïLWS RUD]DNWRUöZ SU]HGVLÚELRUVWZDMHGQRVWNLLQQRZDF\MQHLQVW\WXFMHZVSLHUDMÈFH LWS NRQLHF]Q\FK GR ]DLVWQLHQLD LQQRZDF\MQRĂFL =DVRE\ Lb XPLHMÚWQRĂFL MDZLÈ VLÚWXWDMMDNRVSHF\ğF]QH]DVRE\EÚGÈFHFKDUDNWHU\VW\F]QHGODZ\EUDQ\FKWH U\WRULöZLbNWöUHSRGOHJDMÈVWDïHMUHJHQHUDFMLG]LÚNLSURZDG]RQHMZbW\FKWHU\WR ULDFKG]LDïDOQRĂFLJRVSRGDUF]HMRUD]DNW\ZQRĂFLUöĝQ\FKLQVW\WXFMLZVSLHUDQLD UR]ZRMXLQVW\WXFMLV]NROHQLRZ\FKEDGDZF]RQDXNRZ\FKLWS=DVRE\]GROQRĂFL LbXPLHMÚWQRĂFLORNDOQHQLHVÈSR]RVWDïRĂFLDPLSRKLVWRULLUR]ZRMXWHU\WRULXP DOH VWDQRZLÈ ķZ\WZRU\ĵ NRQVWUXNFMH ORNDOQH RSLHUDMÈFH VLÚ QD DNW\ZQRĂFL SRGPLRWöZGHF\GXMÈFHRbSU]HZDG]HNRQNXUHQF\MQHMWHU\WRULXP
:bSHUVSHNW\ZLHĂURGRZLVNLQQRZDF\MQ\FKWHU\WRULXPSRMPRZDQHMHVWMDNR RUJDQL]DFMD ZLÈĝÈFD SU]HGVLÚELRUVWZD LQVW\WXFMH RUD] VSRïHF]QRĂFL ORNDOQH ZbFHOXLFKUR]ZRMXJRVSRGDUF]HJR7HRULDĂURGRZLVNLQQRZDF\MQ\FKHNVSRQXMH EOLVNRĂÊZbĂURGRZLVNX7RFREOLVNLHZbĂURGRZLVNXMHVWRGPLHQQH VSHF\ğF]QH XPLHMÚWQRĂFL RUD]PRELOL]RZDQHLQDF]HM NRQNXUHQFMDZVSöïSUDFDRUD]NDSL WDïSRZLÈ]Dñ RGWHJRFRMHVWRGOHJïH7DNRQFHSFMDQLHUHGXNXMHEOLVNRĂFLGR NUöWNLHMRGOHJïRĂFLğ]\F]QHMĽbZ\]QDF]DRQDZbU]HF]\ZLVWRĂFLJUDQLFHPLÚG]\ W\PFRMHVWZbĂURGRZLVNXDbW\PFRMHVWSR]DQLP7HRULDĂURGRZLVNLQQRZD F\MQ\FKGRVWDUF]DRJöOQHSRGHMĂFLHVWHU\WRULDOL]RZDQHJRUR]ZRMXJRVSRGDUF]H JRFKDUDNWHU\]XMÈFHJRVLÚ NRQNXUHQFMÈSRSU]H]LQQRZDFMÚ QLH]DĂQDGURG]H NRV]WöZSURGXNFML VLHFLRZÈRUJDQL]DFMÈV\VWHPXSURGXNF\MQHJR QLH]DĂRSLH UDMÈFHJRVLÚQDPHFKDQL]PDFKU\QNRZ\FKOXEKLHUDUFKLF]Q\FK NRQNXUHQFMÈ PLÚG]\WHU\WRULDPL DbQLHPLÚG]\SU]HGVLÚELRUVWZDPL
Paradygmat bliskości
,VWRWQ\ZNïDGZbUR]ZDĝDQLDQDWHPDWUHJLRQDOQHJRNRQWHNVWXSURFHVöZLQQRZD FMLPDWDNĝHSDUDG\JPDWEOLVNRĂFLUR]ZġDQ\RG bUJïöZQLHSU]H]$b5DOOHW Lb$7RUUH.RQFHSFMDWDLQWHUSUHWXMHEOLVNRĂÊQLHW\ONRZbZ\PLDU]HJHRJUDğF] Q\P RGOHJïRĂÊZbSU]HVWU]HQLEOLVNRĂÊğ]\F]QD DOHWDNĝHRUJDQL]DF\MQ\P ]GRO QRĂÊ SRGPLRWX GR SRGHMPRZDQLD ZVSöOQ\FK SU]HGVLÚZ]LÚÊ /LF]QL DXWRU]\ GRNRQ\ZDOLUR]ZLQLÚFLDWHMNRQFHSFMLLbZ\RGUÚEQLHQLDUöĝQ\FKW\SRORJLLSRMÚFLD 2b &UHYRLVLHU /ijDSSURFKH SDU OHV PLOLHX[ LQQRYDWHXUV HWDW GHV OLHX[ HW SHUVSHFWLYHV Ĵ5HYXH Gij(FRQRPLH5HJLRQDOHHW8UEDLQHĵ1R]D5b&DPDJQL'b0DLOODW0LOLHX[LQQRYDWHXUV 7KHRULHHWSROLWLTXHV2FRQRPLFD$QWKURSRV3DULVS2b &UHYRLVLHU/ijDSSURFKH SDUOHV PLOLHX[ LQQRYDWHXUVb HWDW GHV OLHX[ HW SHUVSHFWLYHV Ĵ5HYXH Gij(FRQRPLH5HJLRQDOHHW8UEDLQHĵQ]D5b&DPDJQL'b0DLOODW0LOLHX[LQQRYDWHXUV7KH RULHHWSROLWLTXHV2FRQRPLFD$QWKURSRV3DULVS 0b%DOHW*b&ROOHWLV</XQJ(FRQLPLHGHSUR[LPLWHVĴ5HYXHGij(FRQRPLH5ÓJLRQDOHHW8UEDQLHĵ 1R $b5DOOHW$b7RUUH3UR[LPLW\DQG/RFDOL]DWLRQĴ5HJLRQDO6WXGLHVĵ9RO S $b5DOOHW$b7RUUH HGV 4XHOOHVSUR[LPLWHVSRXULQQRYHU"/ij+DUPDWWDQ3DULVb %b3HFTXH XU-%=LPPHUPDQQ UHG (FRQRPLHGHSUR[LPLWHV+HUPHV6FLHQFH3XEOLFDWLRQV3DULV .RQFHSFMLEOLVNRĂFLSRĂZLÚFRQ\MHVWQXPHUĴ5HJLRQDO6WXGLHV$VVRFLDWLRQĵ9RORUD] Ĵ5HYXHGij(FRQRPLH5ÓJLRQDOHHW8UEDLQHĵ1R
31 5HJLRQDOQ\NRQWHNVWSURFHVöZLQQRZDFML EOLVNRĂFLZVND]XMÈFEOLVNRĂÊSR]QDZF]È (DQJFRJQLWLYHSUR[LPLW\ RUJDQL]DF\MQÈ DQJRUJDQL]DWLRQDOSUR[LPLW\ VSRïHF]QÈ DQJVRFLDOSUR[LPLW\ LQVW\WXFMRQDOQÈ DQJLQVWLWXWLRQDOSUR[LPLW\ RUD]JHRJUDğF]QÈ DQJJHRJUDSKLFDOSUR[LPLW\ %OLVNRĂÊZbUöĝQ\FKVZ\FKZ\PLDUDFKVSU]\MDWZRU]HQLXUHODFMLVLHFLRZ\FK ]DVREöZZLHG]\LbLQQRZDFMLRUD]LQWHUDNW\ZQHPXLbNROHNW\ZQHPXXF]HQLXVLÚ Ľ EOLVNRĂÊSR]QDZF]DUR]XPLDQDMDNRSRGRELHñVWZRLb]GROQRĂÊķSU]HPDZLDQLD W\PVDP\PMÚ]\NLHPĵFKDUDNWHU\VW\F]Q\PGODGDQHJRĂURGRZLVND-HVWQLH ]EÚGQDGODUR]ZRMX]GROQRĂFLDEVRUSFMLRNUHĂORQHJRURG]DMXZLHG]\LbLQQR ZDFMLMHMZ\PLDQ\F]\WHĝZVSöïSUDF\ZbFHOXMHMGDOV]HJRUR]ZġDQLD Ľ EOLVNRĂÊRUJDQL]DF\MQDUR]XPLDQDMDNRRNUHĂORQHUR]ZLÈ]DQLDRUJDQL]DF\M QHIXQNFMRQXMÈFH]DUöZQRZHZQÈWU]RUJDQL]DFMLMDNLbZbUHODFMDFK]HZQÚWU] Q\FKPLÚG]\SRV]F]HJöOQ\PLSRGPLRWDPL5R]ZLÈ]DQLDRUJDQL]DF\MQH QS WDNLHMDNVLHFL QLHW\ONRSR]RVWDMÈPHFKDQL]PDPLNRRUG\QXMÈF\PLWUDQVDN FMHDOHVWDQRZLÈUöZQLHĝVLïÚQDSÚGRZÈGODWUDQVIHUXLbZ\PLDQ\LQIRUPDFML LbZLHG]\ZbĂZLHFLHFKDUDNWHU\]XMÈF\PVLÚZ\VRNLPVWRSQLHPQLHSHZQRĂFL G]LDïDQLD %OLVNRĂÊ RUJDQL]DF\MQD GHğQLRZDQD MHVW SU]H] SU\]PDW SU]\ QDOHĝQRĂFLLbSRGRELHñVWZDZDUXQNXMHXWU]\P\ZDQLHWUZDï\FKUHODFMLRUD] ZVSöïG]LDïDQLH]bLQQ\PLSRGPLRWDPL Ľ EOLVNRĂÊVSRïHF]QDHNVSRQXMÈFDVSRïHF]Q\NRQWHNVWUHODFMLLb]DFKRZDñHNR QRPLF]Q\FKRSDUW\FKZbGXĝHMPLHU]HQD]DXIDQLXLbZ]DMHPQRĂFL8ZDUXQ NRZDQLDVSRïHF]QHĽbVSHF\ğF]QDPLNURVWUXNWXUDVSRïHF]QDZVSRPDJDZ\ PLDQÚLbWUDQVIHUW]ZZLHG]\PLOF]ÈFHMDb]DWHPWDNLHMNWöUHMSU]HSï\Z\PLÚ G]\XF]HVWQLNDPLĝ\FLDJRVSRGDUF]HJRRSDUWHJRQDPHFKDQL]PDFKZROQHJR U\QNXVÈZb]QDF]QHMPLHU]HXWUXGQLRQHOXEZUÚF]QLHPRĝOLZH
Ľ EOLVNRĂÊ LQVW\WXFMRQDOQD LQWHUSUHWRZDQD MDNR UHJXï\ JU\ WZRU]RQH SU]H] ZVSöOQH]Z\F]DMHLb]DVDG\ LQVW\WXFMHQLHIRUPDOQH RUD]V\VWHPSUDZQ\VWD QRZLÈF\UDP\IXQNFMRQRZDQLDJRVSRGDUNL LQVW\WXFMHIRUPDOQH %OLVNRĂÊWD WZRU]\ ZVSöOQÈ ED]Ú GOD NRRUG\QDFML G]LDïDñ JRVSRGDUF]\FK RUD] VSU]\MD OXEEORNXMH SURFHV\NRRSHUDFMLZ\PLDQ\LQIRUPDFMLSURFHV\LQWHUDNW\ZQH JRLbNROHNW\ZQHJRXF]HQLDVLÚ6SUDZQLHIXQNFMRQXMÈFHRWRF]HQLHLQVW\WXFMR QDOQHUHGXNXMHQLHSHZQRĂÊU\QNRZÈSRV]F]HJöOQ\FKSRGPLRWöZ Ľ EOLVNRĂÊJHRJUDğF]QDUR]XPLDQDMDNRG\VWDQVSU]HVWU]HQQ\PLÚG]\DNWRUDPLHNR QRPLF]Q\PLJHQHUXMHSR]\W\ZQHHIHNW\]HZQÚWU]QHZ\QLNDMÈFH]bIDNWXZVSöOQHM ORNDOL]DFMLZbGDQ\PORNDOQ\PV\VWHPLHSURGXNF\MQ\PSRGREQ\FKG]LDïDOQRĂFL JRVSRGDUF]\FK %OLVNRĂÊ SU]HVWU]HQQD MHVW ěUöGïHP EH]SRĂUHGQLFK NRQWDNWöZ VWDQRZLÈF\FKIXQGDPHQWWZRU]HQLDZLHG]\PLOF]ÈFHMZLHG]\LbLQIRUPDFML 7HIRUP\EOLVNRĂFLVÈNRPSOHPHQWDUQHLbZVSöï]DOHĝQHPRJÈVLÚZ]PDFQLDÊ LbZ]DMHPQLHSU]HQLNDÊ=DUD]HPMHGQDNQDGPLDUEOLVNRĂFLPRĝHEORNRZDÊF]\ XWUXGQLDÊ UR]ZöM SURFHVöZ LQQRZDFML PLQ SU]H] ]DPNQLÚFLH QD RWRF]HQLH QDGPLDUEOLVNRĂFLJHRJUDğF]QHM ]DPNQLHFLHQDLQWHUDNFMHLbZ\PLDQÚZLHG]\ ]E\W GXĝD EOLVNRĂÊ SR]QDZF]D F]\ ELHUQRĂÊ Lb EH]ïDGQRĂÊ V\VWHPX LQHUFMÚ ZbSU]\SDGNXEOLVNRĂFLLQVW\WXFMRQDOQHM 3b&RRNH.b0RUJDQ7KHDVVRFLDWLRQDOHFRQRP\)LUPVUHJLRQVDQGLQQRYDWLRQ2[IRUG8QL YHUVLW\3UHVV2[IRUG F\W]D %RVFKPD5b$3UR[LPLW\DQGLQQRYDWLRQ DbFULWLFDODVVHVV-PHQWĴ5HJLRQDO6WXGLHVĵ9RO Vb 5b$b%RVFKPD3UR[LPLW\DQGLQQRYDWLRQ DbFULWLFDODVVHVVPHQWĴ5HJLRQDO6WXGLHVĵ9RO Vbļ
32 $OHNVDQGUD1RZDNRZVND
Zasoby specyficzne
,VWRWQ\ZNïDGZbUR]ZDĝDQLDQDWHPDWUHJLRQDOQHJRFKDUDNWHUXSURFHVöZLQ QRZDF\MQ\FKPDWDNĝH]DVRERZDV]NRïDVWUDWHJLF]QHJRP\ĂOHQLD DQJUHVRUFH ĽbEDVHGYLHZRIWKHğUP Z\ZRG]ÈFDVLÚ]bWHRULLSU]HGVLÚELRUVWZDZSURZDG]D MÈFDSRMÚFLH]DVREöZVSHF\ğF]Q\FK=DVRERZH XMÚFLH UR]ZRMX HNVSRQXMH GZD W\S\ ]DVREöZ F]\QQLNöZ JHQH U\F]QHĽbXQLZHUVDOQHSRZV]HFKQHGDMÈFHVLÚRGWZRU]\ÊQDLQQ\PWHU\WRULXP RUD]]DVRE\VSHF\ğF]QHĽbXQLNDWRZHHQGRJHQLF]QHZ\URVïH]bUR]ZRMXWHU\WR ULXPWZRU]ÈFHXQLNDOQRĂÊMHGQRVWNLWHU\WRULDOQHM3RWHQFMDïWHQNXPXORZDQ\ LbWZRU]RQ\MHVWZbGïXJLPRNUHVLHSRZVWDMHZbZ\QLNXHZROXFMLLbMHVWķSU]\ZLÈ ]DQ\ĵGRMHGQRVWNLWHU\WRULDOQHM=DVRE\VSHF\ğF]QHFKDUDNWHU\]XMÈVLÚWDNĝH U]DGNRĂFLÈZ\VWÚSRZDQLDLbSRVLDGDQLDLFKSU]H]NRQNXUHQWöZ6ÈRQH]DUD]HP WUXGQHGRLPLWDFMLLbNRSLRZDQLDSU]H]LQQ\FKFRZbNRQVHNZHQFMLSRZRGXMHĝH VÈWUXGQR]DVWÚSRZDOQH]DUöZQRSU]H]LQQHURG]DMH]DVREöZMDNLbSU]H]LQQH SRGPLRW\ZbLQQ\FKPLHMVFDFK =DVRE\VSHF\ğF]QHUHJLRQXWUXGQRMHVWķRGG]LHOLÊĵRGPLHMVFDMHJRZ\VWÚSR ZDQLD-HVWRQQLHMDNRķ]DNRU]HQLRQ\ĵZbSU]HVWU]HQL2]QDF]DWRĝH]DVRE\WHVÈ WUXGQRWUDQVIHURZDOQHDbLFKWZRU]HQLHZbLQQHMSU]HVWU]HQLZ\PDJDSRQLHVLHQLD GXĝ\FKQDNïDGöZDbMHGQRF]HĂQLHQLHJZDUDQWXMHX]\VNDQLDSRĝÈGDQHJRHIHNWX 6ÈWR]DVRE\VWUDWHJLF]QLHZDUWRĂFLRZHVWDQRZLÈSRGVWDZÚEXGRZDQLDSU]H ZDJLNRQNXUHQF\MQHMWDNSRV]F]HJöOQHJRSRGPLRWXMDNLbFDïHJRUHJLRQX-HG QDNMDNSLV]H$b-HZWXFKRZLF]VDPRZ\VWÚSRZDQLHQDGDQ\PREV]DU]HRNUH ĂORQHJR]DVREXQLH]DSHZQLDDXWRPDW\F]QLHUR]ZRMX0RĝHRQQDVWÈSLÊZWHG\ JG\GDQ\]DVöEVWDQLHVLÚUHDOQ\PDNW\ZQ\PF]\QQLNLHPWHJRUR]ZRMXLQDF]HM PöZLÈF ]RVWDQLH SU]HNV]WDïFRQ\ Zb DNW\ZD UHJLRQX =DVRE\ VSHF\ğF]QH WR ZbGXĝHMPLHU]H]DVRE\QLHPDWHULDOQHWDNLHMDNUHODFMHXPLHMÚWQRĂFLLb]GROQR ĂFLNXOWXUDF]\VSRVöELb]GROQRĂFLRUJDQL]DF\MQH6ÈWRED]RZHXZDUXQNRZD QLDZVSöïF]HVQ\FKSURFHVöZXF]HQLDVLÚLbEXGRZDQLD]GROQRĂFLLQQRZDF\MQ\FK UHJLRQöZ
Koncepcja regionu uczącego się
,VWRWQ\ ZNïDG Zb UR]ZöM WHRUHW\F]QHM SRGEXGRZ\ GRW\F]ÈFHM LQQRZDF\MQRĂFL ZbXMÚFLXWHU\WRULDOQ\PPDNRQFHSFMDUHJLRQöZ„XF]ÈF\FKVLÚ” DQJOHDUQLQJ 0b6RNRïRZLF]5HJLRQZREHFSURFHVöZJOREDOL]DFMLĽbWHU\WRULDOL]DFMDSU]HGVLÚELRUVWZPLÚG]\-QDURGRZ\FK:\G8QLZHUV\WHWXöG]NLHJRöGěVb 6]HUV]DDQDOL]DWHJRQXUWX]QDMGXMHVLÚPLQZbSXEOLNDFMDFK ,b3LHWU]\N=DVRE\VSHF\ğF]QH MDNRGHWHUPLQDQWDNRQNXUHQF\MQRĂFLUHJLRQöZ>Z @.RQNXUHQF\MQRĂÊPLDVWLbUHJLRQöZDbSU]HGVLÚ-ELRUF]RĂÊLbSU]HPLDQ\VWUXNWXUDOQHSRGUHG$b.ODVLND3UDFH1DXNRZH$NDGHPLL(NRQRPLF]QHM Zb.DWRZLFDFK.DWRZLFH-HZWXFKRZLF]$7HU\WRULXPLbZVSöïF]HVQHG\OHPDW\MHJRUR]ZRMX :\G8öGěVbļ 0b6RNRïRZLF]5HJLRQZREHFSURFHVöZJOREDOL]DFMLĽbWHU\WRULD-OL]DFMD SU]HGVLÚELRUVWZ PLÚG]\QDURGRZ\FK :\G 8QLZHUV\WHWX öG]NLHJR Vb ļ 'b 0DLOODW /b.HELU/HDUQLQJUHJLRQHWV\VWHPHVWHUULWRULDX[GHSURGXFWLRQĴ5HYXHGijHFRQRPLHUHJLRQDOHW XUEDLQHĵQUb S ļ
33 5HJLRQDOQ\NRQWHNVWSURFHVöZLQQRZDFML UHJLRQV :HGïXJ5b)ORULG\WZöUF\WHJRSRMÚFLDXF]ÈFHVLÚUHJLRQ\IXQNFMRQXMÈ MDNRPDJD]\Q\ZLHG]\LbSRP\VïöZ]DSHZQLDMÈFSU]\W\PSU]\MD]QHĂURGRZLVNR RUD]LQIUDVWUXNWXUÚZVSRPDJDMÈFÈSU]HSï\Z\ZLHG]\LbLQIRUPDFML .RQFHSFMD UHJLRQöZ XF]ÈF\FK VLÚ ]DNïDGD ĝH F]\QQLNL NRQNXUHQF\MQRĂFL SU]HGVLÚELRUVWZNWöUHXPRĝOLZLDMÈLPIXQNFMRQRZDQLHQDU\QNDFKĂZLDWRZ\FK MDN LQQRZDFMDHODVW\F]QRĂÊVWUDWHJLHVLHFLLWSSRZVWDMÈZbZDUXQNDFKUR]ZR MXORNDOQHJR8F]ÈF\VLÚV\VWHPORNDOQ\MHVW]ïRĝRQ\]bDNWRUöZVLOQLH]HVREÈ SRZLÈ]DQ\FKZbVWUXNWXU\HODVW\F]QLH]DU]ÈG]DQHDbVLHFLSRZLÈ]DñLbUHODFMLQLH RJUDQLF]DMÈVLÚW\ONRGRDNWRUöZJRVSRGDUF]\FKDOHWZRU]RQHVÈWDNĝH]bDNWR UDPLVSRïHF]Q\PLSROLW\F]Q\PLLbLQVW\WXFMRQDOQ\PL5HODFMHPLÚG]\DNWRUDPL VFHQ\ORNDOQHMQLHVÈ]MDZLVNLHPRND]MRQDOQ\PDOHF]ÚVW\PLbWZRU]ÈF\PJÚVW\ V\VWHPSRZLÈ]Dñ :bUHJLRQLHXF]ÈF\PVLÚğUP\Ľb]DUöZQRSURGXNF\MQHMDNLbXVïXJRZHĽbEH] Z]JOÚGX QD LFK VWUXNWXUÚ Lb ZLHONRĂÊ VÈ NRQNXUHQF\MQH SRQLHZDĝ NRQNXUHQ F\MQHMHVWFDïHWHU\WRULXPZbVWRVXQNXGRRWRF]HQLD6WDQRZLWRNRQVHNZHQFMÚ ]GROQRĂFL SU]HGVLÚELRUVWZ Lb LQQ\FK LQVW\WXFML ]ORNDOL]RZDQ\FK Zb UHJLRQLH GR G]LDïDñLQQRZDF\MQ\FK:DUXQNLHPNRQLHF]Q\PMHVWREHFQRĂÊLQIUDVWUXNWXU\ Zb V]F]HJöOQRĂFL LQIUDVWUXNWXU\ ZLHG]\ RUD] LQIUDVWUXNWXU\ LQVW\WXFMRQDOQHM ]DSHZQLDMÈFHMGRVWÚSGRZLHG]\IRUPDOQHMRUD]XPRĝOLZLDMÈFHMNUHRZDQLHZLH G]\QLHNRG\ğNRZDQHM PLOF]ÈFHM 6]F]HJöOQLHWHQGUXJLW\SZLHG]\UHSUH]HQ WRZDQ\SU]H]UöĝQHIRUP\]ELRURZHJRXF]HQLDVLÚ XF]HQLHVLÚSU]H]LQWHUDNFMH XF]HQLHVLÚSU]H]G]LDïDQLHLWS SRWUDğ]DSHZQLÊWUZDïÈ]GROQRĂÊUHJLRQXGR GRVWRVRZ\ZDQLDVLÚGR]PLHQLDMÈFHJRVLÚRWRF]HQLD:bUHJLRQDFKXF]ÈF\FKVLÚ GRNRQXMHVLÚPLÚG]\SRNROHQLRZ\SU]HND]ZLHG]\GRĂZLDGF]HñLbXPLHMÚWQRĂFL REHFQHVÈLQWHJUDOQLHSU]HV]ïRĂÊWHUDěQLHMV]RĂÊLbSU]\V]ïRĂÊ $.ODVLNLb).XěQLNZVND]XMÈQDF]WHU\SHUVSHNW\Z\SRVWU]HJDQLDXF]ÈFH JRVLÚUHJLRQXGHF\GXMÈFHRbEXGRZDQLXLbZ]PDFQLDQLXF]WHUHFKVWUDWHJLF]Q\FK ]GROQRĂFLUHJLRQX-HVWWR Ľ SHUVSHNW\ZDVSöMQRĂFLRNUHĂODMÈFD]GROQRĂFLUHJLRQXGR]DFKRZDQLDLbZ]PDF QLDQLDVSöMQRĂFLHNRQRPLF]QHMVSRïHF]QHMLbSU]HVWU]HQQHM Ľ SHUVSHNW\ZDNDSLWDïRZDGHWHUPLQXMÈFD]GROQRĂFLUHJLRQXGRWZRU]HQLDLbUR] ZġDQLD]DVREöZZbV]F]HJöOQRĂFL]DVREöZOXG]NLFKRUJDQL]DF\MQ\FKLbNXOWX URZ\FKZUD]]bPHFKDQL]PDPLZSU]ÚJDQLDLFKZbUR]ZöMUHJLRQX 5b)ORULGD7RZDUGWKHOHDUQLQJUHJLRQĴ)XWXUHVĵ9RO1R Vb $b-HZWXFKRZLF]7HU\WRULXPLbZVSöïF]HVQHG\OHPDW\MHJRUR]ZRMX:\G8QLZHUV\WHWXöG]NLH JRöGěVļ 0b6RNRïRZLF]5HJLRQZREHFSURFHVöZJORNDOL]DFMLĽbWHU\WRULDOL]DFMDSU]HGVLÚELRUVWZPLÚG]\-QDURGRZ\FK QDSU]\NïDG]LHUHJLRQXïöG]NLHJR :\G8QLZHUV\WHWXöG]NLHJRöGěVbļ $b.ODVLN)b.XěQLN5HJLRQXF]ÈF\VLÚZbWHRULLLbSUDNW\FHSROLW\NLUR]ZRMXUHJLRQDOQHJR>Z @ -b7DUDMNRZVNL/b:RMWDVLHZLF]3U]HVWU]HñZbSROLW\FHJRVSRGDUF]HMZ\G3R]QDñVNLH7RZDU]\ VWZR3U]\MDFLöï1DXN3R]QDñVb $b.ODVLN)b.XěQLN5HJLRQXF]ÈF\VLÚZbWHRULLLbSUDNW\FHSROLW\NLUR]ZRMXUHJLRQDOQHJR>Z @ -b7DUDMNRZVNL/b:RMWDVLHZLF]3U]HVWU]HñZbSROLW\FHJRVSRGDUF]HMZ\G3R]QDñVNLH7RZDU]\ VWZR3U]\MDFLöï1DXN3R]QDñVb ļ
34 $OHNVDQGUD1RZDNRZVND Ľ SHUVSHNW\ZDDGDSWDF\MQDZDUXQNXMÈFD]GROQRĂFLSURDNW\ZQHMDGDSWDFMLUH JLRQöZSU]H]XVWDZLF]QHXF]HQLHVLÚLbLQQRZDFMHZREHFFRUD]V]\EFLHM]PLH QLDMÈFHJRVLÚRWRF]HQLDZbW\PRWRF]HQLDJOREDOQHJR Ľ SHUVSHNW\ZDSU]\V]ïRĂFLRNUHĂODQDSU]H]]GROQRĂFLHZROXF\MQHM]PLDQ\WRĝ VDPRĂFL UHJLRQX SRG ZSï\ZHP GRNRQXMÈF\FK VLÚ Zb QLP ]PLDQ VWUDWHJLF] Q\FKWDNLFKMDN VSHFMDOQRĂÊUHJLRQXW\S\]DFKRZDñDNWRUöZVFHQ\UHJLR QDOQHMRUD]FLÈJïRĂFLSROLW\NLVWUDWHJLF]QHM :ĂUöGUHJLRQDOLVWöZNRQFHSFMDUHJLRQöZXF]ÈF\FK]\VNDïD]DUöZQRZLHOX ]ZROHQQLNöZMDNLbVFHSW\NöZ
Tabela 1. Filary regionów uczących się
Podstawowe idee Ľ koncentracja na rozwoju endogenicznym;
Ľ znaczenie powiązań, aktywności aktorów w obrębie regionów; Ľ integracja różnych typów polityki i strategii;
Ľ gwarancja trwałego rozwoju dzięki zdolnościom do uczenia się;
Główne założenia Ľ wzmocnienie konkurencji regionalnej na bazie rozwoju zdolności do uczenia się; Ľ zorientowanie polityki na rynku pracy na nowe koncepcje rozwoju regionu; Ľ wzmocnienie roli sektora MŚP przez stabilne zakotwiczenie w regionie;
Ľ integracja sieci powiązań personalnych i przedsiębiorstw, co ułatwia tworzenie ram do rozwoju regionalnego,
Charakterystyka zmian — logika
rozwoju Ľ kształtowana i kontynuowana ewolucja rozwoju;Ľ wyższy, dalszy rozwój przez uczenie się (indywidualne i instytucjonalne); Ľ antycypacja — proaktywne dyskusje, mające na uwadze procesy przemian; Perspektywy sterowania
i kształto-wania systemów Ľ kształtowanie przez własne organizacje z licznymi zdolnościami do samosterowania; Ľ wspieranie zdolności do samorozwoju;
Ľ rozwój regionalnego otoczenia — rozbudowa zintensyfikowanej współpracy i sieci, likwidacja sztywnych sprzężeń;
Ľ bottom-up (rozwój oparty na zasobach wewnętrznych) i top-down (tradycyjny rozwój regionalny);
Rola aktorów Ľ moderator procesu; Ľ ukształtowany networker; Struktura przedsiębiorstw i zasobów
ludzkich Ľ wspieranie know-how w intensywnych branżach i przedsiębiorstwach;Ľ knowledge workers; Ľ towarzyszący życiu proces uczenia się;
Ľ źródłem innowacji jest sieć przedsiębiorstw oraz dostawców.
Źródło: J. Scheff, Lernende Regionen. Regionale Netzwerke als Antwort auf Globale Herausforderungen,
Linde Verlag, Wiedeń, 1999, s. 48; cyt. za: E. Nowińska-Łaźniewska, Relacje przestrzenne w Polsce w okresie transformacji w świetle teorii rozwoju regionalnego, Wyd. AE, Poznań, 2005, s. 33.
/HDUQLQJ UHJLRQV LQ WKHRU\ DQG SUDFWLFH UHG -b .HUQ -b 0DOLQRYVNL -b 6XFKDFHN 7HFKQLFDO 8QLYHUVLW\RI2VWUDYD2VWUDYD
35 5HJLRQDOQ\NRQWHNVWSURFHVöZLQQRZDFML
Regionalny system innowacji
=DLQWHUHVRZDQLHNRQFHSFMÈUHJLRQDOQ\FKV\VWHPöZLQQRZDFMLMHVWNRQVHNZHQ FMÈV]\ENRUR]SU]HVWU]HQLDMÈFHJRVLÚZbOLWHUDWXU]HHNRQRPLNLQDSU]HïRPLHODW RVLHPG]LHVLÈW\FKLbG]LHZLÚÊG]LHVLÈW\FKV\VWHPRZHJRXMÚFLDSURFHVöZLQQRZD FML%RJDFWZRXMÚÊWHRUHW\F]Q\FKRUD]EDGDñHPSLU\F]Q\FKSRND]XMHĝHNRQ FHSFMD UHJLRQDOQHJR V\VWHPX LQQRZDFML ZFLÈĝ ]QDMGXMH VLÚ Zb FHQWUXP XZDJL HNRQRPLVWöZJHRJUDIöZF]\VRFMRORJöZ
2JöOQLH XMPXMÈF UHJLRQDOQ\ V\VWHP LQQRZDFML WR ]ELöU UöĝQRURGQ\FK SRG PLRWöZ DNWRUöZ ZSï\ZDMÈF\FKQDSURFHV\LQQRZDFMLRUD]SRZLÈ]Dñ UHODFML ]DFKRG]ÈF\FKPLÚG]\QLPL-HVWWRV\VWHPSRGPLRWöZLQWHUDNFMLLb]GDU]HñNWö UHZbZ\QLNXV\QHUJLLSRZVWDMÈZbNRQNUHWQ\PWHU\WRULXPLbSURZDG]ÈGR]ZLÚN V]HQLD]GROQRĂFLWZRU]HQLDDEVRUSFMLLbG\IX]MLLQQRZDFMLZbUHJLRQLH5HJLRQDOQ\ V\VWHPLQQRZDFMLWRXNïDGLQWHUDNFML]DFKRG]ÈF\FKSRPLÚG]\VIHUÈQDXNLVHN WRUHP%5SRGPLRWDPLJRVSRGDUF]\PLV\VWHPHPHGXNDFMLğQDQVöZLbZïDG] SXEOLF]Q\FKVSU]\MDMÈF\SURFHVRPDGDSWDFMLLb]ELRURZHJRXF]HQLDVLÚ3RGVWDZÈ MHJRG]LDïDQLDMHVWLVWQLHQLHSRZLÈ]DñVLHFLRZ\FKRUD]ĂURGRZLVNDLQQRZDFML
:b UHJLRQDOQ\P V\VWHPLH LQQRZDFML HNVSRQRZDQH VÈ EH]SRĂUHGQLH UHODFMH LbLQWHUDNFMHVSU]\MDMÈFHWZRU]HQLXZLHG]\LbLQQRZDFML,VWRWQÈUROÚZbWHMNRQ FHSFMLRGJU\ZDĂURGRZLVNRVSRïHF]QRNXOWXURZRLQVW\WXFMRQDOQHEÚGÈFHUG]H QLHPUHJLRQDOQ\FKV\VWHPöZLQQRZDFML:bZLÚNV]RĂFLPRGHODFKUHJLRQDOQ\FK V\VWHPöZLQQRZDFMLHNVSRQRZDQHVÈWDNĝHXPLHMÚWQRĂFLVDPRRUJDQL]DFMLRG GROQHJRFKDUDNWHUXSURFHVöZ]DFKRG]ÈF\FKZbV\VWHPLHRUD]VLHFLRZHJRFKD UDNWHUXUHODFMLPLÚG]\SRGPLRWDPL$NFHQWSRïRĝRQ\MHVWQDUHJXODF\MQÈUROÚ ZïDG]SXEOLF]Q\FKSU]H]NV]WDïWRZDQLHUHJLRQDOQHMSROLW\NLLQQRZDF\MQHM
Klastry innowacyjne
:ÈWHNWHU\WRULDOQHJRNRQWHNVWXSURFHVöZLQQRZDF\MQ\FKSUH]HQWXMHWDNĝH NRQFHSFMDNODVWUDVSRSXODU\]RZDQDSU]H]0b3RUWHUD.ODVWHUQDMF]ÚĂFLHMGH ğQLRZDQ\MHVWMDNRķ]QDMGXMÈFDVLÚZbJHRJUDğF]Q\PVÈVLHG]WZLHJUXSDSU]HG VLÚELRUVWZ Lb SRZLÈ]DQ\FK ]b QLPL LQVW\WXFML VNRQFHQWURZDQD ZRNöï RNUHĂORQHM G]LHG]LQ\ EUDQĝ\ LbZ]DMHPQLHVLÚX]XSHïQLDMÈFDZbVZHMDNW\ZQRĂFLĵ,QDF]HM PöZLÈFMHVWWRJHRJUDğF]QHVNXSLVNRZ]DMHPQLHSRZLÈ]DQ\FKğUPZ\VSHFMD OL]RZDQ\FKGRVWDZFöZMHGQRVWHNĂZLDGF]ÈF\FKXVïXJLğUPG]LDïDMÈF\FKZbSR 6]HUV]DLQWHUSUHWDFMDWHJRSRGHMĂFLD]QDMGXMHVLÚZbDUW\NXOH $b1RZDNRZVND5HJLRQDOQHLbQD-URGRZHV\VWHP\LQQRZDFMLĽbLVWRWDW\SRORJLHG\OHPDW\]DPLHV]F]RQ\PZbWHMSXEOLNDFML $b1RZDNRZVND5HJLRQDOQ\V\VWHPLQQRZDFML>Z @.b%b0DWXVLDN UHG ,QQRZDFMHLbWUDQVIHU WHFKQRORJLL 6ïRZQLN SRMÚÊ :\G 3ROVNLHM $JHQFML 5R]ZRMX 3U]HGVLÚELRUF]RĂFL :DUV]DZD Vbļ=RE WHĝ 7b0DUNRZVNL5HJLRQDOQHV\VWHP\LQQRZDFMLZbDVSHNFLH6WUDWHJLL5R]ZRMX5H-JLRQDOQHJR3ROVNLļ>Z @1DURGRZD6WUDWHJLD5R]ZRMX5HJLRQDOQHJRSRGUHG-b6]ODFKW\ ķ%LXOHW\Q.3=.3$1ĵ] Vbļ (b6WDZDV]8ZDUXQNRZDQLDLbSU]HVïDQNLZVSLH-UDQLD LQQRZDFML Lb SU]HGVLÚELRUF]RĂFL >Z @ .b %b 0DWXVLDN (b 6WDZDV] UHG 3U]HGVLÚELRUF]RĂÊ LbWUDQVIHUWHFKQRORJLL3ROVNDSHUVSHNW\ZDöGě Vbļ0b(b3RUWHU&OXVWHUVDQGWKH1HZ(FRQRPLF&RPSHWLWLRQĴ+DUYDUG%XVLQHVV5HYLHZĵ1RYHP EHUļ'HFHPEHU S
36 $OHNVDQGUD1RZDNRZVND NUHZQ\FKVHNWRUDFKLb]ZLÈ]DQ\FK]bQLPLLQVW\WXFML QDSU]\NïDGXQLZHUV\WHWöZ MHGQRVWHN QRUPDOL]XMÈF\FK VWRZDU]\V]Hñ EUDQĝRZ\FK LQVW\WXFML ZVSLHUDMÈ F\FK NRQNXUXMÈF\FKPLÚG]\VREÈDOHUöZQLHĝZVSöïSUDFXMÈF\FK QD]DVDG]LH NRRSHUDFMLOXENRRSHUHQFML
.ODVWHU MHVW MHGQÈ ]b WHU\WRULDOQ\FK IRUP RUJDQL]DFML ĂURGRZLVND SU]HGVLÚ ELRUF]RĂFL]GHğQLRZDQÈSU]HGHZV]\VWNLPSU]H]GZDSRGVWDZRZHSDUDPHWU\ UHODFMH VLHFLRZH Lb WHU\WRULXP 7HU\WRULXP R]QDF]D ĝH NODVWHU RNUHĂORQ\ MHVW LbSRZVWDMHG]LÚNLNRQNUHWQHMORNDOL]DFMLZbSU]HVWU]HQLNWöUDWZRU]\MHJRZDU WRĂÊLbSRWHQFMDïUR]ZRMRZ\.ODVWHUMHVWĂFLĂOH]ZLÈ]DQ\]bWHU\WRULXPQDNWöU\P G]LDïDMHVW]DNRU]HQLRQ\ORNDOQLHUHJLRQDOQLH6LHÊQDWRPLDVWSR]ZDODZbV]\ENL Lb WDQL VSRVöE Z\NRU]\VW\ZDÊ GRVWÚSQH Zb RWRF]HQLX ]DVRE\ PDWHULDOQH Lb QLH PDWHULDOQH Z\NRU]\VW\ZDQHMDNRF]\QQLNLSURGXNFMLGöEULbXVïXJ']LDïDQLH ZbVLHFLV]F]HJöOQLHZbSU]\SDGNXPDï\FKLbĂUHGQLFKSU]HGVLÚELRUVWZVWZDU]D ZDUXQNLGRSRGHMPRZDQLDU\ZDOL]DFMLU\QNRZHM]bGXĝ\PLSRGPLRWDPLJRVSR GDUF]\PL%OLVNRĂÊSU]HVWU]HQQDVSU]\MD]DĂSURFHVRPXF]HQLDVLÚLbDGDSWDFML RUD]WZRU]HQLX]DVREöZZLHG]\LbLQQRZDFML )XQNFMRQRZDQLH SRGPLRWöZ Zb UDPDFK NODVWUD ]QDF]ÈFR ]ZLÚNV]D LFK ]GROQRĂÊGRDEVRUSFMLSURGXNFMLLbG\IX]MLLQQRZDFML6]F]HJöOQH]QDF]HQLH Zb WZRU]HQLX W\FK SURFHVöZ Lb ]DVREöZ PDMÈ NODVWU\ LQQRZDF\MQH RNUHĂODQH WDNĝHPLDQHPNODVWUöZEDGDZF]\FKF]\NODVWUöZRSDUW\FKQDZLHG]\ DQJ
UHVHDUFK Ľb GULYHU FOXVWHUV UHVHDUFK LQWHQVLYH FOXVWHUV NQRZOHGJ EDVHG FOX-VWHUV 6WUXNWXU\ WH VNïDGDMÈ VLÚ ]b MHGQRVWHN QDXNRZREDGDZF]\FK XF]HOQL
Z\ĝV]\FK SU]HGVLÚELRUVWZ ]GROQ\FK GR WZRU]HQLD LQQRZDFML Lb DEVRUSFML QR Z\FKWHFKQRORJLLRUD]LQVW\WXFMLZVSLHUDMÈF\FKWHSURFHV\ WDNLHMDNSDUNLQD XNRZRWHFKQRORJLF]QHLQNXEDWRU\LQQRZDFMLF]\FHQWUDWUDQVIHUXWHFKQROR JLL 3RGVWDZRZ\PLbEH]SRĂUHGQLPFHOHPG]LDïDQLDW\FKNODVWUöZMHVWWZRU]H QLHUHODFMLNRRSHUDFMLVïXĝÈF\FKWZRU]HQLXZLHG]\LbLQQRZDFMLPRJÈFHM]QDOHěÊ ]DVWRVRZDQLHZbJRVSRGDUFH .RQFHSFMDNODVWUöZLQQRZDF\MQ\FKFLHV]\VLÚGXĝ\P]DLQWHUHVRZDQLHPSR OLW\NLLQQRZDF\MQHMUHDOL]RZDQHMQDSR]LRPLHZVSöOQRWRZ\P55:bLFKUR]ZRMX XSDWU\ZDQ\MHVWWDNĝHF]\QQLNVXNFHVXEXGRZDQLDHXURSHMVNLHJRREV]DUXED GDZF]HJRRUD]UR]ZRMXJRVSRGDUNLRSDUWHMQDZLHG]\ ,b5*RUGRQ3b0F&DQQD,QGXVWULDOFOXVWHU FRPSOH[HVDJJORPHUDWLRQDQGRUVRFLDOQHWZRUNV Ĵ8UEDQ6WXGLHVĵ9RO $b1RZDNRZVND=b3U]\JRG]NL0b6RNRïRZLF]6WDQUR]ZRMXNODVWUöZZb3ROVFHZbXMÚFLXUH-JLRQDOQ\P>Z @3b1LHG]LHOVNL.b3R]QDñVND.b%b0DWXVLDN UHG .DSLWDïOXG]NLĽb,QQRZDFMH Ľb3U]HGVLÚELRUF]RĂÊķ=HV]\W\1DXNRZHĵQUbķ(NRQRPLF]QHSUREOHP\XVïXJĵQUb8QLZHU V\WHW6]F]HFLñVNL6]F]HFLQ Vb ļ ,QQRYDWLYHFOXVWHUV GULYHUVRIQDWLRQDOLQQRYDWLRQV\VWHPV2(&'3XEOLFDWLRQ3DULV 55 &RPSHWLWLYH(XURSHDQ5HJLRQVWKURXJKUHVHDUFKDQGLQQRYDWLRQ&20 ,QQRYDWLRQFOX-VWHUVLQ(XURSH$bVWDWLVWLFDODQDO\VLVDQGRYHUYLHZRIFXUUHQWSROLF\VXSSRUW(XURSHDQ&RPPLV VLRQ ZZZSURLQQRHXURSHHXDGPLQXSORDGHGBGRFXPHQWV 5HJLRQDO UHVHDUFK LQWHQVLYH FOX VWHUVDQGVFLHQFHSDUNV(XURSHDQ&RPPLVVLRQZZZHFHXURSDHXUHVHDUFKUHJLRQV
37 5HJLRQDOQ\NRQWHNVWSURFHVöZLQQRZDFML
Podsumowanie
5HDVXPXMÈF Zb ODWDFK G]LHZLÚÊG]LHVLÈW\FK REVHUZXMHP\ SU]HNV]WDïFHQLH ZF]HĂQLHMV]HJR]DLQWHUHVRZDQLDDJORPHUDFMÈLbQRZ\PLSU]HVWU]HQLDPLSU]HP\ VïRZ\PLZbVWURQÚ]DJDGQLHñRVF\OXMÈF\FKZRNöïSUREOHPDW\NLUHJLRQöZXF]È F\FKVLÚĂURGRZLVNLQQRZDF\MQ\FKF]\UHJLRQDOQ\FKV\VWHPöZLQQRZDFML-HVW WRNRQVHNZHQFMÈSU]HVXQLÚFLDDNFHQWX]bEDGDñUHODFMLLQSXWRXWSXWLbSRZLÈ]Dñ PDWHULDOQ\FK Zb NLHUXQNX ]DJDGQLHñ SRĂZLÚFRQ\FK VSRïHF]Q\P Lb LQVW\WXFMR QDOQ\P DVSHNWRP Z]URVWX 7D RULHQWDFMD EDGDñ HNVSRQXMH SR]DHNRQRPLF]Q\ FKDUDNWHUUHODFMLLbSURFHVöZLQQRZDFML3RGNUHĂODLVWRWQH]QDF]HQLHF]\QQLNöZ QLHPDWHULDOQ\FKLbWHU\WRULDOQ\FKZbEXGRZDQLXUR]ZRMXJRVSRGDUF]HJR
%DGDQLD UHJLRQDOQH RVWDWQLFK ODW QDG SURFHVDPL LQQRZDFML NRQFHQWURZD ï\VLÚQDPHFKDQL]PDFKLbSURFHVDFKXF]HQLDVLÚRUD]SU]HND]\ZDQLDZLHG]\ LbLQQRZDFML$NFHQWRZDï\ZVSöïSUDFÚLb]DXIDQLHZ\UDVWDMÈFH]bNRQWHNVWXNXO WXURZHJRLbĂURGRZLVNDORNDOQHJRMDNRIXQGDPHQWXSURFHVXNUHDFMLDEVRUSFML LbG\IX]MLZLHG]\RUD]LQQRZDFML3RGNUHĂODMÈ]QDF]HQLHEOLVNRĂFLSU]HVWU]HQQHM NWöUDXïDWZLDSURFHVDNXPXODFMLZLHG]\MHMWUDQVIHURUD]WZRU]HQLDLQQRZDFML :VND]XMÈĝHUHJLRQDOQHĂURGRZLVNRJHQHUXMHV]HUHJQLHXFKZ\WQ\FK]DVREöZ NWöUHVWDMÈVLÚGHF\GXMÈFHZbEXGRZDQLXUHJLRQDOQ\FK]GROQRĂFLLQQRZDF\MQ\FK =DVRE\WHPRJÈE\ÊSRVWU]HJDQHMDNRVSHF\ğF]QDIRUPDNDSLWDïXNWöU\SRFKR G]L ]b UHODFML VSRïHF]Q\FK QRUP ZDUWRĂFL Lb LQWHUDNFML ZHZQÈWU] VSRïHF]QRĂFL ,VWQLHQLHWHJRNDSLWDïXSRPDJDSU]HGVLÚELRUVWZRPSRNRQDÊXïRPQRĂFLPHFKD QL]PöZU\QNRZ\FKOXE]UHGXNRZDÊNRV]W\U\QNRZH 1DXNLUHJLRQDOQHSRGNUHĂODMÈLĝSURFHV\LQQRZDF\MQHPDMÈWHU\WRULDOQ\V\ VWHPRZ\LbNXOWXURZ\FKDUDNWHU,QQRZDFMDMHVW]ORNDOL]RZDQ\PLbRVDG]RQ\P ORNDOQLHSURFHVHP5HJLRQMHVWPLHMVFHPLQWHUDNFMLSRWU]HEQ\FKGOD]DLVWQLHQLD SURFHVöZLQQRZDFMLLQDF]HMPöZLÈFLQQRZDFMDMHVWSURFHVHPJHRJUDğF]QLH]D NRU]HQLRQ\P(NVSRQRZDQ\MHVWIDNWĝHLQQRZDFMHLbZLHG]DVÈV\VWHPRZHLbNR OHNW\ZQHVÈWZRU]RQHZbVLHFLDFKZVSöïSUDF\3U]H]PHFKDQL]PNROHNW\ZQHJR SURFHVXXF]HQLDVLÚORNDOQHĂURGRZLVNDVWDMÈVLÚLQNXEDWRUHPZ]PDFQLDMÈF\P LQQRZDF\MQRĂÊ5HJLRQZbW\FKLQWHUSUHWDFMDFKUR]SDWU\ZDQ\MHVWQLHW\ONRMDNR ğ]\F]QDSU]HVWU]HñDOHMDNRVDPRSRGWU]\PXMÈFÈVLÚķPDV]\QDZLHG]\ĵ
5HJLRQ Db SUHF\]\MQLHM MHJR FHFK\ Lb VSHF\ğF]Q\ SRWHQFMDï VSU]\MD UHGXNFML U\]\NDLQQRZDF\MQHJRGODNRQNUHWQHJRSRGPLRWXJRVSRGDUF]HJRXïDWZLDDE VRUSFMÚ UöĝQHJR URG]DMX ZLHG]\ GDMH PRĝOLZRĂÊ LQWHUDNW\ZQHJR XF]HQLD VLÚ LbZ\PLDQ\GRĂZLDGF]Hñ¥URGRZLVNRUHJLRQDOQHQLHMHVWMHGQDNVDPRZ\VWDU F]DOQHGRWZRU]HQLDSURFHVöZLQQRZDF\MQ\FK3URFHV\LQQRZDF\MQHPXV]ÈE\Ê ]DUD]HPRVDG]RQHZb]HZQÚWU]Q\PĂURGRZLVNXLbSRVLDGDÊUHODFMH]bRWRF]HQLHP %D]XMÈRQH]DUöZQRQDHQGRJHQLF]QLHJHQHURZDQHMMDNLbHJ]RJHQLF]QLHGRVWÚS QHMZLHG]\ $b1RZDNRZVND5HJLRQZbWZRU]HQLX]DVREöZZLHG]\LbLQQRZDFML>Z 3b1LHG]LHOVNL-b*XOLñVNL (b6WDZDV] UHG 1DXNDĽb,QQRZDFMHĽb*RVSRGDUNDķ=HV]\W\1DXNRZHĵQUbķ(NRQRPLF]QH 3UREOHP\8VïXJĵQUb8QLZHUV\WHW6]F]HFLñVNL6]F]HFLQVb
38
$OHNVDQGUD1RZDNRZVND
Schemat 3. Środowisko lokalne i jego rola w tworzeniu innowacji
Fundamenty koncepcji środowiska lokalnego Przewaga konkurencyjna Postawy Rezultaty (efekty) Rezultat ekonomiczny Bliskość geograficzna (redukcja kosztów produkcji i transakcji)
Bliskość społeczno-kulturowa (wspólne normy, postawy, systemy wartości)
Kapitał relacyjny
Współpraca i socjalizacja Zaufanie i reputacja Spójność i poczucie przynależności
Redukcja niepewności Koordynacja exante
(wspólne przedsięwzięcia) Kolektywne uczenie się
Innowacja
