Bangkok i muay thai : następny epizod turystyki sztuk walki

Wojciech J. Cynarski

Bangkok i muay thai : następny

epizod turystyki sztuk walki

Ido Movement for Culture : journal of martial arts anthropology : theory of culture, psychophysical culture, cultural tourism, anthropology of martial arts, combat sports 12/2, 33-37

This c

op

y f

or p

ers

ona

l us

e o

nly – dis

tri

bu

tio

n p

ro

hi

bi

ted

This c

op

y f

or p

ers

ona

l us

e o

nly – dis

tri

bu

tio

n p

ro

hi

bi

te

d — This c

op

y f

or p

ers

ona

l us

e o

nly – dis

tri

bu

tio

n p

ro

hi

bi

te

d

Wojciech J. Cynarski

Wydział Wychowania Fizycznego, Uniwersytet Rzeszowski, Rzeszów (Polska) cynarski@univ.rzeszow.pl

Bangkok i muai thai. Następny epizod turystyki sztuk walki

“IDO MOVEMENT FOR CULTURE. Journal of Martial Arts Anthropology”,

Vol. 12, no. 2 (2012), pp. 33–37

Wprowadzenie

Opisywana podróż mieści się w obszarze tury-styki naukowej [Kosiewicz 2011], przy czym jest okazją do osobistej refleksji o Tajlandii i tajskich sztukach walki. Jak wskazuje Dean MacCannell [1976], praca socjologa lub antropologa (badania terenowe) jest podobna do działań turysty. Polega głównie na obserwacji (spojrzenie turysty), przy czym trudno przecenić znaczenie tzw. smako-wania turystycznego [por. Urry 2002; Cynarski, Obodyński 2006]. Rzecz dotyczy ‘turystyki sztuk walki’ [Sieber, Cynarski, Litwiniuk 2007], a jed-nocześnie turystyki naukowej, kongresowej i kulturowej [por. Munsters 2008; Cynarski 2010b; Kosiewicz 2011]. Podróżowanie w celu poznawania sztuk walki, będących dziedzictwem kulturowym danego kraju, jest postacią turystyki kulturowej [Ďuriček 2007, s. 68-69].

Nauczyciele sztuk walki podróżują do obcych krajów, aby studiować, uczyć się lub nauczać. Ktoś wyjeżdża do Niemiec dla praktykowania „modern ju-jitsu” [Blumentritt, Cynarski 2008; Słopecki 2012], kto inny podejmuje wyprawę do dalekich Chin, by uczyć się tam u źródeł stylu Chen taiji

quan [Raimondo 2011]. Innym razem są to

ba-dania terenowe służące do zebrania materiałów na przygotowanie książki, jak zrobił to Michael Maliszewski [1992, 1996]. Autor był właśnie tego rodzaju obserwatorem.

Wyjazd do Bangkoku

Podróż składała się z kilku etapów. Etap pierwszy rozpoczął się w Rzeszowie, gdzie w nocy 6 lutego o godzinie 4,40 autor oraz Kazimierz Obodyński wsiedli do autobusu firmy „Neobus” i pojechali do Warszawy. Stamtąd samolotami linii Finnair

obydwaj polecieli do Helsinek i Bangkoku. Trzeba było pokonać ok. 9 000 km, 6 godz. różnicy strefy czasowej i różnice klimatyczne (temperatur od – 20 do +36 i wilgotności, a w drodze powrotnej od ok. + 40 do – 28 stopni Celsiusza).

Obydwaj profesorowie Uniwersytetu Rzeszow-skiego lecieli na konferencję zorganizowaną przez Chulalongkorn University. Ponadto autor miał na celu studia kulturowe Muai Thai i rozmowy nt. roz-woju IMACSSS w Tajlandii. Jako członkowie prezy-dium IMACSSS1_{, zostali powitani na lotnisku przez}

delegację organizatorów i przewiezieni do centrum kongresowego – wThe Imperial Queen’s Park Hotel oraz do hotelu właściwego zakwaterowania.

Tego dnia (7 lutego) rzeszowscy profesorowie zarejestrowali się w centrum kongresowym i spę-dzili wieczór z przyjaciółmi z Tajlandii i Japonii. W szczególności autor przeprowadził rozmowę nt. przyszłości IMACSSS z prof. Chuchchai Gomaratut, wiceprezydentem tego Towarzystwa Naukowego.

Międzynarodowa Konferencja

Chulalongkorn University jest w Tajlandii na pierwszym miejscu wśród uczelni wyższych. Jest to państwowy uniwersytet złożony w marcu 1917 roku. Skupia 20 wydziałów oraz dwie szkoły i 13 kolegiów lub instytutów. Wydział Nauk o Sporcie dysponuje stadionem narodowym. Dziekanem jest prof. Vijit Kanungsukkasem, który był głównym organizatorem tej Konferencji.

The 3rd _{International Conference on Sports}

and Exercise Science, “Toward the Global Future of Sports Science” odbyła się w Bangkoku w dniach

1 _{Autor jest prezydentem International Martial Arts} and Combat Sports Scientific Society, a prof. Obodyński – wiceprezydentem.

This c

op

y f

or p

ers

ona

l us

e o

nly – dis

tri

bu

tio

n p

ro

hi

bi

ted

This c

op

y f

or p

ers

ona

l us

e o

nly – dis

tri

bu

tio

n p

ro

hi

bi

te

d — This c

op

y f

or p

ers

ona

l us

e o

nly – dis

tri

bu

tio

n p

ro

hi

bi

te

d

This c

op

y f

or p

ers

ona

l us

e o

nly – dis

tri

bu

tio

n p

ro

hi

bi

ted

This c

op

y f

or p

ers

ona

l us

e o

nly – dis

tri

bu

tio

n p

ro

hi

bi

te

d — This c

op

y f

or p

ers

ona

l us

e o

nly – dis

tri

bu

tio

n p

ro

hi

bi

te

d

34 “IDO MOVEMENT FOR CULTURE. Journal of Martial Arts Anthropology”, Vol. 12, no. 2 (2012)

7-10.02.2012 (fot. 1).Wśród ok. 400 uczestników Konferencji z 20 krajów znaleźli się m.in. dwaj Szwajcarzy, Brytyjczyk, Niemcy, dwaj Polacy (jak wyżej), Amerykanie, liczni Hindusi, Japończycy, Irańczycy, Koreańczycy i Malezyjczycy.

Już po raz trzeci Wydział Nauk o Sporcie Uni-wersytetu Chulalongkorn zorganizował między-narodową konferencję naukową, która odbyła się w Bangkoku – 9-milionowej metropolii Królestwa Tajlandii. Tym razem w centrum uwagi była glo-balna przyszłość nauk o sporcie.

8 lutego ok. godziny 9 odbyła się Ceremonia Otwarcia. Rektor Uniwersytetu Chulalongkorn wrę-czył sponsorom Konferencji suweniry. Upominki otrzymali też referenci sesji plenarnych.

Program Naukowy

W programie Konferencji przewidziano 13 głównych tematow: Sport and Exercise Physiology; Sport Biomechanics; Exercise Science;    Sport Nutrition; Sport Coaching & Training;  Sport Pedagogy; Sport Sociology; Sport Management; Sport Tourism; Recreation Leisure Science; Recreation Tourism; Health Promotion; inne obszary problemowe powiązane tematycznie z wymienionymi.

Pierwszym zaproszonym wykładowcą był Chri-stophe Troendle z Lausanny z referatem “W kie-runku globalnej przyszłości nauk o sporcie”. Rzecz dotyczyła jednak nie nauk o sporcie lecz samego sportu i globalnych trendów jego rozwoju.

Drugi mówca – Timothy D. Mickleborough (Bloomington, USA) – powiedział o „Przyszłych trendach poprawiania sprawności fizycznej”. Sku-pił uwagę na kluczowej roli aktywności fizycznej i sprawności w medycynie.

Kilku autorów skupiło uwagę na perspekty-wach nauk o sporcie na przykładzie rozwoju in-stytucjonalnego w ich krajach (Korea Południowa, Malezja, Singapur, Tajlandia), ale ciekawsze było odniesienie do ujęcia systemowego w wystąpieniu B. Junhasavasdikula (Bangkok). Autor ten w referacie „Sport Science – the Holistic Approach for Medical Healing” nawiązał do tradycyjnych metod ćwiczeń i terapii, jak qigong, wushu, prana/joga, akupunktu-ra, homeopatia itp. [por. Sieber 2002-2003; Cynarski 2010a; Junhasavasdikul 2012].

Autor przedstawił referat: „Martial Arts Anthropology for Sport Pedagogy and Physical Education”. Była to jedyna teoretyczna praca nt. zastosowania tradycyjnych sztuk walki (według humanistycznej teorii sztuk walki) na potrzeby wychowania fizycznego.

Przewidziano certyfikaty udziału dla uczestni-ków i, osobno, certyfikaty dla referentów. Wydano

proceedings na CD oraz w wersji papierowej – dwa

suplementy pisma „Journal of Sports Science and Health” (2012, t. 13).

Program kulturalny Konferencji

Obok ciekawych referatów i dyskusji naukowych, nie mniej interesująca była część kulturalna – pokazy, wycieczki i turniej Muai Thai. Uczestnicy mogli zobaczyć wspaniałe pomniki kultury tego pięknego kraju, przyrodę (Ogród Botaniczny, Ojczyste Róże,

Foto. 1. Autor obok baneru Konferencji, Bangkok 2012

Fot. 2. Przy stoliku podczas bankietu – prof. Chuchchai

Gomaratut i autor

This c

op

y f

or p

ers

ona

l us

e o

nly – dis

tri

bu

tio

n p

ro

hi

bi

ted

This c

op

y f

or p

ers

ona

l us

e o

nly – dis

tri

bu

tio

n p

ro

hi

bi

te

d — This c

op

y f

or p

ers

ona

l us

e o

nly – dis

tri

bu

tio

n p

ro

hi

bi

te

d

Ixora Garden i Ogród Orchidei w „Rose Garden Riverside”), pojeździć na słoniach i zatańczyć tajski taniec.

W programie kultury ludowej obok tresury słoni, tańców ludowych i typowego folkloru znala-zły się: thai-boxing, tradycyjne sztuki samoobrony i walki mieczem (elementy krabi krabong). Wystę-pujący tu aktorzy wykonywali swe układy pół żar-tem, pół serio. Natomiast zupełnie serio, z użyciem różnych rodzajów ostrej broni i z pełną dynamiką zrealizowano pokaz podczas bankietu powitalnego (fot. 2, 3). Ktoś kto walczył kiedyś z użyciem ostrej broni wie, jakiej biegłości to wymaga.

Bilety na zawody thai-boxingu zastrzeżono tylko dla członków Komitetu Naukowego, głównych referentów i VIP-ów. Ograniczeniem była zapewne wielkość loży dla gości specjalnych (fot. 4).

Jedna z wycieczek obejmowała chińską dzielni-cę – Chinatown. Autor nie sądził, że poza Chińską Republiką Ludową znajdzie namiastkę dawnych Chin tu w Bangkoku, jak wcześniej w Taipei [Cy-narski 2010b].

Zapewne funkcje w IMACSSS spowodowały, że obydwaj polscy naukowcy znaleźli się wśród VIP-ów na wspomnianym bankiecie oraz na turnieju, gdzie bilet w loży dla VIP-ów kosztuje normalnie 100 USD.

Tradycja sztuk walki

Wymiar symboliczny szacunku dla tradycji militarnej znajdujemy chociażby na banknocie 50 THB (thai bhat). Widzimy tu wyobrażenia króla z mieczem oraz żołnierzy na słoniu i wojowników walczących o fortyfikacje. Thai-boxing pojawił się też na plakacie Konferencji i na okładce wydawnictwa z programem i abstraktami prac. Wyobrażenia walczących tai-bokserów występują tu obok piłkarzy nożnych, kulturysty i biegacza.

Wielki mistrz Chuchchai Gomaratut jest wybitnym ekspertem Muai Thai i krabi krabong,

tajskich tradycyjnych sztuk walki. Jest głównym mistrzem czwartej generacji, czyli licząc od czasu, gdy przeszło sto lat temu usystematyzowano wielo-wiekową tradycję tajskich sztuk walki (fot. 5). Swą wiedzę i umiejętności prezentował już podczas II Światowego Kongresu Naukowego Sportów Walki i Sztuk Walki w Rzeszowie we wrześniu 2010. Tym razem jego uczniowie uświetnili podczas Konferen-cji bankiet powitalny, demonstrując krabi krabong. Prof. Gomaratut obiecał też napisać o krabi krabong artykuł dla pisma „Ido Movement for Culture. Jo-urnal of Martial Arts Anthropology”.

Przyjaciel autora z lat studiów Saravuth Sek opowiadał kiedyś o walkach zawodników khmer-skich z tajskimi. Te sąsiednie kraje i narody rywa-lizowały między sobą przez kilka wieków. Co cie-kawe, współtworzyły sztukę krabi krabong. Bodajże pierwszą polską publikacją o technikach władania bronią z tego regionu świata jest wywiad autora z Saravutem [Cynarski 1997]. Natomiast jedną z pierwszych poważnych prac o Muai Thai, jako sztuce walki i systemie edukacyjnym, jest dopiero studium Prof. Chuchchaia [Gomaratut 2011].

Rzeszowscy profesorowie przybyli do Bangkoku na zaproszenie prof. Chuchchaia Gomaratuta, jed-nego z organizatorów tej Konferencji. Mieli okazję obejrzeć zawody Muai Thai na sławnym stadionie Rajadamnern (The Ultimate Muai Thai Arena). Za-planowano wówczas (9 lutego 2010) 9 walk juniorów w kategoriach wagowych od 101 do 148 funtów.

Wai khru jest czymś pomiędzy tańcem a

mo-dlitwą, podczas którego zawodnik oddaje cześć swemu nauczycielowi i szkole, którą reprezentu-je. Nastrój współtworzą muzycy - flecista, dwóch bębnistów i cymbalista. Wzmagając rytm dodają też zawodnikom ochoty do dalszej i bardziej dy-namicznej walki. Widownia reaguje żywiołowo na każdą akcję, powodując szczególne natężenie hałasu. Rytm i głośny doping składają się tu na specyficzną atmosferę oraz dają poczucie „społecznego rytuału mocy” [Cheska Taylor 1978].

Fot. 4. Thai-boxing, zawody juniorów – przerwa w walce.

Rajadamnern Stadium.

Fot. 5. Tradycje militarne i przekazy mityczne w muzeum

This c

op

y f

or p

ers

ona

l us

e o

nly – dis

tri

bu

tio

n p

ro

hi

bi

ted

This c

op

y f

or p

ers

ona

l us

e o

nly – dis

tri

bu

tio

n p

ro

hi

bi

te

d — This c

op

y f

or p

ers

ona

l us

e o

nly – dis

tri

bu

tio

n p

ro

hi

bi

te

d

This c

op

y f

or p

ers

ona

l us

e o

nly – dis

tri

bu

tio

n p

ro

hi

bi

ted

This c

op

y f

or p

ers

ona

l us

e o

nly – dis

tri

bu

tio

n p

ro

hi

bi

te

d — This c

op

y f

or p

ers

ona

l us

e o

nly – dis

tri

bu

tio

n p

ro

hi

bi

te

d

36 “IDO MOVEMENT FOR CULTURE. Journal of Martial Arts Anthropology”, Vol. 12, no. 2 (2012)

Amatorskie walki odbywają się w wymiarze 4 rund x 2 min. walki, plus 1-minutowe przerwy. Tradycyjnie jest to jednak: 5 x 3 min. walki i 2-mi-nutowe przerwy. Tu juniorzy walczyli wg zasad tradycyjnych. Zdarzył się jeden ciężki nokaut. Cóż, tu walka nie jest udawana.

Ogólne refleksje

Tajlandia (Królestwo Tajlandii) – jawi się jako kraj ludzi miłych, grzecznych, uśmiechniętych, bardzo religijnych (głównie buddyzm hinajana – ‘małego wozu’), pracowitych i zdyscyplinowanych. Tradycjonalizm utrzymuje tu zdrowie moralne społeczeństwa. Wciąż żywa jest tu kultura wojowników, której jeszcze nie wyparła kultura kramarska. Na ulicach Bangkoku powiewają flagi narodowe i prezentowane są wielki zdjęcia królewskiej pary. Pomimo istniejących tu napięć politycznych, patriotyzm i wielki szacunek dla króla jest powszechny. Podobizna króla (Rama IX) występuje oczywiście na wszystkich monetach i banknotach.

Ciepły klimat powoduje, że rośnie tu egzo-tyczna roślinność. Uczestnicy konferencji mieli możliwość zobaczyć, gdzie rośnie drzewo mangowe, pamelo i palmy kokosowe. W znakomitej kuchni tajskiej, którą rozkoszowali się naukowcy, jest wiele owoców, jak guawa, papaja, ananasy, smoczy owoc (owoc wietnamskiego smoka), gwiaździsty owoc

karamboli (Averrhoa carambola) i inne. Bardzo smaczne i zdrowe są krewetki, podawane na wiele sposobów. Oczywiście trudno tu wyliczyć wszystkie smakołyki, bo wymagałoby to osobnego studium. Niemniej jednak Tajlandia zasłużyła sobie na miano ważnej destynacji w turystyce kulinarnej.

Autorowi znana była wcześniej „filmowa” Taj-landia. Tu kręcono zdjęcia m.in. do filmów “Kick-boxer”, “Król kickbokserów”, później “Ongbak” i kolejne. Obrazy te pokazywały Tajlandię jako kraj wojowników Muai Thai, jednego z najtwardszych i najbardziej skutecznych sportów walki. Była w fil-mach metropolia i peryferie, przyroda i krajobrazy. Jak wielu chłopców trenujących kyokushin

kara-te, autor wychował się na opowieściach o

półlegen-darnych walkach Masutatsu Oyamy i jego uczniów z najlepszymi wojownikami Tajlandii. Ponoć tylko karatecy tego stylu mogli mierzyć się z bokserami tajskimi. Ale później okazało się, że także najlepsi kickbokserzy, jak Benny Urquidez i Rob Kaman, potrafili wygrywać podobne konfrontacje. Z drugiej strony są thai-bokserzy, którzy dobrze sobie radzą w zawodowym boksie i np. w walkach organizacji K-1 (np. Kaoklai Kaennorsing, Buakaw Por Pramuk) [Cynarski, Ziemiński 2010].

Jak wygląda konfrontacja wyobrażeń z rzeczywistością? Autor nie widział tajskiej wsi na odległej prowincji. Ale to, co zobaczył, było nawet piękniejsze, niż ujęcia filmowe. Ponadto wojownicy – są jak najbardziej autentyczni, estyma dla sztuk walki – również. Kraj jest nowoczesny, zwłaszcza Bangkok jest wielkim miastem z dobrym standardem usług. I, co ważne, kraj ten nie uległ amerykanizacji. Ludzi nie pasjonuje tu baseball, lecz właśnie narodowe Muai Thai. I niech tak pozostanie.

Efektem udziału w tej trzeciej International Conference on Sports and Exercise Science są także zaproszenia, np. na: “2nd _ASEAN

Universities Conference on Physical Education and Sport Science”, July 7-8, 2012, University Putra Malaysia; an interdisciplinary Burapha University International Conference 2012 “Global Change: Opportunity & Risk”, July 9-11, 2012, Pattaya (Thailand); “International Workshop on Health, Physical Education and Computer Science in Sports”, August 11-12, 2012, Hyderabad (India); “2nd _{International Congress on Sport for All and}

Sport Tourism”, November 8-11, 2012, Antalya/ Kemar (Turkey); „Global Conference on Traditional Physical Culture & Sports”, January 15-17, 2013, Amravati (India).

Zdjęcia wykonał Kazimierz Obodyński.

Filmografia

1. “Kickboxer”, USA 1989, reż. Mark DiSalle, wyst.: D. Alexio, J.C. Van Damme.

2. “King of Kickboxers”, USA 1991, reż. Lucas Lowe, wyst.: L. Avedon, B. Blanks, K. Cook.

3. “Ongbak”, Thailand 2003, reż. Prachya Pinkaew, wyst.: Tony Jaa.

Bibliografia

1. Blumentritt B., Cynarski W.J. (2008), Budō – Seminarium:

„Metodyczne i naukowe aspekty budō w praktyce i teorii”, Monachium, 4-11.02.2007, „Ido – Ruch dla Kultury /

Mo-vement for Culture”, vol. 8, pp. 268-271.

2. Cheska Taylor A. (1978), Sport spectacular: The social ritual

of power, “Quest”, 30, pp. 58—71.

3. Cynarski W.J. (1997), Khmerska sztuka walki, „Karate – KungFu”, nr 4, s. 40.

4. Cynarski W.J. (2010a), Medycyna w tradycji sztuk walki, „Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego”, nr 1, s. 77–86.

5. Cynarski W.J. (2010b), Between Taipei and Pensacola. Own

reflection on scientific tourism, „Ido – Ruch dla Kultury /

This c

op

y f

or p

ers

ona

l us

e o

nly – dis

tri

bu

tio

n p

ro

hi

bi

ted

This c

op

y f

or p

ers

ona

l us

e o

nly – dis

tri

bu

tio

n p

ro

hi

bi

te

d — This c

op

y f

or p

ers

ona

l us

e o

nly – dis

tri

bu

tio

n p

ro

hi

bi

te

d

6. Cynarski W.J., Obodyński K. (2006), Tourist tasting as a

form of cultural perception [in:] J. Kosiewicz [ed.], Movement Recreation for All, Economical and Technical College, BK,

Legionowo, pp. 291-297.

7. Cynarski W.J., Ziemiński P. (2010), Holland’s primacy in

world of K-1 kick-boxing organization, „Ido – Ruch dla

Kultury / Movement for Culture”, vol. 10, no. 1, pp. 31-35. 8. Ďuriček M. (2007), Vademecum turizmu a rekreacie [in

Slovak], autoedition, Roznava.

9. Gomaratut Ch. (2011), Muay-Thai: The art and science of

Thai traditional self defense [in:] W.J. Cynarski [ed.], Selected Areas of Intercultural Dialogue in Martial Arts, Rzeszów

University Press, Rzeszów, pp. 123-136.

10. Junhasavasdikul B. (2012), Sport science – the holistic

ap-proach for medical healing. Panel discussion on worldwide health promotion, “Journal of Sports Science and Health”,

vol. 13, suppl. 1, p. S 30.

11. Kosiewicz J. (2011), Protreptikos – the exhortation for

scien-tific tourism, “Physical Culture and Sport. Studies and

Research”, vol. LI, pp. 80-90.

12. MacCannell D. (1976), The Tourist. A New Theory of Leisure

Class, The MacMillian Press, London-Basingstoke.

13. Maliszewski M. (1992), Meditative-religious traditions of

fighting art & martial ways, „Journal od Asian Martial

Arts”, vol. 1, nr 3, s. 1-104.

14. Maliszewski M. (1996), Spiritual Dimensions of the Martial

Arts, Charles E. Tuttle Co., Rutland, Vermont – Tokyo.

15. Munsters W. (2008), Culture and tourism: from antagonizm

to synergizm, “Ido – Ruch dla Kultury / Movement for

Culture”, vol. 8, pp. 165- 173.

16. Raimondo S. (2011), Heritage tourism and Taiijquan. The

case of Chenjiagou, Henan, RPC, “Ido Movement for

Cul-ture. Journal of Martial Arts Anthropology”, vol. 11, no. 1, pp. 52-59.

17. Sieber L. (2002-2003), Einige Naturmedizinmethoden [in German], „Ido – Ruch dla Kultury / Movement for Culture”, vol. 3, pp. 245-247.

18. Sieber L., Cynarski W.J., Litwiniuk A. (2007), Coming into

being of the martial arts tourism, „Ido – Ruch dla Kultury

/ Movement for Culture”, vol. 7, pp. 167-173.

19. Słopecki J. (2012), Authors reflections on the subject of jujutsu

and self-defense tourism, “Ido Movement for Culture. Journal

of Martial Arts Anthropology”, vol. 12, no. 1, pp. 20-24. 20. Urry J. (2002), The Tourist Gaze, Sage Publications, London.