R e c e n z je
899
Lou is H. B 1 o m: The Tjasker W indmill. Biblioteca M o lin ologica T.I.M .S. 1975,
21
ss. + 20 ilustr.P u blik ac ja, która ukazała się w H olandii jak o w y d a w n ic tw o pow ielane, po święcona jest urządzeniom opartym na śrubie A rch im ed esa (b y ły w użyciu jeszcze w czasach rzym skich, napędzane ręcznie), służącym podnoszeniu w o d y z poziom u niższego na wyższy. U rządzen ia te, napędzane w iatrak iem , są stosow ane w H o landii. Obecnie istnieje i p racu je jeszcze dziewięć takich urządzeń, stosowanych tu już od X V I w ieku. Ś ru b a umieszczona jest w d rew n ian y m cylindrze z klepek.
P . S. J a r v i s : Stability in W indm ills and the Sunk Post M ill. B ibliotheca M olin o logica T.I.M .S. 1982, 74 ss. + 27 ilustr. + tabele.
A u to r za jm u je się statecznością w iatrak ó w . O m ó w io n e są poszczególne p rzy p ad k i w łaściw ej stabilności urządzeń w zależności od siły w ie jąc ego w iatru .
H u go B r u n n e r , J. K e n n e t h - M a j o r : W ater Raising by A nim al P ow er. R eading 1972, 46 ss. + 16 ilustr.
W zm ian k o w an a książeczka uk azała się n a jp ie rw jako arty k u ł w „Indu strial A rchaeology, the Journal of the H istory of Ind ustry and Tech n ology” (t. 9: 1072 n r 2). Przedstaw iono tu krótko zagadnienie podnoszenia w o d y dzięki sile zw ierzę cej oraz ludzkiej (koła, maneże, kieraty). P u b lik a c ja za w iera w y k a z tego ro d zaju urządzeń, zn ajdujących się n a terenie W ielk iej B rytanii. Jest iah w iele. C iek aw e fotografie i rysunki uzupełniają tekst.
T. L i n d s a y B a k e r : A Fidel Guide to Am erican W indmills. U n iv ersity of O klahom a Press 1985. 528 ss. + 376 ilustr.
Książka za jm u je się w ia tra k am i am erykańskim i, u ż y w an y m i przew ażnie do napędu pom p w odnych. Jest ogólną historią w ia tra k ó w w Stanach Zjednoczonych A m e ry k i Północnej i swego ro d zaju przewodnikiem , w sk az u jący m jak w ie le tych urządzeń jest dotąd czynnych.
B ria n F l i n t : W indm ills of East Anglia. Ipsw ich 1971, 16 ss. 4-13 ilustr. + m a p a , A u tor opisał w ia tra k i w schodniej A n glii, podając jednocześnie ich w y k a z i m apkę miejscowości, w których się znajdują. Pozycja o b e jm u je p ro w in c je: N o r fo lk , Cam bs, Suffolk, Essex. Piękne k o lo row e zdjęcia p rze d sta w iają niektóre
z tych obiektów. H gnryk jQSt
(Z a k o p a n e)
K S I Ą Ż K I W Y D A N E P R Z E Z I N S T Y T U T H IS T O R II P R Z Y R O D O Z N A W S T W A I T E C H N I K I A K A D E M I I N A U K Z S R R W 1985 R. *
K. Marks, F. Engels, W. I. L en in o naukie i tiechnikie. O tw . ried. A . G. Jego- ro w , S. R. M iku lińskij, M. P. M czedłow. M o sk w a Izdatielstw o „ N a u k a ” 1000 ss.
* W zw iązku ze zobow iązaniam i — podjętym i na m iędzyn arodow ym spotkaniu
w B erlinie w 1982 r. przez re d ak to ró w naczelnych czasopism z historii nauki i tech n ik i — d ru k u jem y in form ację o publikacjach Instytutu H istorii P rzy ro d o zn a w stw a i Tecthniki
AN
Z S R R , nadesłaną przez R ed ak cję „W o p ro so w istorii jestiestw o- znanija i techniki”.900
R e c e n z jeW książce są zebrane, usystem atyzowane, opatrzone kom entarzem i in form a cyjnym ap aratem fragm en ty z różnych prac K . M ark sa, F. Engelsa i W . I. Lenina dotyczące nauki i techniki. W rezultacie czytelnik p rzekonu je się, że K. M arks, F. E ngels i W . I. L en in nie tylko w y sok o oceniali rolę nauki i techniki, w y p o w ia d a li interesujące m yśli na ten temat, lecz także stw orzyli całościową koncepcję ro z w o ju nauki i techniki oraz ich roli w życiu społeczeństwa.
O sn ow y naukowiedienija. R ukow oditiel aw torsko w o kollektiw a i otw. ried. S. R. M i- kulinskij. M o sk w a Izdatielstw o „ N a u k a ” 431 ss.
W tej m iędzynarodowej, w spó ln ej pracy — przygotow anej przez uczonych Z S R R , B u łgarii, W ęgier, N R D , Polski i Czechosłow acji — podjęto pierw szą w św ia tow ej literaturze p róbę syntetycznego w y k ła d u podstaw n o w ej gałęzi wiedzy, która rozw in ęła się w połow ie naszego w ie k u i nazy w a się po angielsku „Science of Science”, po niem iecku zaś „W issenschaftsw issenschaft”. Celem tej pracy jest zgłębienie struktury i zasad fun kcjon ow an ia nauki jako specyficznej fo rm y spo łecznej działalności, k tórej zadaniem jest zaspokojenie społecznego zapotrzebow a nia n a w iedzę n au k o w ą. A utorzy tra k tu ją naukoznaw stw o jako naukę form u łu jącą specyficzne, kom pleksow e podejście do bad ań nad fenom enem nauki. W książce ro zp atry w an e są: przedmiot, metody i zadania n au koznaw stw a, jego historia, spe cyfika i struktura p ra c y nau kow ej, p ro blem y analizy potencjału naukowego, p la now ania, organizacji i k iero w an ia działalnością nau kow ą.
B. M . K i e d r o w , A . P. O g u r c o w : Marksistskaja koncepcja istorii jestiestw o- znanija. P ierw a ja czetw iert’ X X wieka. M o sk w a Izdatielstw o „ N a u k a ” 308 ss.
W p ra c y tej głó w n y nacisk położono na teoretyczne i metodologiczne znaczenie dzieł W . I. Lenina, lenin ow sk ą analizę n au k o w ej rew olucji, gnoseologiczne i socjo logiczne problem y ro z w o ju nauki, fo li nauki w postępie techniki i w społeczeń stwie. W y ja śn io n a jest tu także lenin ow sk a k ry ty k a różnych burżuazyjnych kon cepcji filozofii nauki. W iele u w a g i pośw ięcono ukazaniu w k ła d u radzieckich i za granicznych m arksistów w historiografię nauki.
W . P. W i z g i n: Jedinyje tieorii pola w p ierw oj trieti X X wieka. M oskw a Izd atielstw o „ N a u k a ” 303 ss.
W m onografii om aw ia się dzieje prób stworzenia jednolitej geom etrycznej teorii pola. D okładnie analizuje się teorie G ilberta, W ey la, K alu z y -K le in a, Edddng- tona, a także teorię Einsteina. W obec obserw ow anego obecnie odrodzenia się pro gram u jednolitej teorii pola szczególnie aktualne jest p rzebadanie p ró b utworzenia jednolitej teorii w latach 1910— 1930.
G. M. I d 1 i s: R ew olucyi w astronomii, jizikie i kosmologii. M osk w a Izdatielstwo „ N a u k a ” 232 ss.
A u to r opisuje tu cztery w ielkie przyrodoznaw cze rew olu cje — arystotelesow - ską, new tonow ską, einsteinowską i po-einsteinow ską, które m iały miejsce w astro nomii, fizyce i kosmologii. Zamieszczono rów nież analizę charakteru rew olucyjnych
