*5$<1$.5=<0,1,(:6.$
MENTALNE BARIERY INNOWACYJNOĝCI POLAKÓW
6WUHV]F]HQLH
Artykuł Mentalne bariery innowacyjnoci Polaków charakteryzuje dystans, jaki dzieli Polsk w zakresie innowacyjnoci od innych krajów wiata, w tym krajów Unii Europejskiej. Szukajc przyczyn tego stanu rzeczy autorka wskazuje na niektóre z barier mentalnych Polaków przyczyniajcych si do utrwalania postaw antyinno-wacyjnych i utrudniajcych kreowanie postaw twórczych. Koncentruje uwag na dwóch kwestiach – specyfice socjalizacji oraz działalnoci edukacyjno-owiatowej, jako głównych czynnikach determinujcych słabo innowacyjn społeczestwa pol-skiego, uznajc je za istotne przeszkody w nastawieniach innowacyjnych społeczestwa polskiego.
Słowa kluczowe: LQQRZDF\MQREDULHU\PHQWDOQH 1. Wprowadzenie
2VWDWQLHG]LHVLFLROHFLD]PLHQLá\JRVSRGDUNZNWyUHMSRGVWDZRZH]QDF]HQLH]DF]áDRGJU\ ZDV]HURNRSRMWDZLHG]D*RVSRGDUNDRSDUWDQDZLHG]\VWDáDVLZ\]QDF]QLNLHPG\QDPLF]QHJR UR]ZRMX ZDUXQNLHP RVLJDQLD VXNFHVyZ HNRQRPLF]Q\FK .RQNXUHQF\MQR SU]HGVLELRUF]R LQQRZDF\MQRWRF]\QQLNLRGJU\ZDMFHSRGVWDZRZUROZW\PSURFHVLHGHF\GXMFHRNV]WDáFLH ZVSyáF]HVQHM JRVSRGDUNL L MHM PROLZRFLDFK ]DVSRNDMDQLD SRWU]HE VSRáHF]QRFL -HGQRF]HQLH VNXWHF]QDUHDOL]DFMDMHM]DVDGZ\ZRáXMHZLHOHWUXGQRFL]NWyU\PLERU\NDMVLJRVSRGDUNLQDUR GRZH
&HOHPSRQLV]HJRWHNVWXMHVWZVND]DQLHHLQQRZDF\MQRMHVWSURFHVHP]MHGQHMVWURQ\GH WHUPLQXMF\P SURFHV\ HNRQRPLF]QH ]DFKRG]FH ZH ZVSyáF]HVQHM JRVSRGDUFH D ] GUXJLHM WR F]\QQLNL ] RWRF]HQLD VSRáHF]QRNXOWXURZRJRVSRGDUF]HJR PRJ GHWHUPLQRZD SR]LRP LQQRZD F\MQRFL Z VSRáHF]H VWZLH 3URFHV\ WH SU]\ Z\NRU]\VWDQLX RGSRZLHGQLFK LQVWUXPHQWyZ PRQD Z]PDFQLDLSU]\F]\QLDVLZWHQVSRVyEGRUR]ZRMXSRVWDZLQQRZDF\MQ\FK3RODNyZ
2. InnowacyjnoĞü w Polsce
6]HUHJGDQ\FKFKDUDNWHU\]XMF\FK Z\QLNLSROVNLHMJRVSRGDUNL ZRVWDWQLFKGZyFKGHNDGDFK VNáDQLDM GR ZQLRVNX H JRVSRGDUND SROVND RGQRVL ZLHOH VXNFHVyZ QLH Z\F]HUSDáD VZRLFK PROLZRFL UR]ZRMRZ\FK -HGQRF]HQLH GREUH VWURQ\ UR]ZRMX JRVSRGDUF]HJR QLH PRJ SU]HVáD QLD IDNWyZ ]GHF\GRZDQLH PQLHM NRU]\VWQ\FK URG]F\FK ZLHOH REDZ FR GR PROLZRFL ]ZLNV]HQLDWHPSDUR]ZRMXDSU]HGHZV]\VWNLP]DMFLDGREUHJRPLHMVFDZFRUD]EDUG]LHMNRQNX UHQF\MQHM JRVSRGDUFH ZLDWD 1LH]Z\NOH LVWRWQ\P SUREOHPHP MHVW WX NZHVWLD LQQRZDF\MQRFL ZJRVSRGDUFHNWyUDSR]RVWDMH]GHF\GRZDQLHQLHW\ONRSRQLHMDVSLUDFMLDOHWDNHPRHVWDVL LVWRWQ EDULHU UR]ZRMX 3ROVND ZSUDZG]LH V\VWHPDW\F]QLH SRSUDZLD ZVND QLNL LQQRZDF\MQRFL LNRQNXUHQF\MQRFL ]DMPXMF ] URNX QD URN NRU]\VWQLHMV]H PLHMVFH Z UDQNLQJDFK QDMEDUG]LHM
LQQRZDF\MQ\FKLNRQNXUHQF\MQ\FKJRVSRGDUHNZLDWDWRMHGQDNWHPSRUR]ZRMXJRVSRGDUNL3ROVNL Z W\P ]DNUHVLH MHVW ]GHF\GRZDQLH ]D PDáR G\QDPLF]QH L RVáDELD QDV]H V]DQVH HNRQRPLF]QHJR VXNFHVXZLDWRZ\UDQNLQJSXEOLNRZDQ\SU]H]UHQRPRZDQ\International Institute for Manage-ment DevelopManage-ment ± IDM DQDOL]XMF\ L NODV\ILNXMF\ ]GROQR SRV]F]HJyOQ\FK SD VWZ GR VSURVWDQLD ZDUXQNRP PLG]\QDURGRZHM NRQNXUHQFML ZVND]XMH H Z NROHMQ\FK ODWDFK 3ROVND SRSUDZLDVZRMSR]\FM5DQNLQJWHQRSLHUDVLQD]ELRU]H]PLHQQ\FKSRJUXSRZDQ\FKZH GáXJ F]WHUHFK JáyZQ\FK NDWHJRULL VWDQX JRVSRGDUNL HIHNW\ZQRFL U]GX HIHNW\ZQRFL SU]HGVLELRUVWZLLQIUDVWUXNWXU\2FHQLHSRGGDMHVL • Z\QLNLJRVSRGDUF]HWDNLHMDNZ]URVWJRVSRGDUF]\Z\QLNLZKDQGOX]DJUDQLF]Q\P]D WUXGQLHQLHSR]LRPFHQ • ILQDQVHSXEOLF]QH • SROLW\NILVNDOQ • MDNRXVWDZRGDZVWZDEL]QHVRZHJR • HIHNW\ZQRSU]HGVLELRUVWZ±SURGXNW\ZQRILQDQVHSU]HGVLELRUVWZ]DU]G]DQLHLQ QRZDF\MQR • LQIUDVWUXNWXUWHFKQLF]QWHFKQRORJLF]QQDXNRZ]GURZRWQHGXNDF\MQ 5DQNLQJ]DZLHUDSURILOHNUDMyZZLDWD ZURNX± XPROLZLDMFSRUyZQDQLHSR V]F]HJyOQ\FKJRVSRGDUHN 1DMQRZV]\UDQNLQJ,0'ZVND]XMHHDEVROXWQ\PLOLGHUDPLVWU]\JRVSRGDUNLZLDWD 6LQJD SXUX+RQJNRQJXRUD]6WDQyZ=MHGQRF]RQ\FKZLDWRZLOLGHU]\NRQVHNZHQWQLHXWU]\PXMVZRM SR]\FMFKRZURNX WR86$]QDMGRZDá\VLQDPLHMVFXSLHUZV]\P 3ROVND]DMPXMHURGNRZSR]\FMZVWRVXQNXGRLQQ\FKNUDMyZ8QLL(XURSHMVNLHMERZLHP JRVSRGDUNLNUDMyZ]DMPXMPLHMVFDGDOHNRSR]DF]RáyZN ZW\P+LV]SDQLD*UHFMD3RUWXJD OLDL:áRFK\FRMHVWUyZQLH]ZL]DQH]QDVLOHQLHPVLV\WXDFMLNU\]\VRZHM]MDNERU\NDMVLWH NUDMH 3R]RVWDáHNUDMHXQLMQHV]GHF\GRZDQLHEDUG]LHMNRQNXUHQF\MQH
3R]LRP LQQRZDF\MQRFL MHVW F]VWR PLHU]RQ\ ZDUWRFL LQGHNVX LQQRZDF\MQRFL NWyU\ GOD 3ROVNLQLHVWHW\MHVWUyZQLHEDUG]RQLHNRU]\VWQ\:\QRVLáRQERZLHPURNXSU]\UHG QLHMGODNUDMyZ8QLL(XURSHMVNLHMDZ Z]UyVá]DOHGZLHRRVLJDMFSXáDS FRSRGNUHODSUREOHP]MDNLP PDP\GRF]\QLHQLD3RQLV]DWDEHOD ZVND]XMHQD PLHMVFH3ROVNL ZUyGLQQ\FKNUDMyZ(XURS\ WDNHVSR]D8(
1
Indeks innowacyjnoci (Summary Innovation Index) przyjmuje wartoci od 0 do 1, przy czym, im warto indeksu jest blisza 1, tym wyszy jest poziom innowacyjnoci danego kraju.
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 43, 2011
Grayna Krzyminiewska
Mentalne bariery innowacyjnoci Polaków
Tabela1. Ranking IMD
Kraj 6LQJDSXU +RQJNRQJ 86$ 6]ZDMFDULD $XVWUDOLD 6]ZHFMD .DQDGD 7DMZDQ 1RUZHJLD 0DOH]MD /X[HPEXUJ +RODQGLD 'DQLD $XVWULD .DWDU Polska 32 44 UyGáR ,0':RUOG&RPSHWLWLYHQHVV<HDUERRNZZZZRUOGFRPSHWLWLYHQHVVFRP
Tabela 2. Innowacyjno w Europie /LGHU]\ LQQRZDFML ,QQRYDWLRQ OHDGHUV =DDZDQVRZDQL LQQRZDWRU]\ ,QQRYDWLRQIROOR ZHUV 8PLDUNRZDQL LQQRZDWRU]\ 0RGHUDWHLQQRYD WRUV .UDMHGRJDQL DMFH &DWFKLQJXS FRXQWULHV 'HQPDUN *HUPDQ\)LQ ODQG6ZHGHQ 8.6ZLW]HUODQG $XVWULD%HOJLD &\SUXV(VWRQLD )UDQFH,UHODQG,FH ODQG/X[HPEXUJ 6ORYHQLD WKH1HGHUODQGV &]HFK5HSXEOLF *UHHFH3RODQG +XQJDU\,WDO\ /LWKXDQLD3RUWXJDO 6SDLQ6ORYDNLD 0DOWD1RUZH\ %XOJDULD&URDWLD 7XUNH\/DWYLD 5RPDQLD6HUELD
UyGáR (XURSHDQ ,QQRYDWLRQ 6FRUHERDUG (XURSHDQ &RPPLVLRQ (QWHUSULFH DQG ,QGXVWU\ ZZZSURLQQRHXURSHHX
3U]\MPXMFQSZVND QLNOLF]E\SDWHQWyZNWyU\PyZLRSRVWSLHWHFKQRORJLF]Q\PWRZ\QLN WHQMHVWUyZQLHGOD3ROVNLEDUG]RQLHNRU]\VWQ\JG\G\QDPLNDZ]URVWXOLF]E\SDWHQWyZZRVWDW QLHMGHNDG]LH]GHF\GRZDQLHVSDGáD ZODWDFK±RVLJDMF±
3. Mentalne bariery innowacyjnoĞci
3R]LRPLQQRZDF\MQRFLGDQHMVSRáHF]QRFLNWyU\ZVSRáHF]H VWZLHRSDUW\PQDZLHG]\MHVW NOXF]HPGRUR]ZRMXVSRáHF]QRJRVSRGDUF]HJRMHVWEDGDQ\SU]H]ZLHOXVRFMRORJyZLSV\FKRORJyZ 2EUD]LQQRZDF\MQRFLZQDV]\PNUDMXSRZ\HM]DU\VRZDQ\VNáDQLDGRIXQGDPHQWDOQHJRS\WDQLD MDNLHF]\QQLNL]QDF]FRRVáDELDMLQQRZDF\MQR3RODNyZNWyUH]QLFKPRQDE\áRE\SRSUDZL ZNUyWNLHM SHUVSHNW\ZLH E\ VSURVWD Z\]ZDQLRP ZVSyáF]HVQHJR ZLDWD 0DMF ZLDGRPR H QLH GHF\GXMH WX MHGQD GHWHUPLQDQWD XZDJD ]RVWDQLH VNXSLRQD QD MHGQ\P ] LVWRWQ\FK DVSHNWyZ RGJU\ZDMF\FKZDQUROZW\PQLHNRU]\VWQ\PSURFHVLH
:LHOXEDGDF]\XZDDHFHQWUDOQHPLHMVFHQDOH\SU]\SLVDPHQWDOQRFLNWyUDPRHVSU]\ MD SRVWDZRP RWZDUW\P QD LQQRZDFMH OXE SU]HFLZQLH ± VWDQRZL LVWRWQ EDULHU 0HQWDOQR LQQRZDF\MQD NV]WDáWXMH VL Z SURFHVLH RGG]LDá\ZDQLD ZLHOX F]\QQLNyZ RWRF]HQLD VSRáHF]QHJR ZNWyU\PIXQNFMRQXMHMHGQRVWND.DG\]QLFKRGJU\ZDUROZNUHRZDQLXÄZ\SRVDHQLDPHQWDO QHJR MHGQRVWNL´ L SU]HVG]D R MHM QDVWDZLHQLX GR U]HF]\ZLVWRFL 2EHFQLH SU]HFKRG]L VL RG UR]XPLHQLDNUHDW\ZQRFLMDNRLQG\ZLGXDOQHMFHFK\MHGQRVWNLDZVND]XMHVLQDLOHV]HURNLNRQ WHNVW VSRáHF]QRNXOWXURZ\ WZRU]\ RGSRZLHGQLH ZDUXQNL L NOLPDW GOD LQG\ZLGXDOQ\FK L]HVSRáRZ\FK]DFKRZD LQQRZDF\MQ\FK&RUD]SRZV]HFKQLHMXZDDVLHÄSURFHV\WZyUF]HMDN LLQQRZDF\MQHV]GHWHUPLQRZDQHSU]H]FDáUR]EXGRZDQNRQVWHODFMXZDUXQNRZD ZHZQWU] Q\FKL]HZQWU]Q\FK NWyUHPRQDUR]SDWU\ZDWDN Z NDWHJRULDFKVW\PXODWRUyZMDNL LVWRWQ\FK EDULHUNUHDW\ZQRFLLLQQRZDF\MQRFL7DNUR]XPLDQDNUHDW\ZQRVWDQRZLZ\SDGNRZLQWHUDNFML NRPSHWHQFML LQWHOHNWXDOQ\FK X]GROQLH WZyUF]\FK FHFK RVRERZRFL RUD] V]HURNR UR]XPLDQHJR RWRF]HQLD VSRáHF]QHJR´ 'UR]GRZVNL =DNU]HZVND 3XFKDOVND 0RUFKDW 0URF]NRZVND V 7DNLVSRVyEP\OHQLDRG]ZLHUFLHGODU\VXQHN
2
Mentalno okrela si jako struktur oporn na zmiany, głboko zakorzenion, nie zwerbalizowan i nieuwiadomion. Stanowi ona wynik całokształtu socjalizacji: systemu bod ców sytuacyjnych, symbolicznych, słownych, własnych do-wiadcze, percepcji rzeczywistoci, sukcesów i klsk własnego zachowania i działania. Jest to struktura formalna i uogólniona (odnoszca si do zjawisk w ogóle, a nie do konkretnych obiektów, zjawisk i treci), warunkujca dopiero odruchowe i spontaniczne reakcje na bod ce i sytuacje. Innymi słowy jest to struktura przejawiajca si w naturalnych odruchach percepcyjnych, emocjonalnych i behawioralnych i stanowi ogóln niezwerbalizowan podstaw dla formo-wania si ludzkich postaw. (wida-Ziba 1990, s. 362).
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 43, 2011
Grayna Krzyminiewska
Mentalne bariery innowacyjnoci Polaków
Rysunek 1. Otoczenie kreatywnej jednostki
UyGáR 5'UR]GRZVNL$=DNU]HZVND.3XFKDOVND00RUFKDW'0URF]NRZVND:VSLHUDQLH SRVWDZ SURLQQRZDF\MQ\FK SU]H] Z]PDFQLDQLH NUHDW\ZQRFL MHGQRVWNL 3ROVND $JHQFMD 5R]ZRMX3U]HGVLELRUF]RFL:DUV]DZDV
3RZ\V]\VFKHPDWVWRVRZDQ\ZEDGDQLDFKQDGPHQWDOQRFLSRVWDZDPLL]DFKRZDQLDPLLQ QRZDF\MQ\PLMHGQR]QDF]QHZVND]XMHHÄZ\SRVDHQLH´MHGQRVWNLZRNUHORQHFHFK\VNáDGDMFH VL QD SU]\MPRZDQ SRVWDZ V Z\QLNLHP SURFHVX VRFMDOL]DFMLMDNLHMMHGQRVWND MHVW SRGGDZDQD ZWRNXFDáHJR\FLD6RFMDOL]DFMDMHVWSURFHVHPG]LNLNWyUHPXMHGQRVWNDZGUDDVLGRVSRVREX \FLDVZRMHMJUXS\LV]HUV]HJRVSRáHF]H VWZDSU]H]XF]HQLHVLUHJXáLLGHL]DZDUW\FKZNXOWXU]H 6]WRPSND V 3URFHV VRFMDOL]DFML R]QDF]D ZLF QDE\ZDQLH ZLHG]\ XPLHMWQRFL ]DFKRZD RSLQLL L SRVWDZ ZREHF ZLDWD MHVW SURFHVHP SRVWSXMF\P ] ZLHNLHP SU]HELHJD ]JRGQLH ] RNUHORQ\PL VWDGLDPL \FLD ]DOHF MHGQRF]HQLH RG ZDUXQNyZ URGRZLVNRZ\FK LZ\FKRZDZF]\FK RG SáFL L SU]\QDOHQRFL GR NODV\ VSRáHF]QHM 5RODQG/HY\ V
2]QDF]DWRHRJURPQ\ZSá\ZQD]DFKRZDQLDMHGQRVWNLZLQWHUHVXMFHMQDVG]LHG]LQLHPDURG]L QDLURGRZLVNRVSRáHF]QHZNWyU\PRQDIXQNFMRQXMH3U]\MPXMFWR]DáRHQLHPRHWRR]QDF]D H]ZD\ZV]\QDIDNWLZVSDUFLHURG]LFyZZáDVQHJRURGRZLVNDEDUG]RF]VWR]HZ]JOGXQD MHJR UHODW\ZQLH QLVNL NDSLWDá NXOWXURZ\ QLH MHVW Z\VWDUF]DMF\P F]\QQLNLHP VW\PXOXMF\P VRFMDOL]DFMMHGQRVWNLVSU]\MDMFSRVWDZRPWZyUF]\PWRQLH]Z\NOHLVWRWQ\PVWDMHVLZVSDUFLH LVW\WXFMRQDOQH&KRG]LERZLHPRWRHMDNSLV]H%*OLQND *OLQNDV PDP\GRF]\QLH QLD]Ä]DNáyFHQLHPPLG]\SRNROHQLRZHJRWUDQVIHUXZ]RUFyZLZDUWRFL´JG]LHSRVWDZ\VWDUV]HJR SRNROHQLDXNV]WDáWRZDQHZLQQ\FKZDUXQNDFKVSRáHF]QRJRVSRGDUF]\FKQLHVWDQRZLGODPáRGH JRSRNROHQLDDGHNZDWQHJRGODREHFQ\FKZDUXQNyZRGQLHVLHQLD:VSDUFLHLQVW\WXFMRQDOQHSá\Q SRZLQQRJáyZQLH]LQVW\WXFMLRZLDWRZRHGXNDF\MQ\FKSU]HVG]DMFHV]NRáDQLHSRZLQQDE\ Z\áF]QLH LQVW\WXFM NV]WDáFF MDN REHFQLH VL WR F]VWR G]LHMH DOH WDNH Z\FKRZXMF VW\PXOXMFMUR]ZyM ŬƵůƚƵƌĂ ŐŽƐƉŽĚĂƌŬĂ ŝŶƐƚLJƚƵĐũĞ ŽƌŐĂŶŝnjĂĐũĞ ŝŶƐƚLJƚƵĐũĞ ƉŝĞƌǁŽƚŶĞ ũĞĚŶŽƐƚŬĂ
&]VWR Z 3ROVFH GRPLQXMH SU]HNRQDQLH H QLH]EGQH MHVW RGVXQLFLH FDáHJR SRNROHQLD Z\ FKRZDQHJRZLQQ\PV\VWHPLHQLHGRVWRVRZDQHJRGRQRZ\FKZDUXQNyZJRVSRGDUF]\FKE\PRJá\ QDVWSLLVWRWQH]PLDQ\REHFQLHSU]H]QLFKEORNRZDQH-HVWWRP\OHQLH]JUXQWXIDáV]\ZHJG\ PHQWDOQRMHVWVWUXNWXURGSRUQZREHF]PLDQDV\VWHP\ZDUWRFLWZRU]RQHZRSDUFLXRLVWQLH MFNXOWXUVSU]HND]\ZDQH]SRNROHQLHQDSRNROHQLH-HOLZLFQLHEG]LHP\PLHGRF]\QLHQLD ] FHORZ\PL G]LDáDQLDPL ]PLHU]DMF\PL GR ZLDGRPHJR NUHRZDQLD SRVWDZ LQQRZDF\MQ\FK WR PRHVLRND]DHQDVWSQHSRNROHQLHQLHEG]LHVL]DVDGQLF]RUyQLSRGW\PZ]JOGHPRG VWDUV]\FK JHQHUDFML 3 'UXFNHU XZDD H GREUH SURJUDP\ HGXNDF\MQH SRZLQQ\ E\ WDN VNRQ VWUXRZDQHDE\SURPRZDRWZDUWRVDPRG]LHOQRWZyUF]RXPLHMWQRVDPRG]LHOQHMDQDOL]\ SUREOHPyZVZRERGP\OHQLDLXPLHMWQRNU\W\F]QHJRP\OHQLD 'UXFNHU V &KRG]L RV]HURNLHNV]WDáWRZDQLHFHFKLNRPSHWHQFMLVSRáHF]Q\FKVSU]\MDMF\PSRVWDZRPWZyUF]\P .OXF]HPGROLNZLGDFMLEDULHUPHQWDOQ\FKRGELMDMF\FKVLQHJDW\ZQLHQDSRVWDZDFKLQQRZD F\MQ\FKPRHZLFVWDVLZLDGRPLHNV]WDáWRZDQ\QLHW\ONRSURJUDPHGXNDFMLDOHLLQVWUXPHQW\ ]DSRPRFNWyU\FKEG]LHRQZGUDDQ\&KRG]LRWRE\QLHVWHW\GRPLQXMF\ZSROVNLHMRZLDFLH PRGHO QDXF]DQLD RSDUW\ QD ELHUQHM SRVWDZLH XF]QLD PDMFHJR ]D ]DGDQLH QDE\FLH RNUHORQHM ZLHG]\LSU]HWZRU]HQLHMHMQDSRWU]HE\WHVWXVSUDZG]DMFHJRMHMSR]LRPQDHJ]DPLQDFKUyQ\FK V]F]HEOLSU]HNV]WDáFLZPRGHORSDUW\QDSU]HND]\ZDQLXZ]RUFyZVSU]\MDMF\FKVDPRG]LHOQHPX P\OHQLX3U]HGHZV]\VWNLPFKRG]LRWRE\V]NRáDVWDáDVLLQVW\WXFMZNWyUHMQLHRERZL]XMH MHGQRVWURQQD Z\NáDGQLD Z\MDQLDQLD ]MDZLVN OHF] XF]QLRZLH XF] VL G\VNXWRZDQLD NU\W\F]QHM LWZyUF]HMDQDOL]\U]HF]\ZLVWRFL2]QDF]DWRHXF]H VWDMHVLMHGQRVWN]DGDMFS\WDQLDDQLH SU]\MPXMFZ\áF]QLHJRWRZHRGSRZLHG]L3URFHVHGXNDFMLPáRGHJRSRNROHQLDPXVLRSLHUDVL QDSURJUDPDFKNWyUHZVSRVyE]LQWHJURZDQ\NV]WDáWRZDEGNRQNUHWQHXPLHMWQRFLVSRáHF]QH SR]ZDODMFH QD SRUXV]DQLH VL ZH ZVSyáF]HVQ\P ZLHFLH LQQRZDF\MQR NRRSHUDFMD VDPRG]LHOQRZUR]ZL]\ZDQLXSUREOHPyZ RUD]]GHF\GRZDQ\PSRGQLHVLHQLXMDNRFLHGXNDFML Z NWyUHM SDUW\F\SXMH PáRG]LH :DUWR ]ZUyFL XZDJ QD LVWQLHMFH UR]ZL]DQLD Z V]NROQLFWZLH LQQ\FK NUDMyZ JG]LH RG G]LHFND XF]\ VL PáRG\FK OXG]L H NUHDW\ZQR WR ZDQD FHFKD DMHGQRF]HQLHSRSU]H]VSRVyEUHDOL]DFML]DGD QDNáDQLDVLLFKGRNRRSHUDFML3ROVNDV]NRáDMHVW QDVWDZLRQDQDGDOHNRLGFLQG\ZLGXDOL]DFMFRSRZRGXMHHXPLHMWQRFLNRRSHUDFMLVEDUG]R VáDEH
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 43, 2011
Grayna Krzyminiewska
Mentalne bariery innowacyjnoci Polaków
0HQWDOQHEDULHU\QLHVSU]\MDMFHSRVWDZLHLQQRZDF\MQHMSU]HQRV]RQHVZUD]]V\VWHPHPZDU WRFL QD LQQH REV]DU\ G]LDáDOQRFL 'RW\F]\ WR UyZQLH LQVW\WXFML JRVSRGDUF]\FK L LQQ\FK ± IXQNFMRQXMF\FKZVIHU]HSXEOLF]QHM,FKSUREOHPHPMHVWVLOQH]KLHUDUFKL]RZDQLHLQLVNDHODVW\F] QR PHQDJHUyZ L NLHURZQLFWZD SRV]F]HJyOQ\FK V]F]HEOL DOH UyZQLH REDZD SU]HG SRGHMPRZDQLHP U\]\ND %DGDQLD WHQGHQFML UR]ZRMRZ\FK VHNWRUD 063 SURZDG]RQH SU]H] 0LQL VWHUVWZR *RVSRGDUNL %LXUR $QDOL] 6HMPRZ\FK ZVND]XM H SUREOHP LQQRZDF\MQRFL ]ZL]DQ\MHVW]EDULHUDPLLFKILQDQVRZDQLDDOHMHGQDF]ZDUWDEDGDQ\FKSU]HGVLELRUVWZZVND]XMH QD U\]\NR ]ZL]DQH ] ZGUDDQLHP LQQRZDFML RUD] EUDNLHP ]DLQWHUHVRZDQLD ]H VWURQ\ NOLHQWyZ RGELRUFyZ
6áDERSRVWDZLQQRZDF\MQ\FKWRWDNHMDNVWZLHUG]D0.OHLEHU .OHLEHU NRQVHNZHQ FMDQLVNLHJRSR]LRPXUR]XPLHQLDSRWU]HEQRZRF]HVQHJRVSRáHF]H VWZDLQLHGRVWDWHF]QHMNXOWXU\ LQQRZDF\MQRFLZ3ROVFH'RW\F]\WREDUG]RVáDEHJRXG]LDáX3RODNyZZNV]WDáFHQLXXVWDZLF]Q\P RUD] IDNWHP H ILUP\ NWyUH V]NRO VZRLFK SUDFRZQLNyZ WR Z RJURPQHM ZLNV]RFL ILUP\ ]NDSLWDáHP]DJUDQLF]Q\P5RG]LPHILUP\QLHSU]\NáDGDMGRWHJRWDNLHMZDJLF]VWRQDVWDZLRQH QDSU]HWUZDQLH]HZ]JOGXQDWUXGQ\U\QHNNRQFHQWUXMXZDJQDDVSHNWDFKF]\VWRHNRQRPLF] Q\FK]DQLHGEXMFNZHVWLHSRGQRV]HQLDMDNRFL]HVSRáyZSUDFRZQLF]\FK
3RVWDZ\]DFKRZDZF]H ZW\P Z]JOG]LHSRWZLHUG]DMEDGDQLDVRFMRORJLF]QH ZVND]XMFHQD V]\ENLH NR F]HQLH HGXNDFML L QLH UR]ZLMDQLH VZRLFK NZDOLILNDFML SR MHM ]DNR F]HQLX =GDQLHP DXWRUyZDiagnozy społecznej 2009 *UDERZVND.RWRZVND V ± SRPLPRSR]\W\ZQ\FK WUHQGyZ HGXNDF\MQ\FK Z VSRáHF]H VWZLH SROVNLP SRMDZLD VL Z W\P Z]JOG]LH NLOND ZDQ\FK SUREOHPyZ 2Wy XWU]\PXMH VL QLHZLHOND DNW\ZQR HGXNDF\MQD RVyE Z ZLHNX ± 2VRE\ ZW\PZLHNXWU]\NURWQLHU]DG]LHMNRU]\VWDM]UyQHJRURG]DMXXVáXJHGXNDF\MQ\FKZSRUyZQDQLX GRJUXS\ZLHNX± ODW1DOH\GRGDHWRQLHNRU]\VWQH]MDZLVNRMHVWGRGDWNRZRZ]PDFQLDQH SRSU]H]]UyQLFRZDQLHURGRZLVNRZHJG\QDGDOGODZVLMHVWRQREDUG]LHMFKDUDNWHU\VW\F]QHQL GOD PLDVW -DN SLV] DXWRU]\ Diagnozy społecznej 2009 Ä0LPR Z]URVWX DNW\ZQRFL HGXNDF\MQHM JáyZQLHRVyEZZLHNX± ODWSURFHVGRVNRQDOHQLHNZDOLILNDFMLOXGQRFLGRURVáHMPDZ3ROVFH ZFL QLHZLHONL ]DVLJ L MHVW Z\VRFH VHOHNW\ZQ\ $QDOL]D DNW\ZQRFL HGXNDF\MQHM GRURVá\FK NRELHWLPF]\]QZHGáXJPLHMVFD]DPLHV]NDQLDXZLGDF]QLDQLHW\ONRZLNV]HDVSLUDFMHHGXNDF\M QH NRELHW DOH WDNH XZ\SXNOD G\VSURSRUFMH WHU\WRULDOQH QD QLHNRU]\ PLHV]ND FyZ ZVL PLDVW QDMPQLHMV]\FK´ 'LDJQR]DVSRáHF]QD V
2]QDF]DWRHPDP\GRF]\QLHQLD]HVWDáQLHUyZQRZDJUR]ZRMXNDSLWDáXOXG]NLHJRNWyU\ ZRGQLHVLHQLXGRURGRZLVNZLHMVNLFKQLHMHVWZVWDQLH]QDF]FRSRNRQDG\VWDQVXMDNLG]LHOLJR RG LQQ\FK ]ELRURZRFL ']LHMH VL WDN SRPLPR LVWQLHQLD NRU]\VWQ\FK SURFHVyZ ]ZL]DQ\FK ]SURJUDPDPL UR]ZRMX REV]DUyZ ZLHMVNLFK ]QDF]Q\FK QDNáDGyZ ILQDQVRZ\FK QD HGXNDFM ZUDPDFKDNW\ZL]DFML]DZRGRZHMLWS.RQVHNZHQFMHLVWQLHMF\FKUyQLFPRJE\GDOHNRLGFH± QLHNWyUHUHJLRQ\NUDMXQLHEGUR]ZLMDVLZRF]HNLZDQ\PWHPSLHL]DNUHVLHJG\XF]HVWQLFWZR VSRáHF]QRFLORNDOQ\FK Z SURFHVLHUR]ZRMXEG]LHRJUDQLF]DQHLVWQLHMF\PL]DVREDPLOXG]NLPL -HVW WR QLHEDJDWHOQD NZHVWLD MHOL SRGNUHOLP\ URO NDSLWDáX OXG]NLHJR ZH Z]URFLH JRVSRGDU F]\PDWHQMHVWMHGQR]QDF]QLH]ZL]DQ\]NRQNXUHQF\MQRFLLLQQRZDF\MQRFLJRVSRGDUNL
:WHRULDFKZ]URVWXJRVSRGDUF]HJR &LFK\0DODJD RGGDZQDSRV]XNXMHVLRGSRZLH G]L QD S\WDQLH MDNLH UHODFMH ]DFKRG] PLG]\ NDSLWDáHP OXG]NLP D UR]ZRMHP JRVSRGDUF]\P SD VWZ L UHJLRQyZ :LNV]R SUDF L PRGHOL NRQVWUXRZDQ\FK ZRNyá WHJR SUREOHPX NR F]\ VL NRQNOX]MHVSRáHF]QDNRU]\]LQZHVWRZDQLDZNDSLWDáOXG]NLMHVWFRQDMPQLHMUyZQLHVLOQDMDN NRU]\LQG\ZLGXDOQD ZSá\ZZ\NV]WDáFHQLDMHGQRVWNLQDRVLJDQHSU]H]QL]DURENL 0DMFWRQD
%LRUFSRGXZDJQLHW\ONR]DU\VRZDQHZ\HMDVSHNW\DOHWDNHLQQHF]\QQLNLZSá\ZDMFH QD VSRVyE P\OHQLD NWyU\ Z NRQVHNZHQFML RGSRZLDGD ]D SRVWDZ SUR OXE DQW\LQQRZDF\MQ PRQDVWZLHUG]LHLFK UyGáRWNZLZGZyFKZDQ\FKREV]DUDFK±W\SLHVRFMDOL]DFMLRUD]HGXND FML3RQLV]DWDEHODZVND]XMHQDLFKLVWRW
Tabela 3. Czynniki determinujce postaw pro- i antyinnowacyjn Czynniki determinujące
postawĊ proinnowacyjną
Czynniki determinujące postawĊ antyinnowacyjną 2WZDUWDQDQRZRFLHODVW\F]QDRUJDQL]DFMD =KLHUDUFKL]RZDQDLQLHHODVW\F]QDRUJDQL]DFMD \F]OLZL RWZDUFL V]HIRZLH REGDU]DMF\
SUDFRZQLNyZ]DXIDQLHP 1LHXIQLV]HIRZLHERMF\VLSRGHMPRZDU\]\NR 6]NRáDXF]FDWZyUF]HJRP\OHQLD 6]NRáXF]FDVFKHPDW\F]QHJRP\OHQLD 0ROLZR XG]LDáX Z ZDUV]WDWDFK V]NROH
QLDFK ZVSLHUDMF\FK NUHDW\ZQH P\OHQLH L SRVWDZ\SURLQQRZDF\MQH
%UDN ZVSDUFLD Z SRVWDFL V]NROH ZVSLHUDMF\FK NUHDW\ZQHP\OHQLHLSRVWDZ\SURLQQRZDF\MQH 8SRGPLRWDZLDMFH Z\FKRZDQLH Z GRPX
URG]LQQ\P $XWRU\WDUQHZ\FKRZDQLHZGRPXURG]LQQ\P
UyGáR 5'UR]GRZVNL$=DNU]HZVND.3XFKDOVND00RUFKDW'0URF]NRZVND:VSLHUDQLH SRVWDZ SURLQQRZDF\MQ\FK SU]H] Z]PDFQLDQLH NUHDW\ZQRFL MHGQRVWNL 3ROVND $JHQFMD 5R]ZRMX3U]HGVLELRUF]RFL:DUV]DZDV±
1LHPDZWSOLZRFLHSRWHQFMDáQDE\ZDQ\ZWRNXVRFMDOL]DFMLSLHUZRWQHMRUD]Z]PDFQLDQ\ SU]H]SURFHV\HGXNDF\MQHVNXWNXMH]DFKRZDQLDPLLSRVWDZDPLZWRNX\FLD]DZRGRZHJRSU]HNáD GDMFVLQDVW\OHSU]\ZyG]WZDLVW\OH]DU]G]DQLD:HIHNFLHSRMDZLDVLQLH]E\WNRU]\VWQ\XNáDG F]\QQLNyZRVáDELDMF\FKZDUXQNLNV]WDáWXMF\FKRWZDUWHLQQRZDF\MQHSRVWDZ\,FK]PLDQDPRH SU]\QLH HIHNW\ Z GáXV]HM SHUVSHNW\ZLH DOH MHOL QLH QDVWSL UDG\NDOQD ]PLDQD Z VSRVRELH HGXNRZDQLDREHFQ\FKPáRG\FKSRNROH WRPRHVLRND]DHV\WXDFMDSROVNLHJRVSRáHF]H VWZD ZZLDWRZ\PZ\FLJXUR]ZRMXVSRáHF]QHJRLJRVSRGDUF]HJRQLHEG]LHDGHNZDWQDGRUR]EXG]R Q\FKSRWU]HELDVSLUDFML 4. ZakoĔczenie 3RPLPREDUG]RGXHJRG\VWDQVXMDNLG]LHOL3ROVNRGLQQ\FKNUDMyZHXURSHMVNLFKZ]DNUHVLH LQQRZDF\MQRFLOLF]Q\FKEDULHUPHQWDOQ\FKZW\P]DU\VRZDQ\FKSRZ\HMZ\GDMHVLHMHGQDN PDP\GRF]\QLHQLD]ZDQ\PLREV]DUDPLLQQRZDF\MQRFLLV]DQVQDLFK]ZLHORNURWQLHQLH3RVWX ORZDQH RG ZLHOX ODW UHIRUP\ V\VWHPX SURZDG]HQLD G]LDáDOQRFL EDGDZF]RUR]ZRMRZHM L LQQRZDF\MQHM SRSU]H] ]DFLHQLHQLH ZVSyáSUDF\ PLG]\ XF]HOQLDPL VSRáHF]QRFL EDGDZF] D SUDNW\N \FLD JRVSRGDUF]HJR ]DF]Q SU]\QRVL HIHNW\ MHOL EG VNRMDU]RQH ] ZáDFLZ\PL SURFHGXUDPL ILQDQVRZDQLD6áX\WHPXSRZLQQ\UyZQLH SURZDG]RQHG]LDáDQLD]PLHU]DMFHGR
3
Por: G. Krzyminiewska, Weakness of human capital in rural areas as a threat to sustainable development, w: Sustainable local development conditions of regional and local development, red. P. Mickiewicz, B. Mickiewicz, T.III, Zachodnio-pomorski Uniwersytet Technologiczny, Szczecin 2010, s. 29–35.
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 43, 2011
Grayna Krzyminiewska
Mentalne bariery innowacyjnoci Polaków
]ZLNV]HQLD XG]LDáX DEVROZHQWyZ VWXGLyZ NLHUXQNyZ FLVá\FK D WDNH ZSURZDG]HQLH GR V]Nyá QRZ\FK LQVWUXPHQWyZ QDXF]DQLD SR]ZDODMF\FK QD NUHRZDQLH SRVWDZ WZyUF]\FK SU]HGVLELRU F]\FK.RQLHF]Q\PMHVWMHGQDNE\]DáRHQLDMXVIRUPXáRZDQHQDSR]LRPLHVWUDWHJLL]DF]á\E\ HIHNW\ZQLH ZGUDDQH D V]F]HJyOQ URO Z W\P ]DNUHVLH SRZLQQD SHáQL HGXNDFMD ZV]\VWNLFK SR]LRPyZ±RGZ\FKRZDQLDSU]HGV]NROQHJRSRSURFHV\NV]WDáFHQLDXVWDZLF]QHJR
%LEOLRJUDILD
>@ %LXUR$QDOL]6HMPRZ\FKQU PDU]HF
>@ &LFK\.0DODJD..DSLWDáOXG]NLZPRGHODFKLWHRULLZ]URVWXJRVSRGDUF]HJRZ .DSLWDá OXG]NL L NDSLWDá VSRáHF]Q\ D UR]ZyM UHJLRQDOQ\ UHG 0 +HUEVW 6FKRODU :DUV]DZD V ±
>@ 'UR]GRZVNL$=DNU]HZVND.3XFKDOVND00RUFKDW'0URF]NRZVND:VSLHUDQLHSR VWDZ SURLQQRZDF\MQ\FK SU]H] Z]PDFQLDQLH NUHDW\ZQRFL MHGQRVWNL 3ROVND $JHQFMD 5R]ZRMX3U]HGVLELRUF]RFL:DUV]DZDV
>@ 'UXFNHU3,QQRZDFMDLSU]HGVLELRUF]R3UDNW\NDL]DVDG\3:(:DUV]DZD V >@ (XURSHDQ ,QQRYDWLRQ 6FRUHERDUG (XURSHDQ &RPPLVVLRQ (QWHUSULVH DQG ,QGXVWU\
ZZZSURLQQRHXURSHHX >@ *OLQND%.XOWXURZHXZDUXQNRZDQLDSU]HGVLELRUF]RFL3:(:DUV]DZDV >@ ,0':RUOG&RPSHWLWLYHQHVV<HDUERRNZZZZRUOGFRPSHWLWLYHQHVVFRP >@ *UDERZVND,.RWRZVND,(GXNDFMD'LDJQR]DVSRáHF]QD UHG-&]DSL VNL73DQHN :DUV]DZD V ± > @ .OHLEHU08ZLHU]P\ZHZáDVQHPROLZRFLZ\ZLDG]SUH]HVHP3$1']LHQQLN5]HF]SR VSROLWD F]HUZLHF >@ .U]\PLQLHZVND*:HDNQHVVRIKXPDQFDSLWDOLQUXUDODUHDVDVDWKUHDWWRVXVWDLQDEOH GHYHORSPHQW Z 6XVWDLQDEOH ORFDO GHYHORSPHQW FRQGLWLRQV RI UHJLRQDO DQG ORFDO GHYHORS PHQW UHG 3 0LFNLHZLF] % 0LFNLHZLF] 7,,, =DFKRGQLRSRPRUVNL 8QLZHUV\WHW 7HFKQRORJLF]Q\6]F]HFLQ >@ 5RODQG/HY\&K:MDNLVSRVyEQDE\ZDP\SRMFLDLZDUWRFLHNRQRPLF]QH"Z 3V\FKROR JLD HNRQRPLF]QD *GD VNLH :\GDZQLFWZR 3V\FKRORJLF]QH UHG 7 7\V]ND *GD VN V >@ 6]WRPSND36RFMRORJLD=QDN.UDNyZV >@ ZLGD=LED+0HFKDQL]P\]QLHZROHQLDVSRáHF]QHJR5HIOHNVMHXVFK\áNXIRUPDFML8QL ZHUV\WHW:DUV]DZVNL:DUV]DZD V
6XPPDU\
The papers Mental barriers of Poles’ innovation addresses the distance which Poland keeps to other countries including those in the EU. The paper indicates some of the mental barriers among Poles, contributing to anti-innovative incentives and obstructing creative attitudes. It concentrates on two issues: specificity of socializa-tion and educasocializa-tional activities as the main factors determining innovative weakness of Polish society. Keywords:LQQRYDWLRQVPHQWDOEDUULHUV *UD\QD.U]\PLQLHZVND .DWHGUD6RFMRORJLLL)LOR]RILL :\G]LDá(NRQRPLL 8QLZHUV\WHW(NRQRPLF]Q\ XO:LHWU]\NRZVNLFK3R]QD HPDLO JUD]\QDNU]\PLQLHZVND#XHSR]QDQSO
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 43, 2011
![XF]HĔ QLH VSHáQLD Z\PDJDĔ NRQLHF]Q\FK QLH RSDQRZDá ZLDGRPRĞFLL XPLHMĊWQRĞFLXPRĪOLZLDMąF\FKGDOV]ąQDXNĊ x D (2) (minimalnie]()