236 K ronika
SYM POZJU M N A U K O W E H IS T O R IA O D K R Y Ć I E K S P L O A T A C JI S IA R K I W P O L SC E
30 m aja 1981 ro k u o d b y ło się w K ielcach o g ó ln o p o lsk ie sy m p o zju m n a u k o w e p o d n azw ą: H istoria o d kryć i eksploatacji sia rk i w Polsce. Je g o o rg a n iz ato re m b y ło T o w a rzy stw o P rzyjaciół G ó rn ic tw a, H u tn ictw a i P rzem ysłu S ta ro p o ls k ie g o przy w sp ó łu d ziale O ś ro d k a B ad aw czo -R o z w ojow ego Przem ysłu S iark o w eg o „ S ia rk o p o l” w T a rn o b rz eg u , R a d O d d ziałó w W ojew ódzkich N O T w K ielcach i T arn o b rz e g u o raz O d d ziału Po lsk ieg o T o w arzy stw a H isto ry c zn eg o w K ielcach. W p rzy g o to w an iu sesji uczestniczył tak że Z esp ó ł G eo lo g ii Z łó ż S iarki In sty tu tu G eo lo g iczn eg o w W arszaw ie p o d k iero w n ic tw em p ro f. S tan isław a P aw łow skiego.
P o d c z as o b ra d , k tó ry m i k iero w ał przew o d n iczący R ad y N a u k o w e j T o w arzy stw a Przyjaciół G ó rn ic tw a , H u tn ictw a i P rzem ysłu S ta ro p o ls k ie g o — pro f. W acław R ó ż ań sk i, w ygłoszono n a stęp u jąc e re feraty : Z n a czen ie o d kryć złó ż s i a r k i — p ro f. S tan isław P aw łow ski; Geologia pol skich złó ż sia rk i — d o c. K a ta rz y n a P a w ło w sk a; H istoria o dkrycia złó ż sia rk i w Polsce L udow ej — m gr B olesław K u b ic a ; H isto ria badań geologii złó ż sia rki w Polsce tv X I X w ieku — d o c . T adeusz O sm ó lsk i; H istoria badań geologii złó ż sia rk i w Polsce w I połow ie X X w ieku — d o c. Z bigniew W ó jc ik ; W spółczesne m eto d y e ksploatacji złó ż sia rk i rodzim ej w Polsce — m g r inż. E d w ard G ory- lew ski, d r inż. Jó z e f K irejczyk.
P ro f. S tan isław P aw łow ski — in ic jato r p o sz u k iw a ń siark i n a ziem iach p o lsk ich i n au k o w y k iero w n ik zespołu b a d aw c zeg o w In sty tu c ie G eo lo g iczn y m — z ap re ze n to w ał w sw ym referacie p o g ląd n a w y stępow anie złóż siarki rodzim ej. R eferent przedstaw ił efekty g o sp o d a rcz e k o n se k w en tn ie rozw ijanej w o sta tn ic h dziesięcioleciach geologicznej akcji badaw czej, d zięki k tó re j u d o stę p n io n e zostały zło ża siarki w o k o lic a ch T a rn o b rz e g a , S taszo w a, L u b aczo w a i B aran o w a S an d o m iersk ieg o . Są to p o k ład y , liczące się w skali św iatow ej. N ie k tó re z n ich zalicza się d o u n ik aln y ch . S tan isław Paw łow ski zw rócił uw agę n a d y n am iczn y rozw ój b a d a ń głębiej w y stępujących złóż siarki od chw ili, gdy o k a za ło się, że w polsk ich w a ru n k a c h m o żn a zasto so w ać m eto d ę p o d z ie m n eg o jej w y ta p ia n ia. P rz y p o m n ia ł tak ż e o w y k o n an iu w o sta tn ic h la ta c h k ilk u n a stu d o k u m e n ta c ji'g e o lo g ic z n y c h , sta n o w iący ch isto tn y w kład n a u k i w ro z p o z n a n ie o b sz a ru P olski i fu n d a m e n t rozw o ju przem y słu siarkow ego. W a rto nad m ien ić, że w ogłoszonej p rzed k ilk o m a laty n a łam a ch „T ry b u n y L u d u ” ankiecie n a te m a t najw iększych osiągnięć n a u k i w P olsce L udow ej w y m ien io n o n a d ru g im m iejscu o d k ry cie złóż siarki. K o n sek w en cją b a d a ń p rzep ro w a d z o n y c h w o sta tn ic h la ta c h je s t fa k t, że P o lsk a, im p o rtu jąc a jeszcze w 1960 ro k u sia rk ę, jes t ob ecn ie z aliczan a d o czołów ki św iatow ych p ro d u c en tó w i e k sp o rteró w tego su ro w ca.
W k o lejnym referacie, d o c. K a ta rz y n a P aw ło w sk a d o k o n a ła ch ara k te ry sty k i geologicznej g łów nych o b szaró w siark o w y ch , w y stępujących n a teren ie z ap a d lisk a p rzed k arp ack ieg o . W o b rę b ie tego z ap a d lisk a gipsy-skały m acierzy ste złóż siarki z ajm u ją p ow ierzchnię o k o ło 15 000 k m ’.
M g r Bolesław K u b ic a w sw ym w y stąp ien iu om ów ił histo rię o d k ry cia złóż siark i w Polsce L u d o w ej. D o k o n a ł o n p eriodyzacji najnow szej histo rii p o szu k iw ań tego surow ca. P oszczególne e tap y p rz y p ad a ją n a n a stęp u jąc e la ta : 1937— 1948 — rozw ój b a d a ń p o d staw o w y ch i k sz tałto w an ie k o n cep cji p o szu k iw aw czy ch ; 1952— 1957 — realizacja w stęp n y ch p ro g ram ó w b ad aw czy ch i pierw szych o d k ry ć g eo logicznych; 1963— 1976 — w y b itn a in ten sy fik acja b a d a ń i o d k ry cie najw ięk szych zaso b ó w siarki ro d zim ej. B olesław K u b ic a uw ypuklił tak ż e w kład p rzed sięb io rstw geolo gicznych i w sp ó łd ziałan ie geologów z g ó rn ik am i w zak resie o d k ry c ia i e k sp lo atacji siarki.
D w aj k olejni referenci nak reślili dzieje b a d a ń złóż siark i w X IX i X X w ieku n a ziem iach p o lsk ich . O histo rii ek sp lo ata c ji tego su ro w ca w w ieku X IX m ów ił doc. T ad eu sz O sm ólski. N a to m ia s t d o c. Z bigniew W ójcik — w o p a rc iu o liczne p u b lik acje n au k o w e — sc h a ra k te ry z o w ał p o szu k iw an ie złóż siark i n a ziem iach p o lsk ich w 1 p ołow ie X X w ieku. W tym okresie n a stąp ił w zro st z ain tere so w a n ia sia rk ą — zw łaszcza p o d czas I w ojny św iatow ej. Była ona w ów czas w ażnym su ro w cem stra te g iczn y m . D o p ro w a d z iło to d o w znow ienia jej ek sp lo atacji w P o sąd zy , C zark o w y ch i in n y ch n ieczynnych w ów czas k o p a ln ia c h . K olejnym czynnikiem , jak i d o p ro w a d ził d o w z ro stu zain tere so w a n ia ro d z im y m i złożam i siark i w pierw szych la ta c h okresu m iędzyw ojennego, b y ło z ap o trze b o w a n ie n a k w as siarkow y. D o c. Z bigniew W ójcik w swym
K ronika 237
referacie zw rócił uw agę n a u dział w b a d a n ia c h złóż siarki w I poło w ie X X w ieku licznego g ro n a b ad aczy , a w śród n ich : J. S ie m ira d zk ieg o , S. C z a rn o c k ie g o , C z. K u ź n ia ra , J. C z a rn o c k iego, R. K rajew sk ieg o , W . T eisseyre i innych.
W k olejnym referacie p racow nicy O ś ro d k a B ad aw czo -R o zw o jo w eg o P rzem ysłu S iark o w eg o „ S ia rk o p o l” w T arn o b rz eg u — d r Jó z e f K irejczyk i m g r E d w a rd G o ry lew sk i — z ap re z e n to w a li sto so w an e w spółcześnie w Polsce sp o so b y w y d o b y w an ia złóż siark i. O m ów ili oni d w ie m eto d y e k s p lo a ta c ji: — o d k ry w k o w ą, p o łą c z o n ą ze w zbogaceniem u zy sk an ej w ten sp o só b ru d y siarki m e to d ą flo ta cy jn ą , o ra z później z a s to s o w an ą w Polsce, ale b a rd ziej o p łac aln ą — p o d ziem n eg o w y ta p ia n ia i w y d o b y w an ia n a p ow ierzchnię o tw o ra m i w iertniczym i ciekłej siark i. A u to rz y tego re fe ra tu sp o ro uw agi pośw ięcili p ro b lem o w i rek u lty w acji teren ó w p o w y e k sp lo a to w an y c h zło żach siark i o ra z zw iązan y m z nim z ag ad n ien iem d e g ra d a cji i o c h ro n y n a tu ra ln e g o ś ro d o w iska.
Ze w zględu n a n ieo b ecn o ść a u to ra nie zo stał w ygłoszony re fe ra t — p rzy g o to w an y przez inż. T ad e u sz a M atelsk ieg o , a pośw ięcony h isto rii i zb io ro m e k sp o n o w a n y m w M u zeu m Z ag łęb ia S ia rk o w eg o , k tó re zn ajd u je się w z a m k u — w B aran o w ie S a n d o m iersk im .
A k tu a ln a sy tu acja g o sp o d a rcz a n aszeg o k ra ju m ia ła d ecy d u jący w pływ n a p rzeb ieg in te re s u ją cej d y skusji. Jej uczestnicy zastan aw ia li się, w ja k i sp o só b n ależy ob ecn ie i w najb liższy ch la ta c h e k sp lo ato w a ć zło ża sia rk i, ab y jej e k s p o rt m ógł być n a jb a rd zie j o p łacaln y d la n aszeg o k ra ju . D y s k u ta n c i z d u ż ą tro s k ą m ów ili tak ż e o o c h ro n ie n a tu ra ln e g o k ra jo b ra z u o ra z z ag ro ż en iu w ód W isły, w ystępującym przy e k sp lo atacji siarki.
• W czasie o b ra d isto tn y p o stu la t b ad aw czy zgłosił d o c. Z b ig n iew W ójcik. Z w ró cił on uw agę, że arch iw alia d o ty czące k o p a ln ic tw a ru d siark i n a ziem iach p o lsk ich uległy ro z p ro sze n iu . Istnieje zatem k o n ieczn o ść kw eren d b ad aw czy ch — p rzed e w szystkim w W ied n iu , B erlinie i L en in g rad zie. Z a p ro p o n o w a ł tak że p rzep ro w a d zen ie szerokiej pen etracji teren o w ej m iejsc w półn o cn ej części z ap a d lisk a p rz ed k a rp ac k ie g o . gdzie daw niej p ro w a d z o n o p rzy g o d n ie e k sp lo a tację złóż siark i. R ealizacja tego ze w szechm iar słusznego w n io sk u p rzy czy n iłab y się n a p e w n o d o lepszego p o z n a n ia dziejów w y d o b y w an ia n a ziem iach p o lsk ich te g o c en n eg o surow ca.
Z k ro n ik a rs k ie g o o b o w iązk u należy n ad m ien ić, że dzięki życzliw ości d y rek cji O ś ro d k a B adaw czo -R o zw o jo w eg o P rzem ysłu S iark o w eg o „ S ia rk o p o l” w T arn o b rz eg u zo stał o p u b lik o w an y z b ió r re fe ra tó w w ygłoszonych po d czas sy m p o zju m (p o za arty k u łem deje. T ad e u sza O sm ólskiego).
A n d rzej R em b a lski (Kielce) .
JU B ILEU SZ 35-LECIA PRACY N AU K OW EJ PRO FESO R A W ACŁAW A R Ó ŻA Ń SK IEG O
15 m aja 1981 r. — w A k ad em ii G ó rn ic zo -H u tn icz e j im . S ta n isła w a S taszica w K ra k o w ie — o d b y ło się u roczyste p o siedzenie p o św ięcone 35-leciu pracy n a u k o w ej i 40-leciu d ziałaln o ści społecznej n a teren ie S ta ro p o lsk ie g o O k ręg u Przem ysłow ego p ro f. W acław a R ó ż ań sk ieg o . O rg a n iza to re m s p o tk a n ia byl W ydział M etalu rg iczn y A G H o raz uczeln ian e k o ło S to w a rzy szen ia In ży n ieró w i T ech n ik ó w P rzem ysłu H u tniczego.
W uroczystości o b o k najbliższej ro d z in y J u b ila ta uczestniczyli członkow ie se n a tu A G H , przedstaw iciele M in isterstw a H u tn ictw a, z a k ła d ó w przem y sło w y ch , z k tó ry m i P ro fe so r u trzy m u je b liskie k o n ta k ty , p rzedstaw iciele organizacji społecznych, w yższych uczelni, w y ch o w an k o w ie i liczne g ro n o w sp ó łp raco w n ik ó w .
Przew odniczący p o sied zen ia — pro f. S tan isław G o rc zy c a — p rz y p o m n iał d z ia łaln o ść n a u k o w o -b a d aw cz ą i sp o łeczn ą W acław a R ó żań sk ieg o .
P o u k o ń czen iu h u m an isty c zn e g o gim n azju m im . M ik o ła ja R eja w K ielcac h ro z p o cz ął stu d ia n a W ydziale H u tn iczy m A G H w K rak o w ie.
