OBECNY STAN MIKROPALEONTOLOGII FLISZU KARPACKIEGO

FRANClSŻEK BIEDA

:

_

OBECNY

-

STAN

:

MIKRÓPAlEONTOlOGII

FLISZU

~

KARPACKIEGO

--

o

T_WORNICE spotykane we fl.iis:zu karpa1!-..• .k1m to otwom!ice małe, występujące

w

iłacn,

łupkach i margla;ch,. oraz otwqrnice .duże, znaj-. dowane . przewa.ż:nde w piasirowcach. i

drobnó-ziarn.istych ilepieńcach. Przy robotach o · cha-· .. irakterze pra!ktyCZJllym posługujemy się głównie

otwornicami małymi, cme bowiem -pozwalają

na:~eprow:adzić ~órelację, .czyli ,porówny:...

wame

warstw.

·.

·

··

Małe otw01'hice spo-tykane we fliszu to otwornice :aglutynujące ó. wapienne. ·skocupki · .. otv.To.rnic aglutynujących s·ą zbt!.dowane z

ob-cych ciał, jak: ziarnka piasku, igły gąbek,_

bla-szki milki, . fragmenty innycli skorup. Są one ·

spojone za pomocą :różnych związków, jak: chi-· ,; tyna, węglan .wapniowy, krzemionka, _sole żela-.

:za. Częstą skorupki te 1ilega.ją deformacji w osa-·

dach, ła-two się klruszą przy prepa.rowa!l'liu, stąd 1 uznacza~ie otwornic ~gl-utynujących nie jest- · rzeczą łatwą. Srodowiskiem ży-ci.owym ich jest .

dno mórz, zazwyczaj gł;ębszych, gdzie woda jest

chłodna. · , · · ·

Inaczej przedstawia się___sprawa z· małymi

o-- o--twomicami wapiennymń., które. jedn.aik we fJ.ńsrl;u

nie są tak częste jak Oltwornice · aglutynujące.

Tutaj możemy rozróimić ot~orriice w.ppieime

denne i plan}{,toni~e. Te ostatnie mogą w pew-_

--nych. osadach występować masowo, ·gdy

denne

są wprawdzie nierai boga-te w . gatunki, ale te gatunki mogą być reprezentowane przez

il.ielicz-ne

okazy. . . .

Stosunkowo !I'Za·dko majdujemy

we

fHszu inne· ~pierwotniaki, jak:· radiolarie_, organizmy

!należą-ce do piE!rwotniaków o krzeńriookoW-ej skO'TUl}?::-c~, a w najniższej kredzie kartpackiej spotyka -s1ę kalpionelle, maleńkie sko'I'Uip'ki wapie\IIDe, ·które prawdopodobnie także tnalleżą do.

pierwot-niaków. ··

· . Do · szczątkó~ ·orgamczb.y-Ch, którymi zajmu~ .··

je się znik.ropal€0l'}to:logia.

f.llhszowa,

lilależą igły.·

krzemionkowych gąbek oraz. skorupki · wapieru-ne małzo["aczków. Jeżeli. chodzi o świat roślinny, · .to rzadko natrafiamy na krzemionkowe

()krzeiX1-. ki, częstsze są litotanulli.a, glony ·_czerwone, jed-nak _od dawna nikt się nirrii nie zajmuje. ·

· Korelację osadów fliśzowych przeprowadza-my więc główmrl.e za pomo-cą otwornic. W pra-cach mikropaleontologicznych· bierze się rpod u-·

·wagę przede wszystkim zespoły gatunków,

przy

czym gatunki, które są liC7!Ile reprezentowane,

mają większą wartość od fornn występującyc:P, ,· rzadko. ·Zwracamy u"'agę na zasięg pionowy·

fonn. Tailcie formy, · ktbrych zasięg pionowy, a wlięc 1:!7Jas życia; jest niewielki, są ceruniejsze ciii formy o większym zasięgu pion:owym, czyl_i długOtWiec:zne. W pewnych ~a-ch m?żemy .· jednak również -i te wykorzysta(: dla kocela:cji.-.

W m~kropaleontologii stosowanej kOnieczne

jest oznaczenie rodzaju, natomiast nd.e jest ko-nięczne dokładirie oznaczenie gatunkowe, można

poprzestać na prawń.wrycznym WY'!'óżrrieniu od• mieil!I'llYch form. Mając ·do czynienia z różnymi

formami w obrę-bie rodzaju, nieraz -wystarczy

odróżnić te odmienne fooiny dowolnie pirŻyjęty..; · mi .znakami" np. •cyframi; literami

itd.

W

pra-89.

. . . ' l

·'

~ch milk.ropaleontologiCZilllych chodzi :częs~ o . pośpiech, o ~y~e -rozpo~Zl'l.<lll!Le odrębn)Tlch ze-: społów, ria-tomi~t sprawa biologh::znej

nomen-klatury jest mniej ważna. J me1i chod~ .zreisrl:ią o nazwę 1bfulJo,giczną gatunków, tj.

d!wtlmia!DD-wą czy nawet trójmianową, to ma ona wtedy

wartość, gdy towanyst?;y jej d~kładn.y opis-i ry-sunek ·&Ey .futografia.

. P:t;zy posługiwaniu się dOIW<>lme - obranymi

znakami-odróżniającymi trzeba podać również

dobry rysunek ·czy fotx>grafię danej formy w

ce-. lu 1,1łatwienia parów.nywania Wyników

uzyska-nych przez różnych praco'W[llików.

---. Zasięg pionowy fo,rm podaje się

na

tabeli.

Wzdłuż jednego jej ·boku są 'iiii:nieszczone

rysun-ki_

form, na boku prostopaP,łym lub w razie

po-'trzeby na obu bokach pr1~tnpadłych _ do ..

tam-tego podaje się cyfry dotyezące grubeiści

osa-dów, na2:Wy wyróżni-onych jednostek

stratygra-ficznych i wiek geologi'C·zny. Przy znakowaniu

fOirm w taJkliej taibe1i zwykle zaznacza się ich

-ilość w paszczególnych paziomach.

Wzorowy przykład takiej_ tabeli korelacyjnej

znajdujemy

w

pracy K. Guzika i W. Pożaryskie­

go: Fałd Biecza, Biul.· P. I. G. 53, Warszawa

.1949. Jest to p-ierwsz:a po· Grzy'OOwstk.im polska

pub!ikacja zajmująca się zagadmd.eniem kocelacji

osadów fliszowych. Ma ona <:harakterr pracy ze- .

_ -społ'o;wej, część g~,lngilczną wykonał K. -Guzik,

autorem części paleontologiczno--.stra~aficznej

jest-W. Pożaxyski.

Wymd.end.ona roz.prawa dortyczy zachodniej części centralnej depcr-esji kampackiej, a więc

ob--~aru położonego na zachód od tego., :którym

za-jął się Grzybowski w r. 1897. Ro2!piętośćstraty-- grafi.cma fl:i&u w pracy K. Guzika i

w:

Poża­

.ryskiegó jest.znac:mde _większa. niż u Grzybow-.

skiego. Obejmuje ona mianomocie flisz od

pia-. · skawca cza.rnOii'ZeCkiego, którego -wiek możemy

przyjąć· na pogranicze kredy i paleocenu, i koń­

czy się na- warstwach -'krośnieńskich. dolnych,

. których spąg oiktaślamy na (pO!dstawtie fauny

dużych otworni-c jalko gómoeoceń:ski.

· W pra-cy Grzybowskiego mieliśmy

qo

·czynie~

· nia jedynie ze środk.Qwą ~śCią -powyższego

profilu, OJbeljmującą klompleks -od' piookO-w-ca

cię:żikpwickiego· po łu.piki menili.to!We._ ·

Główne wynJhlti pracy Pożaryslciego są nastę­

puJące.

w

wyższej części

warstw

krośnieńsk~ch

:zmljduje się fauna otwornic ·wyłącznie

wapien-nych, w mpkach menilitowyóh są ;r~ i

igły gąbek, w waxstwach hieroglifowych w

stro-pie jest poz!orri globigerynowy,· poniżej niego

, poziom otwornic W-yłąc.Znie aglutynujących~ W

piaskow<:u _ ciE~żko!Wickim fauna' otwornlic. jest

bardzo- 'Uboga, następnie w--łupkach czarnorzęc'­

-kich maniy faunę_ bogatszą,

a

W piaskowcu

CzaT-_Jl'orzeekitn staje' się ona-znowu uboga. ·

POil"ównując ·profil 11llikropa!leontolo-g'iCZiłly

Grzybowskiego z profilem Pożarryskiego

widzi-my,

ze

w poziomach c·zy też strefach wyróżnio­

:l;lych przez .Grzybowskiego odnaleźć .mo-żna-· pO:

ziom globigerynowy, a. poniżej mego poziom

.90'

otwornic wyłącznie· aglutynujących~ Pierwszą

· od góry strefą w_ tym ~mie u

GrzyoowSkfte-go jest strefa :z Cyclammina amplectens ~yb.,

w Bieczu

według Pożaryskiego - Cyclammina "'

acutidorsata Hanrtlk. Są to gatuJnki będące

sy.rt()-nimami, nazwa ostatnia jest ·starsza i ··ma

wo-Ryc~ 1. Trochammina (AmmagLobigerina) globigerini~

formis (Parker .et Jcmes)~ -a. widok od strony brzusz~

m~j, b; od strony grzbietowej,. c. z boku. Wedlug

T'j;l-sunku Brac'ly'ego, średnica 1;6 mm. ·

..

ooc

tego pierwszeńs,two. J~o drugą chraktery-.

styczną fornię obok Cyc l. acut~dorscita ~ienia

Pożaryski Haplophragium. globigeriniforme

( _ Tr.ochammina)_, Ammoglobigerina

globigeri-niformi$ (P!arker et Jones), ryc. l. ·

Właściwie !lla _tym się •koń<:Ży zgodność mtę­

dzy profilami jednego i drugiego aurtora, strefy

wyróżnione priez Grzybowskiego P-,Oniżej strefy

_ z _ Cyd. acutidorsata trudno odnaleźć w okolicy

·Biecza.

Pożaryski pop:r:zestaje na -stwierdzeniu,

że w dolnej części warstw hieroglifowych

znaJ-duje się bogatą. fauna aglutyn'Uljąca, wśród

któ-rej występuje wp(l"awdzie liczmie · Reophax

p!a-centa Grztb,_ ale-li<:zniejsza jest GlomCispiro cłui­ raides

(Parker et

Jone.s),

ryc:· 2, która ma

sze--roki za.Sięg str.atygraficżny, bo występuje także _

liczni~ w -piaskowcu ciężkowickim.

. Zatem na· tak stosunkowo niewielkim obsza~

n.e obejmującym tereri od Krosna po Bię,~ptla­

leżącym do· tej samej facjalnej serii śląsldej,

rozmieszczenie otwornic tylko częściowo się·

zgadza .

Przenieśmy się teraz od Biecza dalej w kie:-.

runku . półnot::no-zachodnini do Ciężkowic ·. nad

-rzeką Białą.· Zń.a.jdujemy się dalej na tej samej

antykliinie có w

Bieczu.

8tratygra1ia prże®-ta-.

wia się podobnie, ·opisał ją Grzybowski

(Fiasko-wiec ciężkowicki, "Kosmos"- 1921). ·

Rys. 2. Glomospira cha,. roides (Parkf!r et Jones):

Wedlug tysunku _

BriL-dy'ego, ·średnica 0,4 · m,m._

'l>nofil Óiężlwwic znajduje się

na

połUdnie od

miasteczka Cięzkowice

w

.drodze- _do punktu

Skała ku Staszkówce. Długość odcinka~ na

któ-rym ocWarnlaj ą się piaskowce dężkowić:kie · i

warstwy hierogli!owe₁ wynOsi _ok. 1,5 km.

warstwach· hieroglifowych 25 - 38 o.,

Mią:iszość

na· ogól 7godna z _Biec.xem, na p~kov:riec

przy-. pada okprzy-. 80 ·m) na warstwy h1eroghfowe okprzy-.

/300m.

Z tego profilu pobrano: .

7 próbek z warstw hieroglifowych,

2 próbki z dwóch wkła:dek łupko:v~ch ~o­

między 3 ławicami plaskowca

ctężkoWlC-.. kiego,- . . . . .

1 próbkę z czerwonych łupków tuz pod naJ-:

niżSzą ławicą piaskowca~ .·•

·.Widzimy tu poziomy glorbigeryn?WY i z

cyc-lammina·acutidcrrsata. Ale gdy w B1eczu, tak Jak

w

okolicach Krosna, między tymi poqiomami

ZJa-zna~

siEi

strart:Y'grafic-zmie Odstęp ~j.ęty ~rzez

faunę niechaTaikterystyczną, to w CtęzkowiCach

warstwy z Cyclammina a.cutid.orsata leżą zaraz.

pod marglami z globi~i. . . . . . .

Pod waTStwami cy.klammowyrru maJduue s1ę

'poziom zawierający ubogą, mieszaną fa~'lllę

0-tworn.ic ~lutynujących i globigeryn. Po~ownu­

jąc pro!llill eiężkowiciki że st:efami o_twormc~­

mi III poziomu Gr.zyb01wskiego stw1e11dza s1ę, ze

gatunek Placentammnna. pla.c~nta (Gr:z~b.) ~y­

stępuje w wa~r.stwach htero~lilfowych ~ w p1a~

,skowću. C!i.ężkowicldm ptawre. w~ędzie, gdyz

sp·o.tyka się go już w poiZiarnie glo~ig_erynowym,

poitern cyklaminowym i jeszcze niLZeJ:.

Fanna nazwana p~z Grzybowskiego Den-.~

·· ~drophrya robusta Wy'st~_uje

V:

K_roś:nli.eń~ w .. pobliżu II piaskowca cl~~wit;ki:'go, w .Ctęzko­

wicarch znajdujemy ją naJhczru.e] nad

ptaskow-. cem ciężkowickim. Pożaryski uznał tę formę za

rurki -robakow, · ·

. Co się tyczy . strefy • trocham~owej Grzy-bOwskiego, .to ga.tu,nk.i tego rodZaJ] U (Trocha'fn'"

mina) nigdzie. w :Profilu •ciężkowickim: analo-gi"CZnie jak w Bieczu, nie pr.21eważają nad

:iJnny-mi otwcmlica:iJnny-mi.

· W profiilu Ciężkowic _fauna o~o.~ni?ówa ~·

~ piaskowca ciężkowickiego za·ch?WtlJe stę l~~eJ

niż w profilu Biecza, jest ona bog~ta,. a . w:ęc

.przeciwnie niż w Bieczti. J.est to·zdaae ,Slę ·zwią­

z:~ z tym, że· w Ciężkowicach wkładki i.ł~:to­ łupkowe ;pomiędzy ławanil pi.asko~ca Clę~~o­

wiJC!kiego są sUniej wykształcone mz w profilu

Bie~a. ·. · · · . . . ·· . .··W Ciężkowi·cach nad ptaskowcerp: ciężkowi'C­

kini. jest

liczna

Gtom.Ospira charoi,d,es

(Park. et Jon.), rzaxlka jest ona we

wkład-Ryc. 3. HOr-mosina

ovu-tum (Grzyb.) wg orygi-. nalnego rysnnku Grzy~

bowskiego,. długość

oka-. zu 0,4 mm.·

kach między ławica:nli piaskowca. W śród form

występUijących we wk~adkach międ:zy

piaskow-cami w Ciężkowicach mamy takie gatunki; jak:

H Ormosina ovttlum (Grzyb.), Rzehakina epigona

(Rzeh.), Ammodisc~s incertus d'Orb. Dwie

pieli"-wsze formy w Bieczu wys~pują • w łupkareb

.Czarnoll"z~ch, tzn. w warstwach poniżej

pia-skowca ciężkowiCkiego •

Ryc. 4. Rzehakina

epi-gon,a (Rzehak), wg ory-ginalnego · rysunku

Rze-haka, długość okazu

0,6 mm.

Okazuje się więc,. że w Ciężkowic!.teh

po·zio-:rny · fąU11li:styczną które dadzą się po'równ11ć z poziomami wydzielonymi ip!I'zez Grzybowskiego

:czy Pożaryskiego, występują wyżej. Dotyoz\Y ·to

pozioo:J.U z Cyct ac:utidorsatCl.--7? DenrJ,rophrya

rob~ta, Glomospira charoides i wreszcie Rzeha-kina epigona i Hormosina ovulum. Książkiewicz

· · stwierdza, że w okolicach Zywca .

w

serii ślą­

skiej,

a

więc

w

utwor,a,ch ·podobtlych do wystę­

,pujących koło Biecza i Ciężkowic, znajdują się

·w pstrych marglach globigeryny i Cyclammina

acutidorsata. Według tejgo autor.a facja pstrych

margli

w

jednostce śląskiej •. odpowiada nie tylko

najwyższefpodmenilitąwej ·części. warstw

hie-roglifowych z Cycl. acutidorsata i Trachammina

( Ammoglobigerina) globigeriniformis. · · Dla ro~patrywanego przez nas zagadnienia

korelacji osadów fliszowych jęst ważny fakt, że

paziomy otwornicowe ~ gd7lie· indziej

występu-]ące. Odd.Ztelme -:-

tutaa

są. pomtesżane, poZiom

globigerynowy moze występować nie tylko tuż

pod

mehllitami, ale taJcie ni·źej'

a

więC

arialo-gic2mrl.e, jak to widzieliśmy w CięZkow~cacli.

Rrzy tej oka:lJji należy ~róoic uwagę na

stwierdzony przez Książkf.ewtc·za brak

pozio-mu glQrogecynowego

w

Gościhii (ark.

Wadowi-, ce, p. tab; I). W danym wypadku nie ,wiadomo,

cwj to z~ a wisk o należy . t4łmaczyć tektonicznym

wyprasowaniem . margli globLgerynowych, czy

teZ.jeStto brakpierwotny .. Ale i w imJ.ych

miej-scalCli nie odsżuk.a!ruo tego poziamu między łup­

kartUi

menilitowymi a warstwami hieroglifa-.

wyroi. ..

W obe:cnej fazie naszych badań mikrof.arUJ1ly

otwornicowej zbieranej i opracowywanej pro-fill.ami moZna. poiW'ied:zlj.eć, :że fauny otwor:n.i«:

aglutynujących ·są inne w warstwach

hierogli-fowych, a iln..ne w łupkach cz.all"lll'l'zeckich,

przy

czym biarrzemy w rachubę zespoły: Natomi~­

'f.auny · piaskowca · ciężkowickiego w j edaiym

m.iejseu są podobne do faun warstw

·hieroglifo-wych, w innym, zaś zilaleźć można w nim formy

występujące niżej, w łupkach: CZCI.!l"'lOifzeckich.

Ma. to z1llpewne związek z ukośnym tiłoźeniem

ławic tego piaskowca w obrębie serii fliszowej, co zostało już wykazane na innych przykładach (KJsiążldewicz, l948).

Sprawa . w-y,d:zaelenia. poziomów. drobniejszych

(stref sensu Grnybowskiego) nie jest możliwa do

przeprowadzenia.

Nasze dotych~zasQwe wyw~y doty:czył)r fli-.

_szu grupy średniej sensu. ~· Nowak

albo

gru.py m~ilitow~kroŚinieńsk:i.ej; .jak ostatnio propo--nuJę nazwac grupę średmą. O otwornicach gru ..

..

PY

mSJgurskiej ·wiemy łiardzo mało. Możemy tu

Żywlec · . Gościb/a ·Ciężkowii:e B lecz

.zanotować pr~cę M .. Dylążamiki o otWornicach

. ~ w~stw inocera.niowych w · Szymibarku koło

Gcxrtl.ic (1923). W tej ·pracy wykonanej jeszcze.

~ ·kieTtmkiem 9rzybowskiego mamy listy i <>-:-.

.. ·ptsy otwornic, które ·były zebrane z sześchi

:

warstw

z łomu w Szymbarku; Autorka wyróż,-1 ~ła dwa poziomy. W ni.2Jszym z giJpSonoś:nymi

łupkami ilast~.tna!rglisymi (wa!I'Stwy l - 2)

znajdują się dosyć HC2llle _otwo:i:nix:e wapienine

:obok aglutynujących, pmy czym z wapiennych

· przewwżaj ą gatunki -globigeryn. · ·

· Poz:iom górny (w~ 3 - 6) łupków -

ilasto-. piaszeey-st~h ma faunę wyłącznie aglutynującą,

~ faunie· z

.szymbarlci widzimy

wiele

gatun-kow długoWlecznych -'- są ,to ·Ii.czme gatunki

:mąne

.

ze starszego rorzecior7Jędu.

.

,· Omówione. pOwyżej .. rerzuitaty badań nad

pro-. fil~ mikropaleontologicznymi w Ka:rpatach

zostały. zestawi.Qne na tabL II. Dano tutaj tabelę.

Częrn:ikowskiego z· r. 1950, iktó'ra jest jednak

schematem, . a nie dotyczy jakiegoś konka'et:nego

. · proii·lu; Nazwy otworndc są podane w ·

brzmie-. niu .takim, jakiego użyto w pracach

oryginal-nych. ·. '

.... Nie· wiadomo, co ma

oznaczać

np. 'Reaphax glo-btgeriniformis, . form.y takiej bowiem w

litera-

.

tur-ze lilie znajdujemy; jest natomiast

Trocham-mina (Ammoglobigerina) globig,erinif01'111.is

(Par-keret Jones). Tr.zeba tu także zaznaczyć, że Wiek

· osadów

Podany

lpi'ZeZ Czernikowsk.iego Odnpsi

~ię wyłącznie do zestawienia tego· autOra.

Ana-. . lOgicznie miąższość warstw podana .przez

Po-żą.Tyskiego ma zastosowanie .tylko· ·do· jednego·.

profilu.

·

· · .·. Tablica ·ta

uwldaicZnia

nam· płynnOść· naszych · ·pOglądów dotyczących użycia małych otwornic

dlą celów korelacji. TrudnośCi ipracy 'IlJ8Id otwo~-.

nicami aglutynuj~ymi fliszu, o których mówi

Glaessner w swoim podręCZIIliku (p. artykuł s. l

w. nr 9 ·"Przeglądu"), są znacmie Większe niż _

przy pracach nad Z€Sp0łami · ą:twÓimicowymi z innych formacji geologicmych. ·

·.·~ ·; . . . . ' '

. .

. .

. . Wiu;yscy

niisi

nrlikropaleontolo·góWie

kar.Paecy

·. stwierdzają, że pondżej p-oziomu

globigery.nowe-.go ZIIlaj.duje si:ę poZiom otwornic aglutynują­

cych. Glaessner, który badał fauny otwornic·

Kaukazu i porówny~ał je z karpaokimi, sądzi, że

. '

Krosno

Tab. I. Korelacja. poziomów

globige-rynowego i z Cyclammina·

acutido1'-sata na obsza1'ze Kaf'1)at polskich.

l. wa1'8twy krośnień.!lkie, 2. łupki

me-nilitowe, 3. ma1'gle, 4. wa1'stwy

hie-roglifowe z ·fauną,

niecha1'aktery-styczną, . 5. wa1'stwy hieroglifowe z

Cyclammina acutidorsata .

flisz. wieku paleocenu i dolnego eocenu ma tylko

otwonnice aglutynujące. · . .

> Tak samo Majzon w .pracy o otwornica.eh

-Ru-si Zakalrpackiej (1943) rpoWiada, że te otwornice .

są chaJrak!terystyczne dla fliszu p~?gTa!Ildcza

kre-lly

i trzeciorzędu, a później nie było już tego · , rodzaj1:1 faun,

gdyz

napo:tkane przez ekspedycję

Challengera zespoły zawierają ohok otworniC ·aglutynujących także otwornice wapienne. Za-.

gadnienie·to wyikrac.za poza Tamy naszych uwag

i należy je rozpatrzyć na tle stosunków ist

nie--jących pomiędzy otwornicami a: facjami. ·

. We-fliszu ·lmrpadk.im ~ją róW!nież.ot~

wórnice wapienne, spośród któryrch formy płan­

ktonic:m-e są szczeg91nie ważne, gdyż zarz;wyczaj

posiadB.!ją srerokie romtdeszczend.e geograficzne.

Grupa globigeryn nie ma ·większego znaczenia

dla stratygttafii, ic:h gatunki są dosy~ długo­

wieczne,· chociaż dla. korelacji osadów mogą być

wykorzystane. · ·

NatomiaSt mainy inne otWornice

planktonicz-ne, ~tóre. w ostatnich czasach stały się cennymi

skamięnJiałoścLami .przewodnimi. .. Są to• .

globo-trunkany dla gómej kredy i hantkeniny d~a

eocenu. · ·

Na teman;· wiekowego występowania rodź.aju

Globotruncańa pisano wiele, dzisiaj zdaje się

nie -ulegać wątpliwości,

ze

ten :rodza.j nie ~

chodzi poza okres kredowy, jego wy~tępowa,nie

VI tlrzeciorzęOOie tłum,aczy s~-·driigmzędnym ·

złożem. ·

Globotrunka.ny

są do6yć

licZn.ą

~·ropą,

jedne

gaWnk.i są. krótkowieczne, inne żyją dłużej, przy ·

ich pomocy mo.żeniy dosyć ookł.adnie określić

wiek. Przykład wyk-orzystania globotnmkan ..

dla stratygrafia._ fliszu mamy w omawianej już

poprzednio. pracy K:sią:illdewicza z· r. 1950. Ba

-dania tego autora miały -na celu roopoznanie na

poru:;~ wie mik.rQJ>aileontologicznej ·. wieku

pstrych fupków pochodzących z różnych

:KsiąZkiewicz· oksreśla dość SŻCzegQło~o · .wiek,

. górnokredorwy niektórych tych utworów na pod-stawie globotrunk.an. . . . ·

· Ni~tety, ·nie we wszystkich utwdrach górnej

kredy Z!IlJajdujemy globotrunkany, w innych

fa-cjach są otwornice a~lutynujące. Po szczegółb­ wszym opracowaniu faun górnokredowych z

fli-szu

zawierających jedne i . ~ugie. otworni-ce, zagadnienie korelacji fliszu górnokTedówego

otrz~ silniejszą podstawę. · ·

Podob':lie przedstawia się sprawa z rodzajem

.Hantkemna, który został opisany z eocenu ·

fli-szowego z Moraw.. Nie mamy niestety w tej

chwi•li żadnej pracy na ,temat występ<>wania

tych otworn.k: u nas, a jest to sprawa doniosłego

ma:cxenia ą~a dAlszych naszych badań.

Trzeba jesZ~CZe wspomnieć, że oook oanówio

-nych powyżej prac o. małych. <Jtwor.rlicach fliszu

karpackiego mmny inne prace zawierające opi.:.

sy z ry~i, bądź tylko listy faun

otwornico-wych. Prace te traktujące zarówno o otworni-'

cach aglutynu.jących, jak i .wapiennych mają

różną .war.tość dla znajomości otwornic

fliszo-wych. Nie możemy id~ jednak wykarzystać dla

zagaru,tienia korelacji osadów fliszowych, gdyż

materiały te dotyczą poszczególnych odkrywek

lub- }X>jedyn~ por.i.i.ómów stratygraficznych,

a nie całych profUL Są to prace:. W. Friedberga

o otwornicach warstw inOceramow-Ych okolicy

Dębicy ~ Rz~, J. Rychlimego o

otwomi-ea"C"h górnej kredy rz Leszczyn, ni-em:iooka :pra{'a

R; Notha o otwornicach z czerwonych łupkoo·

z BarWirika., !kilka. Pz'ac K. W ójclka:, ;z który·ch jedna o faunie z ·oo.Jnego o.li.gb'Oenu Kruhe1a

Małego pod Przemyślem jest _cenna

pod

,wzgl~.

dem paleontol()gic.znym. . . Nie przyczynia się do. ··wzbqgacenda naszeJ ·

wiedzy praci. W. Zelechow._skiego ·o faU.nie

o-tworn.ioowej z w.iercenńa w Lgocie kriło ·

wado-wic, gdyż podana lista obejmuje otwornice z

ca--łego profilu, bez wydzielenia poziomów, mimo

. iż mamy tu do czynienia.'

re

dużym. profilem.· '

Również praca . J. Syniewskiej o ·faunie

otWornicOWe-j fliszu paleoge~iego z Kóniuszy

koło Dobromila ·jest ~m zeSpołu faunńrstycz_·

nego, który jest podobny do zespołu

opracowa-nego przez.K. Wójcika z Kruhela. Małego;· · · ·

Wresz~ prace M.·a.e Oiz.aooourt o otWonii;.._

car~h :pr:;abońskich z Bukiowca i F. ;Bledy

o otworndJCach górnej kredy i paleocenu W.iś!QW ...

wej (ar1k. Wieliczka) i Szydło~ca lroło· Wadowic·

zawieradą kiJka opisów małym otwornic. War-.

tOOć tych prac · jeśt ·stratygraficzna, a to ze. .

wzgl\ędu na.·Wy.stę}:nwanie dużych ótwor:nic. · · Wi.d21imy więc z powyższego przeglądu, .że

w 01becnym stanie zagadnienie pmeprowadz.en!:ia

looirela;cji · osadów ~ na podstaWie

otwornic ·przedstawia się nri.ezadow.alająco.

Na-leży prowaduić rozpoczęte pnez J. . Gmyoow-.

ski e~ badania, a to na drt>dze-apra.oowyw~a

nro!Zliwie peblych profilów, z któa:y~h próbki ~­

stały zębrane przy pomocy geologów kartują­

cych na $nych terenach, a więc :na wzór pracy

K. Guzika i W. Pożarystkiego. Opra.'CO'Wanie.

wie-ku faun małych otworn.iJc, .a szcrzególnie·

aghity.-nujących trzeba oprzeć na danych z badan D.ad. ·

· dW:ymi otwoTnicami. . ·

Tabel a II

l

B lECZ. (Potaruokl) 1949

_l

Kromo (Cnpbomsld) 1897 Ctotllo"UJlce (Bieda) 1953J Czcmllunu•kł 1.9~0

900 lll•UllJ

Iw

góne; fauna otwornic map

ho•olell.tldr ·

dolne .bes faiiD!J

';20

łupkl'l rogowCe otwomlce w~.

meaii)IOIDC racliolft!łe l lglg g11bell l. padom t Nummulileo udeu· ~~

861 III

acSruć e globfaerllnll) aglutyauj 11ce II. posłom globlgeruno"''l i lob. ( agllltpllnJIIce· · glob. Rot. lie<:carli • ,.~.

570 _ .. Q, _{· oiUJom.lre qł ..}

Cyclam. acutldorMta atrefa. przeJściowa

e.

i'

a

w-wy

lrodl<owe ;8lll . Haplophragmium 1 otrefa z ( !icla· Faun ub. agi. l a•ob.

•

_"

550 hleio· o·--=-• ~ _{globlgertnlformc} mmlna amplect. Glomoeplra ·charoldea u CyclaJD. ampl.

.

..

JH.:s

. III. po- ,!! ~ Amm. ln""rt .

'git· : C}lclamtna 2 strefa _g..,

e

o

480

fouie ~,i)~- acutidorMI,a sio m 1 Reophox placenta DendrophiJia robu1ta

_i!.a

dciiDii

"

otwornic Hapiop._op.

400 _·agluty· a otrcfa

rll•-dolne· fallila ag!; ·

..

z Trochammfaerol Amm. lnccrluo

• l\coph. glob, .

. bogata - .s _{.illllll' 4 'stre}

fa • Dcndro·

.,..s

..

-

·!: 11)

§:.

Horm. ovulum

ato·.

..

f:~- cuch pb'l!a roblitta· . o _{112cb. epigona}

. o - ...

li:-=

ReopbBJ: ·ovulum

p-cc _{fauna ag\.} a _{o •} e 6 alrcła 8

·• Reop~p~ grandis Gandrtlln• cOO· u

cleżllowl~•lc uboga _'6-5

",!>e

~-C) " :.

' iv~ pozlom· fawil' mieszana vetaa

.,

-

.

·l .. 3 ... o Splro\oca\j.oa ~P· a;

: p:;~-:a -~ .. ' •

m ·

lup id _AmmobaHomioaloa _cillltes ovułum _formosenais ... :

-

. '

· caamorięckle _{Sptroplectammtna. mexiaeul•} .. -· . ·- .... ~

·'

·

.

..

.

.

ta o -

-

-

..

..

.. . : p-'c:e

.

.. , · rinn~ .g1: uboga: .

..

.

.

..

.

' -

-

-

.

6'

-

_.cumonedl""

_-

_.. '

.---i, I T ER A T

U

R.A - . ~. ~ :r·- ,

B i -e· d a F.· - · Polska kolebka mikiopaleontologii potoc.ki i okolice Krosna. n. U' wagi ogóln~. "Koś . .::·

· · stosowanej. Przegląd Geologiczny~ nr 9. · mos" t: 22, Lwów 1897. ·.

c

z e·r n 1 k.ó w.'·s-ki. J.~- Ohvornice

tzw.

"pstre- G u z i k K., P o ż a ryski ·W. -:Fałd· ~i!:!Cza,

. go eocenu" i .jego paleograffa·na obszarne między Państw. Inst .. Geol. . ,,Biuletyn 53",. Warszawa. -. Sanokiem a Gorlicami. "Nafta" ,nr. 5, ·maj. 1950. K s.i .ą ź .. ki e w i

c

.

z · M.-· O wieku pstrych' margil

-G r z y ·b o

w

s ~ 'i

:r

,

·

--:-

·Mikroskopowe badania na- · .: .. we fliszli Karpat Zachodnich:· "Rocmik.PQL Tow; · · muł.ów. wferumiych z kopalń naftowych.

r

:

Pas Geol.'' t XIX za r. 1949, Kraków 1950.-.· ...

•

.

;

ga:

·:

l

·i