A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S ______________ KSZTAŁCENIE POLONISTYCZNE CUDZOZIEMCÓW V, 1988
He nry ka Kie ińska
LEKTORAT JĘZYKA P O L SKIEGO W ABF* HALLE'A. SAALE
Uniwersytet w Halte został założ on y 18 paździer ni ka 1502 r. N o -si on imię Marcina Lutra, który pracował * tej uczelni od 1508 r. przez kilka lat.
1 lutego 1946 r. na U n i w ersytecie Marcina Lu tra rozpoc zę ło n a ukę 447 słuchaczy w wiek u 1735 lat. Był to po czą tkowo kurs p r z y g o -towujący przyszłych kandyd a t ó w na studia.
1 pa źd ziernika 1949 r. został utworz on y ABF jako jeden z wy- a? i ałćw tej uczelni. W 1954 r. powstał ABF 2, tak zwane. Au& la nd s- •siudium, a w 1966 roku dwa AB F po łączono w jeden. Obe cna nazwa Drjmij Ma r t i n Lu th er -U ni versität Mjtl e - W i t t e n b e r g Arbeit e r - u n d Ba uern - Fakultät "Walter Ulbr ic ht " Institut zur V o rbereitung auf das A u s l a n c s s t u d i u m (Uniwersytet im. M a r c i n a Lu tra Hal le Wittenberg, F а ч и 11et Wal ter* U i b r ichta K s z t ałcący R o b o t n i k ó w i Chłopów, In-stytut Pr zy gotowujęcy Ka n d y d a t ó w na Studia za Gr anicę). W 1951 r. po r32 pi er ws zy grupa mł o d z i e ż y z Niemi ec ki ej Republiki D e m o k r a t y -cznej wy jechała na studia do Zwięzku Radz iec ki eg o, a w 1954 r. rozpoczę ły się wyja zd y do innych kra j ó w soc ja listycznych.
W roku 1967 pie rwsza grupa studentów n i e m i eckich pr zy jechała co P o l s k i . W czaso pi śm ie u n i w e r s y t e c k i m z roku 19Й4 podano, że po 20 latach pracy ABF 22 tysięce stude nt ów niemie c k i c h uzy skało d y -plomy szkół wy żs zy ch na różnych uc zelniach w kra ja ch so c j a l i s t y -cznych. Ilu w tym w Pol sc e - żadne statystyki nie podały. W'1981 r. Ni emcy wycofali swoich stude nt ów z Polski t skierowali na studia w NRD. Lektorat języka pols ki eg o w Hall e przestał istnieć, a polscy lektorzy zostali skierowani do pra cy na slawistyce w Ber li ni e i w L ipsku.
W roku a k a d e m i c k i m 1983-1984 utw orzono jednę 8-oso bo wę grupę
dwuletnią z językiem polskim. Tak więc po cztero I e t n i e j przerwie zaledwie kilko słuchaczy wyjec ha ło na studia do Wars za wy . Po u- koń czeniu A8F 1 uzyskan‘iu matu r y mężczyźni m u szą n a jpierw odbyć służbę wojskową, a dopiero później otrzy mu ją skierowania na st u-dia. Tylko w nie li cz ny ch wypad ka ch władze uczelni wy ra ża ją zgodę •na podjącie studiów be zp ośrednio po maturze.
Obecni e A8F jest jednym z 19 wy działów uczelni, gdzie p r a -cuje 96 nauczycieli, a co roku uczy się tam około 800 uczniów.
W roku 1985/1986 było 6 grup polskich. Uczy ły 4 lektorki, 2 z Łodzi i 2 z Katowic. Ucz niowie A8F rekrutują się z różnych szkół średnich i różnych m i e j s c o w o ś c i . Jest to wybrana, na jzdoI n 1 e jsza m ł o d z i e ż z całej NRD. Po ch odzenie społeczne nie odgrywa dziś żadnej roli. Uczą się w ABF ost at ni e dwa lata pr zed m a t u r ą i zdają e g z a -m i n również z języka obcego. Jak już wspomniałam, tylko część m ł o -dzieży wy jeżdża po mat u r z e na studia, pozostali po odbyc iu służby wojskowej m ają 6-tygo dn Io wy kurs po wt ór zeniowy języka pol skiego o- raz uczą się w Języku o j c z y s t y m historii, geografii i wiadomości o kraj u pr zyszłych studiów. Grup y pol sk ie m a j ą też kurs języka
pol-skiego we .Wrocławiu w czasie wakacji. W roku 1986 tylko 2 s t u -dent ó w ucze st ni cz ył o w kursie powtórze ni ow ym .
W roku akademie* im 1985/1986 były 4 grupy z d w u l e t n i m n a u c z a -n i e m języka polskiego i 2 grupy jednoroczne. Grupy dwule tn ie m ają 8 godzin zajęć tygodniowo, grupy jednoroczne 10.
P r o g r a m naucza ni a ob ejmuje począt ko wo nau kę języka potocznego, a w d r u g i m roku, lub w II se mestrze w grup ach jedn or oc zn yc h ję-zyk specjalistyczny, wiadomości o Pol sc e i 10 tekstów e k o n o m i c z -nych, U c z niowie opan ow uj ą podstawową liczbę struktur gramatycznych nie zb ędnych do posługiw an ia się jęz yk ie m polskim. Re a l i z u j e się p r o g r a m w opa rc iu o teksty popu Iarnon au ko we I skrypty wydane przez A8F i Studium Języka P o l skiego dla C u d z o z i e m c ó w w Łodzi, P o -ni ew aż w roku 1986 wszy st ki e grupy były poli te ch ni cz ne , o b o w i ą z y -wał je ma teriał z matem at yk i, fizyki, chemii I ekonomii p o l i t y -cznej. U c z niowie w ciągu 300 god zi n w grupach jedn or oc zn yc h i o- koło 430 godzin v/ grupach dwu le tnich m u szą op ano wa ć podsta wo we struktury gramatyczne, słownic tw o języka potocznego oraz słownictwo specjalis ty cz ne w zależności od kie runku studiów. Lek to rzy r e a -lizują p r o g r a m nauc za ni a po sł ug ując się tekstami, dialogami, ćwi-czeniami gramatycznymi , leksykalnymi, wdrażającymi i fonetycznymi. Umi ej ęt no śc i spo rządzania notate k uczy się w II semestrze I w
dru g i m roku w grupach dwuletnich. Met od y aud ia'ne i au di ow izualne stosowane są w la bolatorium języ ko wy m i w pracy z p r z e ź r o c z a m i . Na zakończenie kursu są egzaminy pisemne I ustne. Na egzaminie p i semnym wymaga się od słuchaczy r e k o n s t r u k c j 1 usł ys zanego tek-stu pr ez en tu ją ce go język potoc zn y oraz op- acowarie jednego, w y -branego tematu związanego z ki e r u n k i e m studiów.
Egzam in ustny skłaaa sie z trzech działów: 1) z wiadomości o Polsce, 2) z tekstów spec ja I i stycznych, 3) z rczmowy na temat z ż y -cia codziennego. Do roku 19?7 obowiązywał tylko egz am in z języka potocznego. Zgodnie z zarząd z e n i e m wtadz A8F egza mi n objął również teksty specjalistyczne. Zaistni ał a więc koniec zn oś ć napisa ni a ta-kich tekstów. Opr ac owano po ds ta wo we wiadomości z matem at yk i, f i z y -ki, chemii oraz wiadomości o Polsce. Skrvpty te zostały napisane p r z e z Henry kę Kicińską, Annę Leskier, Teresę M i c h a l e w s k ą (UJ) r.rzy w spółud zi al e m e r y t o r y c z n y m Józeia Jer zewsk i ecio (matematyka), B a r -bary Nowakow sk ie j (chemia), Sz ta nisława Rubaja (fizyka). Skrypty te
N
zawierają teksty spec j a I i s tyczne obu do wa ne ćwiczeniami g r a m a t y -cznymi i sło wn ik ie m polsko -n ie mi ec ki m, Jeżeli chodzi o podręczn ik do nau cz an ia języka polskiego, to w roKu 1936 P o l o n i c u m przes ia ło 50 egz emplarzy "Uczymy się po ls ki eg o" B. Bar tnickiej, M, J u r k o w -skiego, Л. Jekiel, D. Л а s > Iewski e j , К . Wrocławs ki eg o, co ułatwiło realizację programu, który jest bardzo oogaty, giyż obe jmuje nie tylko naukę języka i terminologii z zakresu przedm i o t ó w n a u c z a -nych w danym typie grupy, ale również pozwala poznać kulturę p o l
-ską.
Л realizacji pr ogramu udziela pomocy "Ośrodek Kul t u r y Polskiej" w Lipsku,, k t ó r y or ga ni zu je spotkania, koncerty, prz ysyła f i trry pol-skie. V'. u b i e g ł y m roku lektor z UJ miał prel ek cj ę na temat "Ruch mło dzieży w Polsce". U c z n i o w i e ABP obejrzeli kilka filmów p o l
-skich, a 2 okazji świąt odbyły się spotkania poś wi econe trady cj om w Pol see.
Jeżeli chodzi o pomoce do nau czania języka polskiego, to jest ich mało, a w doda tk u są nieaktualne. Z m a t e r i a ł ó w pomocn ic zy ch , z który ch możn a korzystać, są jedynie przezrocza p r zedstawiające pol sk ie kr a jobrazy, mi as t a oraz w y b i t n y c h Polaków, płyty z nagr an ŕa - mi Fry deryką Chopina, słowniki, encyklopedia, albumy, komplet płyt
z lekcjami języka pols ki eg o
Pragnę po wi ed zi eć jeszcze kilka słów o mło dzi eż y, któ ęą u c z y ł y -śmy. Dla u czniów język polski nie jest ję zy kiem pierwszym, poza ję zy kiem ojczystym. Już od piątej klasy szkoły p odstawowej uczą
się języka rosyjskiego, jest to więc drugi obcy język. Uczą się języka pols ki eg o chętnie, s<} świadomi, że jest to język ich p r z y -szłych studiów.
W czasie przerwy semestralnej władze ABP or ga ni zują 2-tygo- dniowy kurs językowy, na który prz yj eż dż aj ą n auczyciele p r z e d -m i o t ó w z Łodzi. I tak w po ls ki ch grupach mł od zież uczyła się m a
-tematyki, tizykl i języka polskiego.
Coraz częściej mówi się o kon ieczności zatrudnienia n a u c z y c i e -li p rzedmiotów ścisłych. Sprawa ta jest nadal otwarta, tym
bar-• . • » .i T;
dziej, że obec ni e so to wyłąc zn ie grupy poi i techniczne, a cele m nauczan ia jest przy go to wa ni e ich do podjęci a studiów w Polsce. P r z y s z ł y m stude nt om nic wyst ar cz y więc tytko pos ługiwanie się po-prawna polszczyzny, ale konie cz ne jest również zdobycie w i a d o m o -ści z przedm i o t ó w ścisłych.
Wł adze ABF każd em u lektorowi zapewnia j? sam odzielny pokój w hote lu,a dla rodzin mieszkanie. Pracu je on w wym iarze 16 godzin ty-godniowo. Pragnę jeszcze dodać, że wł ad ze ABF n i ejednokrotnie p o d -kreślały, że stworzenie wła śc iwego w a r sztatu pracy, osią gn ię ci a
t sukcesy studentów so w y n i k i e m przede w s z y s t k i m pracy lektorów S t u d i u m Języka Polsk ie go dla C u d z o z i e m c ó w UŁ.
