prof. dr hab. in¿. Czes³aw WASZKIEWICZ
mgr in¿. Marek KRAJEWSKI
SGGW w Warszawie, Katedra Maszyn Rolniczych i Leœnych e-mail: kmrl@sggw.pl
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi w Warszawie
Streszczenie
W artykule przedstawiono zmiany w produkcji rodzimej, imporcie, eksporcie i poda¿y na krajowy rynek wybranych narzêdzi i maszyn rolniczych do produkcji roœlinnej, jakie mia³y miejsce w latach 2008-2012.
:
S³owa kluczowe kultywatory, p³ugi, rozsiewacze nawozów, roztrz¹sacze obornika, siewniki, sadzarki, opryskiwacze, kosiarki, kombajny do zbioru zbó¿, prasy zbieraj¹ce, maszyny do zbioru ziemniaków
KRAJOWY RYNEK WYBRANYCH NARZÊDZI
I MASZYN ROLNICZYCH DO PRODUKCJI
ROŒLINNEJ W LATACH 2008-2012
W uprawie polowej roœlin wykonywanych jest szereg za-biegów agrotechnicznych, wymagaj¹cych stosowania specja-listycznych narzêdzi i maszyn rolniczych. W niniejszym arty-kule, stanowi¹cym kontynuacjê publikacji artyku³ów [1, 2, 3], przedstawiono sytuacjê na krajowym rynku wybranych narzêdzi i maszyn rolniczych do produkcji roœlinnej w latach 2008-2012.
W tab. 1 zestawiono wybrane narzêdzia i maszyny rolnicze, jako wiod¹ce w poszczególnych zabiegach agrotechnicznych, wyprodukowane w kraju w latach 2008-2012. Do uprawy gleby, jako narzêdzia wiod¹ce, uwzglêdniono kultywatory i p³ugi. W analizowanym okresie produkcja kultywatorów sy-stematycznie wzrasta³a od 5 352 sztuki w roku 2008 do 10 325 sztuk w roku 2012, osi¹gaj¹c ³¹czn¹ liczb¹ 40 086 sztuk. Analogiczna sytuacja wyst¹pi³a w produkcji p³ugów. W 2012 roku w odniesieniu do roku 2008 produkcja p³ugów zwiêkszy³a siê niemal dwukrotnie (1,97), a ich ³¹czna liczba wyproduko-wanych w tym okresie wynios³a 34 406 sztuk.
W produkcji maszyn do nawo¿enia, szczególnie w przy-padku rozsiewaczy nawozów mineralnych, wyst¹pi³y znacz¹ce ró¿nice w poszczególnych latach. Po znacznym spadku produkcji w latach 2009-2011, nast¹pi³ nieporównanie wiêkszy wzrost w 2012 roku. Na ³¹czn¹ liczbê rozsiewaczy nawozów mineralnych wynosz¹c¹ 26 135 sztuk, 43,0% zosta³o wypro-dukowanych w ostatnim roku analizowanego okresu. Z kolei w produkcji roztrz¹saczy obornika, z wyj¹tkiem roku 2011, liczba wytworzonych maszyn sukcesywnie ros³a z 4 519 sztuk w 2009 roku do 5 397 sztuk w roku 2012, osi¹gaj¹c ca³kowit¹ produkcjê 18 644 sztuki w czteroleciu analizowanego okresu.
W produkcji siewników w poszczególnych latach nastêpowa³y doœæ istotne ró¿nice. Najmniej tych maszyn zosta-³o wyprodukowanych w 2008 roku - 14,2%, natomiast niemal dwukrotnie wiêcej (26,4%) w roku 2012, w odniesieniu do ca³kowitej liczby siewników wyprodukowanych w latach 2008-2012.
Z kolei w produkcji sadzarek wyst¹pi³a sytuacja odwrotna w porównaniu z produkcj¹ siewników. Najwiêksz¹ produkcj¹ charakteryzowa³ siê rok 2008 (23,4%), natomiast najmniejsz¹ rok 2012 - 17,1% ³¹cznej liczby sadzarek wytworzonych w ana-lizowanym okresie.
Produkcja opryskiwaczy, poza 2009 rokiem, w pozosta³ych latach analizowanego okresu przekroczy³a dziesiêæ tysiêcy sztuk, osi¹gaj¹c ³¹cznie 54 147 sztuk.
Krajowi producenci kosiarek wyprodukowali ³¹cznie 39 019 sztuk, przy czym a¿ 61,1% tych maszyn zosta³o wy-tworzonych w ostatnich dwóch latach analizowanego okresu. Natomiast najmniej korzystnymi w produkcji kosiarek by³y lata 2009-2010, w których wyprodukowano zaledwie 18,3%.
W latach 2008-2012 krajowa produkcja kombajnów do zbioru zbó¿ wynios³a ³¹cznie 6 927 sztuk. W tym okresie wy-st¹pi³ spadek produkcji kombajnów w 2009 r. o 47,5% w odnie-sieniu do roku poprzedzaj¹cego, po czym w nastêpnych latach liczba produkowanych kombajnów sukcesywnie zwiêksza³a siê do 1 798 sztuk w roku 2012.
W produkcji pras zbieraj¹cych, poza 2010 rokiem, w któ-rym nast¹pi³o nieznaczne zmniejszenie w odniesieniu do roku 2009 (5,9%), wystêpowa³a tendencja wzrastaj¹ca. W ci¹gu piêciu lat ca³kowita produkcja pras zbieraj¹cych wynios³a 45 234 sztuki. Kultywatory P³ugi Rozsiewacze Roztrz¹sacze Siewniki Sadzarki Opryskiwacze Kosiarki Kombajny do zbioru zbó¿ Prasy zbieraj¹ce
Maszyny do zbioru ziemniaków
2008 5352 4832 5815 3224 4864 10896 8021 1498 8097 1172 2009 7201 5923 2841 4519 4819 3584 9530 2380 786 8605 839 2010 7877 6738 2911 4835 4517 4592 10367 4779 1230 8094 561 2011 9331 7370 3332 3893 4159 4159 11625 11078 1615 9433 787 2012 10325 9543 11236 5397 5997 3561 11729 12761 1798 11005 558 40086 34406 26135 18644 22716 20760 54147 39019 6927 45234 3917 Razem Rok
Nazwa narzêdzia, maszyny
Tab. 1. Produkcja wybranych narzêdzi i maszyn rolniczych Table 1. Production of selected agricultural tools and machines
TECHNIKA ROLNICZA OGRODNICZA LEŒNA 1/2014 4
TECHNIKA ROLNICZA OGRODNICZA LEŒNA 1/2014
Razem Rok
Nazwa narzêdzia, maszyny
Kultywatory P³ugi Rozsiewacze Roztrz¹sacze Siewniki Sadzarki Opryskiwacze Kosiarki Kombajny do zbioru zbó¿ Prasy zbieraj¹ce
Maszyny do zbioru ziemniaków
2008 19689 2097 13954 576 94 1904 751 2087 1687 107 2009 22496 1922 16100 301 528 39 1637 281 1189 737 38 2010 31196 2985 10041 2507 639 67 1515 1744 1318 1294 47 2011 29084 3107 17080 835 882 88 1927 2413 1406 1718 71 2012 32727 3352 12504 1046 1221 109 1952 3180 1554 2372 75 135192 13463 69679 4689 3846 397 8935 8369 7554 7808 338
Tab. 2. Import wybranych narzêdzi i maszyn rolniczych Table 2. Import of selected agricultural tools and machines
Tab. 3. Eksport wybranych narzêdzi i maszyn rolniczych Table 3. Export of selected agricultural tools and machines
Razem Rok
Nazwa narzêdzia, maszyny
Kultywatory P³ugi Rozsiewacze Roztrz¹sacze Siewniki Sadzarki Opryskiwacze Kosiarki Kombajny do zbioru zbó¿ Prasy zbieraj¹ce 2008 6214 974 2595 305 4864 3841 2518 1858 2404 2009 2265 578 1421 326 87 1216 2861 1082 1290 2269 2010 7695 1238 1848 125 164 1474 4776 5233 1437 2701 2011 2743 1739 4958 524 284 1862 4133 5506 1083 3993 2012 4540 3140 3008 414 388 2305 4047 11702 1911 4625 23457 7669 13830 1389 1228 11721 19658 26041 7579 15992
Grupa maszyn do zbioru ziemniaków obejmuje kopaczki i kombajny. Z danych liczbowych zamieszczonych w tab. 1 wynika, ¿e produkcja tych maszyn w analizowanym okresie charakteryzowa³a siê znaczn¹ niestabilnoœci¹. Przy ³¹cznej produkcji wynosz¹cej 3 917 maszyn do zbioru ziemniaków, najmniej zosta³o wyprodukowanych w 2010 roku (14,3%), zaœ najwiêcej w roku 2008 (29,9%).
W tab. 2 zestawiono dane liczbowe importu wybranych narzêdzi i maszyn rolniczych w latach 2008-2012.
W analizowanym okresie import kultywatorów by³ ponad trzykrotnie wy¿szy (3,3%) od ca³kowitej produkcji. Szcze-gólnie wysoki import tych narzêdzi wyst¹pi³ w ostatnich trzech latach (2010-2012). Ponad 60% kultywatorów jest sprowa-dzanych z Chiñskiej Republiki Ludowej, a maksymalny import wyst¹pi³ w 2011 r. osi¹gaj¹c poziom 75,6%.
W latach 2008-2012 sprowadzono do kraju 13 463 p³ugi, co stanowi³o 39,1% produkcji krajowej. Import p³ugów, poza nie-znacznym spadkiem w 2009 roku w odniesieniu do roku poprzedniego (8,3%), w pozosta³ych latach wykazywa³ ten-dencjê wzrastaj¹c¹.
W grupie maszyn do nawo¿enia import rozsiewaczy nawo-zów mineralnych, podobnie jak kultywatorów, by³ równie¿ wysoki, przekraczaj¹cy ponad dwu i pó³krotnie (2,66) ca³ko-wit¹ produkcjê krajow¹, natomiast import roztrz¹saczy obornika stanowi³ 25,1% maszyn wyprodukowanych w latach 2009-2012.
Udzia³ importu siewników w stosunku do produkcji krajowej wyniós³ 16,9%. £¹cznie zosta³o sprowadzonych do kraju 3 846 siewników, z tego 1 221 sztuk (31,7%) w 2012 r.
Na uwagê zas³uguje wyj¹tkowo niski import sadzarek wynosz¹cy 1,9% ³¹cznej produkcji krajowej i jednoczeœnie najni¿szy poziom w grupie analizowanych wybranych narzêdzi i maszyn rolniczych.
Import opryskiwaczy, poza latami 2009-2010, utrzymywa³
siê na zbli¿onym poziomie, a ich ³¹czny import w odniesieniu do wyprodukowanych w kraju osi¹gn¹³ 16,5%.
W imporcie kosiarek wystêpuje wyraŸna tendencja wzra-staj¹ca w liczbie maszyn sprowadzanych do kraju w latach 2010-2012. £¹cznie sprowadzono 8 369 kosiarek, co stanowi³o 21,4% ca³kowitej produkcji krajowej.
W latach 2008-2012 sprowadzono do kraju 627 kombajnów do zbioru zbó¿ wiêcej od ca³kowitej liczby tych maszyn wyprodukowanych w tym okresie, przewy¿szaj¹c produkcjê krajow¹ o 9,0%.
Import pras zbieraj¹cych, po spadku w 2009 r., w nastêp-nych latach sukcesywnie siê zwiêksza³ osi¹gaj¹c ³¹cznie 7 808 sztuk, co stanowi³o 17,3% pras wytworzonych w kraju.
W grupie maszyn do zbioru ziemniaków sprowadzono ³¹cznie 338 kombajnów i kopaczek, a ich import w odniesieniu do maszyn wyprodukowanych w kraju osi¹gn¹³ poziom 8,6%.
Zmiany, jakie nastêpowa³y w eksporcie poszczególnych narzêdzi i maszyn rolniczych w latach 2008-2012, przedsta-wiono w tab. 3.
Analiza danych liczbowych zamieszczonych w tej tabeli stanowi potwierdzenie, ¿e podobnie jak w przypadku produkcji i importu, tak¿e eksport narzêdzi i maszyn rolniczych charakteryzuje siê du¿¹ niestabilnoœci¹. Ca³kowity eksport narzêdzi i maszyn rolniczych, za wyj¹tkiem kombajnów do zbioru zbó¿, by³ znacznie zró¿nicowany i ni¿szy od produkcji i odpowiednio wynosi³: kultywatory - 58,5%, p³ugi - 22,2%, rozsiewacze nawozów mineralnych - 52,9%, roztrz¹sacze obornika - 7,5%, siewniki - 5,4%, sadzarki - 56,5%, opryskiwacze 36,3%, kosiarki 66,7% i prasy zbieraj¹ce -35,3%. W przypadku kombajnów do zbioru zbó¿ eksport by³ wy¿szy o 9,4% od produkcji. Natomiast dokonuj¹c podobnej analizy eksportu w odniesieniu do importu mo¿na wyró¿niæ dwie grupy narzêdzi i maszyn rolniczych: o ni¿szym i wy¿szym eksporcie do importu. Do grupy pierwszej, w której eksport by³ 5
mniejszy od importu, nale¿a³y nastêpuj¹ce narzêdzia i maszyny rolnicze: kultywatory - 17,3%, p³ugi - 56,9%, rozsiewacze nawozów mineralnych - 19,8%, roztrz¹sacze obornika - 29,6% i siewniki - 31,9%. Natomiast do grupy drugiej, w której eks-port by³ wy¿szy od imeks-portu od kilku do kilkudziesiêciu razy, znalaz³y siê nastêpuj¹ce narzêdzia i maszyny rolnicze: sadzarki 29,52, opryskiwacze 2,20, kosiarki 3,11 i prasy zbieraj¹ce -2,04. Jedyny wyj¹tek stanowi³y kombajny do zbioru zbó¿, gdy¿ eksport by³ niemal równy importowi. Ró¿nica 24 kombajnów na korzyœæ eksportu stanowi³a zaledwie 0,3%.
Uwzglêdniaj¹c produkcjê krajow¹, import i eksport po-szczególnych narzêdzi i maszyn rolniczych w latach 2008-2012, w tab. 4 zestawiono ich poda¿ na krajowy rynek. Z da-nych liczbowych zamieszczoda-nych w tej tabeli wynika, ¿e jedynie poda¿ kultywatorów i p³ugów w ca³ym analizowanym okresie wykazywa³a tendencjê wzrostow¹. Natomiast w przy-padku pozosta³ych narzêdzi i maszyn rolniczych, ich poda¿ na krajowy rynek ulega³a du¿ym wahaniom. Maksymalna poda¿ 70% wszystkich rozpatrywanych narzêdzi i maszyn rolniczych zosta³a osi¹gniêta w ostatnim roku analizowanego okresu (2012) i wynosi³a ona: kultywatory - 25,4%, p³ugi - 24,2%, rozsiewacze nawozów mineralnych - 25,3%, siewniki - 26,9%, opryskiwacze 22,2%, kosiarki 37,3% i prasy zbieraj¹ce
-Razem Rok
Nazwa narzêdzia, maszyny
Kultywatory P³ugi Rozsiewacze Roztrz¹sacze Siewniki Sadzarki Opryskiwacze Kosiarki Kombajny do zbioru zbó¿ Prasy zbieraj¹ce 2008 18827 5955 17174 3515 3624 8959 6324 1727 7380 2009 27432 7267 17520 4494 5260 2409 8351 1579 685 7073 2010 31378 8485 11104 7217 4992 3185 7106 1290 1111 6687 2011 35672 8738 15454 4204 4757 2385 9419 7985 1938 7158 2012 38512 9755 20732 6029 6830 1365 9634 4239 1441 8752 151821 40200 81984 21944 25354 12968 43469 21417 6902 37050
Tab. 4. Poda¿ wybranych narzêdzi i maszyn rolniczych Table 4. Supply of selected agricultural tools and machines
23,6%. Natomiast z pozosta³ych maszyn rolniczych najwy¿sz¹ poda¿ mia³y: roztrz¹sacze obornika (32,9%) w 2010 r., sadzarki (27,9%) w 2008 r. i kombajny do zbioru zbó¿ (28,1%) w 2011 r.
Przedstawiona analiza wykaza³a, ¿e w latach 2008-2012 Polska by³a importerem netto: kultywatorów, p³ugów, rozsie-waczy nawozów mineralnych, roztrz¹saczy obornika i siew-ników oraz eksporterem netto: sadzarek, opryskiwaczy, ko-siarek, kombajnów do zbioru zbó¿ i pras zbieraj¹cych.
W artykule wykorzystano dane G³ównego Urzêdu Statystycznego.
Bibliografia
[1] Waszkiewicz C., Krajewski M.: Zmiany w poda¿y narzêdzi i maszyn rolniczych do uprawy gleby, siewu, sadzenia, nawo¿enia i ochrony roœlin. Technika Rolnicza Ogrodnicza Leœna, 2011, nr 1.
[2] Waszkiewicz C., Krajewski M.: Tendencje zmian na rynku maszyn do zbioru zbó¿ i ziemniaków. Technika Rolnicza Ogrodnicza Leœna, 2011, nr 2.
[3] Waszkiewicz C., Krajewski M.: Krajowy rynek narzêdzi i maszyn rolniczych w 2010 roku. Technika Rolnicza Ogrodnicza Leœna, 2012, nr 2.
DOMESTIC MARKET OF SELECTED TOOLS AND AGRICULTURAL MACHINERY FOR
CROP PRODUCTION IN THE YEARS 2008-2012
Summary
The paper presents changes in domestic production, import, export and supply of domestic market of selected tools and agricultural machinery for crop production in the years 2008-2012.
: cultivators, ploughs, fertilizer distributors, manure spreaders, sowers, planters, spraying machines, mowers, combine-harvesters, pick-up baling presses, potato harvesters
Key words
TECHNIKA ROLNICZA OGRODNICZA LEŒNA 1/2014 6
