W SPRAWIE LIKWIDACJI GEOLOGII W SZKOLE ŚREDNIEJ

EDWARD PAsSENDOR~~ER

.

W

.SP

.

RAW!E

,

LIKWJI)ACJI G

.

EOLOGJJ

W

:

'

szKOLE

.

śREONjEJ

. . .

'

.

2yjemy

w

czasaCh, kiedy coraz więcej nauk ;w'łą~ .. _i,rillwersytetu niechętnie 'pośWięcają się' pracy

pedago-si~ .w nurt życia gospodarczego. państw~. J

ecbitl

·

z-nich . ·~~ńej z .. powodu trudnych. warunków życia kultu

ral-jest niewątpliwie geologia. Można bez p1;z~ąc,i,y po- _neg~ · Jla, pJ;owinc;:ji, .

wiedzieć, że realizacja naszych planów gospod(tczych .· Ostatnio podkreśla. się, że przyczyną słabych wy-w dużym stopniu zależy od osiągnięć na pplu ·nauk ników osiąganych w szkole średniej jest również.

prze-_geologicznych. Na geologii polskiej ciążą ~ OI{~Omne ciążenie inłodzieży' ilością godzin .. Fostanowiono ilość . zadania. Rosnące potrzeby gospodarcze panf!W{a do- tę zredukować. Mechaniczna jednak redukcja

popra-m~gają się gwałtownie zwiększenia naszej

P!i

,

;;:;!

su- w.y nie sprowadzi, jeśli w parze z nią nie pójdzie pod-rowcowej. Wzrosło wielokrotnie zapotrzeboVI[mle na niesienie poziomu. grona nauc:o~:ającego w szkole śred-~ateriały ~udowlane i na .~urowc.e ·mineraln~;·~do\V- ...

Jii,eJJ

Zmiana

stylu i>r.ac:r. ·Nal_eży nauczyci.el?wi uł_a~·

. mctwo przemysłowe. i !DleszkanlO'\Ye WYSI.!Wa ·ąz(!reg_~ · ... Wl.ć kontakty ze środoWJBkanu naukOWYmi 1 umozh-probleni.ów pód adresem geologii technicznej. Zaopa- Wić mu. uzupełnienie wiadomości. . . trzenie w wodę miasti osiedli oraz obiektów przemy-., · SkieroWywanie absolwentów ~Y średniej do słowych to olbrzymie zagadnienie, które musi rozwią;.. - szkoły· wyższej to obowiązek nauczyCieli szkoły

śred-zać polska geologia. Już dziś na SWYm koncie rp.a o~a niej. Od poważnego podejścia do tej sprawy i właŚci-wiele poważnych sukcesqw na polu powięks~aąia n!i- wego skierowania, opartego na znajomości uzdolnień szej bazy surowcowej. Odkryte zostały powazne złoza i zam!łowań ucznia, zależą dalsze postępy w nauce różnych surowców, które już obecnie w.ybitnie . przy- . i praca w zawodzie. . ·

czyniły się do podniesienia naszego potencjału' prze-.

w

wypadku .skierowania ··n~ · .. geologię wybór ·musi

mysł~wego. W toku są prace, które mogą dać ~ardzo l;>yć .szczególnie staranny. Kandydat na geologa musi

. powiW_le x:ezultaty gospodarcz!. . • . . posiadać nie· 1;ylko wyraźne uzdolnienia i

zamiłowa-Real~cla tych ~d~, .tak Jasno rysuJą<:~ch łlu:.na. ~w.a ·przyrodp.icze~ pewną,umiejętność rysunku oraz ·

tle całeJ n.aszej pohl!kl gospod_arczej, zalezr · ~ ·tego, · umiejętilość obserwacji przestrzennych, ale także spe-.

cey potra~1my w kratkim <:za~1e do.starczy~ pąństwu cjalną· kondycję fizyczną. i psychiczną ze względu na

niezb~eJ kadry. W zrozum.1enxu doąiosł<;~ścl tee;o pro-- trudy oraz .zamiłowanie do życia terenowego. . · blemu zreorganizowano nauczanie geologii .w szkołach ' :

W

.

śWietle .podanych faktów jasno rysuje się

Jw-wyższych. Został stwo:zony sp!7jalny ośrode~ $Zkole- nieczność jak najściślejszej współpr!lCY 6$61 wyt-nia geologów w .zakresle;geqlogll podstawqweJ -~War- szych ze szkołą średn-ią. Jasną jest rzeczą,-że

·progra-. s~awie w postac1 samodz.elne~o Wydziału G~olo~ii. I!!!t- my szkOły średniej muszą być tak realizowane, by

mej~ ponadto ośro~ek geolo~x podstawoW~J we :Wroc- pozwalały na wykonanie zaclań postawionych przed

~aw1u or~ C?.środk1.. ~eologii stosowaneJ na : At?~ . szkolnictwem wyższym

w

pracach wię~ nad

układa-l . w Gdansku. Osta~uo doko~ano gru~townej feWlZJl . niem programów szkoły średniej muszą .nii~ głos . programów nau~a n~ uruwe~tecxe w ~tęr~ szkoły-~~~ e dla których. szkoła średnia pracuje.

zmniejszania ilośc1 godzm nauczama a zw1~kszema · . VO:J.IoO>Z ' , .. · . . ·. . · .

zaj,ęć praktycznych . oraz opracGwimo -szcżę$ólowe · , Jest to : ehyba rzecz .. zupełnie , bezspo:r:na. :rymcza -prógramy nauczania. Dokonano . wielkiego ·~siłku se~ w szkołach śre.druch. ogólnokształcących Jest ~o-.

w ltierunku ·zapewnienia młodzieży niezbędnych _po-. la maczej. . . . . .

inocy naukowych: W ramach "WydawJ?.ic;tw peolo- . Zda~ałoby ·.się, te .sli:9.ro szkoły wyższe muszą do-gicznych" został .opracowany plan wyda,nia PQ(iręcz• ~tarczyć krajowi dobrych geologów, to szkoła śred-ników i pomocy do ćwiczeń. W· niedługim ·wi~~, cza- nia ze swej strony powinnEl' podjąć w.ysiłek,· by szk

o-sie będzie miała ucząca się młodzież do swojej dy~ łom wyższym to zadanie ułatwić.

· spozycji niezbędne pomoce naukowe. W W'amawie . · Jak-ta współpraca wygląda, pokazuje ostatnio· za-. weszła obecnie na tory realizacj sprawa .buc;lo:vey ,no- projektowana_ reforma plaBów nauczania . w szkole .

woczesnego · własnego gmacJJ.u. zaopatrzonego, we średn~ej Fostanowiono poprostu skreślić geologię,

wseystk'ie. nięzbędne urządzenia. Jak więc· z tego· wi- która w' tej Chwili· jest wykładań a

w

klasie XI w

wy-dać, geologia polska uzyskała ·wsz_elklie obi~t~e miarze dwóch godzin tygodniowo. Decyzja ·ta została warunki, by przygotować. kadry. z · wykształcem.em zakomunikowana na .konferencji. Kolil.itetu Nauk.

Fe-wyższym. · dagogicznych i InstYtutu Pedagogikl. dnia . 15 i 16

Aby· jednak· móc w.ywiązać się z tego zad~a. ru.e· grudnia·

1

.

953

:roku; Decyzję .powzięto .bez d~usji

"WYstarczy tylko wysiłek samej uczelni. R~ultaty z zainteresowa;nymi czynnikami np. z Wydziałem Geo-sikolenia żależą nie tylko od pracy szkół Wy':l:szych, .logii.l.)W, a na konferencji nie· było nawet sekcji

'ale i od pracy szkoły średniej, która przygotowuje do geologii· i geografii. · . .·

. studiów w.yższych i odpowiednio do uzdolnień skiero:- . . Przeciw postanowteniu skreślenia geolog~i z progra-~je absolwentów szkoły. średniej do szkoły ":NYi~ mów szkOły śr'edniej' zaprotestowałem bardzo stanow

-,szej. . czo .. Skreślenie geologii uzasadniono na konferencji

·. Jak

io zad.imie

jest spełnione? WiemY', że wjcą~w!ln- koniecznością zmniejszenia ogólnej ilości godzin

na-koWie szkoły średniej wykazują przy egz~aeh uczania, jędnoczeąnie jednak postanpw!ono wprowadzić.

wstępnych i w ciągu dalszej praey brak· wiadomości., nowy przedmiot, a mianowicie l?Sychologię orąz .zwię~ · z takich przedmiotów, ·jak: ·.geografia, chemia, mate- szyć Uość go~ języka polskiego i matematyki.

ma tyka i inne. Brak im ogólnego przygotowania. do , · Jak więc widać, ośtne całej. reformy zostało· zwró-· studiów wyższych i uinieJętności korzystania z wy· cone przec;iwko naukom o ziemi,. a geologii

w

szczegół-kładów i ćwiczeń. Złe przygotowanie pociąga· za sobą ności; która znika z programów. A przecie~ w Warsza -na pierwszym roku duży odsiew, który uniemożliwia Wie, Wroc~awiu, Gdańsku . i Krakowie istnieją

Wy-realizację planów szkoleniowych; , działy Geologii, na które idą absolwenci moły

śred-Przyczyny tego są różne. Na wyrtikach n.auczania niej;· a geologia jest jednym z przedmiotów

egzamina-szkąiy średniej odbiją ~Ji~ ·nieje®okt'otnię słabe przy"'. cyjliycb

na

egzamin~ch. wstępnyc~ .. Inicjatoró~ zmian .. gotowanie .nauczyciela, .który często u~y przednliohJ.· . progJ:arnOW'Ych nic to me obchodzi. Jest to jakieś

wy-siłkiem · buduje si~ 'polską ~eologię, kraJ woła' ·o· za"

stępy licznych, dobr:oo;e do swe~o :oo;awodu ·przygotowa ..

nych geologów, a szkołę średnią traktuje się tak, jako.

by była· na innej planecie. Sk;reśla się geologię i

ko-niec. .

Cóż praktycznie oznacza takie skreślenie. Oznacza

ono zupełne załamanie planu szkolenia geologów.

Jeśli geologia zniknie ze szkoły średniej, w jaki

sposób mają się zrodzić zamiłowania do geologii.

Po-. mysł, by niektóre elementy ze zlikwidowanej w XI

klasie geologii przerabiać w VIII klasie na godzinach

geografii, jest zupełnie niepoważny i świadczy o.

zu-pełnym braku zrozumienia tego, cZym jest geologia.

W VIII klasre młodżiez nie ma jeszcze niezbędnego

przygotowania, by móc zrozumieć problemy geologii,

zWłaszcza geologii historycznej, która wymaga

podbu-dowy przyrodniczej. I dlatego jest słuszne, że geologia

znalazła się w klasie XI. Sytuację tę rozwiązałoby

vvprowadzenie XII roku nauczania, co przyczyniloby

się również:wybitnie do podniesienia poziomu

naucza-nia w szkole średniej. .

Polski świat geologiczny przyjął zamiar skreślenia

geologii w szkole średniej z goryczą i ze wzburzeniem.·

Z licznycll- stron spotykam. się z energicznymi

prote-stami przeciw zamachowi na polską geologię.

Przypo-_mina nam to smutnej pamięci czasy, lata 1925-1935 ~ ·

kiedy to polska geologia musiała walczyć o prawo

obywatelstwa dla geologii w szkole średniej i wyższej ..

Zdawałoby się, że dawno_ miri.ęły. czasy, kiedy trzeba

~o' ~~aCo/ć, eo

tó

jest

gei:>I.Oiia. ·

Niestety,

sit

·

jeSz... ·

cze· w1~e czynniki, które n·:e ,t{)Z\ltnieją tego te

szkoła, średnia musi stanąć razr.m z nami do budowY

polSkiej :geologii. Nie m!l'Lemy żadną miarą ·zgodzlić się

na to, -~Y wielkie dzieło_ rozbudowy i przebudowy

pol-skiej gę()lOgii było hamowane, czy wypaczane.

Doma-gamy się z całą stanowczością, by programy w !!zkole

średniejbyły o-pracowywane przy decydującym udziale

zainteręsbwanych resortów, a w danym wypadku przy

udziale: czynników geologicznych. Nie moQ:emy żadną

miarą zgodzić się na to, by progralny te były opraco- . wane. tylko przez Instytut Pedagoglki czy Komitet

Nalik P~agogicznych, bo program szkoły średniej 1x)

nie tyijro zagadnienie, jak należy uczyć, ale przede

wszystkim czego i w jakim zakresie, a o tym

decydo-wać mogą jedynie te czynniki, dla ·których . szkoła

średnia. przygotowuje s:wyeh wychowanków. Nie

możem:r. się z godzić, aby programy szkolne były oder-.

wane od życia, a skreślenie geologii oznaczałoby takie

właśnie Oderwanie.

Likwidacja geologii w· sikole średniej pociągnęłaby za sobą. jeszcze inne ujemne skutki. Geologia bowiem

jest naU.ką, która pokaŻl,lje rozwój świata organicznego,

pokazute zmienność zjawisk i ich związek ze sobą,

po-kazuje rozwój człowieka i jego rolę na tle tych

prze-mian. Nje ma mowy o ugruntowaniu światopogląd'u

ma-terialistycznego, jeśli usunie się ze szkoły średniej