MARIA CrCHOSZ-KOSTECKA
Uniwersytet Warszawslkil
o
MOZLIWOSCIACH STOSOW ANIA MIKROSKOPU W ZAKRESIE PODCZERWIENI
DO BADAN MINERALOGICZNO-PETROGRAFICZNYCH W SZCZEGOLNOSCI W1jiGLI
. l'lerw.sze IPra~e Dad badaniami mineraI6w .. nie-przieZ'roCz;Y'fl!I;ych i p6~l'IOiCzystY1Ch W' poo'CZerw'ie-nti z~zqt1rowano w latach .trzyd'Liestych nas'zego s'tulecia, gMwnILe w Anlffiii i
st.
Zj. W 1938 J:'. -uIkazala siE: pier~za Ipraca R. Bail:ly (lXlSwiE:OOna tymzagad-nien'.iom; !I)o,ty.czy ona gli6wnie koostrukcji In:ikrml'lro-pOw do obadati. w podczerw.ieni, n'.iewiele mie(jsea po-SWi.~ajqc lOt.izymanymwyniIkom. W.ie1.e mineral6w rudnych 'i ~i nieprzezr'oczystyeh w Swietle bia-lym przech.od,zqcym staje si~ prze'zro'Czy'&tym1 rW
pod-czerwieni. Dane za'Warie rw niniejszej ,pracy <Jtr'Zy-mano CZ~<JIWO na mikros/kopie do badati. w
:poid-czerwieni MUK 4, kit6.ry pl"'zeznacZlOIIlY jest do badai:t w IPrzedzia[e wtildma od 0,705 do 1,2 mm. Pole jakie oblserwU(jemy w m1kros·Iropi.e jest kol<Jru zielonego o zmieniajqcym si~ odcieniu, co utrudnia obserwacjE: barwy w!iasnej mineralu, Ibarw interferencyjn~h tak potr'zelbnych fP1"Zy okJreSl.aniu dw6jlOllDnOOlci; nie
moZ-na ltaiIde odG'eslic z.moZ-naku opt~znego mineralu. W
podczerwimi moZna natoani.a&t ibadac n!is~jqce
wlaSelwoSci qptyczne: Ikqt ooi o.ptyczny>eh, :kqt wy-gas.zan-ia ewiatla, mOOna ~erzyc kqty Ipomi~zy kderU4l!kami hJlpli..wOOci, akre~ic jedno tru.b dwuosio-~ mineralu. OkreSJ.anie tyeh danyeh w 'PCdczer-wieni pr.zabiega idenlf;ycznie jak w mmeralaCh prze;" troczystych ,w swieltle bialym przechod'zqcym. .
!Miineraly p6Jtpr'zezroczyste, taRde jalk: wolJf.ramit, chramit, ikdUlIIllbit w swietle ibialym prze~lrodzqcym majq intensYWlIlq bal"W'~ wlasnq. WIO'IframJ..t jeslf;
'bl'1U-namoczaroy, (pOdolbnlie chromit, natomiast kolumbit wykaZt1lje ibarrwE: czerWlOIl~ 'w roznych odciooiaoo. Bar-wa ta ultrudniia :badania w §wietle bialym pr'zecho-dz~ym, zanika naoomiast w podczerwieni, r,nineraiy stajq sit: IPrzez,roczYSlte. W czasie badati.m1nera16w
W jpOdcze!'w.ienizauwazamy w,ie'le eeehtrudnych do
uchwycen.ia w 'Swlet.le bialym odbitym, np. IW chro-micie W'idac ooslronaJ.e lulpliW1O\§c w trzech !kderun-ltaeh; moma :taIk:ie Zbadac nieklt6re osoWwoeci bu-dowy mialera16w ,truldlno (lulb w og61e nieZaUlW'aZalne VI swietle ,bialym OOIbiItym, np.strefypl'zyros,tu, b~ J:j],iiniaczq, W mI)IldJ'bdenidi.e zauwa:bono 'lUIP-liw~ w d'wI6ch kierunkach, Ikrz~q~ sd~ pod
Ik:q-tern 1200 -
Jest to
Itzw.
lupJ.iwi05C pryoimatyczna. Po raz pierwszy zaotigerwowal jq Bailly w 1950 r. iNie-kt6re jednadi: mineraly, j-ak njp.: .ilttnenit, :challropiryt, nikieUn, Irowellin 'i lPi'l'o.tyn IW sz1ifach do 5wt1atAa przechodzq:cego 0 gr1Jlbo6c,i 0,03 mm IP<lzostajq nie-przezro.czyste nawet 'W piClIdc'zer'wdeni.SUMMARY
The inIfTa...red miC'l'OSCO,piiC tec'.b'ndques aTe mJtt
'Wi-dely acceaXf;ed in iPE*,ograiphiiC 'anId rmfneraB.og1cal·!sItu-<ties ICUrieid lOut lin iPOland. The QuiWlor 'discusses the ip06SiJblilDiies I()(f use of ibhe13e techniques
·m
studies on ore mialerah! amidcoarrs.
The 1S'ttili.ies carried out ,by VJhe aultihor were fragmentary ibuJt rtlhey lhave sh<l'W'll thart ili'his /techlIlique !is of iboIth itheoretiicaa-cogniltiveand rtechln[caJ lSigni:mcan<.'e ~ially foil' the studies of ICOails anJd more precisely fo.r measu'l'·ing ~ Il'e-fraotiOtn 1t.'IOefifficienrt; of cool'S.
198
UKD 548,76:51j3.3).4.086+1I52.1I'74.086
JeSli clrodzi 0 w~le .iIio pr'ZetbadaDlO W\S'zystkie ty-py - od najmniej ulW~~ooych, tj. tiorfOw do grafdltu wlqcznie. Obserwaoeje, jakie ~zyniono na Itorfach n!J.e oobiegaly wieile <lid tych j-aklie otrzymlU:jerny w SWietlle biaiym przechodzq'Cym.
ze
W2g1~1u na zJby;t wqsk1 przedzi'81 widlma p-oidczerwdeni do daklied przy-stOSoCl'Wany .je'St rrrl-krOlS!k:qp, w~e z dt.Jttq zawartolSciq pl'ocentowq pierwiastika w~-
an·tracyty, gratity i nie:Icl;6re witrynity 1P00000taly nieprzezrOlCzySlte.DodatIkowq r'zeCZq ograniczajqcq .s1lcJs.olwanae mi-kroskopu ,dlla podczerlW'ieni jest trudn0S6 urz;yska!!lia sz1.i:f6w pOIIl.~ 0,03
mrm.
W ba!danych probkach Uistallono trzy cechy optyczne ~i: IW5IPI6h!zynniik za-lamania swiatJa, atnirotr<JpQIWlOSc i izotro(pOlWlOOC.Do-kladne okre&1enie wsiPOrezynllllka ozalamania SwmUa w wE:glach ma podsta'W'owe zMczenie nie tyHro przy okreSaaniu poszczeg{xlnych m.e.ceral6w oraz ustalaniu typu pet.rograficznego bad:aalej lPr6W, aae porz;wala taklZe ok!re:Slac gatunek w«1:a, d tak: Woitrynity w~gli IbitlumJic'zn~h ma;jq wJ;jpl>k'zyinlnilk zalamania ~'8Itla
r6W1Ily .1,76, a (p61bLt'umicznych 1,87. .
iNastlWnq cechq, jakq miOZ~ sfiwli.erldz'ic mierzqc ws,p6k:zynn.iIk zalamanaa &wiatla w po.s.zt:zeg61ny;ch maceralaCh .w~ jest procen/towa zalWartoSc iPier-wiastlka 'w~la; 'WIl'az ·z jej wn'1Ostem wrtrastajq
1WL<lipC51-czYnniId zalaman·ia L9wia1la; stwdertlzono ta.k::ie, Ze· a.igndIt.yI, ~ kenelSkd.e i boglhedy $q i'zlo.tr()jpOWle. W witrynach natomiia&t Ita cecha aptyczna zw-ema jest, poddbnie jak WSjp6rezynnik zalamaniia ~aItla,
od prOlCertto!wetl zawartoSci ,piel'lWliasiflta rw~a
'GPo-wyiej 68% wiltrynaty Sq andzotropolWe). Do oehw.ut obecnej przeprowadZone lbaldania byly fr~entary czne, -nlem-niej metod~ morma. UiW'a.zac za tprzyszlo-Sciowq. ·Poo;woli ona !!la uzurpelnie'nde danyoeh otr:Zy-manych IW Swieilile odbitym I'lalym.. MoZe ona miec nie tYlllto 'Znaczenie teoretyczoo-tPOI'llIla'WlCZe, aletak-:ie techn.iczne, szczeg6ln,ie w zastosowaniu do ~, a .9ciSl~j. mowiqc do pomi'aru icl1 iWl9PMczymniMw za-. 18IIIla!!lia swiatla.
LITERATURA
i.
Ba i 11 y R. - lPrismatic cleavage of malilbdeniLt. Acta Cryst. 1950, vol. 3.2. Ba ill y R. - Prqprietes. OiPf;yqu~ dou chromite. Ann •. (Builil.) 'Soc. Ge'dl. BeLgique. .1948, vol. 7-1. 3. W,i-nczeH A. H. WinczeU G. -
Qpticzesoka-dami-nierallogija. MoskWa, 11.'9513 •.
PE310ME
MmtpOCKOnH'leCKKe HCCJIe,ttOBaHHH B H~Iq,paxpaC HOlt '1aC'l'H CneKTPB He 6hIJIK ,ttO CKX nop WHpe nPK-MeHHeMhIe B nOJIloCKo:/ii ueTporpaq,HK H MHHepaJIOl'HM.
ABTop
SaHHMae'l'CH B03MO'KHOCTbIO npHMeHeHHH 3'l'OOO lI4eTO,tta ,ttJIH HCCJIe,ttoBaHHH PY,ttHbIX MmrepaJIDB H yr-JIe:/ii. Ms nonY'leHHbIX peSYJIhTaTOB BK,ltIiO, '1TO S'l'OIl'MeTO,tt MOJKeT HMeT'b He TCJIbKO TeOpe'l'Jl1leCKH-paSBe-;n;O'lHOe SHa'leHJre, HO TOlKe TeXHH'lecKoe, OOO6eHHO ,ttJI8 H3MepeHHH ·K034xP~HTOB upeJIOMJIeHHH c~
