Rola domów maklerskich w realizacji funkcji mobilizacyjnej giełdowego rynku akcji

Anna Kasprzak-Czelej

Rola domów maklerskich w realizacji

funkcji mobilizacyjnej giełdowego

rynku akcji

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio H, Oeconomia 46/1,

337-345

U N I V E R S I TA T IS M A R I A E C U R I E - S K Ł O D O W S K A L U B L I N - P O L O N I A

V O L . X L V I, 1 S E C T IO H 2 0 1 2

Zakład Rynków Finansowych Uniwersytet M arii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

A N N A K A S P R Z A K -C Z E L E J

Rola domów maklerskich w realizacji funkcji

mobilizacyjnej giełdowego rynku akcji

Wprowadzenie

Giełdowy rynek akcji realizuje w szystkie funkcje przypisyw ane giełdzie pa­ pierów wartościowych1. Uwzględniając powiązania m iędzy nim i, za najważniejsze m ożna uznać funkcje kapitałowe zw iązane z przepływem środków finansow ych od podmiotów nadwyżkowych do deficytowych. Obejmują one finansowanie inwestycji, alokację, mobilizację i wycenę kapitałów. Funkcje te zw iązane są z podstawowym i charakterystykam i rynku giełdowego - podażą kapitału (funkcja mobilizacyjna), popytem n a kapitał (funkcja finansow a oraz alokacyjna) i ceną (wycena kapitału).

Aby giełdowy rynek akcji m ógł je w ypełniać, musi cechować się m.in. efektyw ­ nością organizacyjną i wpływającą na nią integralnością2. Pierwsza z tych cech odnosi się do sposobu i sprawności działania instytucji finansow ych w zakresie obsługi emitentów i inwestorów. D ruga oznacza natom iast istnienie ustalonych i określonych w przepisach relacji i zasad w spółpracy pom iędzy nimi.

Celem niniejszego artykułu je st przedstaw ienie istoty m obilizującej funkcji giełdowego rynku akcji oraz roli domów m aklerskich w jej skutecznej realizacji.

1 Szerzej n a te m a t fu n k cji giełdy zob. P. K ulpaka, G iełd y w gosp o d a rce, Polskie W ydaw nictw o E ko­ nom iczne, W arszaw a 2007, s. 51-63. W dalszej części a rty k u łu pojęcie „giełdow y ry n e k akcji” i „g iełd a” b ę d ą stosow ane zam iennie.

338 ANNA KASPRZAK-CZELEJ

A rtykuł składa się z trzech części. W pierwszej przedstawiono działania związane z mobilizowaniem oszczędności oraz instytucjonalne uwarunkowania sprawnej realiza­ cji tej funkcji. Część druga zawiera podstawowe charakterystyki krajowego rynku usług brokerskich oraz analizę współzależności tych zmiennych ze skłonnością do oszczędza­ nia w gospodarce. W części trzeciej przedstawiono rozwój rynku asset management.

1. Funkcja mobilizacyjna Giełdowego Rynku Akcji

Funkcja mobilizowania oszczędności polega na dokonywaniu transformacji kwot funduszy przekazywanych między podmiotami sfery realnej3. Obejmuje ona trzy ściśle powiązane grupy działań. Pierwsza związana jest z tworzeniem instrumentów finanso­ wych o relatywnie niskich nominałach, co sprzyja lokowaniu nadwyżek finansowych o różnej wielkości. Instrum enty te dostarczają gospodarstwom domowym możliwości posiadania zdywersyfikowanych portfeli inwestycyjnych oraz przyczyniają się do zwięk­ szenia płynności aktywów4. Druga grupa dotyczy grom adzenia środków finansowych od wielu oszczędzających, co z kolei pozwala na udostępnianie większych kwot kapitału podmiotom poszukującym finansowania swoich inwestycji. Uważa się, iż poprzez samo wspieranie dywersyfikacji ryzyka, płynności i finansowania większych projektów, co wią­ że się z realizacją funkcji mobilizacyjnej, system finansowy poprawia alokację aktywów w gospodarce5. Stwierdzenie to wydaje się adekwatne również do giełdy jako elementu sy­ stemu finansowego. Trzecią z wyróżnionych grup stanowią działania polegające na kształ­ towaniu zachowań inwestorów, informowaniu o możliwościach inwestycyjnych, świad­ czeniu usług zarządzania oszczędnościami oraz sprzedaży instrumentów finansowych. Giełdowy rynek akcji w ram ach realizacji funkcji mobilizacyjnej może wpływać na zwiększenie skłonności do oszczędzania gospodarstw domowych, co w skali całej gospodarki może skutkować wzrostem poziomu oszczędności, a zatem i źródeł finan­ sowania inwestycji realnych. W zrost ten m oże w ynikać przede wszystkim z m ożli­ wości lepszego dopasowania sposobów lokowania oszczędności do indywidualnych preferencji oszczędzających. Rozwinięty rynek umożliwia bezpośrednie lub pośrednie (z wykorzystaniem funduszy inwestycyjnych) inwestowanie w papiery wartościowe o zróżnicowanym poziomie ryzyka i co za tym idzie - różnej oczekiwanej stopie zwrotu. Poza tym w odniesieniu do płynnych segmentów rynku um ożliwia idealne dopasowanie horyzontu (czasu trwania) inwestycji do potrzeb inwestora.

3 P. K araś, E w o lu cja p o strze g a n ia roli system u fin a n so w e g o w badaniach w zrostu g o sp o d a rczeg o [w:] P ro b le m y rozw oju ry n ku fin a n so w e g o w a sp e kcie w zrostu go sp o d a rczeg o , red. P. K arp u ś, J. W ęoław ski,

W ydaw nictw o U M C S, L ublin 2007, s. 33.

4 R. Levine, F in a n c ia l develo p m e n t a n d econom ic grow th: view s a n d agenda, „Jo u rn al o f Econom ic L iteratu re” 1997, vol. X X X V , s. 699.

5 E. R. Sirri, P. Tufano, The econom ics o fp o o lin g [in:] T he g lo b a l fin a n c ia l system : a fu n c tio n a l p e rsp e c ­ tive, eds. D. B. C hane et al., H arv ard B usiness School Press, B oston M A 1995, s. 81-128 (cyt. za: R. Levine, op. cit., s. 699).

Wydaje się, iż mobilizacyjna funkcja giełdowego rynku akcji zależy od sprawności funkcjonow ania instytucji finansow ych, które albo biernie pośredniczą w obrocie giełdowym (biura i domy m aklerskie6), albo wykonują tzw. aktywne pośrednictwo, tj. kreują własne instrum enty finansowe niebędące pieniądzem , a pozyskane środki lokują w szczególności na giełdowym rynku akcji (fundusze inwestycyjne, emerytalne, tow arzystw a ubezpieczeniowe, firm y typu asset management)1. Instytucje te mogą również wpływać na warunki inwestowania na giełdzie, np. płynność rynku giełdowego poprzez pełnienie funkcji animatorów rynku lub em itenta8 i poprawę ładu korpora­ cyjnego poprzez aktywne sprawowanie funkcji nadzorczych w posiadanych spółkach. Poza tym , mając możliwość udzielania pożyczek papierów wartościowych do celów krótkiej sprzedaży, m ogą również w ten sposób przyczyniać się do lepszej wyceny walorów na giełdzie. Ich istnienie z punktu w idzenia nabywców usług finansow ych powinno ograniczać koszty informacyjne (skutki asym etrii informacji). W ymienione czynniki, mając przełożenie na relację stopy zw rotu i ryzyka, mogą z kolei w płynąć pozytyw nie na decyzje pozostałych uczestników rynku finansowego odnośnie do lokaty środków na giełdowym rynku akcji. Teoretycznie pew na rola w tym zakresie przypada również pośrednikom finansow ym sensu largo, tj. podmiotom świadczą­ cym głównie usługi w zakresie pośrednictw a w zaw ieraniu um ów finansow ych, informowania, doradztwa, a którzy nie występują jako strony wyżej wymienionych um ów 9. Tak rozum iani pośrednicy finansow i m ogą m ieć znaczenie w aspekcie upowszechniania w iedzy co do produktów związanych z giełdowym rynkiem akcji oraz potencjalnie służyć jako kanał dystrybucji jednostek uczestnictw a funduszy inwestycyjnych, produktów strukturyzow anych czy produktów ubezpieczeniowych.

2. Domy maklerskie

Funkcjonowanie domów m aklerskich um ożliw ia inwestorom sam odzielne lo­ kowanie środków na giełdzie, przez co bezpośrednio w arunkuje realizację funkcji

6 D om m aklerski je s t niebędącym b ankiem podm iotem prow adzącym przedsiębiorstw o m aklerskie w ro ­ zu m ien iu u sta w y o obrocie in stru m en tam i fin an so w y m i, a biuro m ak lersk ie je s t w y d zielo n ą organizacyjnie w ram ach b an k u je d n o s tk ą prow ad zącą działalność m aklerską. R ozporządzenie M in istra Finansów z dnia 12 k w ie tn ia 2006 r. w spraw ie szczegółow ych za sa d organizacyjnego w y d zielen ia d ziałalności m aklerskiej b an k u , Dz. U. z 24 k w ie tn ia 2006 r., n r 68, poz. 483. W dalszej części arty k u łu , u praszczając, stosuje się pojęcie dom u m aklerskiego w o dniesieniu do ty ch dw óch rodzajów firm inw estycyjnych.

1 Ten p o d ział in sty tu cji fin an so w y ch zaczerp n ięto z: W. D ębski, R y n e k fin a n s o w y i je g o m echanizm y. P o d sta w y teorii i p ra k ty k i, W ydaw nictw o N aukow e PW N , W arszaw a 2005, s. 2 0 -2 2 .

8 A n im ato rzy em iten ta d ziałają n a podstaw ie um o w y zaw artej z danym em itentem , a an im ato rzy ry n ­ k u n a podstaw ie u m ow y z GPW, której w a ru n k i o kreśla Z arzą d Giełdy. N a ry n k u akcji w a ru n k i te dotyczą w szczególności m aksym alnej dopuszczalnej wielkości spreadu, m inim alnej w artości zleceń, czasu kwotowania, m aksym alnego lim itu dziennego zaangażow ania. Zob. R ozdział VI: R eg u la m in u Giełdy.

9 J. T ruszkow ski, P o śre d n ic y fin a n so w i, [w:] P o śre d n ictw o fin a n so w e w P olsce, red. W. P rzybylska- -K apuścińska, CeDeW u, W arszaw a 2009, s. 289.

340 ANNA KASPRZAK-CZELEJ

mobilizacyjnej. Działalność m aklerska obejmuje bowiem w szczególności czynności polegające na przyjmowaniu i przekazyw aniu zleceń nabycia lub zbycia instrum en­ tów finansow ych oraz ich wykonywaniu na rachunek dającego zlecenie (działalność brokerska), zarządzaniu portfelam i instrum entów finansow ych, doradztwie inwesty­ cyjnym oraz oferowaniu instrum entów finansow ych10. Firmy inwestycyjne w ramach działalności m aklerskiej prowadzą również rachunki papierów wartościowych oraz rachunki pieniężne służące do ich obsługi, udzielają pożyczek pieniężnych na zakup instrum entów finansow ych, sporządzają analizy inwestycyjne i finansowe oraz inne rekomendacje o charakterze ogólnym dotyczące transakcji w zakresie instrum entów finansow ych11. Działalność m aklerska nie sprowadza się zatem tylko do biernego pośrednictw a, ale obejmuje również istotne funkcje inform acyjno-edukacyjne, czy w ręcz opiniotw órcze. Firm y inw estycyjne m ogą przy tym pow ierzyć czynności pośrednictw a w zakresie prowadzonej przez siebie działalności tzw. agentowi firm y inwestycyjnej12, co może mieć konsekwencje w aspekcie dostępności świadczonych usług oraz mobilizacji kapitału przez giełdę.

Przedsiębiorstwa m aklerskie jako instytucje zaufania publicznego podlegają li­ cencjonowaniu i nadzorowi Komisji N adzoru Finansowego, podobnie jak zatrudniani m aklerzy i doradcy inw estycyjni. Dodatkowo przed ryzykiem niew ypłacalności domu maklerskiego chroni inwestora system rekompensat. Elementy te należą do zespołu czynników gwarantujących bezpieczeństwo obrotu i środków finansow ych inwestora, niezbędnych do sprawnej realizacji funkcji mobilizacyjnej przez giełdowy rynek akcji.

N a krajowym rynku usług m aklerskich13 dominują podm ioty powiązane kapita­ łowo z bankam i, a niebankowe domy m aklerskie mają niszowy charakter14. Liczba krajowych domów m aklerskich jest relatywnie stała z tendencją do zw iększania się w okresach hossy (rys. 1). Nie m ożna zatem stwierdzić, iż w raz z rozwojem giełdy nasila się konkurencja między krajowymi firm am i inwestycyjnymi. Również zależnie od koniunktury giełdowej kształtuje się liczba otwartych rachunków inwestycyjnych, co w ynika po części także z faktu dokonywania publicznej sprzedaży akcji przez Skarb P aństw a w okresach dobrej k o n iunk tury giełdowej. Przykładow o istotna z p unktu w idzenia w p ły w u na przyrost liczby rachunków inw estycyjnych była oferta sprzedaży akcji PKO BP w 2004 r., która w iązała się ze zwiększeniem liczby

10 U staw a z dn. 29 lip ca 2005 r. o obrocie in stru m en tam i fin an so w y m i, (tekst je d n o lity ) Dz. U. z 2010 r. n r 211, poz. 1384 z późn. zm ., art. 69, pkt. 2.

11 Ib id ., art. 69, pkt. 4. 12 Ib id ., art. 79-81.

13 W Polsce działalność m ak lersk ą m ogą rów nież w ykonyw ać zagran iczn e osoby praw ne z sied zib ą na te ry to riu m p ań stw a n ależącego do O ECD lub W TO oraz zagraniczne firm y inw estycyjne, tj. firm y inw esty­ cyjne z siedzibą/centralą/m iejscem zam ieszk an ia n a te ry to riu m p a ń stw a członkow skiego U E , prow adzące d ziałaln o ść m ak lersk ą n a te ry to riu m tego p ań stw a n a podstaw ie zezw o le n ia w łaściw ego organu n adzoru, oraz zagraniczne in sty tu cje kredytow e, bez konieczności u zy sk an ia zezw o le n ia KNF, poprzez utw orzenie o d d ziału w Polsce lub z w y k o rzy stan iem kanałów p o ro zu m iew an ia się n a odległość.

rachunków o 81 tys. oraz PGNiG w 2005 r. - wzrost liczby rachunków o 20 tys., a w 2010 r. wyjątkowe pod tym względem były sprzedaże akcji Tauron, GPW i PZU, w iążące się ze zwiększeniem liczby rachunków o odpowiednio: 82 tys., 98,5 tys. oraz 140 tys.15

Rys. 1. L iczba przedsiębiorstw m ak lersk ich oraz prow adzonych rachunków inw estycyjnych w Polsce w latach 1997-2009

Źródło: Opracowanie własne na podstawie GUS, Wyniki finansowe domów i biur maklerskich, z lat 1997-2009 i Rocz­ ników giełdowych GPW w Warszawie z lat 2000—2010.

Liczba rachunków inwestycyjnych jest dodatnio (0,740) skorelowana ze stopą oszczędności prywatnych brutto16, co m oże oznaczać, iż zw iększeniu skłonności do oszczędzania towarzyszy wzrost skłonności do lokowania środków na giełdowym rynku akcji, obrazowany przez wzrost tej liczby rachunków.

Przychody firm inwestycyjnych z właściwej działalności maklerskiej (z opłat za prowadzenie rachunków inwestycyjnych, prowizji od realizacji zleceń, doradztw a przy transakcjach kapitałowych czy sprzedaży materiałów analitycznych) oraz w yniki finansow e domów m aklerskich również zależą od koniunktury na giełdowym rynku akcji - m aleją w okresie spadku obrotów w okresie dekoniunktury17 (rys. 2). Jest to efekt zarówno zm iany liczby aktywnych klientów, jak i wielkości oszczędności

15 L ic zb a rach u n kó w in w estycyjn ych w 2010 roku, n a stronie http ://w w w .p u lsp ien iad za .p l/fu n d u sz e- inw estycyjne/47-funds/828-liczba-rachunkow -inw estycyjnych-w -2010-roku (14.01.2011).

16 W sz y stk ie k o re la c je w a rty k u le o b liczo n o z w y k o rz y sta n ie m w s p ó łc z y n n ik a k o relacji liniow ej P earsona i zbadano pod k ątem statystycznej istotności. P odaw ane w sp ó łc zy n n ik i są statystycznie istotne na poziom ie a=0,05.

17 K orelacja po m ięd zy p rzychodam i z d ziałaln o ści m aklerskiej i poziom em k ap italizacji oraz obrotam i n a giełdow ym ry n k u akcji w y n o si odpow iednio 0,936 i 0,979.

342 ANNA KASPRZAK-CZELEJ

kierowanych w szczególności na giełdowy rynek akcji. W arto przy tym zauważyć, iż korelacja pom iędzy stopą oszczędności prywatnych brutto a przychodam i z tytułu prowizji od operacji papieram i wartościowym i na rachunek zlecającego jest ujem na (-0,573). Z jednej strony mogłoby to stanowić jedynie potwierdzenie występowania efektu bogactwa18, ale z drugiej może oznaczać, iż wzrost skłonności do oszczędzania wiąże się ze zm niejszeniem wielkości środków lokowanych na giełdowym rynku akcji i przez to wielkości realizowanych transakcji i/lub spadkiem wielkości pobie­ ranych prowizji. Zależność ta m oże również przebiegać w odwrotnym kierunku, tj. spadek poziomu prowizji (kosztów transakcyjnych) prowadzi do wzrostu skłonności do oszczędzania.

Rys. 2. W y n ik dzialalnosci m aklerskiej oraz u d ział przychodów z tej działalności w całości przychodów firm inw estycyjnych w Polsce w latach 1997-2009

Źródło: Opracowanie własne na podstawie GUS, Wyniki finansowe domów i biur maklerskich, z lat 1997-2009.

Dla analizy funkcji mobilizacyjnej istotne są przychody domów m aklerskich z tytułu prowizji od operacji papieram i w artościowym i na rachunek zlecającego oraz wchodzące w skład kosztów działalności maklerskiej opłaty na rzecz regulowanych rynków papierów wartościowych, giełd towarowych, KDPW i giełdowych izb roz­ rachunkowych. M ają one bowiem związek z efektywnością operacyjną giełdowego rynku akcji. Obie te wielkości są uzależnione od koniunktury giełdowej. Różnica m iędzy nim i (rys. 3) powiększa się w okresie dobrej koniunktury i wzrostu obrotów na giełdowym rynku akcji. Może to świadczyć o relatywnie niezmienionym poziomie opłat (kosztów transakcyjnych) za usługi związane z operacjami papierami w artościo­ w ym i pobieranych przez domy m aklerskie, co dodatkowo potwierdzałoby relatywnie

18 W iąże się on ze zw ięk szen iem poziom u konsum pcji w z w ią z k u ze w zro stem poziom u m ajątk u bez dodatkow ego w z ro stu poziom u dochodu.

niezm ienny poziom konkurencji m iędzy domami m aklerskim i19 i mogłoby w pływ ać negatyw nie na realizację funkcji mobilizacyjnej giełdy.

Rys. 3. R óżnica m ięd zy p rzychodam i dom ów m ak lersk ich z ty tu łu prow izji od operacji p apieram i w arto ścio w y m i n a rach u n ek zlecającego oraz opłatam i g iełdow ym i i n a rzecz K D PW w latach 1991-2009

Źródło: Opracowanie własne na podstawie GUS, Wyniki finansowe domów i biur , z lat 1991-2009.

3. Instytucje asset management

W świetle polskiego ustawodawstwa tzw. firm y asset management czy invest­

m ent management są również domami m aklerskim i, tyle tylko że specjalizują się

w wykonywaniu jednej czynności m aklerskiej - zarządzaniu portfelam i, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba instrum entów finansowych. W opraco­ waniach KNF traktowane są one jako niebrokerskie domy m aklerskie, tj. podm ioty nieprowadzące rachunków instrum entów finansow ych20. Od 1 lipca 2004 r. usługi te mogą również świadczyć tow arzystw a funduszy inwestycyjnych, ale jedynie jako działalność rozszerzoną21. Zarządzanie to polega na odpłatnym podejmowaniu i rea­ lizacji decyzji inwestycyjnych na rachunek klientów, w ramach pozostawionych przez nich do dyspozycji środków pieniężnych i instrum entów finansow ych, które m ają na celu pomnożenie wartości posiadanych przez nich aktywów22.

19 A ltern aty w n ie m oże być to efekt sp a d k u poziom u pobieranych prow izji p rzy relatyw nie w ysokiej ela­ styczności cenowej popytu u słu g zw iązanych z operacjam i papieram i w artościow ym i n a rachunek zlecającego. 20 Zob. np. R a p o rt d o tyczą cy sytuacji fin a n so w e j dom ów m a klerskich w 20 0 9 roku o ra z I p ó łro c zu 2010 roku, U rząd K om isji N ad zo ru Finansow ego, W arszaw a 2010.

21 K. G abryelczyk, F irm y a sset m a n a g em en t [w:] P o śre d n ic tw o ..., s. 188. 22 Ibid., s. 181.

344 ANNA KASPRZAK-CZELEJ

3 0 0

2 0 0 0 2 0 0 1 2 0 0 2 2 0 0 3 2 0 0 4 2 0 0 5 2 0 0 6 2 0 0 7 2 0 0 8 2 0 0 9

Uwaga: Dane z lat 2008-2009 dotyczą w artości aktywów klientów w zarządzaniu w domach m aklerskich (brokerskich i niebrokerskich).

Rys. 4. W artość aktyw ów z a rządzanych przez firm y a ss e t m anagem ent w Polsce w latach 2 0 0 0 -2 0 0 9 (w m ld zł)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie K. Gabryelczyk, Firmy asset management [w:] Pośrednictwo finansowe w Polsce, red. W. Przybylska-Kapuścińska, CeDeWu, W arszawa 2009, s. 199, domów maklerskich i banków pro­ wadzących działalność maklerską w 2008 r. i I półroczu 2009 r., Urząd Komisji N adzoru Finansowego, W arszawa 2009, s. 3.

W Polsce tego typu instytucje w większej liczbie zaczęły powstawać od 2000 r. poprzez w ydzielanie tych usług z uniw ersalnych do w yspecjalizow anych domów maklerskich. Istotne zwiększenie ich roli na rynku pośrednictw a finansowego nastą­ piło w raz z hossą na polskim i św iatow ym ry n k u kapitałow ym (od drugiej połow y 2004 r. do 2007 r.) i zw iązanym z nią w zrostem aktywów funduszy inwestycyjnych i osób fizycznych (rys. 4). Poczynając od 2004 r., praw ie połow a z krajow ych d o ­ m ów m aklerskich to niebrokerskie firm y inwestycyjne. O ile na pierw szym etapie funkcjonow ania tych firm głów nym i ich klientam i byli inw estorzy indyw idualni, to aktualnie jako odbiorcy usług asset m anagem ent dom inują w łaśnie instytucje finansow e, a udział inwestorów indyw idualnych w całości aktyw ów zarządzanych przez te instytucje nie przekracza ok. 3%23. N a koniec 2007 r. w ielkość aktyw ów przek azan y ch w za rzą d zan ie p rzez inw estorów n iefin an so w y ch w y n io sła ok. 9 m ld zł, a pod koniec 2009 r. - 11,1 m ld zł. P ierw sza wielkość zw iązana była z ok. 4,7 tys. klientów, a druga ok. 3,9 ty s.24 W ostatnich dwóch kw artałach 2009 r.

23 K. G abryelczyk, F irm y a sse t m a n a g em en t [w:] P o śre d n ictw o ..., s. 197.

24 Por. K. K rasuski, Zyski w yższe n iż w fu n d u sza c h , „R zeczp o sp o lita” 04.02.2010 (na stronie w w w .rp.pl/ artykul/428755.htm l), idem , W yniki są całkiem niezłe, „R zeczp o sp o lita” 20.05.2010 (na stronie w w w .rp.pl/ artykul/481963.htm l), idem , A k c je zn o w u za p ew n ia ją zy sk i, „R zeczp o sp o lita” 29.10.2010 (na stronie www. rp.pl/artykul/384102.htm l).

liczba klientów firm asset m anagem ent w zrastała przeciętnie o 5 -6 % w ujęciu k w artalnym 25.

Zw raca się również uwagę, iż czynnikiem wpływającym na zwiększenie liczby

klientów indywidualnych tego typu firm są oferty publiczne spółek Skarbu Państwa,

zachęcanych możliwością uzyskania mniejszej stopy redukcji n iż w przypadku indy­

widualnych zapisów na akcje26. Jednocześnie ograniczeniem jest m inim alna kwota

wejścia na poziomie od kilkudziesięciu/kilkuset tysięcy złotych oraz opodatkowanie

działalności firm asset management podatkiem VAT.

Zakończenie

Działalnoś ć brokerska domów maklerskich bezpośrednio determinuje efektywnoś ć

operacyjną giełdy, i przez to realizację funkcji mobilizacyjnej. Kolejnym kanałem

w pływ u jest oddziaływ anie na w arunki inwestowania na giełdzie (płynnoś ć, ład

korporacyjny), działalnoś ć edukacyjno-inform acyjna oraz zarządzanie aktywami.

W Polsce zarówno liczba domów m aklerskich i ich w yniki finansowe, jak i liczba

prowadzonych rachunków inwestycyjnych oraz w ielkoś ć zarządzanych aktywów

uzależniona jest od koniunktury giełdowej. Wydaje się, iż na przestrzeni lat konku­

rencja m iędzy domami m aklerskim i jest relatywnie niezmienna, co m a konsekwencje

w poziomie pobieranych opłat. Obliczone w spółczynniki korelacji sugerują, iż w zro­

stowi skłonności do oszczędzania w gospodarce towarzyszy zwiększenie aktyw ności

brokerskiej mierzonej liczbą prowadzonych rachunków inwestycyjnych oraz spadek

przychodów z tytułu pobieranych prowizji. Uwzględniając pow yższe obserwacje,

m ożn a zaryzykować stwierdzenie, iż poprzez kanał usług brokerskich domy m akler­

skie w Polsce, m imo iż „technicznie” um ożliwiają realizację funkcji mobilizacyjnej

przez giełdowy rynek akcji, to jej nie stymulują. Potencjalny pozytyw ny w pływ na

w ielkoś ć mobilizowanych oszczędności m oże natom iast w iązać się z pozostałym i

wym ienionym i obszarami, przy czym ich analiza w ykracza poza ram y niniejszego opracowania.

The role o f brokerage houses in the m obilization function o f stock m arket

T h e m o b iliz a tio n fu n c tio n o f sto c k m a rk e t is a sso c ia te d w ith c re a tio n o f fin a n c ia l in s tru m e n ts w ith a relatively lo w -d en o m in atio n , accu m u latio n o f fu n d s fro m m an y savers an d shaping o f in v esto rs behaviour. Its re a liz a tio n d e p e n d s o n th e e ffic ie n c y o f fin a n c ia l in s titu tio n s , in p a rtic u la r, th e b ro k e ra g e h o u se s.

B ro k e ra g e a c tiv ity d e te rm in e s th e o p e ra tio n a l e ffic ie n c y o f sto c k m a rk e t a n d th e re b y its m o b iliz a ­ tio n fu n c tio n . A n o th e r c h a n n e l o f in flu e n c e is th e im p a c t o n in v e s tm e n t c o n d itio n s in sto c k m a rk e t (e.g. liq u id ity , c o rp o ra te g o v ern an ce), e d u c a tio n a l a n d in fo rm a tio n a c tiv itie s a n d a s s e t m a n a g e m e n t se rv ic e s.

25 Idem , Zyski... 26 Ibidem .