Wizervnk y szacvnek mynic wszelakich cvdzoziemskich, iákoktóré w Koronie Polskiéy bráné y wydawáné bydz máią

( / I Z f c K V N K

S Z A C V N E K MYNIC

SZELAKJCH G V D Z O Z IE M SK IC H ,

ia k o k t ó r e w K o r o n ie P o lf k ić y b r a n ć

y w y d a w a ń e b y d z m a i £ :

K A S P R A

d o z o r e m W i e l m o ż n e g o P a n a I a n a

cJ?irlcifi s "Dąbrowice

,

Todptdrbiego

Koronnego:

z i w l a i n y i p r o s t o i n i c j n K R o i A

jEc M .w druk

wydany, według vchwaJy Sćymu K oron­

nego Warszawskiego, w roku

i

w

ofroym.

\ $ 3 S W f o t w ć /

W

% w U m

iUfctootvly/

y M i i w

K a s p e r K ż y t k l e r j pochodził z K rólew ca, ze stan u m ieszczań­ skiego. Z a p a n o w a n ia Z y g m u n ta III., od d n ia 1.5 M aja 1585, p e łn ił obow iązki m yncm istrza w m ennicy O lkuskiój, w ty m bowiem dniu, obejm ując ten urząd, sk ła d a przysięgę do r ą k ' przełożonego, natenczas M ikołaja Ilew el w Olkuszu. R y t k i e r p o siad a jąc w ielkie zaufanie u p o d sk arb ieg o koron. J a n a F irleja, w ażną odegrał rolę w reform ach m enniczych, przeprow adzonych w owym czasie i zdaje się, że jem u pow ierzonem zostało, założenie nowej m ennicy w L ublinie *).

W obydw óch tych m ennicach olkuskiój 2) i lubelskiej ł), w ybijano w latach 1592, 1503, 1594 i 1595 szelągi, grosze i tro jak i, opatrzone znakiem min- carskim topór, k tó ry był R y tk ie ra godłem , czego dow odzą cyfry, otaczające n a tych m onetach tarcze, p ierw sza ta rc z a z herbem L cw art, falc b y ła u sta ­ w iona I ( * Q F , co oznacza Jo a n n es F irle j, d ru g a zaś z herbem T opór w po­ dobny sposób ustaw iona C (H ) R , oznaczać m usi C aspar, R y tk ier.

W ro k u 1599, O rd y n acy ą J a n a F irleja, p o d sk arb ieg o koronnego, z dnia 2 C zerw ca 1599 w L ublinie, potw ierdzoną przez Z ygm unta III. d. 20 L ipca 1599, przechow aną w m etryce koron, k się g a 143, k ar. 169 4), m ianow any został C asper R y tk ie r P robierzem g eneralnym , n ad wszystkiem u m ennicam i koronnem i. W dalszym ustępie tejże o rdynacyi cz y ta m y : „Tenże P a n Casper ma

próbować w szitkie mennice^ cudzoziem skie, które tło Corony w noszą y m iędzy lin d zie uda w a ią y według"M innice, P o lskey m a ich szacunek naydow ać y opi­ sywać ... Tenże P a n C asper m a się s ta r a ć , o Jakowego rzem iesnika, ktoriby te w seitkie M iennice cudzoziem skie odryszow ał S przipisanicm szacunku Jcażdey dla publicowąnia ich y ostrzeżenia w szitkich liu d zi poci U niwersałem J E 0 K ró . M ci. N a ktorego B zem iesn ika y drukow anie U niw ersałów osobne sie kost z ska rb u K ró la J E 0 M c i n a zn a czyć 1

O bow iązku tego, nałożonego przez p o d sk arb ieg o J. F irleja, dokonał K asp er R ytkier, przez w y d an ie dziełka, k tó re tu w iernie w całości faxim ilo- w ane zostało.

Z agórski Tgn., w dziele m onety daw nej Polski n a str. 138 i XV II. wspo­ m ina o tem dziełku, nic podaje jed n ak o w o ż źródła, zk ąd w ie, że m a zaw ierać str. 23 i tablic 4.

O siński Al., w żyw ocie T. C zackiego, n a str. 93, p rzy p is. 222 św iadczy, że k siąż eczk a ta, znajdow ała się w P o ry ck u , nie p rzy tacza je d n a k czterech tab lic,, ale je d y n ie str. 23.

Ż ebraw ski T., w Bibliografii m atem atycznej, w K rakow ie 1873 str. 223 przy ta cza za O sińskim .

E streich er w Bibliografii polskiój X V i X V I w. K raków 1875, str. 189.

p rzy ta cza tylko je d y n y exp., pochodzący z F o ry ck a, a będący obecnie w b i­ b lio te c e X. Wł. C zartoryskiego w K rakow ie.

R y szard Ant., w Bibliografii num izm atycznej polskie*). K raków 1882. C ytuje tylko pow yższy exp. w bibliotece X . W ł. C., zaw ierający str. 23, z którego w ykonano nin iejszą kopiję.

F a x i m i lo iv m o iv K r a k o w ie w G r u d n iu 18 3 3 r - — Odbito e-cp- '4 0 .

’) Trojaki koronne Zygmunta III. rozpatrzył i ułożył według mennic Stanisław lir. W alewski w Krakowie 1882, str. 117— 130, 158, 159, 163, 107. 2) Monety dawnej Polski przez Ign. Zagórskiego w Warszawie 1845. Tab. XIV.

N. 200. T. XV. N. 219. — Ileyer Skorowidz w Krakowie 1880. Tab. VII. N. 330. — Czapski Catalogue St. Petersbourg II 4 5 9 . N. 5026. — Walew­ ski Stan. Trojaki Typ. LVI i LVII.

3) Zagórski. Monety T . XVII. N. 2 5 7 . — Walewski Stan. Trojaki Typ. FXX1. *) Monety dawnej Polski przez Ign. Zagórskiego w Warszawie 18 4 5 , st • "

❖

___

ZYGMVNT TRZECI,

z

B

o z e y

ł a s k i

K r ó l

P o l s k i ,

Wielkie Książę Litewskie, Ruskie,Pruskie,Mazowie

c k ie , Z m u d zk ic, Inflantckić :

y

Szwcdski, G o isk i,

Wandalski, Dziedziczny

Kroi.

$ Z E M wobec y każdemu

z

ofobnd.

cPańft?v,y Ziem mftych Obywatelem,

tak^Duchonym* idkoySm eteklm , T 4

-

griitarsóm

,

*Vnędmkóm. Celnikom,

Mytnikom,Grzędom M ieyp k tm yin -

ftym nfteldkim ,ypcfjjolm e którego­

kolwiek [tanu luśicm ,którym to m e -

c&ieć należy

:

Vprzeymie y W iernie

N am miłym ,id p ę naftę, Królewfka. 'Upr? cymie y W iem

N am mili

•• Z

dbiegdigc wfteldkiey pkocżie OiywdteUw

Tańpn' naftych, która ofobliwie snieojtrośnego brania/ V '

dawania M ynic a /d sokiem [kich roście, y pnsychylaiącfte w

twierdzenim naftym przez Wielmożnego land Eirleid

5

cDg~

Irowice, PodfkdrbiegoKoronnego

Stdropęndpego Lubel-

lkiego

P r okien Generalny y przysięgły, kiery, za zleceniem

naftym ,y dozorem tegóś Tod[karbiego Koronnego próbował

>pc-w/teWcicb M ynic cudzośimjldch , których[te iemi czdfy do

*Pań[tiv ndfiyck ndnicflorktórym Mynicóm wedle lego, tako

p ro id vk a zd ld , opi[dnyie[ [d e m eh frrdwiedlitvy fpodhtg

cenyy wagi Mynice Korcnneyiy iychwfytkich M ynic 'Wi­

zerunek y [acunek,ro[kazdTz[my w druk wydać.,aby tym

prędsey,y[nddniey, dowtddomoićiwfiećhpoddanych.ndpych

prsypy. Napominamy i edy rvjtytkich, któregokolwieic[ta-

nuÓhywdielów Tańftw nd[ych,dby [koro po publikdtiiey

tegovnhuer[aXu ndpego, nie smiaJżaden M yntc cudsożiem

/kich indozey Iraćy vddwać,ieno idko tu ie/ł opi[ano,j>odvtrd

centempieniędzy, y kamniem w Con/łitucydch omfanym. A

iefiiby kto po obwołaniu tych vnttver[aTów napyćh nie móg f

takowych M onet vdawać, tedy w Myttcdmidch ndfyeh, bę­

dą mu takow i pieniądze ptaconl monetą TCoronną wedle

tych[dcunków. A Pmędóm wfteldkm , td k Stdrośćim,idkc

y Mieyfckini', Tojkdztdenry

aby te vnbvcrfafy idko naypfę-

dsey publikow dłi,y olwofdć dali, td k w Grodśiećh

idko y

m iRatufidch.

ac/oblw iew Miedćiech[KTddnych,y la m d r-

' kowych ■ y poiy7% abypilny dozór około zachowania tego v-

■

m w erfdu ndfego czynili, karanie nd pneftępnikidcexecu-

j i

iiieypU nie fąym th gc'. w iedząc,com tym rv[ytkiey9tse-

! i |

\m w j[a . nMeśy. Jndaerniec& niączpw im ośćim ędow

• ■ '

i y ś , y dla Id/kin dpy.

& ajt w War/Sawie dnia

| miesiąca

"dano-j

w dn iam [egp£róle[w , ‘Poi/kiego xy. Szwedzkiego vu

p śltc *

: **— — - —»—- y ' '|;" J ' '"r_rr ~ i

#$*

s

P O

Ł T O

R A K I

-W a p tio b

to

p t f t t i b i w U b iitf

/ il

ttfoftow

póftowW

nuSfiliGb*

xktOtfW&SftSY*

im nwttM/tnc>8&

byfrś btf fftoby po póftow crofśy

bw

n i

; fró?ycb

w

ftsffiy WiMMffify bto;a 24, tafop,

Zi

$<tś wky wymalować

myntit/ttu

wog^bybśŃtwo

xot*

t>U

tiy ętny/ftm

fapob

nimi

pobpifwe /be$ poby

bm u

® ®

# 9

6

# ® ®

f

- ' -iK

_{vs # S s 7}

« M / a

pófrcwtfów

fa*

lagt'? póttwi*pi>m>&$

0* Vtvdtb n^mcivgbybypo pólto*

ut erog« polfftrt) byty b x m / v

$otyfa;X$m k$z$0''

*ycb y- srogy

16

. gei^ón?

2^

UH# # #

# @

j

--- -- ---

# ;#

i—---—

%

r;: , **■

#

©

ty

fo

p ó l t o r a f t w w y e g y t f K t » y « o ó i ę#t'#y ge*

f^gt / y po? p ie m ^ t) ^

t ) t r a t 4 ttó w tfr / g b yb y p o póft orp

S t o g » b y t y b ^ t t ^ r ( ? ^ c > t y ^ ) / t ^ ^ w t g t tfo ty d j 9 * g t v v

g y 7 * g e e s ó w 2» y b w t f p w M t e a t

•

#

8

0^c«tt^tyfbpóUda^6n?/wytio»itebe« u to p p U ć ffo

nUbtyy ćxcunpUni$b$<i<

X>t?of a m ufow yti) Polto*

raw /gbybypopółror# grogw były W w v (ta siwych

vU tnti fic słotyęp i y grofśy

26

* y

fitltyjs*

® m

•

® #

1 |»*i

•*>-, >

* *

#

*y# ptftot&Uxv noyetiyęb/wynoei grog uben/

m y - p i m ^ u / j i w i m p i t m &&♦ P t r t ó n a twb/gbyby

P

0 pófrcw gro git były P iM /v ftosłorycb / vftfcwe (ft

tyc!) ii* grogy 8 fidagóiPb w ł/y 4*' Piwittet*

G

R

O

S

Z

E

.

10

W t y* w ydgy* vtraty nUmdft |<*bmy i bo wfofoit m y

$ t\m xoync>U tóft> groge poljTieV

W 9

® ®

\ —

# #

# @ # #

*ycb grobów wysfóycb /

w y tto ó i

₂

g t U g i y

p«fc

W t Ą p k m U f i , V t v m

_\)a

niti)/

_{gbyby po grog# polffim}

fo<tttfbyty

/ v

f?a

t f o t f f r v f t e t t i i m tfo ty d )

8. grofśy io*

BB— ® #

B 2

u

J 6

,

#

©

n

i

i

p

#

f

l

#

®

,

grobów wysBycb/ wynoei B dagw

2'

pietwtey tn y / y ćwierć ob piernaty Ptrani na md)/

gbybypo grogtf polffóffl btótfćbyly: vffctefotyd)/ vfifewe

fle sio ty* i f groBy 8. fłdtiftttaJt

J

7

B ś a c w k ? t y * g r o g ó w w y e fś y c ly itfy tto ś iS w a g tf# g i/ y

m y PKffltftee.

D t r a f a tta n i * / gbyby po grogtt p o lffrm

toanebyły/i? ( f ^ ł o f y * / vftisw efie t f o t y * i ó , grofśy

20

.

# 1

B

S

hwo

r

I

\iW jJ

# #

ip U

2 0

ip— ■ ■- 1 — —

-'0 $ a c

*m X ty d )Q V O fc x v

wysgyęb

/ x v y t w i

bw A gftagi'

b w W m g tb tw yto im p iw teb tó . V tw tti ttatwb/gby-

bypogrefitfpoJffiettm bwwbyty/t? ftti tio ty ty /v M m

fie tfotycbzo.grofsy

0 ^ a m e ?

y

b w «p ie m ^ te fl,

X H v M i n t

nieb /g b yb y p o g r o g tip o i*

f t i f a w W n t

byly/t> ftefotyc^v

v U w i t

_{(i< tfwycb 22.}

q v o

*

21

0$aęgm?tycb grogów wyegydvwynoii gelagów bm<

pim tbiy

p ó fto w .

_{D trata na md) ' gbyby}

po

_grog«

poi-

ffjómt bmwbyfy *? ffasfofycp/rftmw (icsJotycb is*

0 3 f t c m n i ; t a f o w y d ) g r o g ó w w y s g y c b / w y n o s i g d a g t e

tert/ypiem>b3y y. X>nr<ftłi na mcbgbybypo grofiwpoJ*

(?ienmbeatieby|y/v flfó sioyycb vU w it fu śJcyyd) 38* gro-

By

20

* gejagów

2

*

22

f§ n

® o

9

9

# #

*&8®4

j

¥ “$*

SqXx

w w

w ?

tkowyęb

wy®ftyd)/voynm 6eJ«gt>

&<tj y póJptftóptf

V iv k a tta nul) / gbyby po gro=

%xi pol(?iYmw ^m i$y\y/x> fta M otyfyvU m t fio ^Jopycb

4i* gtbfśy 20,

śW M SĘ k

h

H

h

'

-^ S S \ -^

_{irtj fts/wfH}

fo jM ffl p h i

P4j\

f*wi

1

23

0 $4am tf fctfowycb grogówwyegycł)/wyncśi

bcn y ęsttry pfmfetet y ivo iM p km b ti* V t? M ttó m b /

gbyby po grogppo}(?ł?m# to4n? były/t> fła tfotydyvU m k

fieśłotycb 43- 0rOgi’ebt«gd00ÓTP bvoL

I j l

ig n i l i i i

©$4a w # tfó o m ty grogów wyefaytb / wy noto’ gdag it*

6 ś tty p ó fto a a p ig tm to i

V t v i U n i n i t i ) /

gbyby po grog#

, połf

fiim n

to4tićbyjy/t> (14 słotyc

_b/X>Utoiit

|w $fo*