• Nie Znaleziono Wyników

"Współczesna heraldyka i zwyczaje heraldyczne w Kościołach chrześcijańskich", Paweł Dudziński, Warszawa 2007 : [recenzja]

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share ""Współczesna heraldyka i zwyczaje heraldyczne w Kościołach chrześcijańskich", Paweł Dudziński, Warszawa 2007 : [recenzja]"

Copied!
6
0
0

Pełen tekst

(1)

"Współczesna heraldyka i zwyczaje

heraldyczne w Kościołach

chrześcijańskich", Paweł Dudziński,

Warszawa 2007 : [recenzja]

Echa Przeszłości 9, 367-371

(2)

n a r z ę d z i e s k u t e c z n e g o a p o s t o l s t w a , a l e r ó w n i e ż ś r o d e k d o r o z ł a d o w a n i a n a ­ s t r o j ó w n i e z a d o w o l e n i a s p o ł e c z n e g o ; z a l e c a l i w z m o ż e n i e w y s i ł k ó w n a o d c i n ­ k u c h a r y t a t y w n y m z p o b u d e k r e l i g i j n y c h , a t a k ż e s p o ł e c z n o - p o l i t y c z n y c h , w i e r z ą c ż e człowiek opiera się wszystkiemu, lecz nigdy na dalszą metę - do­

broci pra w d ziw ej ( s . 6 0 ) . M a m y j e d n a k w c i ą ż z a m a ł o o p r a c o w a ń , k t ó r e u k a z y w a ł y b y , j a k r e a l i z a c j a t e g o o b o w i ą z k u i z a d a n i a w y g l ą d a ł a w k o n k r e t ­ n y m m i e j s c u , w k o n k r e t n e j d i e c e z j i i w o k r e ś l o n y m c z a s i e . D l a t e g o z d u ż y m z a i n t e r e s o w a n i e m s i ę g n ą ł e m d o p u b l i k a c j i k s . Z w o l i ń s k i e g o , k t ó r a - j a k to w y n i k a j u ż z t y t u ł u - o d p o w i a d a n a t e p y t a n i a n a p r z y k ł a d z i e d i e c e z j i ł ó d z ­ k ie j w o k r e s i e m i ę d z y w o j e n n y m , k t ó r y t o o k r e s b y ł d l a P o l s k i i j e j o b y w a t e l i c z a s e m e n t u z j a z m u , z w i ą z a n e g o z o d z y s k a n i e m n i e p o d l e g ł o ś c i , a j e d n o c z e ­ ś n i e c z a s e m s p o r y c h t r u d n o ś c i , z w i ą z a n y c h z o d b u d o w ą p a ń s t w a i j e g o g o ­ s p o d a r k i . P o j e j l e k t u r z e p o w i e d z i e ć m u s z ę , ż e j e s t t o p o z y c j a n a p i s a n a k o m ­ p e t e n t n i e , d o b r z e u d o k u m e n t o w a n a , w y p e ł n i o n a u w a ż n ą i n t e r p r e t a c j ą , w y ­ p r o w a d z o n ą z s o l id n e j a n a l i z y r ó ż n o r o d n y c h ź r ó d e ł i d o s t ę p n e j l i t e r a t u r y p r z e d m i o t u . U w a ż a m , ż e o p r a c o w a n i e m o ż n a z a l i c z y ć d o m o n o g r a f i i z n a c z ą ­ c y c h , d o p u b l i k a c j i w s p o s ó b i s t o t n y u z u p e ł n i a j ą c y c h l u k ę w p o l s k i c h b a d a ­ n i a c h n a d h i s t o r i ą K o ś c i o ł a w P o l s c e , a z w ł a s z c z a j e g o a k t y w n o ś c i n a p o l u s p o ł e c z n o - c h a r y t a t y w n y m w o k r e s i e n a j n o w s z y m . J e s t t o t a k ż e p u b l i k a c j a w a ż n a d l a h i s t o r i i r e g i o n a l n e j , z a s ł u g u j ą c a n a d o s t r z e ż e n i e p r z e z b a d a c z y w i e l u d z i e d z i n , i n t e r e s u j ą c y c h s i ę m i a s t e m i o k r ę g i e m ł ó d z k i m .

K azim ierz Łatak

( W a r s z a w a - O ls z t y n )

P a w e ł D u d z iń s k i, W spółczesn a h e r a ld y k a i zw y c za je h era ld yczn e w K ościo łach ch rze śc ija ń sk ich , W y d aw n ictw o DiG , t. 1-2, W arszaw a

2007. U g r u n t o w a n a w ś r e d n i o w i e c z u h e r a l d y k a , p o d o b n i e j a k f a l e r y s t y k a , p r z e ż y w a o b e c n i e w P o l s c e s w ó j r e n e s a n s , o c z y m p r z e k o n u j ą d o ś ć l i c z n e n a r y n k u k s i ę g a r s k i m p u b l ik a c j e k s i ą ż k o w e , a r t y k u ł y w r ó ż n y c h c z a s o p i s m a c h , o r g a n i z o w a n e s y m p o z j a i k o n f e r e n c j e o r a z p o w s t a j ą c e n a w i e l u u n i w e r s y t e ­ t a c h p r a c e m a g i s t e r s k i e i d o k t o r s k i e . J a k w a ż n a i w c i ą ż a k t u a l n a t o d z i e d z i ­ n a u k a z a ł a w s k a l i P o l s k i n i e t a k d a w n a p r z e c i e ż d y s k u s j a n a d k s z t a ł t e m , s p o s o b a m i s t o s o w a n i a i p r z y s z ł o ś c i ą n a s z e g o g o d ł a p a ń s t w o w e g o , z a ś w s k a l i o g ó l n o ś w i a t o w e j d y s k u s j e n a d h e r b e m p a p i e ż a B e n e d y k t a X V I . H e r b y , j a k o z n a k i r o z p o z n a w c z e i ś r o d e k w y r a ż a n i a m y ś l i , f u n k c j o n u j ą r ó w n i e ż w K o ś c i e ­ l e k a t o l i c k i m i w i n n y c h K o ś c i o ł a c h c h r z e ś c i j a ń s k i c h , a l e p r z e d m i o t e m s y s t e ­ m a t y c z n y c h b a d a ń i n a u k o w e g o z a i n t e r e s o w a n i a s t a ł y s i ę d o p ie r o w l a t a c h s i e d e m d z i e s i ą t y c h X I X w . P r ó b y o p r a c o w a n i a n a u k o w e g o k o m p e n d i u m w i e ­ d z y w z a k r e s i e h e r a l d y k i k o ś c i e l n e j , r o z b u d o w a n e g o o m a t e r i a ł i lu s t r a c y j n y , p o d e j m o w a n o j u ż k i l k a k r o t n i e , z w ł a s z c z a w k r ę g a c h h e r a l d y k ó w z a c h o d n ic h .

(3)

J e d n a k ż e , j a k d o t ą d , ż a d n e m u z a u t o r ó w n i e u d a ł o s i ę z e s t a w i e h e r a l d y k i k o ś c i e l n e j c a ł o ś c i o w o , a o p u b l i k o w a n e p r z e z n i e k t ó r y c h s c h e m a t y w s t ę p n e s p o t k a ł y s i ę z e s ł o w a m i u z a s a d n i o n e j k r y t y k i . W n u r t p o l s k i c h i ś w i a t o w y c h b a d a ń n a d h e r a l d y k ą k o ś c i e l n ą w p i s a ł o s i ę w 2 0 0 7 r. d w u t o m o w e i d o f i n a n s o ­ w a n e p r z e z M i n i s t e r s t w o N a u k i i S z k o l n i c t w a W y ż s z e g o o p r a c o w a n i e k s . P a w ł a D u d z i ń s k i e g o n a t e m a t w s p ó ł c z e s n e j h e r a l d y k i i z w y c z a j ó w h e r a l d y c z ­ n y c h w K o ś c io ł a c h c h r z e ś c i j a ń s k i c h . A u t o r - c z ł o n e k c z y n n y P o l s k i e g o T o w a ­ r z y s t w a H e r a l d y c z n e g o o r a z p r a c o w n i k n a u k o w y U n i w e r s y t e t u K a r d y n a ł a S t e f a n a W y s z y ń s k i e g o w W a r s z a w i e - j e s t p o s t a c i ą z n a n ą w ś r ó d s p e c j a l i s t ó w z a j m u j ą c y c h s i ę p r o b l e m a t y k ą h e r a l d y c z n ą , m a n a s w o i m k o n c ie p r z y n a j ­ m n ie j j e d n ą d o b r z e p r z y j ę t ą p u b l i k a c j ę k s i ą ż k o w ą (Alfabet heraldyczny, 1 9 9 7 ) i k i l k a a r t y k u ł ó w , p r z y c z y n i ł s i ę t e ż d o o p r a c o w a n i a h e r b ó w k i l k u b i s k u p o m p o l s k i m o r a z n o w y c h h e r b ó w d l a w i e l u m i a s t , g m i n i p o w i a t ó w . D l a t e g o o b s z e r n ą p u b l i k a c j ę , k t ó r ą o p i s u j e w e w s t ę p i e j a k o k o m p e n d i u m w i e d z y 0 w s p ó ł c z e s n e j h e r a l d y c e i z w y c z a j a c h h e r a l d y c z n y c h K o ś c io ł ó w c h r z e ś c i j a ń ­ s k i c h - k a t o l i c k i c h , p r a w o s ł a w n y c h , r e f o r m o w a n y c h , s t a r o k a t o l i c k i c h i w o l ­ n y c h - n a l e ż y o d n o t o w a ć z e s z c z e g ó l n ą u w a g ą . T o m p i e r w s z y o p r a c o w a n i a , z a w i e r a j ą c y t e k s t , l i c z y 4 6 1 s t r o n w o ś m i u r o z d z ia ła c h . T o m d r u g i n a t o m i a s t j e s t k a t a l o g i e m i l u s t r a c y j n y m b e z n u m e r a ­ c ji s t r o n , a c z k o l w i e k z w y r a ź n i e z a z n a c z o n y m i o d n o ś n i k a m i d o z a g a d n i e ń p o s z c z e g ó l n y c h r o z d z i a ł ó w t o m u p i e r w s z e g o . B i b l i o g r a f i ę t w o r z y w c a ł o ś c i b l i s k o p i ę ć s e t p o z y c j i w i e l o j ę z y c z n y c h . J e s t t o i m p o n u j ą c e i w a r t o ś c i o w e z e ­ s t a w i e n i e , z w ł a s z c z a d l a z a j m u j ą c y c h s i ę p r o b l e m a t y k ą h e r a l d y c z n ą o r a z n a ­ u k a m i p o m o c n i c z y m i h i s t o r i i . W r o z d z i a l e p i e r w s z y m a u t o r o p i s a ł s p e c y f i k ę 1 p e r s p e k t y w y r o z w o j u h e r a l d y k i k o ś c i e l n e j . Z n a j d z i e m y t u z a t e m z w i ę z ł e i n f o r m a c j e o h e r a l d y c e w o g ó le i h e r a l d y c e k o ś c i e l n e j w j e j h i s t o r y c z n y m r o z w o j u , o r e g u ł a c h i s t y l a c h h e r a l d y c z n y c h , o r o d z a j a c h i w a r t o ś c i h i s t o r y c z ­ n e j h e r b ó w , o k l a s y f i k a c j i z n a k ó w h e r a l d y c z n y c h , o r ó ż n i c a c h z a c h o d z ą c y c h m i ę d z y h e r b e m i i n n y m i z n a k a m i , o w p ł y w i e r ó ż n y c h w y d a r z e ń d z ie j o w y c h n a p o w s t a w a n i e h e r b ó w i z n a k ó w h e r a l d y c z n y c h , o s p o s o b a c h w y k o r z y s t a n i a h e r b ó w , o m i e j s c u h e r a l d y k i w d a w n y m i w s p ó ł c z e s n y m w i z e r u n k u K o ś c io ł a , a n a w e t o b l a s k a c h i c i e n i a c h w s p ó ł c z e s n e j h e r a l d y k i k o ś c i e l n e j . O p i s y w a n e z a g a d n i e n i a a u t o r u w i e r z y t e l n i a k o n k r e t n y m i p r z y k ł a d a m i , c o n i e j e s t w e ­ d ł u g m n i e b e z z n a c z e n i a d l a c a ł o ś c i w y w o d u . S y m b o l i k ą , z n a c z e n i e m i s t o s o ­ w a n i e m l i c z n y c h i n s y g n i ó w o r a z b a r w a m i u ż y w a n y m i w h e r a l d y c e k o ś c i e l n e j z a j m u j e s i ę r o z d z i a ł d r u g i o p r a c o w a n i a . O p is j e s t p o p r a w n y i w y c z e r p u j ą c y . W r o z d z i a l e t r z e c i m a u t o r p r z e d s t a w i ł p o d s t a w y p r a w n e h e r a l d y k i k o ś c i e l ­ n e j . Z t e k s t u d o w i a d u j e m y s i ę z a t e m , ż e o r e g u ł a c h t w o r z e n i a h e r b u w K o ś c i e l e d e c y d o w a ł p o c z ą t k o w o o b y c z a j , a p i e r w s z e d o k u m e n t y k o ś c i e l n e r e g u lu j ą c e k w e s t i e t w o r z e n i a i u ż y w a n i a h e r b ó w s i ę g a j ą d o p ie r o p o ło w y X V I I w . i w y s z ł y z k a n c e l a r i i p a p i e s k i e j K o ś c i o ł a r z y m s k o k a t o l i c k i e g o . I n t e g r a l n ą c z ę ś c i ą t e g o r o z d z i a ł u j e s t a p p e n d i x z t e k s t e m 3 4 d o k u m e n t ó w , k t ó r e w y s z ł y z d y k a s t e r i i k o ś c i e l n y c h , a t a k ż e z d y k a s t e r i i ś w i e c k i c h , a l e o d n o s z ą c y c h s i ę w p r o s t d o o b y c z a j u h e r a l d y c z n e g o w K o ś c i e l e k a t o l i c k i m , w K o ś c i e l e a n g l i ­

(4)

k a ń s k i m o r a z w K o ś c i o ł a c h p r a w o s ł a w n y c h . S ą t o d o k u m e n t y S t o l i c y A p o ­ s t o l s k i e j ( 2 3 ) , d o k u m e n t y B r y t y j s k i e g o K o l e g i u m H e r o l d ó w ( 2 ) , d o k u m e n t y u r z ę d ó w h e r a l d y c z n y c h R e p u b l i k i S ł o w a c k i e j , A u s t r i i , K a n a d y , I r l a n d i i i R o ­ s j i ( 8 ) , d o k u m e n t k r ó lo w e j h o l e n d e r s k i e j B e a t r i x ( 1 ) o r a z f r a g m e n t U s t a w y Z a s a d n i c z e j P r a w o s ł a w n e j C e r k w i C z a r n o g ó r s k ie j , d o t y c z ą c y h e r b u i f l a g i . W k o n t e k ś c i e i c h l e k t u r y , z w ł a s z c z a ż e s ą t o t e k s t y r ó ż n o j ę z y c z n e ( ł a c i n a , w ł o s k i , a n g i e l s k i , s ł o w a c k i , n i e m i e c k i , r o s y j s k i , h o l e n d e r s k i , p o l s k i , c h o r w a c ­ k i ) i r ó ż n y m a l f a b e t e m p i s a n e , m o ż n a b y d y s k u t o w a ć , c z y w i n n y o n e s t a n o ­ w i ć i n t e g r a l n ą c z ę ś ć r o z d z i a ł u , c z y t e ż z n a l e ź ć s i ę w t o m i e d r u g im p r a c y j a k o r z e c z y w i s t y a p p e n d i x s e u a n e k s . W m o i m p r z e k o n a n i u t o d r u g ie b y ł o b y k o ­ r z y s t n i e j s z e d l a o p r a c o w a n i a . W r o z d z i a l e c z w a r t y m z o s t a ł a s z c z e g ó ł o w o p r z e d s t a w i o n a b o g a t a w f o r m a c h i t r e ś c i h e r a l d y k a K o ś c i o ł a k a t o l i c k i e g o o b r z ą d k u z a c h o d n i e g o i o b r z ą d k ó w w s c h o d n i c h , a z a t e m h e r b y h i e r a r c h i i o r a z h e r b y i n s t y t u c j i k o ś c i e l n y c h . D o k o n u j ą c p r z e g l ą d u o g r o m n e j l i c z b y h e r ­ b ó w a u t o r : p o p i e r w s z e d o w i ó d ł , ż e s z t u k a h e r a l d y c z n a , c h o ć k i e r u j e s i ę t w a r d y m i z a s a d a m i , n i e j e s t s t a t y c z n a , a l e j a k w s z y s t k i e i n n e d z i e d z i n y p o d l e g a e w o lu c j i , w k a ż d e j e p o c e o t w i e r a j ą c s i ę n a n o w e k i e r u n k i ; p o d r u g ie z w e r y f i k o w a ł d a n e d o t y c z ą c e g e n e z y , o k o l i c z n o ś c i p o w s t a n i a , s y m b o l i k i o r a z w y k ł a d n i h e r b ó w ; p o t r z e c i e w y k a z a ł i s p r o s t o w a ł n i e j e d e n p o w t a r z a n y w p u b l i k a c j a c h h i s t o r y c z n y c h b ł ą d , j a k c h o c i a ż b y t e n , ż e p a p i e ż e p o s ł u g i w a l i s i ę h e r b a m i , z a n i m t e z n a l a z ł y m i e j s c e w k u l t u r z e e u r o p e j s k i e j . P r z y p o m i n a ­ j ą c z a ś w t y m ż e r o z d z i a l e d y s k u s j e i p o l e m i k i , k t ó r e w s w o i m c z a s i e t o c z y ł y s i ę w o k ó ł h e r b u p a p i e ż a J a n a P a w ł a I I w s k a z a ł : p o p i e r w s z e , ż e h e r b y h i e ­ r a r c h i i k o ś c i e l n e j n i e z a w s z e b y ł y t w o r z o n e z g o d n i e z p o w s z e c h n i e p r z y j ę t y ­ m i z a s a d a m i h e r a l d y c z n y m i ; p o d r u g ie , ż e z a s a d y p o p r a w n o ś c i h e r a l d y c z n e j u s t ę p o w a ł y p i e r w s z e ń s t w a t a j e m n i c o m w ia r y ; p o t r z e c i e , ż e h e r b m o ż e m i e ć w i ę c e j w y r a z u w d u c h o w e j w y m o w i e , n i ż w p o p r a w n o ś c i h e r a l d y c z n e j . A n a l i ­ z u j ą c h e r b y h i e r a r c h ó w K o ś c io ł ó w l o k a l n y c h w A f r y c e i w A z j i, a u t o r z a u w a ­ ż y ł, ż e z d o s k o n a ł y m w y c z u c i e m s z t u k i ł ą c z ą z a s a d y h e r a l d y k i e u r o p e j s k i e j z i c h r o d z i m ą k u l t u r ą , p o c z u c i e t o ż s a m o ś c i c h r z e ś c i j a ń s k i e j z m i e j s c o w ą s y m ­ b o l ik ą . S p o r o m i e j s c a i u w a g i w t y m r o z d z i a l e a u t o r p o ś w i ę c i ł t a k ż e p o l s k ie j h e r a l d y c e k o ś c i e l n e j , c o n a l e ż y o d n o t o w a ć z n i e u k r y w a n y m z a d o w o l e n i e m , g d y ż j e s z c z e w 1 9 8 1 r. a r c y b i s k u p B r u n o H e i m , ś w i a t o w e j s ł a w y a u t o r y t e t w d z i e d z i n i e h e r a l d y k i k o ś c i e l n e j , m u s i a ł p r z y z n a ć , ż e Z a c h ó d n i e w i e l e w i e o h e r a l d y c e p o l s k i e j , a j e s z c z e m n ie j o p o l s k ie j h e r a l d y c e k o ś c i e l n e j . W r o z ­ d z i a l e p i ą t y m z o s t a ł a o p i s a n a h e r a l d y k a B r a c t w a K a p ł a ń s k i e g o S w . P i u s a X , z a ś w r o z d z i a l e V I h e r a l d y k a K o ś c io ł ó w s t a r o k a t o l i c k i c h , k t ó r e w s w o j e j p r a k t y c e s t o s u j ą c h ę t n i e j l o g o t y p y n i ż t r a d y c y j n e h e r b y . O b y c z a j e h e r a l d y c z ­ n e l i c z n y c h K o ś c io ł ó w w s c h o d n i c h o r t o d o k s y j n y c h , k t ó r y c h b o g a t ą m o z a i k ę t w o r z ą K o ś c io ł y p r z e d c h a l c e d o ń s k i e , K o ś c io ł y p r a w o s ł a w n e a u t o k e f a l i c z n e , K o ś c io ł y p r a w o s ł a w n e n i e z a l e ż n e , a n a w e t K o ś c io ł y p r a w o s ł a w n e n i e l e g a l n e p r z y b l i ż a r o z d z i a ł s ió d m y . A n a l i z a d o s t ę p n e g o m a t e r i a ł u ź r ó d ł o w e g o p o z w o l i ­ ł a a u t o r o w i n a p o s t a w i e n i e t e z y , ż e h e r a l d y k a w p o t o c z n y m r o z u m i e n i u j e s t o b c a w i ę k s z o ś c i z t y c h K o ś c io łó w , a c z k o l w i e k n i e m o ż n a m ó w i ć o c a łk o w it e j

(5)

n i e o b e c n o ś c i z w y c z a j ó w h e r a l d y c z n y c h w i c h t r a d y c j i i k u l t u r z e . O w e z w y ­ c z a j e a u t o r o k r e ś l i ł m i a n e m preheraldyki, paraheraldyki o r a z analogii heral­

dyki. S t o s o w a n e p r z e z h i e r a r c h ó w t y c h ż e K o ś c io ł ó w e m b l e m a t y o r a z i n s y ­ g n i a - n a j c z ę ś c ie j k r z y ż r ę c z n y , k s i ę g a E w a n g e l i i , p a s t o r a ł i n a k r y c i e g ł o w y w r ó ż n e j p o s t a c i - n a l e ż y r o z u m i e ć b a r d z ie j j a k o a t r y b u t y u r z ę d u , n i ż g o d ł a o s o b i s t e , a z a t e m o d p o w i e d n i k i h e r b ó w . K a ż d a r e g u ł a m a j e d n a k ż e s w o j e w y j ą t k i . T a k i w y j ą t e k s t a n o w i ą h i e r a r c h o w i e w i e l u K o ś c io ł ó w o r t o d o k s y j n y c h w d i a s p o r z e a m e r y k a ń s k i e j , k t ó r z y w w y n i k u k o n t a k t u z a n g i e l s k ą k u l t u r ą h e r a l d y c z n ą z a c z ę l i s t o s o w a ć h e r b y . W y j ą t e k s t a n o w i ą t e ż K o ś c io ł y p r a w o ­ s ł a w n e w E u r o p i e Ś r o d k o w e j i P o ł u d n i o w e j . T e o r e t y c z n i e h e r a l d y k a j e s t a priori o d r z u c a n a p r z e z n i e j a k o e l e m e n t c y w i l i z a c j i Z a c h o d u , p r a k t y c z n i e j e d n a k z n a l a z ł a s w o j e m i e j s c e w i c h ł o n i e j u ż w ś r e d n i o w i e c z u . R o s y j s k a C e r k i e w p r a w o s ł a w n a , j a k t o p o ś w i a d c z a p r z y t o c z o n y p r z e z A u t o r a s t a r y u r z ę d o w y p e r i o d y k e p a r c h i i p o d o l s k i e j , o d b i e r a h e r b y j a k o z n a k i p y c h y i c h w a ł y ż y w o t a , a u m i e s z c z a n i e i c h n a ś w i ą t y n i a c h i p a r a m e n t a c h l i t u r g i c z ­ n y c h z a p r z e j a w k r z y k li w e j p y c h y i z a d u f a n i a , z w ł a s z c z a p o l s k i c h m a g n a t ó w , ś w i a d e c t w o p r z e m i j a j ą c e j w i e l k o ś c i i u l o t n e j c h w a ł y . N i e p r z e s z k o d z i ł o t o j e d n a k k o l e j n y m p a t r i a r c h o m m o s k i e w s k i m X X w i e k u s t o s o w a ć h e r b y , a o b e c n e m u p a t r i a r s z e h e r b o p r a c o w a ł a s a m a h e r o l d i a p e t e r s b u r s k a . S t u ­ d i u m p o r ó w n a w c z e p o z w o l ił o t e ż A u t o r o w i n a s t w i e r d z e n i e , ż e k o ś c i e l n a h e ­ r a l d y k a w s c h o d n i a j e s t t e m a t y c z n i e u b o ż s z a n i ż z a c h o d n i a , a p r z y c z y n ę t e g o u p a t r u j e w o d m i e n n y m p o j m o w a n i u s z t u k i s a k r a l n e j . W ó s m y m i o s t a t n i m r o z d z i a l e u k a z a n o h e r a l d y k ę K o ś c io ł ó w r e f o r m o w a n y c h o r a z K o ś c io ł ó w W o l­ n y c h . Z t e k s t u d o w i a d u j e m y s i ę , ż e K o ś c io ł y r e f o r m o w a n e , a z w ł a s z c z a e w a n ­ g e l i c k o - a u g s b u r s k i , e w a n g e l i c k o - r e f o r m o w a n y , a n g l i k a ń s k i i e p i s k o p a l n y m a j ą h e r b y , k t ó r e n a o g ó ł r e p r e z e n t u j ą d o b r ą , p e ł n ą w y s u b l i m o w a n e g o s m a ­ k u h e r a l d y k ę . I c h g o d ł a s ą z r e g u ł y a l e g o r i a m i n a w i ą z u j ą c y m i d o B i b l ii . S p o t y k a n ą u n i c h p r a k t y k ą j e s t t e ż p o s i ł k o w a n i e s i ę h e r a l d y k ą m u n i c y p a l n ą , c o j e s t k o n s e k w e n c j ą i c h z w i ą z k u z p a ń s t w e m . K o ś c io ł o m W o ln y m , k t ó r y c h j e s t p o n a d d w i e ś c i e , o b y c z a j h e r a l d y c z n y j e s t w w i ę k s z o ś c i o b c y . K o ś c io ł y t e u ż y w a j ą lo g o t y p ó w . D o p e ł n i e n i e m z a g a d n i e ń o p i s a n y c h w p o s z c z e g ó l n y c h r o z d z i a ł a c h p i e r w s z e g o t o m u s ą k o l o r o w e , s t a r a n n i e d o b r a n e i w y k o n a n e z m i s t r z o w s k ą p r e c y z j ą i l u s t r a c j e , k t ó r e z a w i e r a t o m d r u g i. L e k t u r a o b s z e r n e j p u b l i k a c j i k s . P a w ł a D u d z i ń s k i e g o p o z w a l a m i n a j ­ p i e r w s t w i e r d z i ć , ż e a u t o r z p o w o d z e n i e m i w p e ł n i z r e a l i z o w a ł s w ó j z a s a d n i ­ c z y c e l b a d a w c z y , a n a s t ę p n i e w y r a z i ć s ł o w a u z n a n i a d l a j e g o r o z l e g łe j e r u d y ­ c j i, n o w o c z e s n e g o w a r s z t a t u n a u k o w e g o o r a z k w a l i f i k a c j i a r t y s t y c z n y c h . P r z e t w o r z y ł b o w i e m b e z t r u d n o ś c i d o ś w i a d c z e n i e w i n t e l e k t u a l n ą r e f l e k s j ę . J e g o p r a c a t o p r a w d z i w e k o m p e n d i u m w i e d z y z z a k r e s u h e r a l d y k i k o ś c ie ln e j w s k a l i ś w i a t o w e j , p r e c e d e n s w p o l s k ie j l i t e r a t u r z e h e r a l d y c z n e j . N i e t y l k o z e s t a w i ł i u k a z a ł z w y c z a j e h e r a l d y c z n e r o z s i a n y c h p o w s z y s t k i c h k o n t y n e n ­ t a c h p r z e r ó ż n y c h c h r z e ś c i j a ń s k i c h w s p ó l n o t k o ś c i e l n y c h , a l e n a d t o p r z e p r o ­ w a d z i ł s t u d i u m p o r ó w n a w c z e o w y c h z w y c z a j ó w , u a k t u a l n i ł s t a n b a d a ń o n a j n o w s z e z j a w i s k a w t e j n i e u s t a n n i e e w o lu u j ą c e j d y s c y p l i n i e , u k a z a ł l o ­

(6)

k a l n e z w y c z a j e i s t y l e w s z t u c e t w o r z e n i a h e r b ó w , p r z y b l i ż y ł r o z u m i e n i e n i e k t ó r y c h z n a k ó w h e r b o w y c h o w i a n y c h l e g e n d ą i t a j e m n i c ą . S w o j e z a ś w y ­ w o d y p o p a r ł o g r o m n ą i l o ś c i ą d o b r y c h i ś w i e t n i e d o b r a n y c h i l u s t r a c j i , t e o r i ę r o z b u d o w a ł o m a t e r i a ł i k o n o g r a f i c z n y b l i ż s z y o d b io r c y . O p is u j ą c u ż y w a n i e z n a k ó w , s y m b o l i , l o g o t y p ó w , g o d e ł , i n s y g n i ó w w K o ś c i o ł a c h c h r z e ś c i j a ń s k i c h d o w i ó d ł t e ż p r z e k o n u j ą c o , ż e h e r b w K o ś c i e l e - c h ę t n i e p r z y j m o w a n y p r z e z c h r z e ś c i j a ń s k i Z a c h ó d , z o p o r e m p r z e z c h r z e ś c i j a ń s k i W s c h ó d - n i e j e s t w y r a ­ z e m p r ó ż n o ś c i , r e l i k t e m z a c o f a n i a , z j a w i s k i e m s z k o d l i w y m , a l e d o s k o n a ł y m w i z e r u n k i e m p o s i a d a c z a , n o ś n i k i e m c e n n y c h i n f o r m a c j i d u c h o w y c h , i n t e l e k ­ t u a l n y c h , a r t y s t y c z n y c h . D o w i ó d ł z a t e m , ż e h e r a l d y k a - c i e k a w a i p e ł n a t a j e m n i c d y s c y p l i n a - t o s z t u k a u ż y t k o w a , s z t u k a p o m o c n a w d z i e d z i n i e p r z e k a z u in f o r m a c j i; d o w i ó d ł , ż e w ł a ś c i w i e p o j ę t a k o ś c i e l n a s z t u k a h e r a l d y c z ­ n a p o z w a l a s z e r o k o o t w o r z y ć p r z e d c z ł o w i e k i e m d r z w i t e o l o g i c z n e g o j ę z y k a s y m b o l i , o b c o w a ć z j e g o f a s c y n u j ą c ą i t a j e m n i c z ą g ł ę b i ą , z a l e d w i e p r z e c z u w a ­ n ą p r z e z b a d a c z y , p o d ą ż a j ą c y c h ż m u d n ą i p o w o l n ą d r o g ą n a u k o w e g o p o z n a ­ n ia ; d o w i ó d ł t e ż , ż e h e r a l d y k a d a j e ś w i a d e c t w o ż y c i a w e w n ę t r z n e g o c z ł o w i e ­ k a , j e g o f a s c y n a c j i , p r z e n i k l i w o ś c i u m y s ł u , s p o s o b u m y ś l e n i a . O w s z e m , d z i ­ s ia j s z t u k a h e r a l d y c z n a z n a l a z ł a s i l n e g o r y w a l a w c o r a z b a r d z ie j p o w s z e c h ­ n y c h l o g o t y p a c h , k t ó r e n i e w y m a g a j ą o d t w ó r c y s z t y w n y c h n o r m , s t w a r z a j ą c t y m s a m y m s z e r s z e m o ż l i w o ś c i w y k o r z y s t a n i a w ł a s n e j i n w e n c j i . N i e j e s t to j e d n a k p o w ó d d o z m a r t w i e n i a d l a m i ł o ś n i k ó w h e r b u i h e r a l d y k i . H e r a l d y k a z a w s z e z n a j d z i e s w o j e m i e j s c e w d z ie j a c h , a l b o w i e m h e r b t w o r z y t o ż s a m o ś ć , n a t o m i a s t lo g o t w o r z y t y l k o w i z e r u n e k . U m i e j ę t n i e w p r o w a d z i ł a u t o r d o s w o j e g o o p r a c o w a n i a t a k ż e p o l s k ą h e r a l d y k ę k o ś c i e l n ą , u k a z u j ą c j ą n a t l e p r a k t y k i h e r a l d y c z n e j i n n y c h K o ś c io łó w . W y d o b y ł k i l k a o s o b l i w o ś c i w a ż n y c h d l a p o l s k ie j h i s t o r i i i k u l t u r y , j a k c h o c i a ż b y t ę , ż e w i z e r u n e k k o g i w h e r b i e o b e c n e g o p a t r i a r c h y W e n e c j i , k a r d . A n g e l o S c o la , p o c h o d z i z p i e c z ę c i m i a s t a E l b l ą g a z r o k u 1 3 5 0 . J e d n y m s ł o w e m p u b l i k a c j a k s . P a w ł a D u d z i ń s k i e g o j e s t d u ż y m o s i ą g n i ę c i e m n a g r u n c i e p o l s k i m i w s k a l i ś w i a t o w e j . H e r a l d y k o m , a l e t a k ż e h i s t o r y k o m , g e n e a l o g o m , s f r a g i s t y k o m b r a k o w a ł o t a k i e g o o p r a c o w a n i a . B ę d z i e z n a k o m i c i e s ł u ż y ć ś r o d o w i s k o m k o ś c i e l n y m w g ł ę b s z y m p o z n a w a n i u s i e b i e o r a z w n a u c z a n i u h i s t o r i i i t e o l o g i i , a t a k ż e ś r o d o w i s k o m u n i w e r s y t e c ­ k i m w z a k r e s i e n a u k p o m o c n ic z y c h h i s t o r i i .

K azim ierz Łatak

Cytaty

Powiązane dokumenty

U kład ten w sw oich podstaw ow ych elem entach opiera się n a periodyzacji procesu h isto ­ rycznego ustalonej przez historyków , periodyzacji, któ rej w ielkie

M e tz natomiast zatrzymuje się nad protestem Piotra, który przez Chrystusa zostaje zakwalifikowany jako szatański.. Zbawiciel wskazuje na źródło małoduszności

As a test of the capabilities of the mask and the etch process, we etched long (25 pm) lines in a 50 nm thick YBCO film.. Usu- ally, down to 400 nm linewidth there is no

Spośród szeregu zdjęć wykonywa­ nych za pomocą skaningowego mikro­ skopu elektronowego wybrano te, któ­ re odzwierciedlają różnice w wyglą­ dzie włosów z krypty

Po przeanalizowaniu wyników ba- dañ tego materia³u w zakresie uk³a- dów systemu SGM Plus stwierdzo- no, ¿e w przypadku jednego z mê¿- czyzn, w uk³adzie D21S11, wystêpu- j¹

Analiza zawartości prasy wykazała, że wśród tekstów pełniących funkcję informacyjną, które ukazały się w „Naszych Sprawach” w 1995 roku występowało najwięcej

DIEPTE (M) VERHANG .10-4 SNelHEID STROOM- CHEZY- WAARDE K-WAARDE WEISBACH DARCY- MANNING N-FACT. FROUDE REYNOlDS SCHUIFSP. TAU-STER ACCENT KR.SCH. REYNOlDS- REYNOlDS- REYNOlD5

The total procedure includes identifying the geomorphic features, producing CADFs for the probabilities of various heave or BEP initiation, calculating the interaction